Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο τόμος αυτός συγκεντρώνει δέκα θεατρολογικά μελετήματα, σχεδόν όλα ανέκδοτα, από τον τελευταίο χρόνο των ερευνητικών μου αναζητήσεων και περιπλανήσεων και αφορούν, σχεδόν στο σύνολό τους, πτυχές της ελληνικής ιστορίας του θεάτρου, από το Βυζάντιο ως το Μεσοπόλεμο, με εξαίρεση το δεύτερο κεφάλαιο που έχει συγκριτική σκοπιά. Το έκτο αφορά τις ελληνικές και θεατρικές πτυχές του Μεγάλου της Βαϊμάρης, του Γκαίτε, το όγδοο ανήκει στα κεφάλαια της πρόσληψης. Δύο κεφάλαια, το πρώτο και το τρίτο, θίγουν και ζητήματα της υποκριτικής και της παράστασης.

Το μελέτημα αυτό, της συγκριτικής και αναλυτικής θεατρολογίας και δραματουργίας, παρουσιάζει τρεις περιπτώσεις γυναικών θεατρικών συγγραφέων στα χρόνια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, που συνάμα είναι και πρώιμα δείγματα γυναικείας λογοτεχνικής δραστηριότητας στη νεότερη Ελλάδα και οι γυναίκες οι πρώτες δραματογράφοι. Η Μητιώ Σακελλαρίου (1789-μετά το 1863), η Ελισάβετ Μουτζάν-Μαρτινέγκου (1801-1832) και η Ευανθία Καϊρη (1799-μετά το 1866) είναι σχεδόν συνομήλικες, και η λογοτεχνική και δραματουργική τους δραστηριότητα πέφτει στα χρόνια του Αγώνα ή και λίγο νωρίτερα: τη...

Η μονογραφία αυτή είναι δειγματοληπτική εκδρομή σ' ένα μέρος της δραματογραφίας του 19ου αιώνα, εκείνο που οδηγεί τελικά στους στερεότυπους κωμικούς τύπους του θεάτρου σκιών. Φτάνει σε ορισμένα αξιοπρόσεκτα συμπεράσματα, που ρίχνουν κάποιο νέο φως στην όλη πορεία του γλωσσικού ζητήματος, στην κοινωνική του διάσταση και λειτουργικότητα, στα ιδεολογικά "κατασκευάσματα" των γλωσσικών αγώνων, αλλά και σε θεατρικές συμβάσεις σχετικά με το λογιοτατισμό και τους ιδιωματικούς σκηνικούς τύπους που θα εκβάλουν τελικά στον Καραγκιόζη. Τα πορίσματα των επισημάνσεων αυτών εντάσσονται σε...

Καταπακτή και υποβολείο. Ταξίδι στο υπογάστριο του θεάτρου, όπου μαγειρεύονταν παλαιότερα οι ψευδαισθήσεις και τα οπτικά εφέ, απ' όπου εμφανίζονταν οι δαίμονες του Άδη και της κόλασης και τρόμαζαν το κοινό. Και η μια και το άλλο έχουν ξεπεραστεί από την τεχνολογία και ανήκουν στο παρελθόν. Όπως όμως όλα τα παλαιά αντικείμενα, και οι παλαιοί μηχανισμοί του θεάτρου διατηρούν κάτι από τη μαγεία του παρελθόντος, από τη συσσώρευση του χρόνου και τη μουντή αίγλη συλλογικών βιωμάτων που έχουν ξεπεραστεί. Αλλά σαν να έχουν κρατήσει και οι λέξεις ακόμα κάτι από την ομαδική συγκίνηση...

Η μονογραφία αυτή διερευνά τη σχέση του Γεωργίου Βιζυηνού με το θέατρο, και ειδικότερα με το αρχαίο θέατρο. Είναι γνωστό ότι ο Βιζυηνός συνέγραψε μια, χαμένη σήμερα, πεντάπρακτη τραγωδία, ότι δίδαξε ως καθηγητής Δραματολογίας στο Ωδείο Αθηνών και ότι ανέλαβε να αναλύσει αισθητικά και δραματουργικά την "Αντιγόνη" του Σοφοκλή στο πλαίσιο μιας ερασιτεχνικής παράστασης. Η τελευταία αυτή ενασχόληση ενδέχεται να αποτέλεσε το κίνητρο για τη συγγραφή μιας πραγματείας με λαογραφικό κατά βάση περιεχόμενο, που δημοσιεύτηκε το 1888 με τίτλο «Οι καλόγεροι και η λατρεία του Διονύσου εν Θ...

