Goldoni Carlo
Goldoni Carlo
Ο Κάρλο Οσβάλντο Γκολντόνι γεννήθηκε στις 25 Φεβρουαρίου 1707 στη Βενετία. Ήταν γιος του Τζούλιο και της Μαργκερίτα Γκολντόνι. Στα "Απομνημονεύματά" του αναφέρει ότι ο πατέρας του ήταν γιατρός, αλλά οι πληροφορίες που έφθασαν από την εποχή εκείνη τον θέλουν ως αποθηκάριο με σχετική οικονομική άνεση. Από μικρός ο Κάρλο Γκολντόνι ενδιαφέρθηκε για το θέατρο, παρά τις προσπάθειες του πατέρα του να του αλλάξει ενδιαφέροντα. Τα παιχνίδια του ήταν οι μαριονέτες και τα διαβάσματά του θεατρικά έργα. Το 1723 ο πατέρας του τον έστειλε σ' ένα αυστηρό σχολείο στην Παβία, αυτός όμως αντί να ασχολείται με τα μαθήματά του διάβαζε ελληνικές και λατινικές κωμωδίες. Την ίδια εποχή εμφανίζεται στα γράμματα με το ποίημα - λίβελλο "Ο Κολοσσός", που λοιδορούσε τις κόρες των καλών οικογενειών της Παβίας. Προκλήθηκε σκάνδαλο και ο νεαρός Κάρλο αποβλήθηκε από το σχολείο κι εγκατέλειψε την πόλη το 1725 για να μετακομίσει στο Ούντινε και να εγγραφεί στη Νομική Σχολή. Αποφοίτησε έξι χρόνια αργότερα από τη Νομική της Μόντενα. Ενδιάμεσα δούλεψε ως δικαστικός υπάλληλος της Ενετικής Δημοκρατίας. Η ζωή του αλλάζει το 1731 με το θάνατο του πατέρα του. Αποφασίζει να αφιερώσει περισσότερο χρόνο στο θέατρο. Το 1732 μια ερωτική περιπέτεια και οι δανειστές τους τον αναγκάζουν να φύγει από τη Βενετία και να μετακομίσει στο Μιλάνο. Εκεί γράφει την τραγωδία "Αμαλασούνθα", που περνά απαρατήρητη. Συνέχισε το 1734 με τον "Βελισάριο", που σημείωσε σχετική επιτυχία. Στη Βερόνα, ο θεατρικός ιμπρεσάριος Τζουζέπε Ιμέρ του δείχνει το δρόμο για την κωμωδία και του γνωρίζει τη μελλοντική του σύζυγο Νικολέτα Κόνιο. Ο Γκολντόνι ανακαλύπτει την κωμική του φλέβα και συνειδητοποιεί ότι η αυτοσχεδιαστική "Κομέντια Ντελ' Άρτε", που τότε κυριαρχούσε ως θεατρικό είδος, χρειαζόταν ανανέωση. Εμπνευσμένος από τους ζωντανούς χαρακτήρες του Μολιέρου, γράφει και παρουσιάζει το 1738 την πρώτη πραγματική κωμωδία του με τίτλο "Ο άνθρωπος του Κόσμου". Κατά τη διάρκεια των ταξιδιών του στην ιταλική χερσόνησο γνωρίζεται με τον κωμικό και ιμπρεσάριο Αγκοστίνο Μεντεμπάκ, ο οποίος τον πείθει να αφιερωθεί ολοκληρωτικά στο θέατρο. Κουρασμένος από την έντονη διαμάχη του με τον θεατρικό συγγραφέα Κάρλο Γκότσι, που κυριαρχούσε τότε στο θεατρικό στερέωμα, ο Γκολντόνι εγκαταλείπει τη Βενετία το 1761 και εγκαθίστανται στο Παρίσι μέχρι το τέλος της ζωής του (6 Φεβρουαρίου 1793). Στην αυλή του Λουδοβίκου του 16ου έγραψε πολλά έργα του στα γαλλικά και τα περίφημα απομνημονεύματά του με τον μακρόσυρτο τίτλο "Αναμνήσεις που θα χρησιμεύσουν στην ιστορία της ζωής μου και στην ιστορία του θεάτρου μου", από τα οποία αντλούμε