Κανελλόπουλος Παναγιώτης Κ. 1902-1986
Kanellópoulos Panagiótis K.
Παναγιώτης Κ. Κανελλόπουλος (1902-1986). Ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος γεννήθηκε στην Πάτρα, γιος του φαρμακοποιού Κανέλλου Κανελλόπουλου και της Αμαλίας Γούναρη. Είχε έναν μεγαλύτερο αδερφό τον Αναστάσιο και μια μικρότερη αδερφή τη Μαρία. Φοίτησε στο α’ Γυμνάσιο Πατρών και σπούδασε στη νομική σχολή του πανεπιστημίου Αθηνών (1919-1920), τη νομική σχολή του πανεπιστημίου της Χαϊδελβέργης (1920-1923, οπότε αναγορεύτηκε διδάκτωρ του Δικαίου) και τη φιλοσοφική σχολή του πανεπιστημίου του Μονάχου (1923). Μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία και απολύθηκε ένα χρόνο αργότερα με το βαθμό του τυφεκιοφόρου. Διετέλεσε μέλος της Εταιρείας Κοινωνικών Επιστημών (το 1925 μετά από δημοσίευση της πρώτης κοινωνιολογικής του πραγματείας στο Αρχείο των Οικονομικών και Κοινωνικών Επιστημών του Δ.Καλλιτσουνάκη και με πρόταση του τελευταίου, του Αλέξανδρου Παπαναστασίου και του Αριστοτέλη Σιδέρη), γενικός γραμματέας του Υπουργείου Εθνικής Οικονομίας στην οικουμενική κυβέρνηση του Αλεξάνδρου Ζαΐμη (1926), υφηγητής (1929) και καθηγητής (1933) Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών. Το 1929 πήρε μέρος (από κοινού με τους Κων/νο Τσάτσο και Μ.Τσαμαδό) στην ίδρυση και σύνταξη του περιοδικού Αρχείον Φιλοσοφίας και Θεωρίας των Επιστημών. Το 1935 παντρεύτηκε τη Θεανώ Πουλικάκου. Τον ίδιο χρόνο δημοσίευσε σειρά άρθρων υπέρ της αβασίλευτης δημοκρατίας στην εφημερίδα Ακρόπολις, απομακρύνθηκε από το πανεπιστήμιο μετά από άρνησή του να ορκιστεί πίστη στο βασιλιά και ίδρυσε το Εθνικόν Ενωτικόν Κόμμα, με το οποίο εισηγήθηκε την υπερνίκηση του εθνικού διχασμού και πήρε μέρος στις εκλογές του 1926 χωρίς επιτυχία. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Μεταξά συνελήφθη και εξορίστηκε στην Κύθνο, τη Θάσο και την Κάρυστο, ως το 1940. Κατά τη διάρκεια του ελληνοϊταλικού πολέμου κατατάχτηκε εθελοντικά και υπηρέτησε στην πρώτη γραμμή (Πόγραδετς - Κορυτσά). Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής διώχτηκε για αντιστασιακή δράση και κατέφυγε στην Ερυθραία της Μικράς Ασίας. Διετέλεσε αντιπρόεδρος και υπουργός εθνικής άμυνας της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού, θέση από την οποία αγωνίστηκε υπέρ του ελληνικού αγώνα. Πήρε μέρος στο διεθνές συνέδριο του Λίβανο (1944) και υπήρξε υπουργός στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας υπό τον Γεώργιο Παπανδρέου. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου ανέλαβε γενναίες πρωτοβουλίες για την αποσόβηση των σφαγών. Ως το 1967 συνέχισε την πολιτική του δραστηριότητα καταλαμβάνοντας υπουργικά και βουλευτικά αξιώματα σε πολλές κυβερνήσεις, ενώ διετέλεσε και πρωθυπουργός της χώρας από την 1η ως τις 22 Νοεμβρίου του 1945. Αρχηγός της Ελληνικής αντιπροσωπείας στη Γενική Συνέλευση του Ο.Η.Ε. την περίοδο Σεπτεμβρίου-Δεκεμβρίου 1950 και μέλος της Ακαδημίας Αθηνών από το 1959, ο Παναγιώτης Κανελλόπουλος υπέγραψε ως εκπρόσωπος της ελληνικής κυβέρνησης τη συμφωνία ένταξης της χώρας στην Ε.