Λυπουρλής Δημήτριος Δ. 1934-2018
Lypourlís Dimítris D.
Ομότιμος καθηγητής του Α.Π.Θ. Τις βασικές φιλολογικές του σπουδές τις έκανε στο Πανεπιστήμιο της Θεσσαλονίκης δίπλα σε λαμπρούς δασκάλους. Μετεκπαιδεύτηκε στην Ιταλία και στην Γερμανία. Καθηγητής της Αρχαίας Ελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης από το 1969 ως το 1996, οπότε και αποχώρησε οικειοθελώς από την ενεργό υπηρεσία, για να αφοσιωθεί στο συγγραφικό του έργο. Υπήρξε Κοσμήτορας της Φιλοσοφικής Σχολής και Συγκλητικός κατά το ακαδημαϊκό έτος 1977-1978 και πρώτος Πρόεδρος του Τμήματος Φιλολογίας κατά τα έτη 1984-1986. Για πέντε εξάμηνα πρόσφερε τις υπηρεσίες του και στο Πανεπιστήμιο της Κύπρου ως επισκέπτης καθηγητής. Έλαβε μέρος σε πολλά συνέδρια (ιδίως για θέματα αριστοτελικά και ιπποκρατικά) και έδωσε πλήθος διαλέξεων στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Ασχολήθηκε ιδιαίτερα με τον αρχαίο ελληνικό επιστημονικό λόγο. Από την άποψη αυτή γόνιμο έδαφος για έρευνα του προσέφεραν κατά κύριο λόγο τα αρχαία ελληνικά ιατρικά κείμενα, καθώς και τα κείμενα του Αριστοτέλη. Κυριότερες εργασίες - βιβλία (πέρα από τα άρθρα και τις δημοσιεύσεις σε περιοδικά και σε εφημερίδες): - "Η παραγωγική κατάληξη -ικός στην προσωκρατική φιλοσοφία και στο Ιπποκρατικό Corpus" (1968) - "Άρτεμις Ορθρία" (1968) - "Ιπποκρατική ιατρική" (1972) - "Αρχαία ελληνική μετρική" (1975) - "Επίθετα από ουσιαστικοποιημένα επίθετα" (1977) - "Πέντε φιλολογικά μελετήματα" (1986) - "Αριστοτελικά μελετήματα" (1986) - "Εν παρόδω Α΄ - Β΄" (1987-1995) - "Γλωσσικές παρατηρήσεις Α΄ - Β΄" (1990-1994) - "Ιπποκρατική συλλογή Α΄" (1991) - "Ο Δημήτρης Λυπουρλής στο Βαφοπούλειο" (1998) - "Ην ποτε: Τρεις "ιστορίες" αρχαίας ελληνικής καθημερινότητας" (1998) - "Αριστοτέλης, Ηθικά Νικομάχεια, βιβλίο Β΄" (2000) - "Ιπποκράτης, τόμοι I-V" (2000-2001) - "Λεξικό αρχαίων συγγραφέων, Ελλήνων και Λατίνων" (μετάφραση από τα Γερμανικά, 1996). Ένας ακόμα τομέας που κίνησε με ιδιαίτερο τρόπο το ενδιαφέρον του ήταν η διδασκαλία των Αρχαίων Ελληνικών στη Μέση Εκπαίδευση. Πήρε μέρος σε πλήθος ειδικών σεμιναρίων, έκανε διαλέξεις, δημοσίευσε σχετικά άρθρα. Έφυγε από τη ζωή στις 15 Νοεμβρίου 2018.
Ρητορική Α
Αριστοτέλης 385-322 π.Χ.
