Ποταμιάνος Ιάκωβος
Potamiános Iákovos
Ο Ιάκωβος Ποταμιάνος είναι καθηγητής στο Τμήμα Θεάτρου της Σχολής Καλών Τεχνών του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και στο τμήμα Αρχιτεκτόνων του ΑΠΘ. Διευθύνει το μεταπτυχιακό πρόγραμμα "Σχεδιασμός Φωτισμού και Πολυμέσα" στο Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο. Έχει την άδεια εξάσκησης επαγγέλματος του αρχιτέκτονα στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ και έχει αποσπάσει βραβεία για αρχιτεκτονικές και πολεοδομικές μελέτες του στην Ελλάδα. Το έργο του εστιάζεται στην αρχιτεκτονική σύνθεση, στα συστήματα διδασκαλίας της σύνθεσης, σε ζητήματα χώρου, μορφής και φωτός και της σχέσης αυτών με την ψυχολογία της αντίληψης και τη φιλοσοφία. Είναι διεθνώς γνωστός για το έργο του στην μελέτη των ιστορικών τεχνικών φωτισμού για την δημιουργία ιδιόμορφων εντυπώσεων και αισθήσεων με ιδιαίτερη εστίαση σε εκείνες που εφαρμόζονταν στις βυζαντινές εκκλησίες για την ενδυνάμωση της αίσθησης δέους. Επί του περίπλοκου αυτού ζητήματος, τα τελευταία 20 χρόνια, έχει εργαστεί και δημοσιεύσει πολυάριθμα άρθρα καθώς και το βιβλίο "Το Φως στη Βυζαντινή Εκκλησία". Στο βιβλίο του "Τέχνη και φως" επιχειρεί να ανιχνεύσει τρόπους χρήσης του φωτός για τη δημιουργία εικαστικών αισθήσεων με σκοπό την νοηματοδοσία στη ζωγραφική, τη γλυπτική, το θέατρο και την αρχιτεκτονική. Στις διδακτορικές σπουδές του στην Αμερική είχε ως επόπτη τον Rudolf Arnheim, μέλος της Σχολής Ψυχολογίας Gestalt ο οποίος συνέδεσε τις αρχές της ψυχολογίας της αντίληψης με την ανάλυση και τη δημιουργία έργων τέχνης. Μετέφρασε ορισμένα σημαντικά έργα του στα Ελληνικά, όπως το "Τέχνη και οπτική αντίληψη", "Οπτική σκέψη", "Η δυναμική της αρχιτεκτονικης μορφής" και "Εντροπία και τέχνη". Μετέφρασε επίσης το "Σύνθεση και μορφή" του Johannes Itten και το Η Αλληλεπίδραση των Χρωμάτων του Josef Albers, δασκάλων του Bauhaus, που απετέλεσαν ακρογωνιαίους λίθους για την εξέλιξη της καλλιτεχνικής σύνθεσης στον 20ό αιώνα.
Η αλληλεπίδραση των χρωμάτων
Albers Josef
Αντιύλη (2016)
Το βιβλίο "Αλληλεπίδραση των χρωμάτων" του Josef Albers είναι κάτι το μοναδικό. Στις απόπειρες τόσων σημαντικών επιστημόνων, φιλοσόφων και καλλιτεχνών όπως των Newton, Goethe, Schopenhauer, von Helmholtz, Wittgenstein, Ostwald, Munsell, Itten και πολλών άλλων οι οποίοι επιχειρούν να ορίσουν το χρώμα από φυσική άποψη, να προσδιορίσουν την ψυχολογική του επιρροή, να δημιουργήσουν ορθολογικά συστήματα κατανομής και συσχετισμού, ο Albers προτάσσει την αντίληψη, τον πειραματισμό, την εξάσκηση του ματιού και την ανακάλυψη. Έναντι της στατικής τάξης προβάλλει την υπεροχή μιας δυν...