Ο.Κ. τον Ιούλιο του 1961. Υπήρξε επίσης αρχηγός του κόμματος της Ε.Ρ.Ε. και λίγο πριν την επιβολή της δικτατορίας του Παπαδόπουλου σχημάτισε κυβέρνηση με στόχο τη διεξαγωγή βουλευτικών εκλογών. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας εναντιώθηκε στο καθεστώς των συνταγματαρχών . Στην πολιτική επέστρεψε ως ανεξάρτητος βουλευτής του κόμματος της Νέας Δημοκρατίας το 1977 και το 1981 και με το κύρος του επιβλήθηκε ως υπερκομματικά αξιοσέβαστο πρόσωπο. Στο χώρο των γραμμάτων είναι γνωστός κυρίως για το πολύτομο ιστορικό έργο του Ιστορία του Ευρωπαϊκού Πνεύματος, ενώ ασχολήθηκε επίσης με τη φιλοσοφία και το κοινωνιολογικό και επιστημονικό δοκίμιο. Τιμήθηκε με το Αριστείο Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών (1957 για το Γεννήθηκα στο 1402) και το Μετάλλιο Γκαίτε (1982) και το 1979 εκλέχτηκε ξένος εταίρος της Βουλγαρικής Ακαδημίας των Επιστημών. Εξέδωσε και δημοσίευσε μελέτες στο εξωτερικό (κυρίως στη Γερμανία) και έργα του μεταφράστηκαν στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά και ιταλικά. Πέθανε στο σπίτι του στην Αθήνα από καρδιακή ανακοπή. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1918 με δημοσίευση ποιήματός του στο Νουμά. Το 1920 εξέδωσε την ποιητική συλλογή Ρυθμοί στα κύματα. Ως το 1955 εξέδωσε τρεις ακόμη συλλογές. Εκτός από την ποίηση ασχολήθηκε με την πεζογραφία (εξέδωσε στο Μόναχο το μυθιστόρημα Η λυτρωμένη από το σόι που χάθηκε) και τη θεατρική γραφή (με το ιστορικό δράμα Όλιβερ Κρόμβελ). Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Παναγιώτη Κανελλόπουλου βλ. Δεσποτόπουλος Κ.Ι., «Κανελλόπουλος Παναγιώτης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 4. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1985, Χατζηφώτης Ι.Μ., «Κανελλόπουλος Παναγιώτης», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 8. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και «Βιοχρονολόγιο-Εργογραφία του Παναγιώτη Κανελλόπουλου», Νέα Εστία 140, Χριστούγεννα 1996, αρ.1667, σ.3-11. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Πώς εφθάσαμεν στην 21η Απριλίου 1967, 1940-1944, Εθνική Αντίσταση
Κανελλόπουλος Παναγιώτης Κ. 1902-1986
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1997)
Γεννήθηκα στο χίλια τετρακόσια δύο
Κανελλόπουλος Παναγιώτης Κ. 1902-1986
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1997)
Κότινος στον Άγγελο Σικελιανό
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1995)
Στον χρόνο που μας έρχεται συμπληρώνονται κιόλας 30 χρόνια από τότε που ο Άγγελος Σικελιανός σφάλισε τα μεγάλα του μάτια κι έφυγε ανηφορίζοντας στα ουράνια, απ' όπου στα 1884 είχε κατέβει στη γη. Για τέτοιους αντρειωμένους του πνεύματος η μνήμη της θανής δεν φέρνει δάκρυα αλλά θάμβος στην ψυχή και στο νου έξαρση και φωτισμό. Με τέτοια αισθήματα και καθώς ο κηλιδωμένος αυτός αιώνας γέρνει προς τη δύση του, στεκόμαστε σ' ένα καταράχι κι αντικρύζουμε πάλι τον Σικελιανό, φορτισμένοι με την πείρα πικρών ημερών και την θανάσιμη αγωνία μιας εποχής που σύντριψε πολλές βεβαιότητε...