Ζήτρος (2002)
Η ρητορική τέχνη πρέπει να ήταν ένα από τα γνωστικά αντικείμενα με τα οποία ο Σταγειρίτης φιλόσοφος άρχισε τη διδασκαλία του στην Ακαδημία του Πλάτωνος, υπήρξε όμως γι' αυτόν αντικείμενο διδασκαλίας για πολλά στη συνέχεια χρόνια. Βιβλία, βέβαια, για το θέμα αυτό ο Αριστοτέλης είχε γράψει και για το έξω από την Ακαδημία μεγάλο κοινό, τα έργα όμως αυτά - όπως και όλα τα άλλα έργα του αυτής της κατηγορίας - δεν μας σώθηκαν. Η τύχη, ωστόσο, υπήρξε ευνοϊκή για μας ενσχέσει με το κύριο διδακτικό εγχειρίδιό του για τη ρητορική τέχνη. Το εγχειρίδιό του αυτό (με τον τίτλο Ρητορική)...
Σάτιρα θανάτου και Κάτω Κόσμου
Λουκιανός ο Σαμοσατεύς
Ζήτρος (2002)
Ο τόμος αυτός, που είναι ο 33ος στη σειρά "Αρχαίοι Συγγραφείς" των "Εκδόσεων Ζήτρος", περιλαμβάνει τα λουκιάνεια έργα που σχετίζονται με τη "Σάτιρα θανάτου και Κάτω Κόσμου" : "Περί πένθους", "Κατάπλους ή Τύραννος", "Χάρων ή Επισκοπούντες", "Μένιππος ή Νεκυομαντεία" και μια επιλογή από τους "Νεκρικούς διαλόγους". Προηγείται μια γενική εισαγωγή, όπου εξετάζονται ο βίος και το έργο του Λουκιανού, καθώς και η χειρόγραφη παράδοση των έργων του. Το "Περί πένθους" είναι μια σύντομη πραγματεία, στην οποία ο Λουκιανός αντλώντας στοιχεία από τους κυνικούς, και αξιοποιώντας τη ρητο...
Σάτιρα φιλοσοφίας και φιλοσοφούντων
Λουκιανός ο Σαμοσατεύς
Ζήτρος (2005)
Ο δεύτερος τόμος του Λουκιανού, που είναι ο 65ος στην σειρά "Αρχαίοι Συγγραφείς" των Εκδόσεων ΖΗΤΡΟΣ, περιλαμβάνει τα λουκιάνεια έργα που έχουν ως κύριο θέμα τη "Σάτιρα φιλοσοφίας και φιλοσοφούντων": "Βίων πράσις", "Αναβιούντες ή Αλιεύς", "Συμπόσιον ή Λαπίθαι", "Δραπέται", και δύο "Νεκρικούς διαλόγους" (4 και 6) στους οποίους διακωμωδούνται φιλόσοφοι. Προηγείται μια εισαγωγή, όπου παρουσιάζεται η κατάσταση της φιλοσοφίας κατά τον δεύτερο μεταχριστιανικό αιώνα, οι διάφορες απόψεις που υποστηρίχτηκαν για τη σχέση του Λουκιανού με τη φιλοσοφία, καθώς και η αντιμετώπιση των φιλ...
Σοφιστής
Πλάτων
Ζήτρος (2008)
Ο "Σοφιστής" ανήκει στα έργα της τρίτης περιόδου της πλατωνικής δημιουργίας. Επανεξετάζει τη θεωρία των ιδεών αναιρώντας τον ελεατικό μονισμό. Οι ιδέες εμπλουτίζονται με στοιχεία που είναι απότοκα του συνδυασμού τους. Επιχειρεί μια νέα διαπραγμάτευση της τέχνης και υπερασπίζεται την ύπαρξη του ψεύδους αντιτιθέμενος στους ελεάτες. Βρίσκει έτσι το δρόμο να εκθέσει το "πραγματικό", κατ' αυτόν, περιεχόμενο της σοφιστικής. Διατυπώνει μια συσχετική αντίληψη του "μη όντος", με την έννοια του "θατέρου", αυτού δηλαδή που είναι διαφορετικό του όντος κι όχι ανύπαρκτο. Η έννοι...