Αντίληψη, μορφή και φως
Ποταμιάνος Ιάκωβος
Αντιύλη (2015)
Το βιβλίο αυτό επιχειρεί να διερευνήσει το φως από την αντιληπτική σκοπιά. Προς τον σκοπό αυτό παρουσιάζει ορισμένες θεωρίες της οπτική αντίληψης και συζητά κάποιες από τις ομοιότητες και τις διαφορές τους. Επικεντρώνεται στην Θεωρία Gestalt επεξηγώντας με σχετικά απλό τρόπο τις βασικές αρχές και νόμους της αντίληψης που αναπτύχθηκαν από την σχολή αυτή. Παρουσιάζει επίσης ορισμένες από τις θεμελιώδεις έννοιες της Οικολογικής Προσέγγισης στην Οπτική Αντίληψη του J. Gibson. Η γνώση αυτή λειτουργεί υποστηρικτικά για την βαθύτερη κατανόηση των ζητημάτων του φωτός που διερευνώντ...
Τέχνη και φως
Ποταμιάνος Ιάκωβος
Αντιύλη (2013)
Το φως είναι αναγκαίο τόσο στην τέχνη όσο και στην όραση. Το αυτονόητο του γεγονότος αυτού μας οδηγεί στο να παραβλέπουμε την σημασία του. Στο βιβλίο αυτό γίνεται μια προσπάθεια να επικεντρωθεί η προσοχή στο ζήτημα του φωτός έτσι ώστε να βγει από την αφάνεια του υποβοηθητικού ρόλου που παίζει για την όραση. Το φως εδώ γίνεται κυρίαρχο υπό την έννοια ότι αναλύονται ποικίλες πτυχές του οι οποίες σχετίζονται με τις εκφραστικές του δυνατότητες, την πλαστική του δύναμη και την ιδιαίτερη ικανότητά του να υποβάλλει. Το βιβλίο αυτό απευθύνεται στον καλλιτέχνη, στον σπουδαστή του φω...
Σύνθεση και μορφή
Itten Johannes
Αντιύλη (2011)
Το "Σύνθεση και μορφή" είναι το πιο ολοκληρωμένο τεκμήριο ενός από τα ορόσημα της μοντέρνας εκπαίδευσης στην τέχνη, το περίφημο Βασικό Μάθημα του Bauhaus, στη Βαϊμάρη της Γερμανίας. Ο Ίττεν ήταν ο δάσκαλος που το οργάνωσε κατόπιν προσκλήσεως του Βάλτερ Γκρόπιους. Δημοσιεύθηκε το 1963 όταν ο Ίττεν ήταν ακόμη εν ζωή και αναθεωρήθηκε και εμπλουτίστηκε από τη χήρα του Ίττεν, Αννελίζε Ίττεν. Εμπεριέχει νέο υλικό από το Βασικό Μάθημα του Bauhaus, καθώς επίσης και οπτικά παραδείγματα και περιγραφές των εκλεπτύνσεων που έγιναν από τον Ίττεν σε μετέπειτα τάξεις που δίδαξε στο Βερολί...
do.co.mo.mo.: Μοντερνισμός και αρχιτεκτονική εκπαίδευση
Συλλογικό έργο
Futura (2007)
Ο αρχιτεκτονικός μοντερνισμός, και ειδικά το μοντέρνο κίνημα των δεκαετιών '20 και '30, είχε ως "γενετικό" χαρακτηριστικό την πυκνή αντιστοιχία εφαρμογής και διδασκαλίας της αρχιτεκτονικής. Οι εκπρόσωποί της φρόντισαν να θεωρητικοποιήσουν τις εφαρμογές τους, τους έδωσαν θεωρητικό περιεχόμενο και νόημα, τις ανήγαγαν σε θεωρία και διδασκαλία. Οι πτυχές του μοντερνισμού που σχετίζονται με την αρχιτεκτονική εκπαίδευση έχουν πολλαπλό ενδιαφέρον. Εικοσιένα αρχιτέκτονες συναντήθηκαν για να διερευνήσουν τις πολυποίκιλες σχέσεις ανάμεσα στις θεωρητικές ή εφαρμοσμένες εκφάνσεις του α...
Οπτική σκέψη
Arnheim Rudolf
University Studio Press (2007)
Ο Rudolf Arnheim όταν έγραψε αυτό το βιβλίο, το 1969, ήταν καθηγητής της ψυχολογίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Harvard και ήδη παγκοσμίως γνωστός για τις ψυχολογικές του μελέτες γύρω από τις μορφές και τις λειτουργίες της τέχνης· τα προηγούμενα του βιβλία έχουν μεταφραστεί στα Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Ιαπωνικά και άλλες γλώσσες. Ο νέος ισχυρισμός του, στην "Οπτική σκέψη", είναι προκλητικός και μεγάλης εμβέλειας. Υποστηρίζει ότι η σκέψη εξολοκλήρου (και όχι μόνο η σκέψη που σχετίζεται με την τέχνη ή άλλες οπτικές εμπειρίες) είναι κατά βάση αντιληπτικής φύσης -και ότ...
