Tabucchi Antonio 1943-2012
Tabucchi Antonio
Ο Αντόνιο Ταμπούκι (1943-2012) γεννήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 1943 στην Πίζα. Σπούδασε στην Πίζα, στο Παρίσι και στη Λισαβόνα λογοτεχνία και φιλοσοφία. Δίδαξε για πολλά χρόνια στο Πανεπιστήμιο της Σιένα. Έγραψε 40 βιβλία, τα περισσότερα από τα οποία έχουν μεταφραστεί σε πολλές γλώσσες. Από πολύ νέος ασχολήθηκε συστηματικά με τον Φερνάντο Πεσσόα, μεταφράζοντας ένα μεγάλο μέρος του έργου του στα ιταλικά. Ταυτόχρονα υπήρξε ένας από τους επιφανέστερους μελετητές του έργου του Πορτογάλου ποιητή και συγγραφέα και συνέβαλε ουσιαστικά στην παγκόσμια εδραίωση και διάδοση του έργου του. Ένα τμήμα των δοκιμίων του για τον Πεσσόα έχουν δημοσιευτεί στον τόμο "Η νοσταλγία του πιθανού: γραπτά για τον Φερνάντο Πεσσόα" (εκδ. Άγρα 2007). Στον Πεσσόα αφιέρωσε κι ένα λογοτεχνικό του έργο "Οι τρεις τελευταίες μέρες του Φερνάντο Πεσσόα: ένα παραλήρημα" (εκδ. Άγρα 1999). Η εκτενής νουβέλα του "Ρέκβιεμ" (1992) γράφτηκε απευθείας στα πορτογαλικά, ενώ το μυθιστόρημά του "Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα" (1994), που τον έκανε παγκοσμίως γνωστό, διαδραματίζεται στην Πορτογαλία του Σαλαζάρ. Ο Αντόνιο Ταμπούκι, παρότι ξεκίνησε τη συγγραφική του καριέρα με ένα μυθιστόρημα ("Piazza d' Italia", 1975) υπήρξε κυρίως συγγραφέας της μικρής φόρμας. Από το "Παιχνίδι της αντιστροφής" (1981) μέχρι το "Ο χρόνος γερνάει γρήγορα" (2009) ο Ταμπούκι έγραψε μια σειρά από αριστοτεχνικά, συχνά μινιμαλιστικά, διηγήματα που έδωσαν μια νέα ώθηση στη σύγχρονη ιταλική λογοτεχνία. Στα χρόνια που πέρασαν ανάμεσα σε αυτές τις δύο συλλογές, δημοσίευσε επίσης τις συλλογές "Η γυναίκα του Πόρτο Πιμ" (1983), "Μικρές παρεξηγήσεις άνευ σημασίας" (1985), "Τα πετούμενα του Μπεάτο Αντζέλικο" (1987), "Ο μαύρος άγγελος" (1991), "Όνειρα ονείρων" (1992). Οι εκτενείς νουβέλες/μυθιστορήματά του είναι το "Νυχτερινό στην Ινδία" (1984), "Η γραμμή του ορίζοντα" (1986), " Ρέκβιεμ: μια παραίσθηση" (1992), "Οι τρεις τελευταίες μέρες του Φερνάντο Πεσσόα: Ένα παραλήρημα" (1994), "Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα" (1994), "Η κομμένη κεφαλή του Νταμασένου Μοντέιρο" (1997), "Είναι αργά, όλο και πιο αργά" (2001), "Ο Τριστάνο πεθαίνει. Μια ζωή" (2004). Κοσμοπολίτης συγγραφέας που ταξίδευε συνεχώς, ο Ταμπούκι συγκέντρωσε τα ταξιδιωτικά του κείμενα στον τόμο "Ταξίδια και άλλα ταξίδια" το 2011. Ο Ταμπούκι υπήρξε ένας έντονα πολιτικοποιημένος συγγραφέας. Παρενέβαινε τακτικά με άρθρα του σε εφημερίδες χτυπώντας όλα τα κακώς κείμενα, ιδιαίτερα της περιόδου του