Συμπόσιον
Πλάτων
Ζήτρος (2004)
Το "Συμπόσιον" του Πλάτωνος είναι από τα κορυφαία δημιουργήματα του αρχαιοελληνικού και γενικότερα του ανθρώπινου πνεύματος. Με το ενδιαφέρον που παρουσιάζει το θέμα που βρίσκεται στο επίκεντρο του προβληματισμού, με τον πλούτο του περιεχομένου και την καλλιτεχνική του μορφή (καθώς σκέψη και λόγος συνυφαίνονται σε μια εκπληκτική ενότητα, όσο ίσως σε καμιά άλλη φιλοσοφική συγγραφή) απέσπασε την αναγνώριση και τον θαυμασμό των ανθρώπων που έχουν γνήσια πνευματικά ενδιαφέροντα και συναισθηματική ευαισθησία. Ταυτόχρονα υπήρξε μια μόνιμη πρόκληση, ήδη από την αρχαιότητα, για του...
Σωκράτης Β': Συμπόσιο, Απολογία Σωκράτη, Οικονομικός
Ξενοφών ο Αθηναίος
Ελληνικά Γράμματα (2007)
Με τον γενικό τίτλο "Ξενοφώντος Σωκράτης", ο Ξενοφώντας, ο οποίος ήταν μαθητής του Σωκράτη, δίνει την εικόνα του μεγάλου φιλοσόφου. Η εικόνα αυτή συμπληρώνει το πορτρέτο του Σωκράτη που παρουσιάζει ο Πλάτωνας στους φιλοσοφικούς διαλόγους του. Στον δεύτερο τόμο περιλαμβάνονται τρία έργα του Ξενοφώντα, το "Συμπόσιο", η "Απολογία Σωκράτη", και ο "Οικονομικός". Τα δύο πρώτα έργα είναι ομότιτλα με αντίστοιχα έργα του Πλάτωνα. Φυσικά υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των έργων του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα. Στον τόμο αυτόν επιχειρούμε να δώσουμε την ξενοφώντεια άποψη για τον Σωκράτ...
Σωκράτης Β': Συμπόσιο, Απολογία Σωκράτη, Οικονομικός
Ξενοφών ο Αθηναίος
Ελληνικά Γράμματα (2007)
Με τον γενικό τίτλο "Ξενοφώντος Σωκράτης", ο Ξενοφώντας, ο οποίος ήταν μαθητής του Σωκράτη, δίνει την εικόνα του μεγάλου φιλοσόφου. Η εικόνα αυτή συμπληρώνει το πορτρέτο του Σωκράτη που παρουσιάζει ο Πλάτωνας στους φιλοσοφικούς διαλόγους του. Στον δεύτερο τόμο περιλαμβάνονται τρία έργα του Ξενοφώντα, το "Συμπόσιο", η "Απολογία Σωκράτη", και ο "Οικονομικός". Τα δύο πρώτα έργα είναι ομότιτλα με αντίστοιχα έργα του Πλάτωνα. Φυσικά υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των έργων του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα. Στον τόμο αυτόν επιχειρούμε να δώσουμε την ξενοφώντεια άποψη για τον Σωκράτ...
Σωκράτης Β': Συμπόσιο, Απολογία Σωκράτη, Οικονομικός
Ξενοφών ο Αθηναίος
Ελληνικά Γράμματα (2007)
Με τον γενικό τίτλο "Ξενοφώντος Σωκράτης", ο Ξενοφώντας, ο οποίος ήταν μαθητής του Σωκράτη, δίνει την εικόνα του μεγάλου φιλοσόφου. Η εικόνα αυτή συμπληρώνει το πορτρέτο του Σωκράτη που παρουσιάζει ο Πλάτωνας στους φιλοσοφικούς διαλόγους του. Στον δεύτερο τόμο περιλαμβάνονται τρία έργα του Ξενοφώντα, το "Συμπόσιο", η "Απολογία Σωκράτη", και ο "Οικονομικός". Τα δύο πρώτα έργα είναι ομότιτλα με αντίστοιχα έργα του Πλάτωνα. Φυσικά υπάρχουν διαφοροποιήσεις μεταξύ των έργων του Πλάτωνα και του Ξενοφώντα. Στον τόμο αυτόν επιχειρούμε να δώσουμε την ξενοφώντεια άποψη για τον Σωκράτ...
