Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στην ποιητική του ο Ηλίας Γκρής, όπως και ο ίδιος αναφέρει, συνταιριάζονται αρμονικά τρεις πυλώνες: η ιστορία, η φιλοσοφία και το βίωμα, που συνοψίζονται στον προβληματισμό του για τις σχέσεις ποίησης και πολιτικής, ιστορίας και ποίησης, ποιητικού και φιλοσοφικού τρόπου σκέψης. Απομακρυνόμενος από τον Καβάφη, τον δάσκαλό του στη σύνθεση των παραπάνω τριών νοηματικών επιπέδων, ανακάλυψε εγκαίρως τους προσωκρατικούς φιλοσόφους, που τους χαρακτηρίζει ως "ποιητές που έγραψαν την ποίηση της φιλοσοφίας". Όπως δήλωσε σε ποιητική συνάντηση, ενίοτε οδηγείται στην ποίηση "με τη λοξή...

"Ποιοι ήταν οι λόγοι που ώθησαν τον Κ.Γ. Καρυωτάκη, τον τελευταίο χρόνο της ζωής του, στην πεζογραφία; [...] Τι ήταν αυτό που τον έκανε να υπερβεί το φράγμα του στίχου και να αναζητήσει άλλα, πιο ευρύχωρα πεδία, στα οποία πίστεψε, προς στιγμή, ότι θα είχε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων; [...] Τα γραμμένα τον τελευταίο χρόνο της ζωής του ποιητή (1927-1928) εννέα πεζά προαναγγέλλουν ένα τέλος. Στοιχειοθετούν το σκληρό κέλυφος μιας σιωπής που, προσώρας, είναι διάχυτη, σαν αίσθηση απειλής, με ευδιάκριτη την τάση να συρρικνωθεί και να συγκεκριμενοποιηθεί. Αποτελούν τους "πικ...

"Ποιοι ήταν οι λόγοι που ώθησαν τον Κ.Γ. Καρυωτάκη, τον τελευταίο χρόνο της ζωής του, στην πεζογραφία; [...] Τι ήταν αυτό που τον έκανε να υπερβεί το φράγμα του στίχου και να αναζητήσει άλλα, πιο ευρύχωρα πεδία, στα οποία πίστεψε, προς στιγμή, ότι θα είχε μεγαλύτερη ελευθερία κινήσεων; [...] Τα γραμμένα τον τελευταίο χρόνο της ζωής του ποιητή (1927-1928) εννέα πεζά προαναγγέλλουν ένα τέλος. Στοιχειοθετούν το σκληρό κέλυφος μιας σιωπής που, προσώρας, είναι διάχυτη, σαν αίσθηση απειλής, με ευδιάκριτη την τάση να συρρικνωθεί και να συγκεκριμενοποιηθεί. Αποτελούν τους "πικ...

Ο Κωνσταντίνος Καβάφης ανήκει στους κλασικούς της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Μοναδικό επίτευγμα για έλληνα ποιητή της παλαιάς, μεταιχμιακής διασποράς, εκείνης που γνώρισε μεγάλη ακμή από τον 18ο έως τις αρχές του 20ού αιώνα, και μετά κατέρρευσε, για να την διαδεχθεί η μετεμφυλιακή μετανάστευση. Για τον "κλασικό" Καβάφη αποφάσισε ανέκκλητα η Ιστορία. Ο Καβάφης όμως δεν είναι μόνο κλασικός, είναι και μοντέρνος. Για την ακρίβεια, ένας κλασικός του μοντερνισμού. Υπήρξε καινοτόμος, καθιερώνοντας τη δική του αποκλειστική ταυτότητα. Στην ποιητική αναζήτησε και κατέκτησε έναν ιδιογ...

Μιλώντας για το βιβλίο θα μπορούσα να πω για να ξεμπερδέψω μια ώρα αρχύτερα, "η απολογία μιας γενιάς που σπαράχτηκε, αλώθηκε, αλέστηκε στη διάρκεια: Πόλεμος-Κατοχή-Εμφύλιος-Εφταετία 55-62- Εφταετία Χούντας" κλπ κλπ, αλλά κανείς δεν έχει δικαίωμα να ομιλεί εξ ονόματος της γενιάς του. Είναι λοιπόν η δική μου μόνο απολογία στα νέα παιδιά για όσα εμείς (εγώ) δε μπορέσαμε... Κι ελπίζω να πετύχει, ίσως, να καταθέσει δυό τρεις λέξεις πάνω στην ιστορία που δε γράφεται...

