Μπεράτης Γιάννης
Berátis Giánnis
Γιάννης Μπεράτης (1904-1968). Ο Γιάννης Μπεράτης γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος του ταγματάρχη του Μηχανικού και καθηγητή στη Σχολή Ευελπίδων Σπυρίδωνα Μπεράτη και της Ευγενίας το γένος Δέδε. Σε παιδική ηλικία έχασε τον πατέρα του και η μητέρα του παντρεύτηκε τον Χρήστο Θεοδωρακόπουλο. Τα σχολικά του χρόνια, που ο ίδιος περιγράφει ως πολύ δυσάρεστα, τα πέρασε στην Αθήνα. Το 1921 διορίστηκε υπάλληλος στην Εθνική τράπεζα στους Παξούς, στη συνέχεια στην Κέρκυρα (όπου συνδέθηκε με τον κύκλο των μαθητών του Κων/νου Θεοτόκη και έζησε το κλίμα της όψιμης επτανησιακής δημιουργίας) και τέλος στην Αθήνα, όπου εργάστηκε ως το 1930. Το 1924 παντρεύτηκε την πολύ μεγαλύτερή του σε ηλικία Ελένη Μελίτα, με την οποία απέκτησε ένα γιο τον Ανδρέα. Κατά τη διάρκεια της στρατιωτικής του θητείας (1924-1927) υπήρξε σύνδεσμος του Στρατιωτικού Ακόλουθου στην Πρεσβεία της Βουλγαρίας στη Σόφια. Μετά τη λήξη της θητείας του επέστρεψε στην Κέρκυρα, όπου έγραψε το χαμένο σήμερα έργο "Μπαρόκο" και ένα μυθιστόρημα, και τα δύο κατεστραμμένα από τον συγγραφέα. Το 1930 εξέδωσε τη "Διασπορά" και έφυγε για τη Βουλγαρία, τη Συρία, την Αραβία και την Αίγυπτο. Από το 1931 έζησε για δέκα χρόνια με τη Νίτσα Καράλη μέχρι το θάνατό της. Το Φλεβάρη του 1941 κατατάχτηκε εθελοντής στο αλβανικό μέτωπο, όπου υπηρέτησε ως εκφωνητής - προπαγανδιστής. Το 1943 μπήκε στο αντάρτικο του Ζέρβα στην Ήπειρο (τις εμπειρίες του κατέγραψε στο έργο του "Οδοιπορικό του ’43"). Δούλεψε στο Τμήμα Λογοκρισίας Θεάτρου και Κινηματογράφου του Υπουργείου Τύπου (1936-1944 -απολύθηκε μετά τη δημοσίευση του βιβλίου του "Οδοιπορικό του ’43"), στον εκδοτικό οίκο Γκοβόστη ως μεταφραστής (από το 1950 ως το 1954 -μιλούσε γαλλικά, ιταλικά και αγγλικά), στα λατομεία της Νάξου (για ένα μήνα το 1957) και στο περιοδικό "Ταχυδρόμος" (με μεσολάβηση του Σεφέρη από το 1958). Το 1959 παντρεύτηκε την κατά εικοσιπέντε χρόνια νεώτερή του Άννα Χάνδακα, σύντροφό του ως το τέλος της ζωής του. Πέθανε στη Γενική Κλινική Αθηνών ύστερα από πολύμηνη ταλαιπωρία ·η ασθενική κράση του είχε επιβαρυνθεί σημαντικά από το 1962 (χρόνια λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος και δη του νωτιαίου μυελού). Τιμήθηκε με το Β΄ κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1962 για το έργο του "Στρόβιλος") και το Α΄ Κρατικό Βραβείο Μυθιστορήματος (1966 για το "Πλατύ ποτάμι"). Τυπικά ο Γιάννης Μπεράτης τοποθετείται στο χώρο της γενιάς του τριάντα, ωστόσο απείχε από τους ιδεολογικούς προσανατολισμούς της ομάδας αυτής και αποτέλεσε μια μοναχική περίπτωση στο χώρο των γραμμάτων, που στράφηκε