Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Xenópoulos Grigórios
Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1867 από Ζακυνθινό πατέρα και από μητέρα Φαναριώτισσα. Η οικογένειά του εγκαταλείπει την Πόλη, όταν ο Γρηγόριος ήταν έντεκα μηνών και εγκαθίσταται στη Ζάκυνθο. Έτσι, τον κόσμο τον πρωτογνώρισε στο μαγευτικό αυτό νησί της Επτανήσου. Η γραφικότητα του τόπου, η πανώρια φύση με τις μοναδικές της ομορφιές, ο λαός της Ζακύνθου με τα ήθη και τα έθιμά του, η ιστορία και γενικά η επτανησιακή κουλτούρα, διαπλάθουν και επηρεάζουν βαθιά την ψυχή του. Ζυμώνεται με τους Ζακυνθινούς και όλα τα ερμηνεύει με την ιδιοσυγκρασία που κουβαλάει από το νησί του. Μετά το γυμνάσιο ο Ξενόπουλος παρακολουθεί μαθήματα φυσικομαθηματικών στο πανεπιστήμιο της Αθήνας. Όμως, η λογοτεχνία και η δημοσιογραφία τον αποσπούν οριστικά. Συνεργάζεται με όλες σχεδόν τις εφημερίδες και τα περιοδικά της εποχής του. Το 1890 ο Γεώργιος Δροσίνης του προτείνει και αναλαμβάνει αρχισυντάκτης στην Εστία. Το 1896 ο ιδιοκτήτης του παιδικού περιοδικού «Διάπλασις των παίδων» Νικόλαος Παπαδόπουλος τον παίρνει αρχισυντάκτη και αργότερα του αναθέτει τη διεύθυνση του περιοδικού. Στη "Διάπλαση των Παίδων" η αγάπη του για το ελληνόπουλο τον οδήγησε να γράψει χιλιάδες "αθηναϊκές επιστολές", στις οποίες μιλούσε για διάφορα θέματα. Ο Γρηγόριος Ξενόπουλος έγινε ο δάσκαλος και μερίμνησε συστηματικά για το παιδί - αναγνώστη, για το παιδί που χρειάζεται αγωγή και παιδεία. Διακατέχεται από μια έμφυτη παιδαγωγική κλίση που την συνθέτουν η συμπάθεια και το ενδιαφέρον του για το παιδί, η δίψα και η πίστη του για την μόρφωσή του. Η προσφορά του στο τρίπτυχο σπίτι - οικογένεια - παιδί αρχίζει αμέσως μετά που αναλαμβάνει τη διεύθυνση του περιοδικού. Για πέντε περίπου δεκαετίες προσφέρει ένα αξιόλογο παιδαγωγικό και μορφωτικό έργο. Βοηθάει το παιδί - αναγνώστη να ανακαλύψει μόνο του το αντικείμενο της γνώσης και να αγκαλιάσει τη φύση, τις αξίες και τους συνανθρώπους του. Παίρνει στα χέρια του μια τεράστιας σημασίας εξουσία, τη διαπλαστική. Η προσφορά του αυτή δεν κατευθύνεται από κάποιο συγκεκριμένο και οργανωμένο εκπαιδευτικό πρόγραμμα, αλλά κυρίως από το ένστικτό του και από την αγάπη του για το παιδί. Συνειδητά, όμως, «Ο Φαίδωνας» εργάστηκε για τη δημιουργία μιας παιδικής λογοτεχνικής γλώσσας - μιας γλώσσας ζωντανής - που θα άγγιζε τις τρυφερές ψυχές των παιδιών και που θα μάθαιναν έτσι χωρίς βιβλία και χωρίς δασκάλους. Πετυχαίνει, έτσι, ένα θερμό δόσιμο με τον αναγνώστη και μια απελευθερωτική και θετική στάση που μορφώνει και συγχρόνως δεν σκλαβώνει. "Η αδελφούλα μου" είναι το πρώτο παιδικό μυθιστόρημα που γράφει στη δημοτική γλώσσα. Αν και είναι επηρεασμένος από τις ευρωπαϊκές πολιτιστικές ανακατατάξεις, δεν περιορίζεται μέσα στα πλαίσια του ηθογραφικού μυθιστορήματος, αλλά προχωράει και ασχολείται με την περιγραφή των ψυχικών ικανοτήτων των ηρώων του. Γίνεται ένας ψυχογράφος που τηρεί όμως αυστηρά