Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Μια ανθολογία ελληνικού διηγήματος του εικοστού αιώνα είναι, εκ των πραγμάτων, ένα εγχείρημα συνολικού χαρακτήρα. Οφείλει να αποτυπώνει μέσα από κατασταλαγμένες μορφές τόσο τις περιπέτειες της γραφής όσο και της γλώσσας αλλά και της χώρας που ανέδειξε τους επιλεγμένους διηγηματογράφους. Όσο απαραίτητοι είναι σε μια ανθολογία οι δημιουργοί-αγκωνάρια, οι δημιουργοί που σ’ αυτούς αναφερόμαστε αυθόρμητα, σχεδόν χωρίς σκέψη, άλλο τόσο ενδυναμώνουν την ανθολογία αυτή οι δημιουργοί ήσσονος σημασίας. Οι συγγραφείς δηλαδή που αποτυπώνουν «στιγμές» και «εικόνες» ταπεινές και φαινομεν...

Στο αφήγημα "Από τη Γη στον Άρη" πέντε κάτοικοι της Αθήνας του Μεσοπολέμου φτάνουν στον πλανήτη Άρη. Εκεί, μέσω της σύγκρισης με την ιδανική πολιτεία των ζωόμορφων κατοίκων που θα συναντήσουν, στηλιτεύονται τα τρωτά της, τότε, ελληνικής και όχι μόνον κοινωνίας, τα περισσότερα από τα οποία έχουν αποδεδειγμένη αντοχή στο χρόνο και είναι άμεσα αναγνωρίσιμα από το σύγχρονο αναγνώστη.

Το έργο του Δημοσθένη Βουτυρά υπήρξε πρωτοποριακό. Για τα δεδομένα της ελληνικής λογοτεχνίας και, όχι τυχαία, θεωρείται ο εισηγητής του ρεαλιστικού διηγήματος στην Ελλάδα. Γεννημένος στην Πόλη έζησε μεγάλο μέρος της ζωής του στον Πειραιά και για το λόγο αυτό, αλλά και επειδή στα διηγήματα του ζωντανεύουν οι άνθρωποι, η ζωή και η ατμόσφαιρα του μεγάλου λιμανιού, θεωρείται πειραιώτης πεζογράφος. Στα γράμματα πρωτοεμφανίζεται ως διηγηματογράφος το 1902, αλλά ουσιαστικά γνωστό γίνεται το 1926. Στη δεκαετία 1920-1930 ο Δημοσθένης Βουτυράς βρίσκεται στο επίκεντρο του λογοτεχνι...

Η "Ζωή αρρωστεμένη" δημοσιεύθηκε το 1916, μια χρονιά αρκετά μαύρη, αφού σηματοδοτήθηκε από τον συνεχιζόμενο ευρωπαϊκό πόλεμο, τον λεγόμενο εθνικό διχασμό και τον αγγλογαλλικό αποκλεισμό της Ελλάδας. Η φτώχεια, η πείνα και η αβεβαιότητα, που κατέκλυσαν την κοινωνία, έδωσαν ίσως αφορμή για το μαύρο αυτό και πεσιμιστικό αφήγημα. Ο ήρωάς του είναι ένας έφηβος που βασανίζεται από την ενότητα του έρωτα και του θανάτου. Ο φαύλος κύκλος του αφηγήματος είναι ότι η ερωτική επιθυμία, που καταλύει το ένστικτο του θανάτου, εκδηλώνεται προς την κόρη της μητριάς, της θεωρούμενης από τον ή...

Παίζοντας με την παρωδία της δαντικής κόλασης, ο Βουτυράς ανέλαβε τη γενικευμένη σάτιρα της εποχής του και των συγχρόνων του. Περιέλαβε εχθρούς και φίλους, ονομαστικά τους περισσότερους σύγχρονούς του συγγραφείς και λόγιους, πολιτικούς, στρατιωτικούς έλληνες και ξένους, κληρικούς, περιέλαβε όμως ακόμα και άσημους φίλους του, ενώ από τα σκάγια δεν γλυτώνουν ούτε οι συγγενείς του, ακόμα και η ίδια του η γυναίκα. Όλοι βρίσκονται μέσα στην Κόλαση, την οποία ο συγγραφέας περιδιαβαίνει, παρακολουθώντας τα μαρτύριά τους, με ξεναγό ένα διάβολο. Η σάτιρα μερικές φορές είναι εύκολη...

