Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η κωμωδία τούτη, από τα πρώτα έργα του ποιητή, κοντά στ΄άλλα της προσόντα διαθέτει προπάντων θεατρικότητα και σ' αυτήν οφείλεται η σκηνική επιτυχία του, αδιάπτωτη από τότε που πρωτοπαίχτηκε έως σήμερα.

Εδώ στον "Ιούλιο Καίσαρα", σαν να μην πρόκειται για θέατρο, παράσταση θεατρική, που καθισμένοι στη θέση μας παρακολουθούμε για δύο ώρες τα δρώμενα στη σκηνή, παρά σαν να 'χουμε ανεβεί στην πιο αγναντερή κορφή και βλέπουμε τον κόσμο πώς πορεύεται, πώς αντιδρά, πώς ενεργεί, πώς παίζεται το παιχνίδι της εξουσίας, εξουσιαστές, εξουσιαζόμενους, φατριές...

Το θέμα σε τούτη την κωμωδία είναι η πάλη ανάμεσα στη φιλία και το πάθος. Το πάθος το ερωτικό που όταν αφηνιάζει και δεν υποτάσσεται στον έλεγχο της αρετής και της ευθύνης, μπορεί να κόψει στέρεους δεσμούς, όπως το ερωτικό πάθος που ανάβει στον Προτέο για τη Σύλβια, την αγαπημένη του φίλου του Βαλεντίνου, απείλησε να καταστρέψει την αδελφική φιλία που είχε βλαστήσει ανάμεσά τους.

Η μεγαλοφυΐα του ποιητή στον "Έμπορο" πήρε αυτό το στοιχείο του μύθου με το ομόλογο και τη λύτρα ανθρώπινο κρέας, το δραματοποίησε και το 'φερε στο φως της σκηνής, αντιμέτωπους, ενώπιος ενωπίω τον νόμο της πολιτείας -πολιτείας εμπόρων- με το δίκαιον του τοκογλύφου.

Το έργο δεν πείθει ως εκτέλεση, πείθει όμως ως κατάσταση: Στο πρόσωπο του Τίτου Ανδρόνικου εμπαίζεται, χλευάζεται, ατιμάζεται και μαρτυρά ένας ολόκληρος κόσμος, που πολέμησε, σκοτώθηκε, θυσιάστηκε κι η αμοιβή του ήταν να βιαστεί η θέλησή του, να προδοθεί και ν' ακρωτηριαστεί από το χέρι που πολέμησε τους εχθρούς.

Το έργο "Εύθυμες Κυράδες" η παράδοση το θέλει να ΄χει γίνει λιγότερο με τη βούληση του ποιητή και περισσότερο με τη βούληση της βασίλισσας. Έτσι εξηγείται πώς ο πεθαμένος και διαβασμένος Φάλφαστ κάνει ξανά την παρουσία του, όχι σαν φάντασμα να τρομοκρατήσει, παρά ολοζώντανος, με όλες τις πληθωρικές σάρκες του που δεν τον άφηναν "να ιδεί το γόνατό του". Μαζί και την ... αυλή του που είχε όταν εζούσε σαν βασιλιάς του γέλιου. Όλοι οι παρόντες σαν να χε επισυμβεί η Δευτέρα Παρουσία, είχαν μαζευτεί από τα πέραντα, είχανε συγκολλήσει τα κομμάτια τους κι είχαν πια αναλάβει υπηρεσί...

Στον "Ερρίκο τον Όγδοο" η πορεία του έργου πορεύεται μέσα από εικόνες τελετών και το σχολιασμό τους. Τελετές με σπάνια λαμπρότητα και πλούτο, όπως για τη συνθήκη ειρήνης ανάμεσα σε Αγγλία και Γαλλία. Και "τελετές" με τυπική, τρομοκρατική επισημότητα, όπως η εκτέλεση του δούκα Μπάκιγχαμ, τέλος η τελετουργική φαντασμαγορία από την τελετή της βάφτισης της Ελισάβετ και τη σπαρταριστή περιγραφή του συγκεντρωμένου πλήθους στην αυλή.

