Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Οι "Θέσεις για τη φιλοσοφία της ιστορίας" (1940) του Walter Benjamin είναι ένα από τα πιο σημαντικά κείμενα του 20ού αιώνα, και ίσως η πιο σημαντική απόδειξη της κριτικής σκέψης από την εποχή των "Θέσεων για τον Φόυερμπαχ" του Marx. Κείμενο υπαινικτικό, συβιλλικό, του οποίου ο ερμητισμός είναι διάσπαρτος από εικόνες και αλληγορίες, παραδοξολογίες και ενοράσεις. Ο Michael Lowy δεν επιδιώκει τόσο να ασκήσει κριτική στις "Θέσεις", όσο προσπαθεί να τις κατανοήσει. Η προτεινόμενη ανάγνωση δεν έχει στόχο να θεωρηθεί η πιο σωστή ή η πιο επιστημονική. Απλώς, εκεί που άλλες βλέπουν...

Τα 24 κείμενα που περιλαμβάνονται σ' αυτήν την ανθολογία είναι συνάμα αντιπροσωπευτικά και εξαιρετικά όσον αφορά το σύνολο της κριτικής του αστυνομικού μυθιστορήματος. Από τις ρήσεις των δεξιοτεχνών του παραδόξου και της λογοτεχνικής ιεροσυλίας, δηλαδή του Chesterton που ανοίγει τη συλλογή και του Borges που την κλείνει· από τις τυπολογικές αναλύσεις του Todorov και του Auden, που διαβεβαιώνει ότι είναι εθισμένος στο είδος, και τον Maugham που το προτιμά έναντι του αποκαλούμενου "σοβαρού" μυθιστορήματος, ως τον McLuhan και τον Wilson που φαίνεται ότι το απεχθάνονται· από τ...

Αποσυσκευάζω τη βιβλιοθήκη μου. Μάλιστα. Άρα δεν είναι ακόμη στα ράφια, δεν την περιβάλλει η αθόρυβη ανία της ταξιθέτησης. Ούτε μπορώ να βηματίσω κατά μήκος των ζυγών της, για να τους επιθεωρήσω ενώπιον αγαπητών και φιλήκοων προσώπων. Τίποτε από όλα αυτά δεν έχετε να φοβηθείτε. Το μόνο που μπορώ να κάνω είναι να σας ζητήσω να μεταφερθείτε μαζί μου στην αταξία των διαρρηγμένων κιβωτίων, σε μιαν ατμόσφαιρα κορεσμένη από τη σκόνη του ξύλου, σ' ένα πάτωμα στρωμένο με σκισμένα χαρτιά, ανάμεσα σε σωρούς βιβλία που αποστέλλονται πάλι στο φως της ημέρας ακριβώς μετά δύο έτη σκότους...

Το 1921 και σε μια Γερμανία που μόλις έχει λήξει η επανάσταση των συμβουλίων, ο Βάλτερ Μπένγιαμιν ασχολείται με το πάντοτε φλέγον ζήτημα της βίας και διερωτάται κατά πόσο είναι δυνατή μια διάκρισή της σε βία που υποτάσσει και σε βία που απελευθερώνει. Πρόκειται για ένα "αγαπημένο" και τότε (όπως και σήμερα) άκρως επίκαιρο θέμα συζήτησης των αναρχικών ιδεών και πρακτικών και θα πρέπει να επισημανθεί ότι εκείνη την περίοδο της ζωής του ο Μπένγιαμιν δήλωνε αναρχικός (κάτι τέτοιο φαίνεται άλλωστε και από τα γραπτά του, από τις επαφές και τις γενικότερες ενασχολήσεις του). Προλε...