Η έκδοση του "Λαγκά", το 1903, έφερε στο λογοτεχνικό προσκήνιο της Ελλάδας ένα εντελώς νέο ύφος, νέα δομή στην αφήγηση και έναν νέο, τελείως καινοφανή ήρωα. Ουσιαστικά πρόκειται για την πρώτη επιτυχημένη παραγωγή πρωτότυπου νεωτεριστικού έργου που βγαίνει κατευθείαν από την εμπειρική επισκόπηση της σύγχρονης ελληνικής πραγματικότητας. Τι επισκοπεί; Τον πρόσφατο τότε ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897, τον πόλεμο που προκάλεσε τόση έξαψη και τόση οδύνη στην ελληνική κοινωνία. Όχι όμως μόνο τον πόλεμο. Επισκοπεί ακόμα τη μεταβατικότητα της ελληνικής κοινωνίας από τις αργόσυρτε...

Ο "Νέος Μωυσής" (1921) μεταπλάθει μια νεανική εμπειρία του Βουτυρά. Το θέμα του είναι η μεγάλη φυγή -η φαντασιακή φυγή. Ο ήρωας της νουβέλας, σχεδιάζει τον εποικισμό μιας έκτασης στην Αφρική, όπου μαζί με τους συντρόφους του θα ιδρύσει ένα "ελεύθερο κράτος". Οι πιστοί του είναι φίλοι και γείτονες. Πρόκειται για ένα πραγματικό περιστατικό που γέννησε η νεανική φαντασία του Βουτυρά. Στον "Νέο Μωυσή", με καμβά αυτή τη νεανική παλαβομάρα, ο Βουτυράς φτιάχνει μία ολοκληρωμένη ιστορία όπου η μοναξιά και η ανησυχία του ήρωα πλέκονται με τις μικροαστικές οικογενειακές σχέσεις, τους...

"Ο Φαρφουλάς όρμησε στο δρόμο. Ένας αλαλαγμός τρομερός ακού-στηκε πάλι μόλις έκανε λίγα βήματα. - Χωρίς άλλο, κάτι σοβαρό είναι, είπε κι άρχισε να μισοτρέχει. Ένας μάγκας φάνηκε να έρχεται τρέχοντας. Ερχόταν απ’ το θόρυβο και έτρεχε σαν άγγελός του, χτυπώντας δυνατά με τα γυμνά του πόδια τις πλάκες. Θέλησε να τον ρωτήσει, αλλά πριν ανοίξει το στόμα του, αυτός είχε περάσει. Στο στρίψιμο του δρόμου, πέταξε το σκούφο του ψηλά φωνάζοντας: -Ζήτω!... Και χάθηκε. -Ζήτω! Τίνος ζήτω; είπε με απορία ο Φαρφουλάς, τρέχοντας με φόβο μη δεν προφτάσει. Και ο θόρυβος κάποτε...

"Οι αλανιάρηδες" είναι το πιο ολοκληρωμένο έργο του Βουτυρά στην κατηγορία της "αλητογραφίας" ή "ταβερνογραφίας", όπως ονομάσθηκε. Ωστόσο, το πλαίσιο του έργου δεν είναι τα περιθωριακά στρώματα όπως φαίνεται εκ πρώτης όψεως, αλλά ολόκληρο το ελληνικό προλεταριάτο της πρώτης εικοσαετίας του αιώνα μας, που ήταν ένας κόσμος ρευστός και ασαφής στο εσωτερικό του. Στη νουβέλα ο Βουτυράς αποτυπώνει σε πρώτο επίπεδο την περιρρέουσα ατμόσφαιρα της μποέμικης αργοσχολίας, αλλά υφαίνει ταυτόχρονα στο φόντο και "δένει" με την ιστορία του τα κύρια χαρακτηριστικά της κοινωνικής πραγματικό...

... όταν ο φωτο-γράφος συναντά τον λογο-τέχνη...