την αντικειμενικότητά του. Μόνο όταν περιγράφει Ζακυνθινά τοπία και αρχίζουν να αναδύονται μέσα από αυτά οι μνήμες των παιδικών του χρόνων, εκφράζει υποκειμενικά συναισθήματα. Ο ρεαλισμός του 1900 ήταν εκείνο που ζητούσαν οι πολλοί και εκείνο που μπορούσε να ενώσει την απόσταση ανάμεσα στους πολλούς και στη νέα, στην αδιαμόρφωτη ακόμα ελληνική πεζογραφία. Με τα μυστικά της ρεαλιστικής σχολής η αφήγησή του έστρωνε πιο άνετα. Ο Ξενόπουλος βέβαια είχε έμφυτη αφηγηματική ευκολία, καλαισθησία, γλώσσα γλαφυρή, απλή, ρέουσα, έτσι που άρεσε σε όλους. Δεν υπήρξε ποτέ ανιαρός και κουραστικός. Στάθηκε ένας γλωσσοπλάστης - ένας ακούραστος δημιουργός του Λόγου είτε έγραφε για εφημερίδα ή για περιοδικό ή θέατρο ή μυθιστόρημα ή διήγημα ή παιδικό ανάγνωσμα, δοκίμιο ή ποίηση. Τα έργα του έχουν πλούτο, φυσικούς διαλόγους, οξύτητα παρατήρησης και άψογη τεχνική. Το περιβάλλον των μυθιστορημάτων του Ξενόπουλου είναι πότε η Αθήνα και πότε η Ζάκυνθος. Ο συγγραφέας θέλει να μας περιγράψει την ελληνική κοινωνία της εποχής του. Αυτό όμως δεν είναι κανόνας. Σε αρκετά έργα του περιγράφονται και ζωντανεύουν παλαιότερες κοινωνίες κυρίως της Ζακύνθου. Σε χρόνια ακμής, δύναμης, μεγαλείου, πλούτου και πολιτισμού, αναζήτησε και βρήκε πλούσιο και άφθονο υλικό που το εκμεταλλεύτηκε κατάλληλα. Ένα θαυμάσιο και ίσως το πιο πρωτότυπο έργο του είναι «Το Φάντασμα», μια πρωτάκουστη αληθινή ιστορία που διαδραματίσθηκε το ΙΗ΄ αιώνα στη Βενετοκρατούμενη Ζάκυνθο. "Ο Κόκκινος Βράχος" (1905) δίνει μια πετυχημένη απεικόνιση της ζακυνθινής ζωής. Πρόκειται για έναν έρωτα καταλύτη που τον βιώνει η ηρωίδα χωρίς τίποτα το κίβδηλο. Τρία από τα καλύτερα έργα του έχουν επίσης υπόθεση ζακυνθινή (Λάουρα 1915, Αναδυόμενη 1923, Τερέζα Βάρμα Δακόσια 1925). Εκείνα όμως που η κριτική αναγνώρισε αναμφίβολα τα καλύτερα μέσα στα τόσα μυθιστορήματα του Ξενόπουλου, είναι οι "Πλούσιοι και Φτωχοί" (1919), και οι "Τίμιοι και Άτιμοι" (1921). Ανήκουν σε μια "κοινωνική τριλογία" όπου ο συγγραφέας προβληματίζεται πάνω σε κοινωνικά θέματα και το πετυχαίνει άριστα. Δίπλα στο μυθιστορηματικό, σημαντικό είναι και το θεατρικό του έργο. Επηρεασμένος από τον Ίψεν, δίνει το 1904 το πιο συγκροτημένο ίσως από τη θεατρική άποψη έργο του, "Το Μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", με κέντρο μια ευγενική μορφή και το μυστικό της που αφορά μια σκόνη - μια άσπρη σκόνη που θεραπεύει τον καταρράκτη ματιών. Από τα θεατρικά του έργα αρκετά αντέχουν και σήμερα. Διατηρούνται στη ζωή όχι για λόγους νοσταλγίας, αλλά χάρη στα ολοζώντανα πρόσωπα που έπλασε ο συγγραφέας. Τα έργα του όπως ο "Πειρασμός", "Φιόρο του Λεβάντε", "Στέλλα Βιολάντη", "Το μυστικό της κοντέσσας Βαλέραινας", "Φωτεινή Σάντη", "Αναδυόμενη", "Ποπολάρος", κ.α. παίζονται στο Θέατρο, διασκευάζονται για τον κινηματογράφο, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση. Ο Ξενόπουλος πέθανε σε μεγάλη ηλικία το 1951 στην Αθήνα μακριά από το αγαπημένο του νησί.
