Αλεξάνδρου Άρης 1922-1978
Alexándrou Áris
ΑΡΗΣ ΑΛΕΞΑΝΔΡΟΥ (1922-1978). Ο Άρης Αλεξάνδρου (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Αριστοτέλη Βασιλειάδη) γεννήθηκε στο Λένινγκραντ, γιος του Βασίλη Βασιλειάδη που καταγόταν από την Τραπεζούντα και της εσθονικής καταγωγής ρωσίδας Πολίνα Άντοβνα Βίλγκεμσον. Η οικογενειακή του γλώσσα ήταν τα ρωσικά. Μετά από δύο χρόνια παραμονής στη Θεσσαλονίκη (1928-1930) εγκαταστάθηκε με την οικογένειά του στην Αθήνα και έμεινε σε μια προσφυγική πολυκατοικία. Στην Αθήνα έμαθε ελληνικά στο δημοτικό σχολείο και το 1933 γράφτηκε στο Βαρβάκειο Γυμνάσιο, όπου συνδέθηκε φιλικά με τον Αντρέα Φραγκιά. Οι δυο φίλοι μαζί με τους Γεράσιμο Σταύρου, Χρίστο Θεοδωρόπουλο και Λεωνίδα Τζεφρώνη δημιούργησαν μια μυστική ομάδα μαρξιστικού προσανατολισμού κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά, στα πλαίσια της οποίας συνέχισαν να δρουν και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής. Το 1940 ο Άρης έδωσε εξετάσεις στο Πολυτεχνείο και στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών χωρίς επιτυχία, πέτυχε όμως στις εξετάσεις της ΑΣΟΕΕ, στις οποίες πήρε μέρος λίγο αργότερα. Το 1941 προσχώρησε μαζί με τους συντρόφους του σε κομμουνιστική οργάνωση από μέλη της πρώην ΟΚΝΕ, από την οποία αποχώρησε ένα χρόνο αργότερα. Μετά την επανέναρξη των μαθημάτων στις πανεπιστημιακές σχολές επέστρεψε στην Ανωτάτη Εμπορική, εγκατέλειψε όμως τις σπουδές του λίγους μήνες αργότερα και ξεκίνησε τη μακροχρόνια μεταφραστική του εργασία στον εκδοτικό οίκο Γκοβόστη, στα πλαίσια της οποίας πρωτοχρησιμοποίησε το όνομα Άρης Αλεξάνδρου. Παράλληλα πήρε μέρος σε αντιφασιστικές εκδηλώσεις παραμένοντας εκτός οργανώσεων. Το 1944 τον συνέλαβαν τα αγγλικά στρατεύματα κατά τα Δεκεμβριανά και στάλθηκε στο στρατόπεδο Ελ Ντάμπα στη Βόρειο Αφρική, από όπου επέστρεψε το 1945. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στο Μούδρο (1948-1949), τη Μακρόνησο (1949), τον Άγιο Ευστράτιο (1950-1951). Ως το 1958 έζησε στις φυλακές Αβέρωφ, Αίγινας και Γυάρου μετά από καταδίκη του Στρατοδικείου Αθηνών για ανυποταξία. Το 1959 παντρεύτηκε την Καίτη Δρόσου. Αμέσως μετά την επιβολή της δικτατορίας του Παπαδόπουλου έφυγε για το Παρίσι, όπου έκανε διάφορες χειρονακτικές δουλειές ενώ εργάστηκε επίσης ως συντάκτης στο λεξικό Robert ως το 1974, οπότε ξανάρχισαν οι αναθέσεις μεταφράσεων από έλληνες εκδότες. Ο Άρης Αλεξάνδρου πέθανε στις 2 Ιουλίου του 1978 από αλλεπάλληλα καρδιακά εμφράγματα σε ηλικία 56 χρόνων. Ως μεταφραστής συνεργάστηκε και με άλλους έλληνες εκδότες, καθώς επίσης με τα περιοδικά Ελεύθερα Γράμματα (1946) και Εποχές (1963) · κείμενά του δημοσίευσε στα περιοδικά Καλλιτεχνικά Νέα, Καινούρια Εποχή , Επιθεώρηση Τέχνης, Εποχές, Η συνέχεια. Το 1946 εκδόθηκε η πρώτη ποιητική συλλογή του με τίτλο Ακόμα τούτη η Άνοιξη. Ακολούθησαν οι συλλογές Άγονος γραμμή (1952) και Ευθύτης οδών (1959). Τιμήθηκε με το βραβείο ειρήνης στο φεστιβάλ της Μόσχας του 1962. Το έργο του Άρη Αλεξάνδρου τοποθετείται στο χώρο της μεταπολεμικής ελληνικής λογοτεχνίας. Με το ποιητικό του έργο διέγραψε την πορεία από τον στρατευμένο υπέρ του κομμουνισμού λόγο στην έκφραση της απογοήτευσης για το μάταιο των αγώνων και στην ειρωνεία. Ως σταθμός ωστόσο στην ιστορία της νεώτερης λογοτεχνίας μας θεωρήθηκε το μυθιστόρημά του Το Κιβώτιο, που ολοκληρώθηκε το 1972 μετά από εφτά χρόνια συγγραφής και εκδόθηκε από τον Κέδρο το 1975. