Παπακόγκος Νίκος
Ο Νίκος Παπακόγκος (1918-1947) γεννήθηκε στο Κοτρώνι Τρικάλων, όπου υπηρετούσε ως δάσκαλος και παπάς ο πατέρας του Κωνσταντίνος Κόγκος. Μεγάλωσε στο Παχτούρι της Πίνδου, από τα μαθητικά του χρόνια, στα Ταμπούρια του Πειραιά, έγινε μέλος της κομμουνιστικής νεολαίας και αργότερα του κόμματος. Στο 4ο Γυμνάσιο του Πειραιά γνωρίστηκε με τον ποιητή Στάθη Πρωταίο, ενώ στη συντροφιά τους προστέθηκαν ο Νίκος Καββαδίας κι ο Μανώλης Βλάχος με τους οποίους συγκρότησε το 1940, ως φοιτητής της Νομικής στην Αθήνα, φοιτητικό όμιλο στα πλαίσια του κόμματος. Εμφανίστηκε στα Γράμματα με το ποίημα του "Νύχτες χειμωνιάτικες" σε ηλικία 16 ετών που δημοσιεύθηκε στο φιλολογικό περιοδικό του Πειραιά Αναλαμπή. Μέλος του ΕΑΜ Λογοτεχνών, αγωνίστηκε στις γραμμές του ΕΛΑΣ άλλοτε ως πολιτικός καθοδηγητής και άλλοτε ως μαχητής. Για μεγάλο χρονικό διάστημα εργάστηκε στον Ριζοσπάστη έχοντας προσωπική σχέση με τον διευθυντή της εφημερίδας Κώστα Καραγιώργη. Πήρε μέρος στο έβδομο συνέδριο του ΚΚΕ 1-6 Οχτώβρη 1945 στον κινηματογράφο Τιτάνια, της οδού Πανεπιστημίου στην Αθήνα. Τον Δεκέμβρη του 1946 βγήκε στο βουνό στο Αρχηγείο του Καρτσιώτη, στην Τύρνα, ως υπεύθυνος Τύπου και διαφώτισης. Η ένταξή του στο δεύτερο αντάρτικο πάρθηκε με προσωπική του πρωτοβουλία, η δεύτερη φορά, μέσα σ' ένα χρόνο, που τον έφερε σε ρήξη με τις αποφάσεις του κόμματος: πρώτη τον Ιούνη του 1945 με την αποκήρυξη του Άρη Βελουχιώτη. Δεύτερη διαφωνία του η απόφαση του κόμματος για τους παλαίμαχους αντιστασιακούς, που τους συμβούλευε να παραδοθούν στις Αρχές και να πάρουν το δρόμο της φυλακής και της εξορίας. Παρότι από τον Γενάρη του 1946 είχε αρχίσει η γενοκτονία των αντιστασιακών, προτίμησε να μείνει στο βουνό για να 'ναι κοντά στη γυναίκα του και τα τέσσερα παιδιά τους. Συνελήφθη από προδοσία κοντοχωριανού του και βασανίστηκε στο 581 τάγμα στρατού. Εκτελέστηκε στα 29του χρόνια, χωρίς δίκη, στις 27 Απριλίου 1947, μέρα Κυριακή, ενώ φρόντισαν να εξαφανίσουν το πτώμα του. Πριν βγει στο δεύτερο αντάρτικο ο Νίκος Παπακόγκος, είχε ταξινομήσει ο ίδιος τα ποιήματά του σε τρία τετράδια. Είχαν όμως θαφτεί από τους δικούς του, λόγω των κυνηγητών της Ασφάλειας, σε μια αυλή στο Δουργούτι και πολλοί στίχοι είχαν σβηστεί ολότελα απ' την υγρασία. Αντιγράφηκαν με πολλές δυσκολίες απ' τον γιο του ποιητή Κωστή Παπακόγκο. Μια περιορισμένη εκλογή εκδόθηκε λογοκριμένη στη Ρουμανία το 1960 από τις "Πολιτικές και Λογοτεχνικές Εκδόσεις", με τίτλο "Ποιήματα". Με τη μεταπολίτευση, το 1982, έγινε και η πρώτη έκδοση στην Ελλάδα από τη "Σύγχρονη Εποχή" με τίτλο "Ματωμένος ήλιος". Αλλά κι εδώ παρέλειψαν ποιήματα της κατοχικής περιόδου - "για λόγους πολιτικούς", όπως είπαν. Η λογοτεχνική δραστηριότητά του επεκτάθηκε και σε τρεις μελέτες: "Το Παχτούρι", με πλούσιο ιστορικό και λαογραφικό υλικό για το χωριό του, "Η γυναίκα άλλοτε και τώρα", μια αναδρομή ανά τους αιώνες, καθώς και τα "Έργα και ημέρες των Εγγλέζων στην Ελλάδα". Έγραψε ακόμα και διηγήματα, όπως κι ένα θεατρικό έργο με θέμα του τον απελευθερωτικό αγώνα και με τίτλο "Εκδίκηση". Από τα πεζά του, δυστυχώς, δεν απόμεινε τίποτε. Πριν φύγει για το βουνό, τα είχε αφήσει για φύλαξη και μελλούμενη έκδοση στο Ριζοσπάστη. Όταν όμως το κόμμα τέθηκε εκτός νόμου, η Ασφάλεια κατέσχεσε ό,τι βρήκε στα γραφεία της εφημερίδας, όπως και τα χειρόγραφα του Νίκου.