πολλές πληροφορίες για τη ζωή και το έργο του. Οι κωμωδίες του Γκολντόνι γνώρισαν μεγάλη επιτυχία στη Γαλλία και ο Λουδοβίκος του έδωσε μια τιμητική σύνταξη στα γεράματά του. Η Γαλλική Επανάσταση του την έκοψε, για να την επαναφέρει η Εθνοσυνέλευση μία μέρα μετά το θάνατό του, αναγνωρίζοντας την αξία του. Ο Κάρλο Γκολντόνι αναμόρφωσε την κωμωδία κι έστρεψε το μυθογραφικό ενδιαφέρον στην καθημερινότητα της εποχής του. Από τους τυποποιημένους χαρακτήρες της "Κομέντια Ντελ' Άρτε" (Αρλεκίνος, Πανταλόνε, Ντοτόρος κ.ά.) και τις μάσκες πέρασε στα εξατομικευμένα πρόσωπα και από τον αυτοσχεδιασμό στην πλοκή και τους ολοκληρωμένους χαρακτήρες. Οι ήρωές του είναι ζωντανοί, απρόβλεπτοι και διασκεδαστικοί. Ιδιαίτερα επιτυχείς είναι οι γυναικείοι χαρακτήρες, που τους "δουλεύει" με λεπτότητα και ακρίβεια, όπως κάνει ο Μολιέρος για τους άνδρες. Όμως, τα έργα του έχουν μεγαλύτερες δόσεις αισιοδοξίας απ' ότι του μεγάλου του ινδάλματος. Για τις καινοτομίες του επικρίθηκε από τους ομοτέχνους του και ιδιαίτερα από τον Κάρλο Γκότσι, διάσημο δραματουργό της εποχής του, που έμεινε προσκολλημένος στις συμβάσεις της "Κομέντια Ντελ Άρτε". Ο Γκολντόνι διασκεδάζει και σήμερα τους θεατρόφιλους, παρουσιάζοντας εικόνες του εαυτού τους, καθώς στα έργα του δραματοποιεί τη ζωή, τις αξίες και τις συγκρούσεις της μεσαίας τάξης. Έγραψε περισσότερα από 250 έργα.
Η έξυπνη υπηρέτρια
Goldoni Carlo
Ηριδανός (2015)
Έργο γραμμένο το 1753, από τα πολλά σχεδόν ίδια που έγραψε ο Γκολντόνι εκείνη την εποχή. Η επιρροή της Κομμέντια ντελ Άρτε στα έργα της περιόδου αυτής είναι φανερή, αφού χρησιμοποιεί ως και τα ονόματά της (Παντελόνε, Μπριγκέλλα κ.τ.λ.). Όμως, ήδη παρατηρούμε μια προσπάθεια του συγγραφέα να διαφοροποιηθεί από τις αυτοσχέδιες κωμωδίες της Αναγέννησης. Με το έργο αυτό αντιδρά στην προκαθορισμένη φόρμα της κωμωδίας χωρίς κωμική επινοητικότητα, και εισάγει μια νεοπαγή τακτική, τη «λογική και την ηθικολογία της καθημερινότητας». Υπηρέτριες και υπηρέτες μιλάνε αποφεύγοντας τους πρ...
Η λοκαντιέρα
Goldoni Carlo
Εκδόσεις Πατάκη (2008)
"Απ' όλες τις κωμωδίες που έχω σκαρώσει ως τώρα, θα τολμούσα να πω ότι αυτή είναι η πιο ηθική, η πιο χρήσιμη, η πιο μορφωτική. Άποψη, ωστόσο, που θα φανεί παράδοξη σε εκείνον που θα σταθεί να μελετήσει το χαρακτήρα της Λοκαντιέρας και θα πει ότι πουθενά αλλού δεν έχω σκιαγραφήσει γυναίκα πιο πλανεύτρα, πιο επικίνδυνη από αυτήν. Αλλά, όποιος συλλογιστεί το χαρακτήρα και το τι συμβαίνει στον Ιππότη, θα βρει ένα πολύ ζωντανό παράδειγμα ταπεινωμένης υπεροψίας και μια σχολή που διδάσκει να τρέπεται κανείς σε φυγή μπροστά στον κίνδυνο, για να αποφύγει την πτώση". Κάρλο Γκολντό...