μπερλουσκονισμού. Αυτό, μάλιστα, είχε ως αποτέλεσμα μια μεγάλη δικαστική του περιπέτεια το 2010 με τον αντιπρόεδρο της Βουλής, στέλεχος του κόμματος του Μπερλουσκόνι. Υπερασπίστηκε σθεναρά τα δικαιώματα των τσιγγάνων στην Ιταλία (έγραψε, μάλιστα, το βιβλίο "Οι τσιγγάνοι και η Αναγέννηση" το 1999). Τον απασχόλησαν επίσης θέματα που αφορούσαν τη δημοκρατία και την τρομοκρατία ("Η γαστρίτιδα του Πλάτωνα", βιβλίο του 1998), και υπήρξε ιδρυτικό μέλος του Διεθνούς Κοινοβουλίου των Συγγραφέων (1993) που δημιουργήθηκε για να υπερασπιστεί συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο που δέχονταν απειλές κατά της ζωής τους στις χώρες τους. Το Κοινοβούλιο εξέδιδε το περιοδικό "Αουτονταφέ" που κυκλοφόρησε ταυτόχρονα σε 8 γλώσσες, καθώς και στην Ελλάδα (εκδ. Άγρα). Πολλά βιβλία του έχουν μεταφερθεί στον κινηματογράφο. Σημειώνουμε τις ταινίες "Νυχτερινό στην Ινδία" του Αλαίν Κορνώ, "Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα" του Ρομπέρτο Φαέντσα με τον Μαρτσέλο Μαστρογιάνι, "Ρέκβιεμ" του Αλαίν Τανέρ, κ.α. Ο κινηματογράφος υπήρξε πάντα ένα από τα σημαντικά σημεία αναφοράς στο έργο του. Στον κινηματογράφο του Αλμοδόβαρ αφιέρωσε το βιβλίο του "20 φωτογράμματα" με 11 νυχτερινές φωτογραφίες του γιου του Μικέλε Ταμπούκι (2006). Κείμενά του μεταφέρθηκαν στο θέατρο από τον Τζόρτζιο Στρέλερ και άλλους σε διάφορες χώρες. Έχει βραβευτεί με πολλά διεθνή βραβεία, μεταξύ των οποίων Pen Club, Campiello, Viareggio Repaci στην Ιταλία, Prix Medicis Etranger, Prix Europeen de la Litterature, Prix Mediterranee στη Γαλλία, Ευρωπαϊκό Αριστείον, το Nossack στη Γερμανία, το Europaischer Staatspreis στην Αυστρία, το Hidalgo και Francisco Cerecedo στην Ισπανία. Συζητήθηκε συχνά η υποψηφιότητά του για το Βραβείο Νόμπελ. Από το 1997 ερχόταν στην Ελλάδα κάθε χρόνο, στις αρχές του καλοκαιριού, είτε για να παρουσιάσει βιβλία του είτε για να κάνει διακοπές - κυρίως στα Χανιά της Κρήτης. Τα Χανιά ανταπέδωσαν την αγάπη του Ταμπούκι ανακηρύσσοντάς τον επίτιμο δημότη της πόλης το 2011. Ένα χρόνο πριν, τον Μάιο του 2010, είχε αναγορευτεί επίτιμος διδάκτωρ του τμήματος Ιταλικής Γλώσσας και Φιλολογίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Σχεδόν το σύνολο του έργου του κυκλοφορεί στην Ελλάδα σε νέες μεταφράσεις του Ανταίου Χρυσοστομίδη (ο οποίος μάλιστα τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Μετάφρασης το 2003, για τη μετάφραση του μυθιστορήματος "Είναι αργά, όλο και πιο αργά"). Με τον Ανταίο Χρυσοστομίδη τον συνέδεε στενή φιλία η οποία αποτυπώνεται στο βιβλίο με συζητήσεις τους, "Ένα