Ο τίτλος αυτής της συναγωγής θεατρολογικών μελετημάτων σχετίζεται με το πρώτο κεφάλαιο, αλλά και με τα άλλα (εκτός του τελευταίου), στο βαθμό που η ανάλυση και ερμηνεία της δραματολογίας είναι πεδίο έρευνας ενταγμένο απόλυτα στις επιστημονικές αναζητήσεις της θεατρολογίας. Αυτή η μέριμνα για το θεατρικό κείμενο μοιράζεται με τη φιλολογία, αν και το νεοελληνικό δράμα δεν στάθηκε τυχερό κι έμενε πάντα στη σκιά της ποίησης και της πεζογραφίας, όσον αφορά τη φιλολογική διερεύνηση και τη λογοτεχνική αξιολόγηση. Σ' αυτό δεν ευθύνονται μόνο οι δραματογράφοι και η ποιότητα των έργω...

[...] Ο τιμητικός τόμος για τον Guy/Michel Saunier "Κανίσκιον φιλίας" αποτελείται, μετά το βιογραφικό-μυθιστορηματικό "Χαιρετισμό" του Βασίλη Βασιλικού, από μελέτες για την Ελλάδα στους ποικίλους πολιτιστικούς σταθμούς της, στους οποίους ο Saunier συχνάζει άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο. Πέρα από τις δύο μελέτες της Ε. Αρβελέρ και του J.P. Vernant που αποτελούν ένα είδος τελετουργικής Εισόδου και Εξόδου, οι υπόλοιπες είναι οργανωμένες σε τέσσερις θεματικού άξονες (μερικές από αυτές αλληλοεμπλέκονται θεματικά) σε διαχρονική προοπτική. Πολλά θέματα συμπίπτουν με ορισμ...

Ο κόσμος της Μαργαρίτας Λυμπεράκη είναι πλούσιος και παράξενος, πρωτοποριακός για την εποχή της και σαγηνευτικός για τη σημερινή, τόσο που δεν μπόρεσα να αντισταθώ στον πειρασμό να είμαι πολύ πιο αναλυτικός απ' ό,τι είχα αρχικά σκοπό να κάνω. Και νομίζω πως άξιζε τον κόπο. Όχι μόνον αισθητικά και θεματικά αλλά και από ιστορική πλευρά· πολλά από τα έργα της είναι, σε διεθνή κλίμακα, προφητικά προανακρούσματα εκείνης της κατηγορίας του σύγχρονου θεάτρου, που αποκαλούμε συνήθως performances - η Λυμπεράκη εφάρμοσε ήδη στη δεκαετία του 1950 σκηνικές τεχνικές που, δεκαετίες αργό...

Το βιβλίο αυτό περιέχει συγκεντρωμένες και ξαναδουλεμένες πενήντα μία κριτικές βιβλιοπαρουσιάσεις, που καλύπτουν το χρονικό διάστημα από το 1985 ως το 1999 και διαγράφουν την πορεία της θεατρικής επιστήμης στο τέλος του 20ού αιώνα. Επιστήμες όπως η θεατρολογία, που έχουν ένα σύνθετο γνωστικό αντικείμενο, χρειάζονται, από τη φύση τους, μια ποικιλία από μεθοδολογίες και μοντέλα εξήγησης και πρέπει να είναι δύσπιστες στην απαίτηση μίας και μόνο μεθόδου που μπορεί να δώσει πραγματικές λύσεις στα προβλήματα της ανάλυσης. Τούτο ίσως είναι και το δίδαγμα για το μέλλον που προκύπτ...

Κλίμακες και διαβαθμίσεις. Ορίζουν την ποιότητα και ουσία του Είναι μας. Και αναπαράγονται αυτούσια στο θέατρο, στο βαθμό που η σκηνή αναδημιουργεί την πραγματικότητα. Πρωταγωνιστές και κομπάρσοι, ρητορικές τιράντες και ρόλοι βουβοί, βεντέτες και παραγνωρισμένοι, προσωπικές ερμηνείες, αποχρώσεις υποκριτικές, διαφοροποιήσεις και διαβαθμίσεις κάθε βράδυ, μπροστά από το πάντα διαφορετικό κοινό. Ο ηθοποιός βιώνει τις άπειρες διαθλάσεις της ύπαρξης εμπειρικά σε κάθε έργο, κάθε ρόλο, κάθε παράσταση, με σώμα, ψυχή και νου, ο σκηνοθέτης, αντίθετα, προσπαθεί να σμιλέψει έναν "κανόνα...