στην προσωπική αναζήτηση και την υπαρξιστική αγωνία. Επιρροές δέχτηκε από τους Χάμσουν, Καβάφη, Ντοστογιέφσκι, Μπωντλαίρ, Πόε. Λόγω του εξαιρετικά ευαίσθητου ψυχισμού του συχνά τα βιώματά του κυριαρχούν στο γραπτό λόγο του, γεγονός που ωστόσο προσδίδει μια ιδιαίτερη ενάργεια στα έργα του, από τα οποία σημειώνουμε επίσης τον "Αυτοτιμωρούμενο", αυτοβιογραφικό κείμενο με τη μορφή βιογραφίας του Μπωντλαίρ και το "Πλατύ ποτάμι", το οποίο η κριτική αντιμετώπισε ως το αριστούργημά του. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Γιάννη Μπεράτη βλ. Μανώλης Γιαλουράκης, "Μπεράτης Γιάννης", στη "Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", τ. 10, Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ., Κατερίνα Κωστίου, "Μπεράτης Γιάννης", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 6, Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1987, Γ. Φαρίνου-Μαλαματάρη, "Γιάννης Μπεράτης: σύντομα βιο-γραφικά", περιοδικό "Η λέξη" τ. 74, 5-6/1988, σ. 364-371, Γ. Φαρίνου - Μαλαματάρη, "Γιάννης Μπεράτης: σχεδίασμα βιο-εργογραφίας", περιοδικό "Πόρφυρας" τ. 67-68 (Κέρκυρα), 11/1993 - 3/1994, σ. 23-34, Γιώργος Αράγης "Γιάννης Μπεράτης", στο "Η μεσοπολεμική πεζογραφία· από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο", ΣΤ΄, σ. 8-95, Αθήνα, Σοκόλης, 1993. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Ένας σωσίας
Μπεράτης Γιάννης
Ερμής (2001)
Ποιο είναι το νόημα της ζωής και της τέχνης, ποια η αξία της αγάπης, της φιλίας, του ασκητισμού και της κοινωνικής ζωής, τι σημαίνει θάνατος και τι αιωνιότητα; Πάνω σε αυτά τα ερωτήματα ο Μπεράτης αναπτύσσει τις απόψεις του στο σωζόμενο μέρος από το τελευταίο (και σχεδόν άγνωστο) πεζογράφημά του. Πρωταγωνιστής του ένας "φανατικός της ειλικρίνειας", σωσίας του συγγραφέα αλλά και των ηρώων άλλων βιβλίων του. Με τον πλούσιο σχολιασμό που συνοδεύει την πρώτη αυτή έκδοση του "Ένας σωσίας", αναδεικνύεται η σημασία του θέματος του πολλαπλού εαυτού για την κατανόηση της συνολική...
Έρασμος
Zweig Stefan 1881-1942
Εκδόσεις Γκοβόστη
Ανάμεσα σ’ όλους τους διανοούμενους και συγγραφείς της Δύσης, ο Έρασμος ήταν ο πρώτος συνειδητός Ευρωπαίος - έγραψε τα έργα του στη διεθνή γλώσσα των ουμανιστών - ο πρώτος μαχητικός "Ειρηνόφιλος", ο πιο εύγλωττος υπερασπιστής του ανθρωπιστικού, κοινωνικού και πνευματικού ιδανικού. Κι αν στην πάλη του για μια οργάνωση του πνευματικού μας κόσμου πιο δίκαιη νικήθηκε, αυτή η τραγική του μοίρα συσφίγγει ακόμα περισσότερο τους αδελφικούς δεσμούς που μας ενώνουν μαζί του. Ο Έρασμος αγάπησε πολλά πράγματα που κι εμείς τ’ αγαπάμε: Την Ποίηση και τη Φιλοσοφία, τα έργα τέχνης και τα β...
