Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Mátesis Pávlos
Ο Παύλος Μάτεσις (1933-2013) γεννήθηκε στο χωριό Δίβρη, στην Πελοπόννησο. Μέχρι τα 19 του έζησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Σπούδασε υποκριτική στη Δραματική Σχολή Βαχλιώτη, μουσική και ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά). Εργάστηκε ως τραπεζικός υπάλληλος και εγκατέλειψε τη σταδιοδρομία του για να αφοσιωθεί στο θέατρο και τη λογοτεχνία. Ως ηθοποιός, εμφανίστηκε παίζοντας τον Υιό στη "Φαύστα" του Μποστ και τον Αϊνστάιν στην κωμωδία "Αρσενικό και παλιά δαντέλα" του Κέσελρινγκ. Δίδαξε υποκριτική στη Σχολή Σταυράκου (1963-64). Διετέλεσε βοηθός δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο, μεταξύ 1971-1973. Επίσης, έγραψε και σκηνοθέτησε δύο τηλεοπτικές σειρές που παίχτηκαν στην ΥΕΝΕΔ (1974-76) καθώς και κείμενα για Floor Show. Στο χώρο των γραμμάτων εμφανίστηκε με το μονόπρακτο θεατρικό έργο "Ο σταθμός", το 1964, που διακρίθηκε στο διαγωνισμού του θιάσου "Δωδέκατη Αυλαία" και ακολούθησε "Η τελετή", που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου το 1966 και παραστάθηκε από το Θέατρο Νέας Ιωνίας του Γιώργου Μιχαηλίδη την επόμενη χρονιά, και δύο χρόνια αργότερα από το Εθνικό Θέατρο. Στην πρώτη φάση της θεατρικής του δημιουργίας, ο Μάτεσις κινήθηκε στο χώρο της σκληρής απομυθοποίησης του ελληνικού μικροαστισμού και στη συνέχεια -με οριακή δημιουργία το "Φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο"- στράφηκε προς μια γραφή που παραπέμπει στο λεγόμενο θέατρο του παραλόγου με σαφείς αναφορές στο έργο του Σάμουελ Μπέκετ. Με το θεατρικό έργο του "Προς Ελευσίνα", εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα του William Faulkner "Καθώς ψυχορραγώ", ο Μάτεσις επιχείρησε μια ανατρεπτική απεικονιση της ζωής από τη σκοπιά του θανάτου, με αναφορές στην ελληνική παράδοση από την αρχαία τραγωδία ως το δημοτικό τραγούδι και τα ελληνικά ήθη και έθιμα, όλα σε μια ανεστραμμένη οπτική. Στην πεζογραφία πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση το 1987 με τη νουβέλα "Αφροδίτη", και έγινε γνωστός το 1990 με τη "Μητέρα του σκύλου", στο οποίο αντιμετωπίζει τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία μέσα από τη ματιά της κεντρικής ηρωίδας του, της ψυχωσικής Ραραούς. "Η μητέρα του σκύλου" μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και περιλήφθηκε στη λίστα του αγγλικού εκδοτικού οίκου Quintet Publishing "1001 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να έχει διαβάσει κάποιος μέχρι το τέλος της ζωής του". Την ίδια προβληματική συνέχισε ο Μάτεσις με τη συλλογή διηγημάτων του "Ύλη δάσους" αλλά και το μυθιστόρημα "Ο παλαιός των Ημερών". Ανατρεπτικής γραφής ήταν και το μυθιστόρημά του "Πάντα καλά", το οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτήρισε αισθηματικό μυθιστόρημα, καθώς και τα "Σκοτεινός οδηγός", "Μύρτος", "Αλδεβαράν" και το παρωδιακό "Graffito". Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση λογοτεχνικών και θεωρητικών έργων (από συγγραφείς όπως οι Σαίξπηρ, Μπεν Τζόνσον, Αριστοφάνης, Μολιέρος, Ίψεν, Μπωμαρσαί, Βιτράκ, Αρτώ, Πίντερ, Μάμετ, Σέπαρντ, Αραμπάλ). Πέθανε στην Αθήνα στις 20 Ιανουαρίου 2013, στα 80 του χρόνια, ενώ νοσηλευόταν σε ιδιωτικό θεραπευτήριο μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Βραβεία - Διακρίσεις: 1. Διάκριση στο διαγωνισμό μονόπρακτων του θεατρικού οργανισμού "12 Αυλαία" (1964) για το μονόπρακτο "Ο σταθμός". 2. Κρατικό βραβείο θεάτρου 1966 για το έργο "Η τελετή". 3. Έπαθλο "Κάρολος Κουν"-Πόλις των Αθηνών 1989 για το καλύτερο ελληνικό έργο της χρονιάς ("Περιποιητής φυτών"). 4. Βραβείο Ελληνόφωνων Κάτω Ιταλίας (1998) για το μυθιστόρημα του "Η μητέρα του σκύλου". 5 . Μέγα Βραβείο Κριτικών Θεάτρου, 2000. 6. Βραβείο Acerbi (2002) για το μυθιστόρημα "Η μητέρα του σκύλου". Έχει μεταφράσει στα ελληνικά: Mrojek, Ben Johnson, Roger Vitrac, Harold Pinter, Henrik Ibsen, Sean O' Casey, Fernando Arrabal, Joe Orton, Antonin Artaud, Margaret Atwood, Map. Macdonald, William Shakespeare, Beaumarchais, Stendhal, Alain Fournier, Στρατή Χαβιαρά, Alba Ambert, Peter Ackroyd, William Faulkner και στα νέα ελληνικά τα έργα του Αριστοφάνη: "Ειρήνη", "Πλούτος", "Βάτραχοι", "Νεφέλαι", "Όρνιθες", "Αχαρνής", "Θεσμοφοριάζουσαι", "Λυσιστράτη". Εργογραφία: Θεατρικά Έργα: -"Προς Ελευσίνα", Αθήνα, Εστία, 1995 -"Εξορία", Αθήνα, Εστία, 1982 -"Λύκε-λύκε", Αθήνα, Εστία, 1984 -"Διηγήματα", Αθήνα, Κέδρος, 1976 -"Η καθαίρεση", Αθήνα, Κέδρος, 1969 -"Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο", Αθήνα, Κέδρος, 1973· Καστανιώτης, 1997. -"Μικρό-Αστικό Δίκαιο", Αθήνα, Κέδρος, 1984 -"Περιποιητής φυτών", Αθήνα, Κέδρος, 1989, Καστανιώτης, 1997 -"Βιοχημεία", Αθήνα, Δωδώνη, 1971· Καστανιώτης, 1997 -"Η τελετή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997 -"Η βουή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997 -"Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος", Αθήνα, Εστία, 2002 Πεζογραφία: -"Αφροδίτη", Αθήνα, Εστία, 1986, 2000 -"Ύλη Δάσους", διηγήματα, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000 -"Η μητέρα του σκύλου", Αθήνα, Καστανιώτης, 1990 -"Ο παλαιός των ημερών", Αθήνα, Καστανιώτης, 1994 -"Πάντα καλά", Αθήνα, Καστανιώτης, 1998, 2002 -"Σκοτεινός οδηγός", Αθήνα, Καστανιώτης, 2002 -"Μύρτος", Αθήνα, Καστανιώτης, 2004 - "Αλδεβαράν", Αθήνα, Καστανιώτης, 2007 - "Graffito", Αθήνα, Καστανιώτης, 2009 Μεταφράσεις: Στα αγγλικά: - "The Daughter: A Novel" [tr.by]: Fred A. Reed. London, Arcadia Press, 2002 Στα γαλλικά: -"L'enfant de chienne" [tr.by]: Jacques Bouchard. Paris, Editions Gallimard - Du Monde Entier, 1993 -"L' ancien des jours" [tr.by]: Jacwues Bouchard Paris, actes Sud, 1997 Στα γερμανικά: -"Die Tochter der Hundin", [tr.by]: Birgit Hildebrand. Munchen, Carl Hanser Verlag, 2001. Στα ιταλικά: -"Madre di cane" [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 -"L' Antico dei Ciorni" [tr.by]: Alberto Cabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 -"Πάντα καλά", [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 Στα ισπανικά: -"Memorias de una hija de perra" [tr.by]: Kristina Serna. barcelona, Seix Barral, 1994 -"El Padre de los tiempos" [tr.by]: Kristina Serna. Barcelona, Seix Barral, 1994 -"El Padre de los tiempos" [tr.by]: Margarita Ramirez - Montesinos. Madrid, Amaranto, 1999 Στα ολλανδικά: -"De Moeder Van De Hono", [tr.by]: Hero Hokwerda. Amsterdam, Uitgeverij Bakker, Prometeus, 1997 Στα γιουγκοσλάβικα: -"Drevan od postanja dana", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Stubovi Kulture, 1998 -"MAJKA ΠCA", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Deyce Novine, 1994
Όταν τραγουδούσαν τα δέντρα
Χαβιαράς Στρατής 1935-
Εκδόσεις Καστανιώτη (1999)
"Όταν τραγουδούσαν τα δέντρα", το πρώτο μυθιστόρημα που έγραψε ο Στρατής Χαβιαράς στην αγγλική γλώσσα, είναι το επικό αφήγημα ενός παιδιού που μεγαλώνει σ' ένα παραθαλάσσιο χωριό της Ελλάδας στα χρόνια της γερμανικής κατοχής. Κανένα από τα έργα που διάβασα πρόσφατα δεν περιγράφει πιο γλαφυρά το θέμα του ηρωισμού και της αντίστασης ή τον αγώνα ενός λαού να σωθεί από το ολοκαύτωμα της δεκαετίας του 1940. Ο συγγραφέας έχει διαρθρώσει το έργο αυτό σε σύντομα επεισόδια. Το λυρικό ταλέντο του είναι τέτοιο, που το κάθε μικρό κεφάλαιο μπορεί να διαβαστεί σαν μια ποιητική ενότητα. Ό...
Παγκόσμια μυθολογία χρωματιστή
Άιονς Βερόνικα
Κεντικελένη / Ακμή (1974)
Η μυθολογία συνιστά κοινό γνώρισμα όλων των Φυλών. Κάθε προσπάθεια να ιχνευτεί η πορεία του ανθρώπου δεν μπορεί να επιχειρηθεί χωρίς προσφυγή στη μυθολογία, που αποτελεί την πρώτη, την αρχαιότερη προσπάθεια του ανθρώπου να εξηγήσει τον κόσμο στον οποίο έζησε, τις δυνάμεις που κυβέρνησαν τη ζωή του, την ανάγκη του να καταλογίσει στις δυνάμεις αυτές όλα τα καλά και τα κακά που του έτυχαν. Όταν έδωσε το όνομα στις δυνάμεις αυτές ο άνθρωπος άνοιξε τον δρόμο προς την κωδικοποίηση και ταξινόμηση των δοξασιών του, άρα δρόμο προς τη θρησκεία. Οι θεοί, δαίμονες, ήρωες και τέρατα πο...