Για τον Παύλο Μάτεσι και το έργο του δεν γράφει κανείς εύκολα. Και, κυρίως, όχι αμέσως. Χρειάζονται οι αλλεπάλληλες "επισκέψεις" και η μέθεξη όλου του είναι του αναγνώστη, όχι με την έννοια του ταυτισμού με τον ένα ή τον άλλο από τους ιδιότυπους ήρωές του ή με κάποια κατάσταση που τρομάζει ή γοητεύει, αλλά με το σύνολο του κόσμου αυτού, που δεν είναι του "κόσμου αυτού", αλλά σαν να έρχεται από κάποια προϊστορικά βάθη, να συνδέεται με την παγκόσμια μυθολογία και τα παραμύθια και να καταλήγει, με μυητικές και μυστικιστικές διαδικασίες, σε αινιγματικές πράξεις βίας και θανάτου...

Η θέση του Βασίλη Ζιώγα στη μεταπολεμική δραματουργία και στο θέατρο του δεύτερου μισού του 20ού αιώνα είναι μοναδική. Δεν συμμετείχε σε συγγραφικά ρεύματα γύρω από τη δραματουργία του μεταπολεμικού θεατρικού έργου της πρώτης γενιάς, ούτε σε θεατρικά κυκλώματα ή κινήματα, όπως το Θέατρο Τέχνης, το οποίο είχε αναδείξει άλλους Έλληνες θεατρικούς συγγραφείς, αλλά όχι τον Βασίλη Ζιώγα. Τράβηξε τον δρόμο του μόνος του. Ξεκίνησε από κάποια μορφή σατιρικού υπερρεαλισμού σαν αντίδραση στην ζοφερή πραγματικότητα της Ελλάδας των "πέτρινων χρόνων" κι έφτασε στα Ελευσίνια Μυστήρια μιας...

Στον προκείμενο τόμο παρουσιάζονται σε φιλολογική έκδοση το αποκαταστημένο κείμενο μιας μυθολογικής και μιας φιλοσοφικής σάτιρας του ελληνικού προεπαναστατικού θεάτρου, κείμενα τα οποία είναι αξιοσήμειωτα από πολλές απόψεις, -γλωσσική, φιλολογική, υφολογική, ιδεολογική, δραματουργική και θεατρολογική-, αλλά και ως ντοκουμέντα και τεκμήρια της πολλαπλής πρόσληψης των ιδεών του Διαφωτισμού και των θετικών και αρνητικών αντιδράσεων που προκαλούσαν, έργα που είχαν σημαντική αναγνωστική επιτυχία στην εποχή τους, αλλά είναι σήμερα ολότελα ξεχασμένα, αν και δεν στερούνται κάποιας...

Στον προκείμενο τόμο παρουσιάζονται σε φιλολογική έκδοση το αποκαταστημένο κείμενο μιας μυθολογικής και μιας φιλοσοφικής σάτιρας του ελληνικού προεπαναστατικού θεάτρου, κείμενα τα οποία είναι αξιοσήμειωτα από πολλές απόψεις, -γλωσσική, φιλολογική, υφολογική, ιδεολογική, δραματουργική και θεατρολογική-, αλλά και ως ντοκουμέντα και τεκμήρια της πολλαπλής πρόσληψης των ιδεών του Διαφωτισμού και των θετικών και αρνητικών αντιδράσεων που προκαλούσαν, έργα που είχαν σημαντική αναγνωστική επιτυχία στην εποχή τους, αλλά είναι σήμερα ολότελα ξεχασμένα, αν και δεν στερούνται κάποιας...

[...] Το θέμα συνδυάζει το θέατρο με την ιατρική, τη σκηνή με το λειτούργημα, την παράσταση με τη θεραπεία. Η ιερότητα και κρισιμότητα της σχέσης γιατρού-ασθενούς έχει προκαλέσει πάντα το ενδιαφέρον των δραματουργών και, προσφέροντας μια μικρή πινακοθήκη πορτρέτων των γιατρών της νεοελληνικής δραματολογίας, όχι πάντα απαλλαγμένη από σάτιρα και καρικατούρες, ελπίζω να συμβάλω μ' ένα μικρό ψηφιδωτό στην παγκόσμια βιβλιογραφία γύρω από το θέμα αυτό. [...] (από τον πρόλογο του βιβλίου)

[...] Μια τέτοια δέσμη γραφών και σημειωμάτων, από τα τελευταία τρία χρόνια της ερευνητικής μου παραγωγής, παρουσιάζει και αυτός ο τόμος, συγκεντρώνοντας δέκα διαφορετικά μικρά και μεγαλύτερα μελετήματα, τα οποία καλύπτουν το 19ο και 20ό αιώνα και εστιάζονται, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, στο νεοελληνικό θέατρο, σε διάφορες εκφάνσεις του, στα παραστατικά δρώμενα και τις λαϊκές παραστάσεις του θεάτρου σκιών, την ιταλική όπερα, τον εκφραστικό χορό, το παιδικό θέατρο ή δραματικά έργα που προορίζονται αποκλειστικά για ανάγνωση. Μερικά από αυτά έχουν ήδη δημοσιευτεί, άλλα έχουν...