Ο σύζυγος της θεατρίνας
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Περιπέτεια κι έρωτας. Έτσι γράφεται η ιστορία ενός νέου, που ερωτεύεται τρελά μια πολύ ωραία μαθήτρια της Δραματικής Σχολής, κι έκαμε το λάθος να της επιτρέψει να βγει στο θέατρο -γιατί μόνο μ’ αυτό τον όρο εδέχετο να τον παντρευτεί- λάθος, που τόσο ακριβά το πλήρωσαν και οι δυο...
Αρραβωνιασμένοι στα ψέματα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Η Νίτσα για να συγκινήσει το Μένη τον οποίο αγαπούσε παράφορα, σκέφτηκε να αρραβωνιαστεί στα ψέματα με τον ξάδελφό της τον Ορέστη ώστε να ξυπνήσει στο Μένη το αίσθημα της ζήλιας και να τον ωθήσει να εκδηλώσει τα πραγματικά του αισθήματα. Σε αυτό το σχέδιο στέκεται σύμμαχος ο ξάδελφός της ο Ορέστης αν και ο ρόλος του αποδεικνύεται πολύ πιο δύσκολος στην πορεία από αυτόν που είχε φανταστεί στην αρχή... Ένα μυθιστόρημα γεμάτο ανατροπές, δοσμένο με πολύ χιούμορ.
Η ψεύτρα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο Γιώργος Μητσάκης, καλής οικογένειας, ερωτεύεται τη Νίτσα Λοΐζου, ένα κορίτσι με καταβολές αυστηρού και συντηρητικού περιβάλλοντος. Ο γάμος θα αποκαλύψει το πραγματικό πρόσωπο της Νίτσας, που μεταλλάσσεται σε μοντέρνο, αισθαντικό και ιδιαίτερα προκλητικό ξεπερνώντας κάθε ηθική αρχή. Ψέματα, καβγάδες και φοβερές οικογενειακές σκηνές, εκτυλίσσονται καθημερινά. Θ’ αντέξει ο γάμος τους, το μαρτύριο της υποκρισίας, της απιστίας και της ψευτιάς;
Μεγάλη περιπέτεια
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Ο Γιάκομος Ραβάλης, έμπορος στη Ζάκυνθο, γνωρίζεται φιλικά με την Έμμα, Εβραία στην καταγωγή. Μια φιλία που με το χρόνο καταλήγει σ’ έναν παράφορο έρωτα. Ο θρησκευτικός φανατισμός και το μίσος που έχει ξεσπάσει, μεταξύ χριστιανών και Εβραίων, δημιουργούν απροσδόκητες εξελίξεις. Έτσι, η μεγάλη περιπέτεια αρχίζει ανάμεσά τους. Τι θα επικρατήσει στις επιλογές τους; Η ηθική δικαίωση του γάμου ή η θρησκευτική διαφορά;
Δίλημμα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Έλσα! Ένα πρόσωπο γεμάτο φρεσκάδα! Μετά τα πρώτα ανέμελα σκιρτήματα της νιότης της αφοσιώνεται στην αγάπη, τον έρωτα και το γάμο. Ως μαχητής δε λυγίζει στις αποτυχίες και τα εμπόδια της ζωής, αλλά διαλέγει προσωρινά τη φυγή με προορισμό την Αλεξάνδρεια. Εκεί στα κοσμικά και φιλολογικά σαλόνια θα γνωρίσει πολλούς... Θα αναζητήσει τον έρωτα στις εξωτικές παραλίες και στα ρομαντικά θέρετρα με φόντο τα πορτοκαλοκόκκινα ηλιοβασιλέματα της μαγευτικής πόλης. Στις ερωτικές της διαδρομές, όμως, βρίσκεται σε μόνιμη σύγκρουση με έναν –αλλά πανίσχυρο– εχθρό. Είναι η ίδια η καρδιά της...