Από την τεχνική αναπαραγωγή, που φετιχοποιεί και ταυτόχρονα απομαγεύει την τέχνη, στην εμπειρία του έργου τέχνης, που για να απαλλαγεί από τον εσωτερισμό εξωτερικεύεται άναρχα κι αυθόρμητα, κι από εκεί στη μεσσιανική συνθήκη της διάσωσης του παρελθόντος πολιτισμού: αυτές είναι οι κεντρικές ιδέες και ταυτόχρονα το συνδετικό νήμα των δοκιμίων του Μπένγιαμιν που περιέχονται στο ανά χείρας βιβλίο. "Με τα μεγάλα πλάνα που έχει στη διάθεσή του, με τον τονισμό κρυμμένων λεπτομερειών σε οικεία μας αντικείμενα, με την εξερεύνηση τετριμμένων καταστάσεων που επιτυγχάνει μέσω της ιδ...

Από το 1927 έως το 1934 ο Μπένγιαμιν καταγράφει και ερευνά την επήρεια του χασίς και άλλων ναρκωτικών ουσιών μέσα από ιδιότυπα πειράματα με φίλους του. Αυτή η διαδικασία τον οδηγεί στο "αποκορύφωμα της πεζογραφικής δύναμης" και μας αποκαλύπτει την αντιδιαστολή και τη σύνδεση μεταξύ αντικειμενικού και υποκειμενικού νοήματος κάθε φράσης. Ταυτόχρονα ο λόγος του διανθίζεται από ξαφνικά νευρικά γέλια, παρανοϊκές σκέψεις και μια "περίεργη" επιθυμία για πλάκες σοκολάτας. Ο Μπένγιαμιν θα περιπλανηθεί στο λιμάνι της Μασσαλίας, θα παρατηρήσει αντιδράσεις σε σπίτια φίλων και θα κατ...

Η Χάνα Άρεντ έγραφε στον πρόλογο της έκδοσης κάποιων κειμένων του Βάλτερ Μπένγιαμιν στα αγγλικά το 1969: "Είναι αδιαμφισβήτητο πως η φιλία του Βάλτερ Μπένγιαμιν με τον Μπρεχτ -μοναδική επειδή εδώ ο μεγαλύτερος εν ζωή Γερμανός ποιητής συνάντησε τον πιο σημαντικό κριτικό της εποχής του, πράγμα για το οποίο είχαν πλήρη συνείδηση και οι δύο- υπήρξε το [...] πιο σημαντικό άγγιγμα της καλής τύχης στη ζωή του Μπένγιαμιν". Πολύ πιο σημαντικό, βέβαια, είναι ότι εβδομήντα οκτώ χρόνια από τη "φυγή" του πρώτου (κυνηγημένου σαν αγρίμι και δολοφονημένου, στην πραγματικότητα, από τον φασι...

Κατά βάση το έργο τέχνης ήταν πάντα αναπαραγώγιμο. Ό,τι έφτιαξαν άνθρωποι, μπορούσαν πάντα να το απομιμηθούν άνθρωποι. Η ανάπλαση αυτή γινόταν από μαθητές για να εξασκηθούν στην τέχνη, από δάσκαλους για τη διάδοση των έργων, και τέλος από διψασμένους για κέρδος τρίτους. Αντίθετα, η τεχνική αναπαραγωγιμότητα του έργου τέχνης είναι κάτι το καινούργιο, που καθιερώνεται στην ιστορία κατά διαλείμματα και με ώσεις που απέχουν χρονικά πολύ η μία από την άλλη, αλλά με όλο και μεγαλύτερη ένταση. [...] Ακόμα κι από το πιο τέλειο αντίγραφο λείπει ένα πράγμα: το "εδώ" και "τώρα" του έ...

Η έκδοση τούτη συγκεντρώνει με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο τα κείμενα του Μπένγιαμιν για το Μπρεχτ. [...] Υπογραμμίζουμε πως οι σημειώσεις του προσωπικού ημερολογίου για τις συνομιλίες με το Μπρεχτ δεν ήταν φυσικά προορισμένες για δημοσίευση. Η τάξη των συνομιλητών φαίνεται να δικαιολογεί στα μάτια του εκδότη μια δημοσίευση σήμερα, δέκα χρόνια απ' το θάνατο του Μπρεχτ και εικοσιπέντε χρόνια απ' το θάνατο του Μπένγιαμιν (1966).