Η λοκαντιέρα
Goldoni Carlo
Εκδόσεις Πατάκη (2011)
"Απ' όλες τις κωμωδίες που έχω σκαρώσει ως τώρα, θα τολμούσα να πω ότι αυτή είναι η πιο ηθική, η πιο χρήσιμη, η πιο μορφωτική. Άποψη, ωστόσο, που θα φανεί παράδοξη σε εκείνον που θα σταθεί να μελετήσει το χαρακτήρα της Λοκαντιέρας και θα πει ότι πουθενά αλλού δεν έχω σκιαγραφήσει γυναίκα πιο πλανεύτρα, πιο επικίνδυνη από αυτήν. Αλλά, όποιος συλλογιστεί το χαρακτήρα και το τι συμβαίνει στον Ιππότη, θα βρει ένα πολύ ζωντανό παράδειγμα ταπεινωμένης υπεροψίας και μια σχολή που διδάσκει να τρέπεται κανείς σε φυγή μπροστά στον κίνδυνο, για να αποφύγει την πτώση". Κάρλο Γκολντό...
Η μικρή πλατεία
Goldoni Carlo
Ηριδανός (2009)
Δεν υπάρχουν πρωταγωνιστές σ' αυτό το κεφάτο έργο του Γκολντόνι, ή μάλλον ο πραγματικός πρωταγωνιστής είναι η ίδια η πλατεία, που στο χώρο της ο φτωχός κόσμος που την κατοικεί, καβγαδίζει, φιλιώνει, βρίζεται, αλληλοϋποστηρίζεται, ερωτεύεται, ζηλεύει, χωρίζει, ξαναερωτεύεται και γλεντάει. Η ιστορία αρχίζει μια μέρα του καρναβαλιού σε τούτη τη μικρή πλατεία. Η Πάσκουα, κάπως κουφή, βιάζεται να παντρέψει την κόρη της Νιέζε, για να μπορέσει και η ίδια να ξαναπαντρευτεί· η γριά Γκάτε, για τον ίδιο λόγο, θα ήθελε η κόρη της Λουτσέτα να παντρευόταν γρήγορα τον Αντζολέτο τον πραματ...
Η τριλογία του παραθερισμού
Goldoni Carlo
Νεφέλη (2011)
Βιττόρια: Ο αδελφός μου λοιπόν είναι στο χείλος του γκρεμού; Πάολο: Αν δεν βρεθεί μια λύση. Βιττόρια: Ποια μπορεί να είναι αυτή η λύση; Πάολο: Να μετριάσει τα έξοδα. Να αλλάξει τρόπο ζωής. Να ξεχάσει κυρίως τους παραθερισμούς. Βιττόρια: Να ξεχάσει τους παραθερισμούς; Κι εγώ σου λέω πως είσαι ανάξιος. Μπορείς να περιορίσεις τα έξοδα του σπιτιού. Να μειώσεις το φαγητό, να ελαττώσεις τους υπηρέτες, να περικόψεις το μισθό τους, να κάνεις οικονομία στο ντύσιμό σου και σε όλα τα έξοδα εδώ στο Λιβόρνο. Ο παραθερισμός όμως είναι απαραίτητος και θα είναι όπως πάντα:...
Θεατρικοί διάλογοι
Συλλογικό έργο
Ηριδανός (2010)
Ο παρών τόμος δεν απευθύνεται στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, που επιλέγει ένα βιβλίο για να το απολαύσει στις ώρες της ραστώνης του. Είναι ένα πρακτικό βοήθημα για σπουδαστές και δασκάλους που ασχολούνται με τη σπουδή της υποκριτικής τέχνης, στο οποίο εντοπίζονται οι κορυφώσεις των ρόλων/χαρακτήρων σε κάθε θεατρικό έργο. Τα κείμενα είναι αποτμήσεις από το σύνολο στο οποίο ανήκουν και αποτελούν το έναυσμα για τη μελέτη του κάθε ρόλου. Και, αφού τα περισσότερα κείμενα είναι τυπωμένα σε βιβλία, το επόμενο βήμα κάθε ενδιαφερόμενου πρέπει να είναι η προσεκτική ανάγνωση όλου...