Πάντα καλά
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Εκδόσεις Καστανιώτη (2002)
Πολλοί κάτοικοι αυτού εδώ του βιβλίου επιχείρησαν παλαιότερα έξοδο πρός το Κοινό, με μια τηλεοπτική σειρά, την οποία ευτυχώς, έπνιξαν στο λίκνο της διάφορες λερναίες ύδρες. Τώρα, ενισχυμένοι, πιο πολλοί και χαρούμενοι, σχηματίζουν συμμορία και της δίνουν για όνομα μια ευχή (ή διαπίστωση): Πάντα καλά. Όλοι τους άοπλοι: χωρίς παιδεία, γοητεία, φιλοσοφία, κάλλος, όνομα, γνωριμίες, χωρίς άγκυρες. Όμως θέλουν, και ξέρουν, να ζήσουν. Κατέχουν το ευ ζην. Με τα έργα του "Η μητέρα του σκύλου", "Ύλη δάσους", "Ό παλαιός των ημερών", "Πρός Ελευσίνα", "Η βουή", ο συνένοχος και συγ...
Πάντα καλά
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Έθνος (2011)
Πολλοί κάτοικοι αυτού εδώ του βιβλίου επιχείρησαν παλαιότερα έξοδο πρός το Κοινό, με μια τηλεοπτική σειρά, την οποία ευτυχώς, έπνιξαν στο λίκνο της διάφορες λερναίες ύδρες. Τώρα, ενισχυμένοι, πιο πολλοί και χαρούμενοι, σχηματίζουν συμμορία και της δίνουν για όνομα μια ευχή (ή διαπίστωση): Πάντα καλά. Όλοι τους άοπλοι: χωρίς παιδεία, γοητεία, φιλοσοφία, κάλλος, όνομα, γνωριμίες, χωρίς άγκυρες. Όμως θέλουν, και ξέρουν, να ζήσουν. Κατέχουν το ευ ζην. Με τα έργα του "Η μητέρα του σκύλου", "Ύλη δάσους", "Ό παλαιός των ημερών", "Πρός Ελευσίνα", "Η βουή", ο συνένοχος και συγ...
Περιποιητής φυτών
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Εκδόσεις Καστανιώτη (1997)
"Είναι ένα επίτευγμα της δραματουργίας μας, ένα έργο που τιμά την ιστορία του θεάτρου μας και που τη βαθαίνει συγχρόνως. Ο Μάτεσις δεινός χειριστής της ελληνικής γλώσσας ... (στο τελευταίο του έργο) η γλωσσική του δεινότητα έχει φτάσει στα όρια της έκρηξης, της ρήξης με το καθιερωμένο και σύνηθες θεατρικό ιδίωμα. Ο Παύλος Μάτεσις προχώρησε έως την απογείωση, την εφιαλτική γραφή συγκροτώντας με τον "Περιποιητή φυτών" μια σκηνική παρτιτούρα, όπου τα όργανα προηγούνται της δεξιοτεχνίας..." (Κ. Γεωργουσόπουλος, εφημ. "Τα Νέα", 28.3.89 & 16.12.89) Ο "Περιποιητής φυτών" εί...
Σκοτεινός οδηγός
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Εκδόσεις Καστανιώτη (2002)
Η Μυρτάλη (ψευδώνυμο) στα δεκαπέντε της, με ολιγόμηνη θητεία στο πορνείο της μαντάμ Πανδαισίας και με δύο φόνους που δεν άφησαν απάνω της κανένα αποτύπωμα, κατάλαβε πολλά, και νωρίς, από τον κόσμο, γι' αυτό διάλεξε να πλάσει δική της πραγματικότητα. Κατέβηκε και στον Άδη, αλλά δεν το κατάλαβε. Επιστρέφοντας, κατάλαβε πως πιο καλά να μη συνεχίσει ως πρόσωπο υπαρκτό, αλλά να γίνει πλάσμα μυθιστορήματος και φαντασίας. Γιατί έτσι θ' αποφύγει δύο ενοχλητικά προβλήματα: τον θάνατο και τη ζωή. Ο "Σκοτεινός οδηγός" ακολουθεί την απολύτως προσωπική του πραγματικότητα. Όπως κάνει και...
Σφήκες
Αριστοφάνης 445-386 π.Χ.