Οπτική σκέψη
Arnheim Rudolf
University Studio Press (2007)
Ο Rudolf Arnheim όταν έγραψε αυτό το βιβλίο, το 1969, ήταν καθηγητής της ψυχολογίας της τέχνης στο Πανεπιστήμιο Harvard και ήδη παγκοσμίως γνωστός για τις ψυχολογικές του μελέτες γύρω από τις μορφές και τις λειτουργίες της τέχνης· τα προηγούμενα του βιβλία έχουν μεταφραστεί στα Γερμανικά, Ιταλικά, Ισπανικά, Ιαπωνικά και άλλες γλώσσες. Ο νέος ισχυρισμός του, στην "Οπτική σκέψη", είναι προκλητικός και μεγάλης εμβέλειας. Υποστηρίζει ότι η σκέψη εξολοκλήρου (και όχι μόνο η σκέψη που σχετίζεται με την τέχνη ή άλλες οπτικές εμπειρίες) είναι κατά βάση αντιληπτικής φύσης -και ότ...
Η δυναμική της αρχιτεκτονικής μορφής
Arnheim Rudolf
University Studio Press (2003)
Η δύναμη των οπτικών εντυπώσεων που δημιουργούνται από την αρχιτεκτονική, τόσο στην εποχή μας όσο και στο παρελθόν, είχε σε μεγάλο βαθμό παραμεληθεί σε συζητήσεις της δεκαετίας του 1970 όπου η προσοχή επικεντρωνόταν στην πρακτική χρησιμότητα και σε άλλους οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Ένας τέτοιος απολογισμός των ανθρώπινων αναγκών που πρέπει να ικανοποιηθούν από την αρχιτεκτονική θα παρέμενε όμως θλιβερά ελλιπής, αν δεν αναγνωρίζονταν οι οπτικές πλευρές των κτιρίων ως ποιότητες πρωταρχικής σημασίας. Μια φρέσκια προσέγγιση είχε τότε καταστεί απόλυτα αναγκαία -μι...
Η δυναμική της αρχιτεκτονικής μορφής
Arnheim Rudolf
University Studio Press (2003)
Η δύναμη των οπτικών εντυπώσεων που δημιουργούνται από την αρχιτεκτονική, τόσο στην εποχή μας όσο και στο παρελθόν, είχε σε μεγάλο βαθμό παραμεληθεί σε συζητήσεις της δεκαετίας του 1970 όπου η προσοχή επικεντρωνόταν στην πρακτική χρησιμότητα και σε άλλους οικονομικούς και κοινωνικούς παράγοντες. Ένας τέτοιος απολογισμός των ανθρώπινων αναγκών που πρέπει να ικανοποιηθούν από την αρχιτεκτονική θα παρέμενε όμως θλιβερά ελλιπής, αν δεν αναγνωρίζονταν οι οπτικές πλευρές των κτιρίων ως ποιότητες πρωταρχικής σημασίας. Μια φρέσκια προσέγγιση είχε τότε καταστεί απόλυτα αναγκαία -μι...
Εντροπία και τέχνη
Arnheim Rudolf
University Studio Press (2003)
"Ο Arnheim στο δοκίμιό του, ασχολείται με τη βασική ασυμφωνία μεταξύ του Δεύτερου Νόμου της Θερμοδυναμικής, ο οποίος δηλώνει ότι στο υλικό σύμπαν η αταξία αυξάνεται, και του γεγονότος ότι οι άνθρωποι αγωνίζονται κατά βάση προς την επίτευξη τάξης στα όσα δημιουργούν. Για να συμβιβάσει την ασυμφωνία αυτή, ο Arnheim επισημαίνει ότι ο νόμος της εντροπίας δεν αντανακλά μόνο την αποσύνθεση της υλικής μορφής, αλλά και μια γενική τάση προς αύξηση της ισορροπίας μέσω της μείωσης της έντασης. Η ψυχολογία της τέχνης δεν είναι ποτέ τόσο εύκολη όσο η αλφαβήτα, αλλά το βιβλίο αυτό αποφεύ...
