Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Μετά την ανατύπωση δύο παλαιών αφιερωμάτων περιοδικών στον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη ("Νέα Ζωή" Αλεξάντρειας, 1908 και "Χαραυγή" Μυτιλήνης 1911), το Ελληνικό Λογοτεχνικό και Ιστορικό Αρχείο ολοκληρώνει με τούτο τον τόμο τη συνεισφορά του στην επέτειο των εβδομήντα χρόνων από το θάνατο του συγγραφέα της "Φόνισσας". Αν τα δύο πιο πάνω αφιερώματα καλύπτουν ανάγκες του αναγνωστικού κοινού και των μελετητών σε παλαιά και δυσεύρετα κείμενα, ο τόμος τούτος αποτελεί μια σύγχρονη θεώρηση του Παπαδιαμάντη. [...] (από τον πρόλογο του Μάνου Χαριτάτου στην πρώτη έκδοση, Δεκέμβριος 1981)

Το βουνό αναφέρεται στα χρόνια 1940-45, όπως τα έζησε ο συγγραφέας στην ιδιαίτερη πατρίδα του Σουβάλα, χωριό του Παρνασσού. Όπως τα έζησε φυσικά είναι τρόπος του λέγειν. Όπως τα έγραψε θέλει να πει, σαράντα σχεδόν χρόνια μετά τα εξιστορούμενα περιστατικά και με την προοπτική μάλλον όσων ακολούθησαν. Πρόκειται εξάλλου για λογοτεχνία και καθόλου για ιστορία. Κάθε ομοιότητα, συνεπώς, με πραγματικά πρόσωπα και τόπους δεν είναι μόνο φανταστική, αλλά πολύ περισσότερο: η μόνη αληθινή που μπορεί να μαρτυρήσει ο συγγραφέας. Το βιβλίο πρωτοκυκλοφόρησε το 1982. Στη σημερινή έκδοσή το...

Γεννήθηκε διχασμένη η φτωχή μέρα/ που πάλεψε από νωρίς/ στ' ανοιχτά, παρα- / πατούσε αδιάκοπα σε μία/ κακή σκάλα φως/ως να κατρακυλήσει/ στη μονοτονία./ Παραδόθηκε τέλος ήσυχα./ Κι ακόμα/ μια στιγμή προτού κλείσει/ για πάντα τα σβησμένα μάτια της/ κέρδισε κάποιο χρώμα./ Σα μία μικρή ντροπαλή νίκη/ πάνω στην άδικη μοίρα της.

Δέκα χρόνια μετά το Α' Διεθνές Συνέδριο που έγινε στη Σκιάθο το 1991, η Εταιρεία Παπαδιαμαντικών Σπουδών οργάνωσε με ακόμα μεγαλύτερη επιτυχία το Β' Διεθνές Συνέδριο για τον Παπαδιαμάντη στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Αθηνών από 1-5 Νοεμβρίου 2001. Ένα χρόνο μετά το Συνέδριο παραδίδουμε στο επιστημονικό κοινό και στους αναγνώστες του Παπαδιαμάντη τον ογκώδη τόμο των "Πρακτικών", του οποίου η έκταση και η ποιότητα των εργασιών αποδεικνύουν για άλλη μια φορά την επιτυχία του Συνεδρίου. [...] Ο Παπαδιαμάντης διαρκώς ανέρχεται και ανατέλλει, και με τη νέα χιλιετία. Δεν...

Εξόριστος για πάντα από την ιστορία της "Νεοελληνικής Λογοτεχνίας" του Κ.Θ. Δημαρά, ο Γιάννης Σκαρίμπας καταλαμβάνει, αντίστοιχα, μια παράγραφο δεκαεξίμισι και άλλη μία δεκατρισίμισι αράδων στις ιστορίες της νεοελληνικής λογοτεχνίας του Mario Vitti και του Λίνου Πολίτη, ο οποίος του επέθεσε τον τίτλο του "ιδιότυπου και απροσάρμοστου και στην ποίηση και στην πεζογραφία". Όσον αφορά την σύγχρονή μας "Εισαγωγή στη Νεότερη Ελληνική Λογοτεχνία" του Roderick Beaton, εκεί ο Σκαρίμπας κατάφερε να έχει ελάχιστα μεγαλύτερο εκτόπισμα (δεκαεννέα αράδες). Ωστόσο, σε κάθε περίπτωση σπανί...