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Άρη Αλεξάνδρου βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Άρης Αλεξάνδρου», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.328-330. Αθήνα, Σοκόλης, 1982, Αργυρίου Αλεξ., «Αλεξάνδρου Άρης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 1. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1983, Αργυρίου Αλεξ., «Άρης Αλεξάνδρου», Η μεταπολεμική πεζογραφία· Από τον πόλεμο του ’40 ως τη δικτατορία του ‘67 Β’, σ.136-160. Αθήνα, Σοκόλης, 1988 και Αργυρίου Αλεξ., «Χρονολόγιο Άρη Αλεξάνδρου», Διαβάζω 212, 29/3/1989, σ.20 - 24. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Ζωντανοί και νεκροί
Simonov Konstantin 1915-1979
Εκδόσεις Γκοβόστη (2017)
Ο παραδοσιακός ρωσικός βερμπαλισμός -κληροδότημα της τολστόιας επιρροής- σε συνδυασμό με το πολυχρησιμοποιημένο ανά την υφήλιο θέμα του πολέμου, θα μπορούσαν να έχουν σταθεί εμπόδιο στην προσπάθεια του Ρώσου συγγραφέα και δημοσιογράφου Κονσταντίν Σιμόνοφ να δημιουργήσει ένα καθηλωτικό χρονικό των αρχών του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και, πιο συγκεκριμένα, των γεγονότων του Δυτικού Ρωσικού Μετώπου, τότε που οι Γερμανοί προήλασαν εναντίον της Μόσχας. Ωστόσο κάτι τέτοιο δεν συνέβη! Ο συγγραφέας παρουσιάζει με συναρπαστικό και συνάμα ακριβή τρόπο μάχες, οπισθοχωρήσεις και κυκλωτικές...
Έγκλημα και τιμωρία
Dostojevskij Fedor Michajlovic 1821-1881
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Το "Έγκλημα και τιμωρία" εξακολουθεί να παραμένει κλασικό και ανυπέρβλητο πρότυπο ψυχολογικού μυθιστορήματος. Μεταφρασμένο εδώ κατευθείαν από το ρωσικό κείμενο κι από τον Άρη Αλεξάνδρου, αποδίδει πλήρως την ατμόσφαιρα και τη ζεστασιά του πρωτοτύπου. Όλοι οι ήρωες του έργου -ο δαιμονικός Ρασκόλνικοβ, ο τραγικός Μαρμελάντοβ, η μαρτυρική Σόνια, η βασανισμένη Πουλχερία Αλεξάντροβνα, ο σατανικός Πορφύρης Πετρόβιτς, η υπέροχη Ντούνια Ρομάνοβνα, ο λάγνος Σβιντριγκάιλοβ-, όλοι τους διαχρονικοί ανθρώπινοι τύποι, ζωντανεύουν στις σελίδες του βιβλίου και στέκονται μπροστά μας, είτε έξ...
Έγκλημα και τιμωρία
Dostojevskij Fedor Michajlovic 1821-1881
Εκδόσεις Γκοβόστη (2014)
Το "Έγκλημα και τιμωρία" έχει μεταφραστεί αμέτρητες φορές στη γλώσσα μας, μια ή δυο φορές από τα ρωσικά και αρκετές φορές από... τα ελληνικά. Το έργο αυτό, μ' όλη την αφάνταστη εξέλιξη σ' όλους τους τομείς του Πνεύματος και της Τέχνης, εξακολουθεί να παραμένει κλασικό και ανυπέρβλητο πρότυπο του ψυχολογικού μυθιστορήματος. Μεταφρασμένο εδώ, κατευθείαν απ' το ρωσικό κείμενο κι απ' τον Άρη Αλεξάνδρου, αποδίδει όλη την ατμόσφαιρα και τη ζεστασιά του πρωτότυπου. Όλοι οι ήρωες του έργου: ο δαιμονικός Ρασκόλνικοφ, ο τραγικός Μαρμελάντοφ, η μαρτυρική Σόνια, η βασανισμένη Πουλχερία...