Τα παραγγέλματα των επτά σοφών της ελληνικής αρχαιότητας
Λυπουρλής Δημήτριος Δ. 1934-2018
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (2009)
Η ιστορία μας και ο πολιτισμός μας είναι η εθνική μας ταυτότητα. Εξέχουσα θέση κατέχει η αρχαία ελληνική γραμματεία. Το σύνολο των κειμένων για το οποίο οι Ευρωπαίοι διανοητές έχουν πει ότι "τελικά οι αρχαίοι Έλληνες τα είπαν όλα". Οι "Επτά σοφοί" της αρχαίας Ελλάδας είπαν και έγραψαν με καθαρότητα σκέψεις και απλά νοήματα, την πεμπτουσία της αρχαιοελληνικής σοφίας. Τα κείμενά τους είναι κανόνες ζωής για κάθε άνθρωπο, κάθε εποχής. Την επιτομή αυτών των κειμένων περιέχει αυτό το βιβλίο. Την ιδέα για την έκδοση αυτή την έδωσε η περγαμηνή με τα δελφικά παραγγέλματα που ε...
Τα παραγγέλματα των επτά σοφών της ελληνικής αρχαιότητας
Λυπουρλής Δημήτριος Δ. 1934-2018
Ίδρυμα της Βουλής των Ελλήνων (2009)
Η ιστορία μας και ο πολιτισμός μας είναι η εθνική μας ταυτότητα. Εξέχουσα θέση κατέχει η αρχαία ελληνική γραμματεία. Το σύνολο των κειμένων για το οποίο οι Ευρωπαίοι διανοητές έχουν πει ότι "τελικά οι αρχαίοι Έλληνες τα είπαν όλα". Οι "Επτά σοφοί" της αρχαίας Ελλάδας είπαν και έγραψαν με καθαρότητα σκέψεις και απλά νοήματα, την πεμπτουσία της αρχαιοελληνικής σοφίας. Τα κείμενά τους είναι κανόνες ζωής για κάθε άνθρωπο, κάθε εποχής. Την επιτομή αυτών των κειμένων περιέχει αυτό το βιβλίο. Την ιδέα για την έκδοση αυτή την έδωσε η περγαμηνή με τα δελφικά παραγγέλματα που ε...
Τερψιχόρη
Ηρόδοτος
Ζήτρος (2007)
Το Ε΄ ηροδότειο βιβλίο, η "Τερψιχόρη", έχει ως βασικό του θέμα την περιγραφή της εναντίον των Περσών Ιωνικής επανάστασης (499-493 π.Χ.). Μας παρέχονται ακολούθως πληροφορίες σχετικές με την προέλευση του ελληνικού αλφαβήτου, ενώ σε άλλο σημείο του βιβλίου του ο Ηρόδοτος υπερασπίζεται την ελληνικότητα της Μακεδονίας, αποδεικνύοντας έτσι πόσο διαχρονικός και επίκαιρος ιστορικός είναι, αφού αναφέρεται με λεπτομέρειες σε ονοματοθεσίες και φυλές του βορειοελλαδικού χώρου, σκυθικά και θρακικά ήθη και έθιμα, αλλά και σε πολλές πόλεις του Ελλησπόντου, της Προποντίδας και της Μ. Ασί...