πουκάμισο γεμάτο λεκέδες" (1999), αλλά και στα γυρίσματα του τηλεοπτικού επεισοδίου της σειράς "Κεραίες της εποχής μας", για λογαριασμό της ΕΤ1 (2007). Ήταν παντρεμένος με την Πορτογαλίδα Μαρί-Ζοζέ Λανκάστρε, επίσης μελετήτρια και μεταφράστρια του Πεσσόα, με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Πέθανε στις 25 Μαρτίου του 2012, σε ηλικία 68 ετών, μετά από πολύμηνη ασθένεια, στη Λισαβόνα, μια πόλη που επέλεξε ως δεύτερη πατρίδα του και που επανέρχεται πολύ συχνά στο έργο του. (Πηγή: εκδόσεις Άγρα)
Η γραμμή του ορίζοντα
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (1998)
Μια παραθαλάσσια πόλη που θυμίζει την Τζένοβα, ένα σκοτεινό "αστυνομικό αίνιγμα", ένα ανώνυμο πτώμα, ένας άνθρωπος που αποφασίζει με δική του πρωτοβουλία να ανακαλύψει την ταυτότητα του νεκρού. Ο "ντετέκτιβ", όμως, αυτής της ιστορίας δεν θα ακολουθήσει τη λογική του αιτίου/αιτιατού. Αντί για τα ορατά φαινόμενα, ενδιαφέρεται περισσότερο για τους κώδικες που περιέχονται σε αυτά τα φαινόμενα, και η ανησυχία του κινείται στα διφορούμενα όρια που χωρίζουν το θέαμα από το θεατή. Ψάχνοντας το όνειρο και την ταυτότητα του άγνωστου νεκρού, πιάνεται στα δίχτυα των κρυφών εκείνων αιτι...
Η γαστρίτιδα του Πλάτωνα
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (1998)
"... Βρίσκω ότι η υποθετική λειτουργία του διανοουμένου δεν είναι τόσο να "δημιουργεί" κρίσεις, όσο να βάζει σε κρίσεις οτιδήποτε ή οποιουσδήποτε δεν βρίσκονται σε κρίση αλλά είναι εξαιρετικά πεισμένοι για την ορθότητα της θέσης τους ". Α. Τ. Πρέπει ένας διανοούμενος να παρεμβαίνει, όποτε το θεωρεί αναγκαίο, στα κακώς κείμενα της χώρας του, ή μήπως πρέπει να σωπαίνει -όπως υποστηρίζει ο Ουμπέρτο Έκο- όταν δεν έχει κάτι σημαντικό να πει όταν δεν γνωρίζει πλήρως το αντικείμενό του προβληματισμού του; Με αφετηρία αυτό το ερώτημα ο Αντόνιο Ταμπούκι, εγκαταλείποντας για λίγο τη...
Ζητούν τον κύριο Πιραντέλλο στο τηλέφωνο
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (2012)
Το "Ζητούν τον κύριο Πιραντέλλο στο τηλέφωνο" είναι ένα από τα δύο μόνο έργα που έγραψε για το θέατρο ο Αντόνιο Ταμπούκι. Πρωταγωνιστής είναι ένας ηθοποιός που υποδύεται τον μεγάλο Πορτογάλο ποιητή, τον Φερνάντο Πεσσόα, ή ίσως ο ίδιος ο Φερνάντο Πεσσόα που υποδύεται -σε όλη του τη ζωή υποδυόταν κάποιον ο Πεσσόα- έναν ηθοποιό ο οποίος υποδύεται τον ποιητή. Ο ανώνυμος αυτός ηθοποιός φαντασιώνεται ότι μιλάει στο τηλέφωνο με έναν άλλο μεγάλο του 20ού αιώνα, τον Λουίτζι Πιραντέλλο, που δεν είχε την τύχη να τον γνωρίσει ποτέ. Κοινό του μια σειρά από βουβά πρόσωπα, όλα θαμώνες μια...
Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα
Tabucchi Antonio 1943-2012
Ψυχογιός (1997)
Σε ποιον και κάτω από ποιες συνθήκες διηγείται ο Περέιρα όσα έζησε εκείνον τον κρίσιμο και καυτό Αύγουστο του 1938; Απάντηση σ' αυτό το ερώτημα δε δίνεται στις σελίδες αυτού του θαυμάσιου μυθιστορήματος. Ο αναγνώστης καλείται να δώσει τη δική του. Ο Περέιρα είναι ένας θαυμάσιος αφηγητής που δίνει τη δική του προσωπική μαρτυρία γι' αυτή την κρίσιμη στιγμή της ευρωπαϊκής ιστορίας. Αυτός ο χοντρός, μεσόκοπος, δυστυχής και μόνος Περέιρα κατορθώνει, με τις περιγραφές του, όχι μόνο να μείνει αξέχαστος στη μνήμη του αναγνώστη αλλά και να αναπλάσει την προβληματική καθημερινότητα...
Έτσι ισχυρίζεται ο Περέιρα
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (2010)
Σε ποιον και κάτω από ποιες συνθήκες διηγείται ο Περέιρα τον πιο κρίσιμο μήνα της ζωής του, τον μοιραίο εκείνο Αύγουστο του 1938; Αυτό δεν αποκαλύπτεται ποτέ, ο αναγνώστης αφήνεται να κάνει τις δικές του υποθέσεις. Ο Περέιρα όμως είναι ένας εξαιρετικά ακριβής μάρτυρας και με μια πεισματάρικη σχολαστικότητα αφηγείται, σαν να καταθέτει σε κάποιο δικαστήριο, μια τραγική στιγμή της ύπαρξής του αλλά και της ιστορίας της Ευρώπης. Στο πλαίσιο του πορτογαλικού σαλαζαρισμού, του ιταλικού φασισμού και του ισπανικού εμφύλιου πολέμου, η συγκινητική ιστορία της συνειδητοποίησης ενός μον...
Ένα πουκάμισο γεμάτο λεκέδες
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (1999)
Ο Αντόνιο Ταμπούκι συναντά στην Ιταλία τον Ανταίο Χρυσοστομίδη, μεταφραστή εφτά έργων του, και ξεκινά μια μακριά εξομολόγηση για τον εαυτό του και τα βιβλία που έχει γράψει. Η συζήτηση συνεχίζεται στην Ελλάδα, απλώνεται, αγκαλιάζει νέα θέματα (την πολιτική, τον κινηματογράφο, τις λογοτεχνικές κατηγοριοποιήσεις, τις ηθικές αρχές του σύγχρονου ευρωπαϊκού Δικαίου, το λευκό κρασί της Σαντορίνης) και άλλα πρόσωπα (τον Πεσσόα και τον Καβάφη, τον Φελλίνι και τον Παζολίνι, τον Καμύ και τον Μπλανσό). Οι διάλογοί τους καταλήγουν σ' ένα λεκιασμένο πουκάμισο. Ένα βιβλίο για όσους έχουν...
Είναι αργά, όλο και πιο αργά
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (2003)
Δεκαεπτά και ένα γράμματα, 17 άνδρες αφηγητές και άλλες τόσες μοναδικές αντιλήψεις για τον κόσμο, που συνδέονται μεταξύ τους με μυστικές γέφυρες για να χτίσουν ένα ιλιγγιώδες μυθιστόρημα για τον αδύνατο έρωτα. Ένα ερωτικό μυθιστόρημα που τρέφεται με τον νόμο της σχετικότητας, όπου ακόμα κι αυτές οι λογοτεχνικές αναφορές μοιάζουν με απομεινάρια ναυαγίου, μυθιστόρημα που είναι ταυτόχρονα μια κυβιστική εξομολόγηση του συγγραφέα. Τίποτα δεν είναι πραγματικό ή αυτοβιογραφικό, κι όμως τα πάντα είναι αληθινά, διότι όλα αντιμετατίθενται, αλλοιώνονται, γίνονται πανανθρώπινα. Bernar...