Οδοιπορικό του '43
Μπεράτης Γιάννης
Ερμής (2000)
Ο Γιάννης Μπεράτης (1904-1968) είναι σήμερα κυρίως γνωστός για το "Πλατύ ποτάμι", τη μνημειώδη σύνθεση των εμπειριών του από τον πόλεμο στην Αλβανία. Πολύ λίγοι όμως γνωρίζουν ότι ο ίδιος λογάριαζε να ολοκληρώσει τη σύνθεση εκείνη με το "Οδοιπορικό του '43", δηλαδή με την αφήγηση των πικρών εμπειριών του από το Αντάρτικο του Ζέρβα. Και ακόμη λιγότεροι γνωρίζουν πως η δημοσίευση του "Οδοιπορικού" (1946) προκάλεσε την απόλυση του Μπεράτη από το Υπουργείο Τύπου -με αποτέλεσμα να εμποδιστεί από τη βιοπάλη να γράψει το μέρος που θα συνέδεε "Το πλατύ ποτάμι" με το "Οδοιπορικό"! Ω...
Το μοναστήρι της Πάρμας
Stendhal 1783-1842
Ελευθεροτυπία (2006)
Πόσοι από τους συγγραφείς μπόρεσαν να' χουν σε τούτη τη ζωή τις χάρες και τις απολαύσεις της και να εξασφαλίσουν και την υστεροφημία... Οι πολλοί οδεύουν τα κακοτράχαλα μονοπάτια της Δόξας και τους απότομους γκρεμνούς της χωρίς ποτέ να φτάσουν στην κορυφή της, χωρίς ποτέ το μακρινό και απατηλό λυχνάρι της να θερμάνει την ανήσυχη και ματωμένη καρδιά τους. Ένας απ' αυτούς είναι και ο Σταντάλ.
Το μοναστήρι της Πάρμας
Stendhal 1783-1842
Ελευθεροτυπία (2006)
Πόσοι από τους συγγραφείς μπόρεσαν να' χουν σε τούτη τη ζωή τις χάρες και τις απολαύσεις της και να εξασφαλίσουν και την υστεροφημία... Οι πολλοί οδεύουν τα κακοτράχαλα μονοπάτια της Δόξας και τους απότομους γκρεμνούς της χωρίς ποτέ να φτάσουν στην κορυφή της, χωρίς ποτέ το μακρινό και απατηλό λυχνάρι της να θερμάνει την ανήσυχη και ματωμένη καρδιά τους. Ένας απ' αυτούς είναι και ο Σταντάλ.
Το πλατύ ποτάμι
Μπεράτης Γιάννης
Ερμής (2013)
"Και στην τέχνη, ο Γιάννης Μπεράτης είναι μάστορης. Σε πολύ λίγους συγγραφείς βρίσκει κανείς τόσο ανεπτυγμένη, όσο σ' αυτόν, τη διπλή ικανότητα να βλέπουν και μαζί να μας μεταβιβάζουν άμεσα την αίσθησή τους. Λίγες αράδες, λίγες λέξεις του αρκούν κάποτε για να περιγράψει ένα πρόσωπο· κι ύστερα το πρόσωπο αυτό μας γίνεται οικείο, το βλέπουμε, το αναγνωρίζουμε. [...] Μα τα θέλγητρά του, τα μυστικά της τέχνης του είναι πολλά, κι ούτε είναι πάντα εύκολο να τ' ανακαλύψει κανείς. ΄Έτσι, δίπλα σε όσα σημείωσα, θα ήθελα μερικά να τα τονίσω ιδιαίτερα, είτε ακριβώς γιατί δένουν με...
Το πλατύ ποτάμι
Μπεράτης Γιάννης
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2008)
Ένα μυθιστόρημα-μαρτυρία για τον ελληνοϊταλικό πόλεμο, και συγκεκριμένα για τα γεγονότα του Μαρτίου του 1941, μας προσφέρει με το "Πλατύ ποτάμι" (πρωτοεκδόθηκε το 1946) ο Γιάννης Μπεράτης, που έλαβε μέρος στον πόλεμο ως εθελοντής. Η συγκινητική καταγραφή των γεγονότων διαπνέεται από ευαισθησία αλλά και αντικειμενικότητα, χωρίς πατριωτικές κορόνες αλλά με τον πιο γνήσιο ηρωισμό, τον ηρωισμό εκείνο που δεν αγνοεί τις ανθρώπινες αδυναμίες, το φόβο, την ψυχική και σωματική εξάντληση, τη λαχτάρα για ειρήνη. Στο εξαιρετικό και βραβευμένο αυτό έργο, ο Μπεράτης ζωντανεύει, με λό...