Το να σου βγει ένα ζωντόβολο με ζακόνι, ένα μουλάρι να κλωτσάει ή να δαγκώνει, είναι βέβαια κακό, αλλά κακό μικρό. Όμως μια κόρη με ζακόνι, γλωσσού, που εννοεί να 'χει τον τελευταίο λόγο και να κάνει το δικό της, είναι συμφορά και μεγάλη τύχη να βρεθεί ένας γαμπρός να την κουκουλωθεί. Τέτοιος γαμπρός ουρανοκατέβατος παρουσιάζεται για την Κατερίνα τη Στρίγγλα ο Πετρούκιο.

Σε τούτη την ερωτική ποίηση τόσο ανυμνείται και εξιδανικεύεται ο Έρωτας από την ποιότητα που του δίνει ο ποιητής ανυψώνοντάς τον σε ανώτατη μορφή αγάπης, ολότελα ανιδιοτελή, χωρίς όρους και ανταλλάγματα. Τόσο πανανθρώπινη, θα λέγαμε παγκόσμια, πνευματικότητα παίρνει εδώ, που φαίνεται καθαρή η λατρεία του ωραίου ως υπέρτατης αξίας ζωής.

Η Αφροδίτη, θεά του έρωτα, η ώριμη γυναίκα, η πολύπειρη στα ερωτικά, που 'χει ομορφιά, λαγνεία και θάνατο, και μεταχειρίζεται όλα τα μάγια της για να τραβήξει κοντά της τον έφηβο, το άγουρο αγόρι, που δεν έχει σκιρτήσει η καρδιά του για έρωτα, που λαχταράει να κυνηγήσει στο δάσος. Πώς εκείνη τον παρακαλάει. Πώς του προσπέφτει αυτή που πήρε αιχμάλωτό της τον Άρη, του πολέμου το θεό και τον έκαμε και: "Κρέμασε δόρυ, κράνος του αδάμαστο κι ασπίδα" κι έκαμε "την αγκαλιά της ομαλό, το στρώμα της σκηνής του". Πώς: "μ' άλυσο από τριαντάφυλλα τον έσερνε δεμένον"

Πάντα για τις σκλαβωμένες πατρίδες είναι χλωμός ο λόγος ο παλιός: "Εις οιωνός άριστος..." και περπατάει στο νου των υποδούλων, παίρνει μορφή Θεομήτορος και παρουσιάζεται λαμπρή οπτασία στη βοσκοπούλα της Λωραίνης και της δίνει εντολή να παρατήσει τα πρόβατα και να αναλάβει, αυτή η ταπεινή "να λευτερώσει την πατρίδα της από αυτή τη συμφορά".

Έργο της τελευταίας δημιουργικής περιόδου κι ο "Κυμβελίνος" είναι μια πλούσια θεατρική μυθιστορία. Ο ποιητής με κέντρο το παλάτι του Βρετανού βασιλιά Κυμβελίνου θα αποκαλύψει έρωτες που γεννιούνται από αμοιβαία εκτίμηση, αγάπη και σεβασμό, επιβουλές, πράξεις απόκοτες, αποφάσεις απελπισμένες, μεταμφιέσεις γυναικών, που ρίχνονται σε επικίνδυνες περιπέτειες, πλάνες επικίνδυνες κι ακόμη πόλεμο, όπου στην αρχή ο βασιλιάς που παρακολουθεί, "δε βλέπει άλλο από των Βρετανών τις πλάτες" που το σκάνε. Ώσπου τρεις τέσσερις εφώναξαν "Σταθείτε!" και με τις κραυγές και το παράδειγμά του...

Σαν χαρακτήρας ο βασιλιάς Ιωάννης, που το 1215 υπόγραψε τη Magna Charta, αποτελεί την κεντρική μορφή του έργου, όχι όμως την κυρίαρχη. Πιο ολοκληρωμένος αποδείχνεται ο Νόθος, που αναλαμβάνει και κατευθύνει τη δράση και την εξέλιξη της περιπέτειας, που κυρίως χάρη σ' αυτόν πλουτίζεται με πλήθος ομολογίες ζωής σαν συνεχόμενη εικόνα βίου σε πορεία, με όλη την ποικιλία και τα απρόοπτα.