Το Εικοσιένα
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1993)
Σε καιρούς πνευματικού χαλασμού, καθώς οι σημερινοί, είναι δραματικά αναγκαίο και υπαρκτικά τραγικό να αναζητεί, κάθε λαός και κάθε άνθρωπος, τη σωτηρία του σε μια βαθύτερη αυτογνωσία, φροντίζοντας ν' απαλλάξει την αληθινή του ταυτότητα από μύθους και στολίσματα που της πρόσθεσαν τα βιωμένα χρόνια. Είναι δραματικά αναγκαίο, και νόμιμο, γιατί τέτοιο υψηλό αγώνισμα υποβάλλει η ίδια η εντελέχεια της Ιστορίας· και είναι υπαρκτικά τραγικό, γιατί χωρίς τέτοια συνειδητή κατάχτηση της ταυτότητας, οι άνθρωποι και τα έθνη χάνουν τον εαυτό τους, δεν υπάρχουν κατά τις προδιαγραφές τ...
Ποίηση και αλήθεια στη νεοελληνική ζωή
Κανελλόπουλος Παναγιώτης Κ. 1902-1986
Κένταυρος (1989)
Τι θα 'γραφε ο Υπερίων στο φίλο του τον Μπελλαρμίν, αν ξαναγύριζε σήμερα στην αγαπημένη γη της πατρίδας του; Ποιους ανθρώπους θα 'βρισκε μπροστά του και ποιους θα μπορούσε να συναναστραφεί; Με τι τρόπο θ' αντιδρούσε στη νεοελληνική πνευματική και ηθική πραγματικότητα; Σε τι θα 'λεγε ναι, και σε τι θα 'λεγε όχι; Φοβούμαι ότι ο Υπερίων αν ξαναγύριζε σήμερα στην αγαπημένη γη της πατρίδας του, θα ξανάφευγε αμέσως. Αλλά δε θα 'φευγε μόνο από την Ελλάδα. Θα 'φευγε από την οποιαδήποτε χώρα. Θα 'φταιγε γι' αυτό βέβαια η εποχή μας. Θα 'φταιγε όμως κι εκείνος. Όσο κι αν φταίει μια...
Κείμενα Παναγιώτη Κανελλόπουλου από τον αγώνα του εναντίον της δικτατορίας 1967-1974
Κανελλόπουλος Παναγιώτης Κ. 1902-1986
Εταιρεία Φίλων Παναγιώτη Κανελλόπουλου (1987)
Περιέχει πρόλογο του επιμελητή και όλα τα κείμενα του Π. Κανελλόπουλου με τα οποία κυρίως ο αείμνηστος πολιτικός άσκησε τον αγώνα του κατά της δικτατορίας της 21ης Απριλίου: Δηλώσεις κατά της χούντας, καταθέσεις σε στρατοδικεία υπέρ των διωκομένων αντιστασιακών, συνεντεύξεις αντιδικτατορικού περιεχομένου κά. Ως Εισαγωγή παρατίθεται το ιστορικό κείμενο του Π. Κανελλόπουλου με τίτλο "Το ιστορικό νόημα του Ελληνικού Έθνους" και ως επίμετρο οι καταθέσεις του στις δίκες των πρωταιτίων της δικτατορίας και των γεγονότων του Πολυτεχνείου.