Ό,τι κυρίως επιχειρείται σ' αυτό το βιβλίο είναι η επισήμανση των υποκειμενικών και των αντικειμενικών συνθηκών που συνέβαλλαν στη διαμόρφωση και στην παγίωση της "στάσης ζωής", της υφολογικής ταυτότητας και της "ποιητικής" μιας σημαντικής ποιήτριας όπως η Κική Δημουλά. Η ιχνηλάτηση της συναρπαστικής, επίπονης και κάθε άλλο παρά ευθύγραμμης υπερ-πεντηκονταετούς πορείας της από την ερεβώδη κόσμο των συναισθημάτων και των διαρκών εσωτερικών και εξωτερικών αντιπαραθέσεων της νεότητας ("Έρεβος", 1956) έως τη νηφάλια - αν και μονίμως εκτεθειμένη στις εξαίσιες επιθέσεις του αιφνί...

Ζούσε κάποτε ένα ψάρι που ο εφιάλτης του ήταν το νερό. Τις νύτες έγδερνε τα λέπια του μ’ ένα βαθύ του φόβου του ξυράφι κι έτσι γδαρμένο και μες στα αίματα, όταν κυμάτιζε ήρεμα σκαρφάλωνε στο όριο τ’ ουρανού του, εκεί που άσκοπα φλυαρούσε ο παφλασμός, και κλαίγοντας όλο παρακαλούσε: "Ουρανέ μου κάνε με πουλί, δώσ’ μου φτερά από τον αφρό σου, καλύτερα ο αέρας, το στεγνό νερό, παρά ο υγρός βυθός σου".

Ζούσε κάποτε ένα ψάρι που ο εφιάλτης του ήταν το νερό. Τις νύτες έγδερνε τα λέπια του μ’ ένα βαθύ του φόβου του ξυράφι κι έτσι γδαρμένο και μες στα αίματα, όταν κυμάτιζε ήρεμα σκαρφάλωνε στο όριο τ’ ουρανού του, εκεί που άσκοπα φλυαρούσε ο παφλασμός, και κλαίγοντας όλο παρακαλούσε: "Ουρανέ μου κάνε με πουλί, δώσ’ μου φτερά από τον αφρό σου, καλύτερα ο αέρας, το στεγνό νερό, παρά ο υγρός βυθός σου".

Για την ποίηση της Κυρτζάκη έχουν διατυπωθεί ουσιαστικές παρατηρήσεις από τους κατεξοχήν γραμματολόγους της λεγόμενης "Γενιάς του ’70", τον Αλέξη Ζήρα και τον Κώστα Παπαγεωργίου, αλλά και από αρκετούς άλλους κριτικούς και λογοτέχνες, όπως τη Νόρα Αναγνωστάκη, τον Γιώργο Μαρκόπουλο, τον Γιώργο Βέη, τον Κώστα Βούλγαρη κ. ά. Έχει επισημανθεί, μεταξύ άλλων, ότι στο έργο της συνδυάζει «δυο πολύ γονιμοποιά στοιχεία, το κλασικό και το ρομαντικό. Το κλασικό, ως προς την αδρότητα του τελετουργικού ρυθμού της και ως προς τη δωρικότητα της περιγραφής της· το ρομαντικό, ως προς το μόνι...

Συμπληρώνονται φέτος είκοσι χρόνια από τον θάνατο του Γιώργου Ιωάννου. Στο γεγονός δεν έχει ως τώρα δοθεί η δέουσα προσοχή, αν κρίνουμε από την αδιαφορία των περισσοτέρων από τις εφημερίδες που διαμορφώνουν με τις σελίδες τους για το βιβλίο τις συνθήκες του λογοτεχνικού μας χρηματιστηρίου αξιών. Ο λόγος είναι προφανής. "Ο Ιωάννου δεν πουλάει", δήλωνε αφ' υψηλού προ ημερών εκδότης εθισμένος στο λογοτεχνικό είδος του μπεστ σέλλερ. Και όμως, ο Ιωάννου ως τον θάνατό του ήταν ο πλέον "ευπώλητος" από τους πεζογράφους της εποχής του. [...] Το γιατί ο Ιωάννου είναι ένας από τους κ...

Η παρέλευση δεκαπενταετίας από την πτώση του τείχους του Βερολίνου παρέχει ίσως την ασφάλεια κάποιας απόστασης για μια πρώτη αποτίμηση, όπως έδειξε η πληθώρα των δημοσιευμάτων στον ελληνικό και ξένο Τύπο και οι σχετικές τηλεοπτικές εκπομπές, που το 2004 ήσαν πολυπληθείς και μάλιστα επεκτάθησαν αρκετά πέραν της 9ης του Νοεμβρίου εκείνου του έτους. Μέσα σε αυτό το κλίμα εγγράφηκε και το παρόν αφιέρωμα των "Αναγνώσεων", δηλαδή του ένθετου βιβλίου της "Αυγής", το οποίο διήρκεσε ενάμισι μήνα (31/10/2004 έως 12/12/2004). Όμως, αυτό το αφιέρωμα δεν προέκυψε ως μια "έξυπνη" ιδέα...