Οι εκδόσεις Νήσος, η Εταιρεία Μελέτης των Επιστημών του Ανθρώπου και τα "Τοπικά" κλείνουμε φέτος 20 χρόνια και γιορτάζουμε τα γενέθλιά μας με αυτόν τον επετειακό τόμο. Επιλέξαμε λοιπόν τα ωραιότερα από τα μικρά κείμενα, αληθινά διαμάντια, με τα οποία κλείνουν οι τόμοι των τοπικών: Πάουλ, Κάρολ, Κλάιστ, Φρόιντ, Χάινε, Χέγκελ. Προσθέσαμε ένα "έκτακτο δώρο" στον επετειακό μικρό αυτό τόμο, το κείμενο του Μπένγιαμιν που είχε δημοσιευτεί στον "Πολίτη" (μία από τις μεγάλες απώλειες για τη δημόσια σφαίρα και την κριτική). Γοητευτικά κείμενα, προκλητική σκέψη, καθαρές ιδέες - εργ...

Η σκέψη του Βάλτερ Μπένγιαμιν είναι καρπός των χρόνων του Μεσοπολέμου. Ήταν η εποχή που η Ευρώπη ταλαντευόταν μεταξύ του ονείρου ενός καλύτερου κόσμου και της φρίκης του επερχόμενου πολέμου. Το όνομα και το έργο του συγγραφέα και φιλοσόφου περιβάλλονται από μια αίγλη. Το περίγραμμά της έχει χαραχτεί από τις ανήσυχες διαδρομές του λόγου σε συνθήκες κρίσης και εκτάκτου ανάγκης. Το τέλος του εβραϊκής καταγωγής διανοητή σφραγίστηκε με την αυτοκτονία του ενόψει της σύλληψής του από τους ναζιστές. Η μαγεία της γραφής του παραμένει ωστόσο ζωντανή ως σήμερα. Η γλώσσα και η μαγεία...

Το έργο των ιντιμιστών ζωγράφων προσδιορίζεται ως μια απόσυρση από την κοινωνία, ως μια επιστροφή στον ιδιωτικό χώρο. Τα χαρακτηριστικά αυτής της στροφής παρατηρούνται κυρίως τον 19ο αιώνα. Η "εφεύρεση της ατομικότητας" αποτελεί ένα προϊόν αυτού του αιώνα. Τότε, δεν πραγματοποιείται απλά ένας διαχωρισμός ανάμεσα στο δημόσιο χώρο και τον ιδιωτικό. Αυτή η διάκριση είναι, άλλωστε, ένα συστατικό στοιχείο της αστικής κοινωνίας και προλέγεται αιώνες πριν. Η διάκριση του δημόσιου/ιδιωτικού γίνεται, τώρα, μέσα από την προβολή ενός καινούργιου στόχου, την ανακάλυψη και την έκφραση τ...

Το έργο των ιντιμιστών ζωγράφων προσδιορίζεται ως μία απόσυρση από την κοινωνία, ως μία επιστροφή στον ιδιωτικό χώρο. Τα χαρακτηριστικά αυτής της στροφής παρατηρούνται κυρίως τον 19ο αιώνα. Η "εφεύρεση της ατομικότητας" αποτελεί ένα προϊόν αυτού του αιώνα. Τότε, δεν πραγματοποιείται απλά ένας διαχωρισμός ανάμεσα στο δημόσιο χώρο και τον ιδιωτικό. Αυτή η διάκριση είναι, άλλωστε, ένα συστατικό στοιχείο της αστικής κοινωνίας και προλέγεται αιώνες πριν. Η διάκριση του δημόσιου / ιδιωτικού γίνεται, τώρα, μέσα από την προβολή ενός καινούργιου στόχου, την ανακάλυψη και την έκφραση...

