Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο Νίκος Μαμαγκάκης (1929-2013) γεννήθηκε στο Ρέθυμνο της Κρήτης. Παρακολούθησε μαθήματα στο Ελληνικό Ωδείο στην Αθήνα. Συνέχισε σπουδάζοντας σύνθεση με τον Καρλ Ορφ και τον Χ. Γκένταμερ στο Μόναχο και ηλεκτρονική μουσική στο Στούντιο Ηλεκτρονικής Μουσικής SIEMENS με τον Γιόζεφ Άντον Ρηντλ. Έλαβε υποτροφίες από την ελληνική κυβέρνηση, την Ανωτάτη Ακαδημία Μουσικής του Μονάχου και την πόλη του Βερολίνου (Deutscher Akademiscfier Auslauscudiensf). Ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του '50 χειριζόμενος με πιο πρωτότυπο και προσωπικό τρόπο τα πρώιμα ηλεκτρονικά μέσα. Ακολούθησε ένα προχωρημένο μουσικό ιδίωμα, βασισμένο μερικά πάνω σε στοιχεία της ελληνικής δημοτικής παράδοσης, με πολλά όμως προσωπικά χαρακτηριστικά και στην δομή του ήχου και στην οργάνωση του, καθώς και στη μορφολογική διάρθρωση. Από τα κυριότερα έργα του μπορούν να αναφερθούν τα ακόλουθα: "Μουσική για τέσσερις πρωταγωνιστές" (1959-60) για 4 φωνές και 10 όργανα πάνω σ' ένα κείμενο του Καζαντζάκη, "Κατασκευές" για φλάουτο και κρουστά (1960), "Συνδυασμοί" (1961) για έναν εκτελεστή κρουστών και ορχήστρα, "Γλωσσικά σύμβολα" (1961 62) για σοπράνο, μπάσο και μεγάλη ορχήστρα, "Κασσάνδρα" για σοπράνο και 6 όργανα (1963). Έγραψε επίσης ένα σημαντικό "Κύκλο αριθμών": Ο αριθμός 1 είναι ο "Μονόλογος" για σόλο βιολοντσέλο (1962, 2ο βραβείο του μουσικού διαγωνισμού του Α.Τ.Ι.), ο αριθμός 2 είναι οι "Ανταγωνισμοί", ένας διάλογος για βιολοντσέλο και έναν εκτελεστή κρουστών που κινείται, παίζοντας διάφορα κρουστά πάνω στη σκηνή, σε σχήμα τόξου (1963), ο αριθμός 3 είναι η "Τρττύς" για κιθάρα, 2 κοντραμπάσα, σαντούρι και κρουστά (1966), και ο αριθμός 4 είναι ή "Τετρακτύς" για κουαρτέτο εγχόρδων της οποίας η δομή βασίζεται πάνω στον αριθμό τέσσερα (1963-66). Επίσης το "θέαμα Ακρόαμα" για φωνή, ηθοποιούς, όργανα (1967), το "Σενάριο γιο δύο αυτοσχέδιους τεχνοκρίτες" για φωνή, όργανα και μαγνητοταινίες (1968), τις (Αντινομίες) για σοπράνο, φλάουτο. 9 όργανα και μικρή χορωδία (1968), τις "Βάκχες", ηλεκτρονικό μπαλέτο (1969): την "Παράσταση" (1969) για φωνή, φλάουτα και ταινία, την "Άσκηση" για βιολοντσέλο σόλο (1969 70), την "Περίληψη" για φλάουτο (1970),την μονόπρακτη λαϊκή Όπερα "Ερωφίλη" (1970), το "Πένθημα" στη μνήμη του Γιάννη Χρήστου για σόλο κιθάρα, το "Εγκώμιο στον Νίκο Σκαλκώτα" για σόλο κλαρινέτο (1978). Το 1972 (παραγγελία των Ολυμπιακών Αγώνων του Μονάχου) γράφει τον "Κυκεώνα". Ανάλογο είναι και το έργο του "Μουσική" για πιάνο και οργανικό σύνολο που έχει παιχτεί κατ' επανάληψη. Στην πρώιμη αυτή περίοδο, οι ορχηστρικές του συνθέσεις κορυφώνονται στα κονσέρτα Αναρχία (1970, παραγγελία του φεστιβάλ του Ντοναουέσιγκεν) για πέντε κρουστά και τεράστια ορχήστρα, μια από τις πιο καθοριστικές συνθέσεις του αιώνα μας (συμφωνική Βοστόνης). Έγραψε μουσική δωματίου, μουσική για το Θέατρο, τον κινηματογράφο και την τηλεόραση, όπερες, ηλεκτρονική μουσική, έργα για ορχήστρα, για σόλο όργανα και βέβαια κύκλους τραγουδιών που αναβαθμισμένοι πλέον (όπως και αρκετά άλλα έργα του) κυκλοφορούν από την "βιοτεχνία" μουσικής "ΙΔΑΙΑ". Ο Μαμαγκάκης αντιμετώπισε με ιδιόρρυθμο τρόπο την διττή συμμετοχή του τόσο στην πιο ακραία και άκαμπτη μουσική πρωτοπορία της εποχής μας όσο και στα πιο δημοφιλή, πιο προσιτά είδη. Δεν έβλεπε καμιά αντίφαση στο να καλλιεργεί παράλληλα και τα δύο είδη, αφήνοντας πολλές φορές το ένα να διεισδύσει στο άλλο. Έτσι έγραψε μουσική για δεκάδες ελληνικές ταινίες όπως "Η Αρχόντισσα και ο Αλήτης", "Η Νεράιδα και το παλικάρι" κ.λ.π. καθώς και κύκλους τραγουδιών όπως το "Κέντρο Διερχομένων", "11 Λαϊκά τραγούδια". Η ενασχόληση του με τη μουσική για την τηλεόραση και τον κινηματογράφο επικεντρώθηκε περισσότερο στη Δυτική Γερμανία. Έγραψε μουσική για την ταινία Φέλιξ Κρόυλ του Τόμας Μαν, και για την διεθνώς επιτυχημένη σειρά του Έντγκαρ Ράις ΗΕΙΜΑΤ Ι,ΙΙ,ΙΙΙ (56 ώρες φιλμ), η μεγαλύτερη κινηματογραφική ταινία όλων των εποχών με πάνω από 20 ώρες μουσικής (έναν αφάνταστο και μόνο για τον όγκο του άθλο) η οποία έκανε την πρεμιέρα της στην όπερα του Μονάχου το 1992. Στα μέσα της δεκαετίας του '80 παρουσίασε δύο όπερες την "Οδύσσεια" και τον "Ερωτόκριτο", έργο το οποίο έχοντας υποστεί εννιά γραφές και προσθήκες νέων κομματιών παρουσιάστηκε δισκογραφημένο. Μια ειδική έκδοση του παίχτηκε στην Εθνική σκηνή της Ορλεάνης (Γαλλία) στις1/4/2005. Η ιδιαίτερη επίδοση του συνθέτη στο είδος της όπερας συνεχίστηκε με την 'Όπερα των Σκιών" που παρουσιάστηκε στο Μέγαρο Μουσικής το 1997, "Τα Ιερά Τραγούδια του Έρωτα" (Μέγαρο Μουσικής 2000) αλλά και με την όπερα "Ερωφίλη" (2003, Ηρώδειο). Έφυγε από τη ζωή στις 24 Ιουλίου 2013,σε ηλικία 84 ετών, έπειτα από μάχη που έδινε με την επάρατη νόσο.