Διάλεξα
Συλλογικό έργο
Τυπογραφείο "Κείμενα" (1984)
Πότε άρχισαν να μεταφράζονται τα ποιήματα, με ποια κριτήρια έγινε η εκλογή τους, γιατί αποσπασματικότητα, γιατί αυτή η έκδοση. Είναι υποθέτω ερωτήματα που θα γεννηθούν στον αναγνώστη. Οι πρώτες μεταφράσεις και οι απόπειρες μεταφράσεων έγιναν στα Γιούρα. Και λέω απόπειρες, γιατί εκεί ο Άρης μόνος του, προσπαθεί να μάθει γερμανικά και ισπανικά. Ως προς τα κριτήρια θα αναφέρω το μότο της ποιητικής ανθολογίας του Ελυάρ που σίγουρα θα χρησιμοποιούσε ο Άρης, αν κατάφερνε να συμπληρώσει ό,τι άρχισε: "Η καλύτερη εκλογή ποιημάτων είναι εκείνη που διαλέγεις για τον εαυτό σου". [...
Δαιμονισμένοι
Dostojevskij Fedor Michajlovic 1821-1881
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Σ' αυτό το έργο ο Ντοστογιέβσκη μας περιγράφει, ή -για να κυριολεκτούμε- ζει, με το γνώριμο πυρετικό τρόπο του, την ίδια την αεικίνητη και ταραγμένη ζωή του, ζει τις ιδέες και αντιλήψεις του για τον Θεό και τον κόσμο, για την κοινωνία και τους λαούς, για την επικρατούσα τάξη πραγμάτων και την επανάσταση. Δεν είναι το βιβλίο ενός ανθρώπου, δεν είναι το βιβλίο ενός Λαού και μιας Εποχής- είναι το Ημερολόγιο της Ψυχής του Κόσμου. Ποτέ και σε κανένα έργο λογοτεχνικό, κοινωνιολογικό, φιλοσοφικό δεν παρουσιάστηκε ακέραιη η Ανθρωπότητα, έτσι και τόσο γυμνή αντίκρυ στη φύση, στον Θε...
Δαιμονισμένοι
Dostojevskij Fedor Michajlovic 1821-1881
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2009)
Ολόκληρη η κοινωνία, ακαθόριστη, ανοργάνωτη, σπαρταριστή, χωρίς συγκεκριμένο σκοπό, τόσο στο σύνολό της όσο και στα ξεχωριστά συστατικά στοιχεία της, μας παρουσιάζεται να πηγαινοέρχεται, σαν κύμα, στην τύχη, όπου τη σέρνει το χαοτικό πνεύμα του συγγραφέα. Βλέπουμε δολοπλόκους, που ξεσηκώνουν το μίσος μας, και ανθρώπους κατασπαραγμένους σαν ζώα· ένας ηρωισμός, που δεν ξεχωρίζει απ' την αγριότητα και τη θηριωδία, ανακατεύεται και, πολλές φορές, ταυτίζεται μέσα στη σύγχυση με την πιο ταπεινή προδοσία.
Γεια σου, Αυράκι
Αλεξάνδρου Άρης 1922-1978
Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης (2018)
Από το αρχείο του Άρη Αλεξάνδρου στο ΕΛΙΑ/ΜΙΕΤ.
Άννα Καρένινα
Tolstoj Lev Nikolaevic 1828-1910
Άγρα (2010)
"Μέσα από αυτή την αναίσχυντη και χαμερπή ζωή, μια αθάνατη αλήθεια ξεπροβάλλει και φωτίζει τα πάντα". - Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι "O Τολστόι πατάει γερά στα πόδια του, το κύρος του είναι τεράστιο και, όσο βρίσκεται στη ζωή, το κακό γούστο στη λογοτεχνία, όλες οι μορφές χυδαιότητας, η αδιαντροπιά και οι δακρύβρεχτες συμπεριφορές, όλοι οι άξεστοι, παροργισμένοι εγωισμοί θα μείνουν απομακρυσμένοι και θαμμένοι ατό σκοτάδι". - Άντον Τσέχωφ Λένε πώς όταν ζήτησαν κάποτε από...
Ανθολογία της ελληνικής ποίησης (20ός αιώνας)
Συλλογικό έργο
Κότινος (2012)
Ο τρίτος από τους τέσσερις προγραμματισμένος συνολικά τόμους της "Ανθολογίας της ελληνικής ποίησης" του 20ού αιώνα. Σ' αυτόν τον τόμο, που περιλαμβάνει την κρίσιμη περίοδο 1940-1970 (πόλεμος, γερμανική κατοχή, αντίσταση, εμφύλιος, δικτατορία του '67), ανθολογούνται, κατά σειρά εμφάνισής τους στα γράμματα, με τα χαρακτηριστικότερα ποιήματά τους οι σημαντικότεροι ποιητές-εκπρόσωποι της πρώτης και της δεύτερης μεταπολεμικής γενιάς.