Εκδόσεις Καστανιώτη (2007)
Αθήνα, 5ος αιώνας (το π.Χ. περιττεύει). Η χρυσελεφάντινη Αθηνά κατοικεί στον Παρθενώνα από το 438. Έτος 422, ο Αριστοφάνης, διάσημος, τέταρτη φορά βραβευμένος, μεγαλοφυής και εκθαμβωτικά νέος -περίπου 25 ετών. Η Αθήνα ("δαιμόνιον πτολίεθρον") ηγέτης και φόβητρο. Ο Κλέων, θριαμβεύων δημαγωγός, ποδηγετεί Δικαιοσύνη και Πολιτική. Ο Αριστοφάνης προειδοποιεί και επιτίθεται με τους "Σφήκες". Με ήρωα του τον δικομανή Φιλοκλέωνα (Κλεωνόφιλος). Ο απλοϊκός "λυτρωτής" γυιος του θα περισώσει τον πατέρα από το σαθρό δικαστικό-πολιτικό κύκλωμα, για να τον εκτρέψει, τελικά, σε τρόπο ζωής...
Σχέδιο διαφυγής
Casares Adolfo Bioy 1914-1999
Εκδόσεις Πατάκη (2016)
Ο Αδόλφο Μπιόυ Κασάρες διερευνά εδώ τη φύση του εγκλεισμού, τις έννοιες της επιτήρησης και της τιμωρίας, τις επιπτώσεις της πειθαρχικής εξουσίας πάνω στα σώματα των φυλακισμένων. Πολύ πριν από την ιδιοφυή ανάλυση των σωφρονιστικών συστημάτων που επιχείρησε ο Μισέλ Φουκό, ο Αργεντινός συγγραφέας μιλάει για τη "βιο-εξουσία" που ασκεί ο τιμωρός πάνω στον τιμωρημένο, αναλύει την εξίσωση καταναγκασμού και υποταγής, αναδεικνύει την παρανοϊκή διάσταση της δίψας για χειραγώγηση. Όμως πηγαίνει ακόμη μακρύτερα. Η ιδέα που βλαστάνει στο διαταραγμένο νου του κυβερνήτη Καστέλ -απόλυτ...
Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Εκδόσεις Καστανιώτη (1997)
"Οι νέες δυνάμεις του θεάτρου μας κέρδισαν μία μεγάλη νίκη... "Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο", ένα έργο ιδιοφυές". (Κ. Γεωργουσόπουλος, εφημ. "Το Βήμα", 10.4.73) "Το αίνιγμα του κόσμου το λύνουν μόνον οι παραβάτες, αυτοί που διαρρηγνύουν τον υμένα του φυσικού νόμου, αυτοί που αποστατούν, που στασιάζουν κατά της τυπικής ισορροπίας: ο "Ραμόν Νοβάρο", η Μάρθα της "Εξορίας", η Ραραού της "Μητέρας του σκύλου", η οικογένεια του "Προς Ελευσίνα", ο Ελισσαίος και ο Ζάγρος του "Παλαιού των ημερών"... Δεν πράττουν κατ' ιδίαν πράξεις αλλά ενιαία πράξη... και είναι πάντα πράξη γε...
Ύλη δάσους
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Εκδόσεις Καστανιώτη (2000)
Περιέχει τα διηγήματα: "Ένοικος" (α' έκδοση: "Η λέξη", 1983), "Ανδρομέδα" (α' έκδοση: "Διηγήματα", Κέδρος, 1978), "Αλυπία" (Κέδρος, 1978), "Αποτομή" (Κέδρος, 1978), Λίνδος" (Κέδρος, 1978), "Το ηλιοτρόπιο" (Κέδρος, 1978), "Η μετάληψη" (Κέδρος, 1978), "Δωρεά" (α' έκδοση: "Παρά δήμον ονείρων", Καστανιώτης, 1991), "Ο Ευαγγελισμός" ("Η λέξη", 1984), "Ύλη δάσους", "Φόνοι σπανίων γεύσεων", "Για ώρα ανάγκης" (δημοσιεύονται εδώ για πρώτη φορά).