Ζήλεια χωρίς αγάπη
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Μια από τις περίεργες και πολύ ενδιαφέρουσες ψυχολογικές περιπτώσεις της ζήλειας. Η Ειρήνη με το φαιδρό και χαριτωμένο γέλιο της γοητεύει το Φοίβο - έναν έξυπνο και δυναμικό νέο με όλα τα προσόντα να φτάσει ψηλά. Τα πρώτα δείγματα ζήλειας μεταφράζονται από το Φοίβο ως ένδειξη έρωτα και αγάπης. Δεν μπορεί να φανταστεί ότι οι σπόροι ζήλειας που ριζώνουν στην ψυχή της θα αποδειχτούν αργότερα καταστροφικοί για το γάμο του οδηγώντας και τον ίδιο σε ενέργειες αντίθετες του χαρακτήρα του και σε καταστάσεις τρέλας.
Απάνεμα βράδια
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Παύλος, Ιφιγένεια, Ελοϊσία, Αλέξης και Αλίκη! Όλοι τους παιδιά δυο φιλικών οικογενειών μοιράζονται τα ήσυχα και θελκτικά βράδια των διακοπών τους στο νησί. Μες στην απανεμιά της νύχτας, εκεί στο μικρό καφενείο του χωριού, οι ατελείωτες συζητήσεις και οι περίπατοι μεταμορφώνονται σε μυρωμένο αεράκι που «λέει μες στης καρδιάς τα φύλλα, γλυκιά η ζωή και ο θάνατος μαυρίλα...». Σ’ αυτές τις ώρες, -ώρες καλοκαιρινής συμφωνίας- πρωταγωνιστής γίνεται ο έρωτας. Για άλλους πλατωνικός, για άλλους φλογερός, για άλλους παιδιάστικο πείσμα. Είναι καιρός πια οι νεαροί ήρωες να αντιμετωπίσο...
Μαίρη και Μαρίνα
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Δραματική ιστορία μεταξύ δυο αδελφών, της Μαίρης και της Μαρίνας, που είναι και οι δυο πολύ ωραίες, αλλά η μια πλούσια κι η άλλη φτωχή. Η Μαρίνα ξέρει ότι η Μαίρη, θετή κόρη ενός μεγάλου γιατρού, πρώτου ξαδέλφου του πατέρα της, είναι η αδελφή της, αυτό όμως δεν το γνωρίζει κι η Μαίρη, η οποία περιφρονεί την υποτιθέμενη δεύτερη ξαδέλφη της. Οι δυο αδελφές έρχονται σε μεγάλη σύγκρουση κι η Μαρίνα από εκδίκηση αποκαλύπτει στη Μαίρη το μυστικό της γέννησής της, που τη ρίχνει σε μεγάλη απελπισία και επικίνδυνα βήματα.
Αφού έριξε τα τείχη
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Καθηγητής Μαθηματικών παραδίδει μαθήματα, για να συντηρήσει την ορφανή από πατέρα φτωχή οικογένειά του. Ο καθημερινός αγώνας του γίνεται ακόμη πιο δύσκολος εξαιτίας των δύο αδελφών του που τον εκμεταλλεύονται και γίνονται εμπόδιο στην αποκατάστασή του. Για καλή του τύχη η πανέξυπνη φιλενάδα του, καθηγήτρια κι αυτή, τον απαγκιστρώνει από το σπίτι του και την παντρεύεται. Ο γάμος τους δε θα κρατήσει πολύ. Μια πολύ ωραία μαθήτρια της γυναίκας του τον ξεμυαλίζει και το διαζύγιο είναι αναπόφευκτο.
Ο ουρανοκατέβατος
Ξενόπουλος Γρηγόριος 1867-1951
Βλάσση Αδελφοί (1984)
Η Γιάννα μια κοπέλα από πλούσια και φιλελεύθερη οικογένεια γνωρίζει στο αεροδρόμιο το Φάνη, χημικός στο επάγγελμα. Η γνωριμία εξελίσσεται σε δυνατό αίσθημα. Η οικογένεια της Γιάννας αντιδρά σ' έναν τέτοιο γάμο, γιατί η οικογένεια του Φάνη εκτός από φτωχή είναι και ανήθικη. Η Γιάννα, ενώ μεταπείθεται στην αρχή από τους γονείς της ν’ αλλάξει γνώμη, τελικά παγιδεύεται και παντρεύεται το Φάνη. Από αντίδραση, η οικογένεια της Γιάννας την αποκληρώνει. Η ομορφιά της όμως και το ποιητικό της ταλέντο της επιφυλάσσουν παντοτινή ευτυχία.