Θεατρικοί μονόλογοι
Συλλογικό έργο
Ηριδανός (2010)
Ο παρών τόμος δεν απευθύνεται στο ευρύτερο αναγνωστικό κοινό, που επιλέγει ένα βιβλίο για να το απολαύσει στις ώρες της ραστώνης του. Είναι ένα πρακτικό βοήθημα για σπουδαστές και δασκάλους που ασχολούνται με τη σπουδή της υποκριτικής τέχνης, στο οποίο εντοπίζονται οι κορυφώσεις των ρόλων/χαρακτήρων σε κάθε θεατρικό έργο. Τα κείμενα είναι αποτμήσεις από το σύνολο στο οποίο ανήκουν και αποτελούν το έναυσμα για τη μελέτη του κάθε ρόλου. Και, αφού τα περισσότερα κείμενα είναι τυπωμένα σε βιβλία, το επόμενο βήμα κάθε ενδιαφερόμενου πρέπει να είναι η προσεκτική ανάγνωση όλου...
Λοκαντιέρα
Goldoni Carlo
Ηριδανός (2008)
Η χαριτωμένη Μιραντολίνα, ιδιοκτήτρια λοκάντας (πανδοχείου με δυνατότητες εστιατορίου) φιλοξενεί δύο ευγενείς, έναν μαρκήσιο και έναν κόμη, που είναι ερωτευμένοι μαζί της, όμως αυτή ορέγεται έναν ιππότη, που είναι μισογύνης και δεν της δίνει καμία σημασία. Μέσα από ξεκαρδιστικές παρεξηγήσεις και πανέξυπνους διάλογους, ο Γκολντόνι καταφέρνει να σκιαγραφήσει την ιταλική κοινωνία του 18ου αιώνα και να δείξει ότι η εξυπνάδα της γυναίκας μπορεί να αναστατώσει ή και να ηρεμήσει ένα οποιοδήποτε ανθρώπινο σύνολο.
Λοκαντιέρα
Goldoni Carlo
Δωδώνη (2017)
Λοκάντα είναι το ξενοδοχείο ύπνου και φαγητού, κάτι σαν τις δικιές μας "πανσιόν". Σε μια τέτοια λοκάντα παίζεται η κωμωδία : σκηνικό που μας θυμίζει τη "Βαβυλωνία" του Βυζαντίου. Μόνο που εδώ το κύριο πρόσωπο είναι γυναίκα, η γεμάτη τσαχπινιά και χάρες Μιραντολίνα (τ' όνομά της σημαίνει: ή "θαυμαστούτσικη") και γύρω απ' το πρόσωπό της πλέκεται όλη η δράση. Όλα σχεδόν τ' ανδρικά πρόσωπα της κωμωδίας (Ιππότης, Μαρκήσιος, Κόμης, Φαβρίκης, Υπηρέτης του Ιππότη) μ' αυτήν έχουν να κάνουν, ενώ οι δυο θεατρίνες μπαίνουν για να διευκολύνουν τη δράση· δίνουν την ευκαιρία οι δυο ερωτοχ...
Ο υπηρέτης δύο αφεντάδων
Goldoni Carlo
Δωδώνη (2018)
Ο Κάρλο Γκολντόνι (1707-1793), ιταλός κωμωδιογράφος, δημιούργησε την "κωμωδία χαρακτήρων". Χρησιμοποιώντας τη δυναμική της Commedia dell' arte καλλιέργησε ένα ιδιαίτερο στιλ γραφής και ενδιαφέρθηκε για τις σχέσεις των ανθρώπων και τα χαρακτηριστικά τους. Στα έργα του κυριαρχεί το έντονο αντιεκκλησιαστικό πνεύμα, η σατιρική διάθεση και η άσκηση κριτικής στην αλαζονεία, την υπεροψία, την κατάχρηση εξουσίας και την έλλειψη τιμιότητας και αξιοπρέπειας. Ο Τρουφαλδίνος είναι υπηρέτης δύο αφεντάδων· πονηρός και πολυμήχανος αποδεικνύεται αυτός αφέντης των αφεντάδων μέσα από μια σει...