Ο ίδιος ο Benjamin ήταν ένας από τους πολλούς διανοούμενους που συμμετείχαν στις διαμάχες της εποχής, εισερχόμενος -όπως δείχνουν οι σύγχρονές του και λησμονημένες, με ελάχιστες εξαιρέσεις, πηγές στις οποίες παραπέμπει- σε διάλογο με όλα σχεδόν τα κυρίαρχα αφηγήματα πολιτισμικής, πολιτικής και λογοτεχνικής ιστορίας, τα οποία χρησιμοποιούσαν το δίπολο Αναγέννηση-Μπαρόκ, προκειμένου να θέσουν ζητήματα νεωτερικότητας, προόδου, ύφους και πολιτισμικής ταυτότητας της Γερμανίας σε μια από τις πλέον κρίσιμες στιγμές της ιστορίας της, η οποία θα την οδηγήσει στην πανηγυρική κήρυξη τ...

Η υπερπαραγωγή θεωρητικού λόγου για τη λογοτεχνία και τις γραμματολογικές σπουδές, ιδίως από τη δεκαετία του 1960 και εξής, προσέφερε μεν μεγάλη ποικιλία προσεγγίσεων, διαμόρφωσε όμως ένα τοπίο όπου δεν μπορεί κανείς να προσανατολιστεί αν αγνοεί τους βασικούς οδοδείκτες, τα κείμενα δηλαδή που αποτέλεσαν την αφετηρία των περισσότερων θεωρητικών αναζητήσεων. Το παρόν "Ανθολόγιο" του K. M. Newton αποτελεί μια συλλογή τέτοιων θεμελιωδών κειμένων: ξεκινώντας από τις συμβολές του Ρωσικού Φορμαλισμού, της Νέας Κριτικής και της Ερμηνευτικής, ο Newton παρακολουθεί την επίδραση π...

Υποκείμενο της ιστορικής γνώσης είναι η ίδια η μαχόμενη, καταπιεσμένη τάξη. Στον Marx εμφανίζεται σαν η τελευταία υποδουλωμένη, σαν η εκδικήτρια τάξη, που ολοκληρώνει το έργο της απελευθέρωσης στο όνομα γενεών ηττημένων. Αυτή η συνείδηση, που είχε μια σύντομη αναβίωση στον "Σπάρτακο", ήταν ανέκαθεν απορριπτέα από τους σοσιαλδημοκράτες. Κατόρθωσαν αυτοί μέσα σε τρεις δεκαετίες να εξαλείψουν σχεδόν το όνομα ενός Blanqui, που είχε συγκλονίσει με το μεταλλικό ήχο του τον περασμένο αιώνα. Κολάκευαν τον εαυτό τους αποδίδοντας στην εργατική τάξη του ρόλου ενός λυτρωτή των μελλουσώ...

Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν συνιστά μια από τις πλέον χαρακτηριστικές και ταυτόχρονα ιδιαίτερες φυσιογνωμίες των χρόνων του Μεσοπολέμου. Το έργο του, με εύρος που εκτείνεται από τη θεωρία της λογοτεχνίας ώς τη φιλοσοφία και την κριτική του πολιτισμού, αντανακλά τις μεγάλες θεωρητικές και πολιτικές διενέξεις της εποχής. Στην περίοδο 1934-1940, από την οποία προέρχονται τα δοκίμια που συγκεντρώνει ο παρών τόμος, δεσπόζει η σύγκρουση με τον εθνικοσοσιαλισμό και τα πνευματικά του παράγωγα. Εξόριστος στο Παρίσι, ο Μπένγιαμιν θα προβεί σε μια ιδιότυπη σύνθεση των παραδόσεων του εβραϊκού...