Τίμαιος
Πλάτων
Ζήτρος (2010)
[...] Ο "Τίμαιος" εμφανίζεται ως συνέχεια κατά κάποιο τρόπο της "Πολιτείας" του Πλάτωνα. Ο Σωκράτης ανοίγει τη συζήτηση με αναφορά στα βασικά σημεία που εξέθεσε στην ίδια συντροφιά προσώπων την προηγούμενη ημέρα (173·-19b) και η ανακεφαλαίωση που γίνεται συμπίπτει απολύτως με τα περιεχόμενα των πρώτων πέντε βιβλίων της "Πολιτείας". Το έργο χωρίζεται σε τρία ευδιάκριτα μέρη: α) την εισαγωγική ανακεφαλαίωση των περιεχομένων των πρώτων πέντε βιβλίων της "Πολιτείας" (17a-19b) από τον Σωκράτη με έκφραση της έντονης επιθυμίας υλοποίησης της θεωρίας σε συγκεκριμέν...
Τρεις λόγοι για τον Αριστοτέλη
Λυπουρλής Δημήτριος Δ.
Επίκεντρο (2014)
Ο Αριστοτέλης υπήρξε ο μεγάλος αδικημένος στον χώρο της εκπαίδευσής μας. Γενιές ολόκληρες Νεοελλήνων δεν είχαν την ευκαιρία να διαβάσουν ούτε μια σελίδα Αριστοτελικού κειμένου, είτε στον χώρο της Μέσης Εκπαίδευσή μας είτε και σε Τμήματα Φιλολογίας των Φιλοσοφικών μας Σχολών! Σήμερα την ευκαιρία αυτή την έχουν μερικοί μόνο μαθητές του Λυκείου, ενώ στα Πανεπιστήμιά μας διδάσκονται κάποιες διδασκαλίες του Αριστοτέλη σχεδόν αποκλειστικά σε φοιτητές των Τμημάτων Φιλοσοφίας. Το παρόν βιβλίο, στο οποίο στεγάσθηκαν τρεις διαλέξεις του συγγραφέα, επιθυμεί να κατατοπίσει το ευρύτερο...
Τρόποι ζωής και χιούμορ των αρχαίων Ελλήνων
Ζήτρος (2003)
To χιούμορ (ευτραπελία) των Aρχαίων Eλλήνων ως έκφραση των ποικίλων μορφών της πολιτικής και κοινωνικής τους ζωής αλλά και της ψυχικής τους ιδιοσυγκρασίας.
Φαίδρος
Πλάτων
Ζήτρος (2002)
Με αφορμή μια θεωρία για τον έρωτα, ο Πλάτων συνέθεσε τον αισθαντικότερο και φιλοσοφικά πιο μεστό διάλογο της συγγραφικής του παραγωγής.
Φαίδων
Πλάτων
Ζήτρος (2007)
[...] Έδωσαν στο Φαίδωνα τον υπότιτλο "περί ψυχής", μα στην πραγματικότητα το έργο αυτό πολύ απέχει από το να εκφράζει το σύνολο των απόψεων του Πλάτωνα για την ψυχή. Μάλιστα βασικές απόψεις του θέματος δε θίγονται καν στο "Φαίδωνα". Αν λοιπόν περιοριζόμουν στο να εκθέσω μόνο όσα υποστηρίζονται στο διάλογο αυτό, θα έδινα μια εντελώς αποσπασματική, ελλιπή και σε πολλά παραπλανητική εικόνα, εφόσον το φιλόσοφο τον απασχολούσαν διαρκώς η φύση, οι ιδιότητες και η τύχη της ψυχής, και οι σχετικές αντιλήψεις του διαφοροποιούνταν συνεχώς, από τη νεανική "Απολογία" και τον "Κρίτωνα"...