Είκοσι φωτογράμματα για τον Πέδρο Αλμοδόβαρ και έντεκα νυχτερινές φωτογραφίες
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (2006)
"Η ζωή είναι ένα όνειρο, η ζωή είναι ένα θέατρο, η ζωή είναι ένα τσίρκο. Είναι οι τρείς μεγάλες περιγραφές του ανθρώπινου γίγνεσθαι, σχεδόν τρία αξιώματα της σύγχρονης ευρωπαϊκής κουλτούρας. [...] Ο Αλμοδόβαρ μοιάζει να έχει κάνει μια σύνθεση των τριών ερμηνευτικών κλειδιών της ανθρώπινης συνθήκης: η ζωή είναι ταυτόχρονα όνειρο, θέατρο και τσίρκο. Ο κινηματογράφος του είναι κυρίως αυτό". Ο συγγραφέας Αντόνιο Ταμπούκι, λίγο πρίν την ολοκλήρωση της τελευταίας ταινίας του Πέδρο Αλμοδόβαρ "Volver", έγραψε το κείμενό του σε είκοσι παραγράφους με την ευκαιρία της μεγάλης αναδ...
Δύο ελληνικά διηγήματα
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (2000)
Τα "Δύο ελληνικά διηγήματα" γράφτηκαν από τον Αντόνιο Ταμπούκι σε κάποιο από τα πρόσφατα ταξίδια του στην Ελλάδα κι έχουν έντονο το ελληνικό χρώμα - γι' αυτό και ο συγγραφέας τους ζήτησε να κυκλοφορήσουν πρώτα στην ελληνική γλώσσα, πριν ακόμα εκδοθούν στην πατρίδα του την Ιταλία. Και τα δύο διηγήματα έχουν τη μορφή μιας επιστολής, επιστολής σε μια αγαπημένη γυναίκα. Στο πρώτο, στο δαιδαλώδες Ποτάμι, ο ήρωας περιγράφει πώς προσπάθησε να διαβεί την πόρτα που θα τον οδηγούσε σε μια "άλλη ζωή". Στο δεύτερο, στο φαινομενικά γαλήνιο "Εισιτήριο στη θάλασσα", ο ήρωας γράφει σε μια...
Για την Ιζαμπέλ
Tabucchi Antonio 1943-2012
Άγρα (2018)
"Το σημαντικό είναι να ψάχνεις, δεν έχει σημασία αν βρίσκεις ή δεν βρίσκεις". Πώς να χαρακτηρίσει κανείς μια ιστορία σαν αυτή; Εκ πρώτης όψεως θα μπορούσε να μοιάζει με φανταστικό μυθιστόρημα, ίσως όμως να ξεφεύγει από κάθε πιθανό προσδιορισμό. Ο Ταμπούκι έβαλε ως υπότιτλο "Ένα μάνταλα"· όμως, αν κοιτάξουμε καλύτερα, με κριτήρια εντελώς ανατολίτικα, θα δούμε πως πρόκειται τελικά για μια αναζήτηση, για μια έρευνα που φαίνεται σα να διεξάγεται από κάποιον μεταφυσικό Φίλιπ Μάρλοου. Ωστόσο, με τη μεταφυσική, σε αυτή τη σπασμωδική και περιπλανώμενη έρευνα, συνταιριάζεται μ...
Requiem
Tabucchi Antonio 1943-2012
Οδυσσέας (1994)
Αυτό το "Ρέκβιεμ" εκτός από "σονάτα" είναι επίσης ένα όνειρο, που κατά τη διάρκειά του ο πρωταγωνιστής μου τυχαίνει να συναντήσει ζωντανά και νεκρά πρόσωπα συγχρόνως: πρόσωπα, πράγματα και χώρους που ίσως να είχαν ανάγκη από μια προσευχή, την οποία ο πρωταγωνιστής μου ήξερε να πει μόνο με το δικό του τρόπο: μέσα από ένα μυθιστόρημα. Αντόνιο Ταμπούκι