Η λέξη, "το σκάνταλο", δεν είχε προβλεφτεί όταν γράφονταν τα κείμενα του βιβλίου. Αυτά, χωρίς ιδιαίτερο προγραμματισμό και σε χρόνους ανύποπτους του ενός για το άλλο, αναφέρονται στο θέμα τους, τον Μακρυγιάννη, με τον τρόπο της λογοτεχνικής κριτικής, όπως την εννοεί ο συγγραφέας τους. Παρατηρήσεις και σχόλια στη συγγραφική τέχνη του απομνημονευματογράφου, όπως έρχεται κι αυτή στο φως σε επιμέρους "επεισόδια" του έργου του, στα εκφραστικά λεγόμενα μέσα, στο ήθος και το ύφος του. Το σκάνταλο προέκυψε ύστερα. Γράφει ο Μακρυγιάννης: "Θα έλεγαν ότι κι όντως, εγώ είμαι το σκάντα...

Ο τίτλος "Μετά τα φιλολογικά", παραπέμποντας στα αριστοτελικά "Μετά τα φυσικά", θέλει να πει, πολλά κι αλλά οπωσδήποτε, προπάντων όμως αυτό: όπως μετά τα φυσικά (πράγματα η συγγράμματα) ήρθαν στο φως τα "Μετά τα φυσικά", η ατρύγετη θάλασσα της Μεταφυσικής, έτσι και για τα φιλολογικά: ξανοίγεται πίσω τους άλλη περιοχή, ένας αναβαθμός τους, ένα ιδιαίτερο είδος κριτικής. Προϋποθέτοντας δηλαδή τη φιλολογία, πλήρη, κατά το δυνατόν, γνώση και κατοχή των έργων της γραμματείας (των έργων για τα οποία γίνεται λόγος εδώ), τα "Μετά τα φιλολογικά" δεν αρνούνται την ελευθερία μιας πιο π...

Πρόκειται για έναν τόμο με μικρές αυτοτελείς ενότητες δοκιμιακού μάλλον χαρακτήρα, για πρόσωπα κι έργα της λογοτεχνίας, κοντά στο είδος των ημερολογιακών καταγραφών. Η ευχαρίστηση που αντλεί ο γράφων από το γραμματειακό είδος, την οποία προσπαθεί να μεταδώσει στον αναγνώστη, έχει να κάνει κυρίως με την ευκολία που επιτρέπει αυτό το είδος. Ευκολία που προφανώς δεν ακυρώνει το λεγόμενο "καλό γράψιμο" ούτε την απόλαυση της ανάγνωσης.

Ο "Β΄ Κύκλος" συνεχίζει προφανώς το "Και μόνος και μετά πολλών ή όπως όπως" χωρίς τη διάζευξη τώρα, χωρίς το "όπως όπως" (ας είναι μακάρι αύτη ή διαφορά του από το προηγούμενο). Παραμένει λοιπόν κάτι σαν συνηθισμένες ημερολογιακές καταγραφές, καθημερινότητα του συγγραφέα, σχόλια για έργα και πρόσωπα της λογοτεχνίας· αναλαβαίνει επιπλέον, ατόπως ίσως, και πολυσέλιδα ενίοτε βάρη... Φιλοδοξία του εν τέλει, όπως το παρατήρησε και ο φίλος Α.Ζ. για το προηγούμενο βιβλίο, "το καλό γράψιμο", αυτό το λίγο. Προμοντέρνα πράγματα μάλλον...

Όταν κυκλοφόρησε το 2009 το "Και μόνος και μετά πολλών ή όπως όπως", δεν πρόβλεπε Β΄ και Γ΄ κύκλο του κουτσουρεμένο απλώς κατά το "όπως όπως". Τύχη αγαθή εντούτοις, χάρη και στην καλή διάθεση του εκδότη, ιδού ό,τι συναπαρτίστηκε... Τριλογία! Ώρες αργίας περίπου, όπως τιτλοφορούσε ο μακαρίτης Γιώργος Θεοτοκάς -πριν από τον Κλέωνα Παράσχο του "Χρονικού"- ανάλογες καταγραφές. Αν τώρα, η συνέχεια αυτή έχει κανένα λόγο, διαφέρει τυχόν από κύκλο σε κύκλο, ας το κρίνει ο αναγνώστης.

Στο οπισθόφυλλο του "Και μόνος και μετά πολλών" ή όπως όπως έγραφα... κι επαναλάμβανα στον Β΄ και Γ΄ κύκλο ότι πρόκειται για δοκιμιακού χαρακτήρα κείμενα, ημερολογιακές περίπου καταγραφές, φιλοδοξώντας επιπλέον το καλό γράψιμο. Τόση μετριοφροσύνη! Και τώρα, ο προσεκτικός αναγνώστης θα παρατηρήσει ότι, αν και όχι χωρίς κάποιες μεταμορφώσεις, το ίδιο βιολί συνεχίζεται. Δε γίνεται φαίνεται διαφορετικά. Πώς λέει δηλαδή ο πάντοτε πρόθυμος να συντρέξει Ανδρέας Κάλβος; "Κατά δε το παρόν άλλους παρά τους άνωθεν δεν δύναμαι να προσφέρω" (εννοεί στίχους). "Ούτε λόγους ή μύθου...