Φαινόμενα και διοσημεία
Άρατος ο Σολεύς
Ζήτρος (2007)
Ο τόμος που κρατάτε στα χέρια σας είναι το αποτέλεσμα της συνεργασίας δυο ανθρώπων με κοινό αρχαιογνωστικό ζήλο, αλλά με διαφοροποιημένη εξειδίκευση· ενός φυσικομαθηματικού, που οι μεταπτυχιακές σπουδές του και το ερευνητικό ενδιαφέρον του τον έχουν δεσμεύσει δια βίου με την Αστρονομία, και ενός φιλολόγου, που για περισσότερο από μισό αιώνα πασχίζει, παράλληλα με άλλους ομοτέχνους του, να κάνει προσιτά σε ευρύ κοινό τα κείμενα της αρχαίας ελληνικής γραμματείας. [...] Επέλεξαν και προσφέρουν έναν ιδιότυπο συγγραφέα, ένα λόγιο και ποιητή που είχε ασχοληθεί ερασιτεχνικά με τη...
Φιλοσόφων βίων και δογμάτων συναγωγή
Διογένης ο Λαέρτιος
Ζήτρος (2012)
[...] Ο Διογένης Λαέρτιος είναι συγγραφέας μιας αρχαίας ελληνικής "ιστορίας της φιλοσοφίας", ενός συνθετικού έργου με τίτλο "Φιλοσόφων βίων" και "δογμάτων συναγωγή", σε δέκα βιβλία, που, με τελευταίο στην καταγραφή το φιλόσοφο Επίκουρο, αναφέρεται στους φιλοσοφήσαντες από την αρχαιότατη εποχή ως τις μέρες που τελούν υπό τη βάσανο και τον έλεγχο, σχετικώ τω τρόπω, του συγγραφέα. Όπως συνάγεται από τον τίτλο του έργου, ο Διογένης Λαέρτιος συνδυάζει στη συγγραφή του λίγα ιστορικά στοιχεία με πολλά φιλοσοφικά δεδομένα των προσώπων που αναφέρονται στην ιστορική έκθεσή του. Το πλ...
Φιλοσόφων βίων και δογμάτων συναγωγή
Διογένης ο Λαέρτιος
Ζήτρος (2012)
[...] Ο Διογένης Λαέρτιος είναι συγγραφέας μιας αρχαίας ελληνικής "ιστορίας της φιλοσοφίας", ενός συνθετικού έργου με τίτλο "Φιλοσόφων βίων" και "δογμάτων συναγωγή", σε δέκα βιβλία, που, με τελευταίο στην καταγραφή το φιλόσοφο Επίκουρο, αναφέρεται στους φιλοσοφήσαντες από την αρχαιότατη εποχή ως τις μέρες που τελούν υπό τη βάσανο και τον έλεγχο, σχετικώ τω τρόπω, του συγγραφέα. Όπως συνάγεται από τον τίτλο του έργου, ο Διογένης Λαέρτιος συνδυάζει στη συγγραφή του λίγα ιστορικά στοιχεία με πολλά φιλοσοφικά δεδομένα των προσώπων που αναφέρονται στην ιστορική έκθεσή του. Το πλ...
Φυσικά
Αριστοτέλης 385-322 π.Χ.
Ζήτρος (2008)
[...] Όπως ήδη τονίσαμε, τα "Φυσικά" είναι η πραγματεία στην οποία συγκροτείται από τον φιλόσοφο πρωτογενώς η περί φύσεως επιστήμη. Τα "Φυσικά" διαφοροποιούνται καίρια από ό,τι εμείς ονομάζουμε και κατανοούμε ως φυσική επιστήμη· ο λόγος είναι ότι στην πραγματεία αυτή ο Αριστοτέλης δεν έχει ως άμεσο στόχο να ταξινομήσει και να περιγράψει κάποια φυσικά φαινόμενα ή να προβεί σε μια μετρητική προσέγγισή τους πρωτίστως ενδιαφέρεται να θεμελιώσει την επιστήμη της φύσης μέσω της λογικής πραγμάτευσης βασικών εννοιών-αρχών. Με δεδομένη τη γνώση αυτών των βασικών εννοιών-αρχών, και τ...