Εντροπία και τέχνη
Arnheim Rudolf
University Studio Press (2003)
"Ο Arnheim στο δοκίμιό του, ασχολείται με τη βασική ασυμφωνία μεταξύ του Δεύτερου Νόμου της Θερμοδυναμικής, ο οποίος δηλώνει ότι στο υλικό σύμπαν η αταξία αυξάνεται, και του γεγονότος ότι οι άνθρωποι αγωνίζονται κατά βάση προς την επίτευξη τάξης στα όσα δημιουργούν. Για να συμβιβάσει την ασυμφωνία αυτή, ο Arnheim επισημαίνει ότι ο νόμος της εντροπίας δεν αντανακλά μόνο την αποσύνθεση της υλικής μορφής, αλλά και μια γενική τάση προς αύξηση της ισορροπίας μέσω της μείωσης της έντασης. Η ψυχολογία της τέχνης δεν είναι ποτέ τόσο εύκολη όσο η αλφαβήτα, αλλά το βιβλίο αυτό αποφεύ...
Τέχνη και μυστικισμός
Συλλογικό έργο
Αρχέτυπο (2002)
Η Αρχαία Σοφία λέει ότι αναζητώντας κανείς τα μυστικά της τέχνης, αναζητά το δρόμο που φέρνει σε επαφή με το Θεό. Μέσα από πανάρχαια μυστήρια και ιεροτελεστίες γεννήθηκαν κι αποτυπώθηκαν στο χρόνο οι τρόποι με τους οποίους ο άνθρωπος, ακούγοντας το κάλεσμα του αγνώστου, προσπάθησε να το εξευμενίσει και να επικοινωνήσει μαζί του. Η σχέση τέχνης και μυστικισμού είναι, στην πραγματικότητα, η σχέση Ανθρώπινου και Θεϊκού, Γνωστού κι Αγνώστου, Φανερού και Μυστικού. Υπάρχει σήμερα; Πώς μπορούμε να ξαναβρούμε το δρόμο προς το Ανώτερο μέσα από την τέχνη, το οποίο φαίνεται να έχουμ...
Το φως στη βυζαντινή εκκλησία
Ποταμιάνος Ιάκωβος
University Studio Press (2000)
Το βιβλίο αυτό βασίζεται στην διατριβή του συγγραφέα με τίτλο "Φως στην Αρχιτεκτονική: Η Υποβλητική Χρήση Τού Φυσικού Φωτός και η Σχέση του με την Λειτουργία στις Βυζαντινές Εκκλησίες" η οποία ολοκληρώθηκε στο Πανεπιστήμιο του Μίσιγκαν των Η.Π.Α. το 1996, παρέχει δε συμπληρωματικά στοιχεία επί του αυτού θέματος. Μέρη του έργου αυτού έχουν παρουσιασθεί σε διεθνή συνέδρια στην Ευρώπη, στην Αμερική και στην Ασία και έχουν αποσπάσει ενθουσιώδη σχόλια από επιστήμονες διαφόρων ειδικοτήτων όπως βυζαντινολόγους, κλασικούς αρχαιολόγους, ιστορικούς της τέχνης, ιστορικούς αρχαίας λογ...
Τέχνη και οπτική αντίληψη
Arnheim Rudolf
Θεμέλιο (1999)
Από την πρώτη ακόμα έκδοση το 1954, το βιβλίο αυτό καθιερώθηκε ως ένα μοναδικό κλασικό έργο. Εφαρμόζει τις προσεγγίσεις και τα ευρήματα της σύγχρονης ψυχολογίας στη μελέτη της τέχνης. Περιγράφει την οπτική διαδικασία που λαμβάνει χώρα όταν οι άνθρωποι δημιουργούν - ή κοιτάζουν - καλλιτεχνικά έργα και εξηγεί πώς το μάτι οργανώνει το οπτικό υλικό επί τη βάσει συγκεκριμένων ψυχολογικών νόμων. Τόσο οι καλλιτέχνες όσο και οι κριτικοί τέχνης, οι ιστορικοί της τέχνης, οι σπουδαστές αλλά και οι αναγνώστες γενικού ενδιαφέροντος βρίσκουν το βιβλίο αυτό αναγνώσιμο και κατανοητό, παρά...