Με τα κείμενα αυτού του βιβλίου, ο καταξιωμένος πεζογράφος Χριστόφορος Μηλιώνης έρχεται να επιβεβαιώσει, εμπράκτως, την άποψη ότι ένας σύγχρονος συγγραφέας δεν μπορεί πλέον να αρκεστεί στο προσωπικό του βίωμα ούτε στη μυθοπλαστική διαδικασία. Οφείλει να παρακολουθεί τα ποικίλα δρώμενα της εποχής και του τόπου του με άγρυπνο μάτι και κριτική παρεμβατική διάθεση. Συνέπεια μιας τέτοιας πεποίθησης αποτελούν τα κείμενα αυτού του βιβλίου, κείμενα καρποί των προβληματισμών που δημιούργησε στον συγγραφέα η αντιστασιακή στάση του απέναντι σε ότι θεώρησε αντίθετο με τις ηθικές ή αισθ...

Κείμενα περίπου μιας δεκαετίας -της τελευταίας που μας άφησε εδώ και τρία χρόνια- συνθέτουν αυτό το βιβλίο. Κείμενα γραμμένο για βιβλία, για πρόσωπα και για ζητήματα ποιητικά -ή οιονεί ποιητικά-, με τα οποία ο συγγραφέας τους προσπάθησε, αυθορμήτως ή ευκαιρίας δοθείσης, άλλοτε νηφάλιος και άλλοτε συναισθηματικά ή αλλιώς εμπλεκόμενος, να συγκεφαλαιώσει σκέψεις, εντυπώσεις και αισθήματα που αποκόμισε από τις αναγνωστικές ή τις περιδιαβαστικές, στο χώρο της λογοτεχνίας, ενασχολήσεις του.

Ας ελπίσουμε ότι και άλλοι ποιητές θα βρουν με τον δικό τους τρόπο την έξοδο από την κρίση, ώστε να βοηθήσουν την ποίηση μας να επανακτήσει πλήρως τη ρώμη που την διέκρινε ως το σχετικά πρόσφατο παρελθόν. Η μεθοδική και μαστορική εκμετάλλευση ορισμένων στοιχείων που έμεναν ανεκμετάλλευτα, κατά το μεγαλύτερο μέρος τους, στα κοιτάσματα της ελληνικής ομοιοκαταληξίας (ένα μόνο μέρος από τις "πάρηχες" δραστηριότητές της είχε ως τώρα χρησιμοποιηθεί επιδεξιότερα από τον Καρυωτάκη και τον Σεφέρη) είναι εκείνο που ταυτίζει τη σημερινή ποιητική μας γλώσσα με το εκφραστικό σφρίγος, γ...

Πού μπορεί να οδηγήσει μια αρρωστημένη φαντασίωση; Ποια είναι τα διαχωριστικά όρια ανάμεσα στην πνευματική ισορροπία και στην παράνοια και πώς αυτά τα όρια μετακινούνται, δημιουργώντας απρόβλεπτες καταστάσεις; Μπορεί το νερό να υποσκάψει και να συμβάλλει στη διασάλευση αυτής της ισορροπίας; Στην προκειμένη περίπτωση αποδεικνύεται ότι μπορεί, αρκεί να βρει το πρόσφορο ψυχικό και πνευματικό έδαφος· τότε, αποκτώντας υπέρογκες διαστάσεις και υπερφυσικές ιδιότητες, οδηγεί τον μοναχικό και ανυπεράσπιστο άνθρωπο -όπως είναι ο ήρωας αυτής της ιστορίας- σε ανεξέλεγκτες καταστάσε...

Ναι, συμβαίνει κάποτε μια έξοχη στιγμή δύναμης, είπε η κυρία των τριαντάφυλλων.... Λέγομαι Ρανού Νηρίτη ή Νηρού. Κανονικά θα έπρεπε να με λένε Ουρανία, όπως τη γιαγιά μου τη Ράνω. Τώρα γιατί το κάνανε Ρανού (πράγμα που με αναγκάζει να διορθώνω κάθε λίγο κάποιον: "Όχι, όχι Ραλλού! Ρανού σας είπα") δεν έχω ιδέα. Οι καλλιτέχνες έχουν μανία με τα ονόματα και στην οικογένειά μου υπάρχουν πολλοί λοξάτοι. Για να σας προλάβω σας λέω πως φυσικά έχετε δίκιο! Το παραδέχομαι πως "έχω κι εγώ τη λόξα μου και μάλιστα σε γενναία δόση". Φταίει όμως κι η δίψα. Η δίψα σε γεμίζει αλλόκοτες...