Αναφορά στον Ι. Ν. Θεοδωρακόπουλο
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1983)
Όσο περνά ο καιρός τόσο και καθαρότερη, τόσο και λαμπρότερη γίνεται μέσα μας και μέσα στα πνευματικά στήθη του Έθνους μας η μορφή του Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλου - μορφή τίμια και συγκλονιστικά μεγάλη για τον Νεοελληνικό πολιτισμό και την πνευματική μοίρα της Ευρώπης. Γιατί ο χρόνος είναι το ψυχρό χωνευτήρι απ' όπου διαβαίνοντας ο αναπαυμένος στο μητρικό χώμα άνθρωπος, ξαναέρχεται στην ζωή μετασχηματισμένος, με τα γνωρίσματα του πνεύματος και μόνο. Από αυτή την απόσταση που δημιουργεί το τραγικό ρήγμα του θανάτου αντικρύζουμε σήμερα τον Ι.Ν. Θεοδωρακόπουλο να στέκεται ψηλά, πολ...
Μελετήματα για τον Ε. Π. Παπανούτσο
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1981)
Στην πινακοθήκη των σπουδαίων νεοελληνικών φυσιογνωμιών που συγκροτεί με τα "Τετράδιά" της η "Ευθύνη",- και που είναι του Έθνους μας η σεπτή σύναξη των πνευμάτων που το εψύχωσαν και το ετίμησαν- έχει δικαιωματικά την θέση του ο Ε. Π. Παπανούτσος. Ανήσυχη συνείδηση των καιρών μας, οξυδερκής παρατηρητής και μελετητής τόσο των αιώνιων όσο και των διαβατικών φαινομένων της ανθρώπινης κοινωνίας, πόνεσε τον Ελληνισμό και λαχτάρησε να τον ιδεί να ζει και να συμπεριφέρεται μέσα στην Ιστορία ελληνικά, δηλαδή με αλήθεια, υψηλοφροσύνη κι ελευθερία. Εκπαιδευτικός με ιδανικά, δηλαδή...
Το Εικοσιένα
Συλλογικό έργο
Ίδρυμα Κώστα και Ελένης Ουράνη (1977)
Με τον προεδρικό μου λόγο της 13ης Ιανουαρίου 1977 έκαμα έναν απολογισμό, που ήταν καρπός επίπονης έρευνας στους πενήντα πολυσέλιδους τόμους των Πρακτικών της Ακαδημίας Αθηνών. Ο απολογισμός προσπάθησε να δείξει ποια ήταν η προσφορά των λογοτεχνών Ακαδημαϊκών στα πρώτα πενήντα χρόνια της Ακαδημίας, αλλά και πόσο άγνωστη έμεινε η προσφορά αυτή, σκορπισμένη στους τόμους των Πρακτικών της. Κ' επρόσθετα ότι τα κείμενα αυτά αποτελούν μια πολύ σημαντική κριτική σελίδα της Ελληνικής Γραμματείας και ότι θα είναι μια ζωηρότατη έκπληξη για τους νέους μας, όταν τα γνωρίσουν και με προ...
Ξενάγηση στη Μαρία Π. Ράλλη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη
Από αυτό τον προμαχώνα όπου μας ανέβασε η ζωή, υπάκουοι στη μνήμη της καρδιάς, πλέκουμε στέφανα με λέξεις και τα ρίχνουμε στο πέλαγος του χρόνου για να τιμήσουμε τους άξιους φίλους που εχάσαμε, αλλά που δεν αποχωριστήκαμε. Συνθέττοντας τον τόμο αυτό, γνωρίζουμε πως καλούμε τους αναγνώστες του να γνωρίσουν μια σπάνια μορφή της νεοελληνικής κοινωνίας και να πιστοποιήσουν την εξαιρετική, την ιδιότυπη δύναμη του λογοτεχνικού της έργου. Η Μαρία Περ. Ράλλη, θαύμασμα και χαρά όσων την γνώρισαν, θα έμενε άγνωστη στους νεωτέρους, αν δεν επιχειρούσαμε αυτή την ξενάγηση στον χώρο ζ...