Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Mátesis Pávlos
Ο Παύλος Μάτεσις (1933-2013) γεννήθηκε στο χωριό Δίβρη, στην Πελοπόννησο. Μέχρι τα 19 του έζησε σε πολλές επαρχιακές πόλεις. Σπούδασε υποκριτική στη Δραματική Σχολή Βαχλιώτη, μουσική και ξένες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, ισπανικά). Εργάστηκε ως τραπεζικός υπάλληλος και εγκατέλειψε τη σταδιοδρομία του για να αφοσιωθεί στο θέατρο και τη λογοτεχνία. Ως ηθοποιός, εμφανίστηκε παίζοντας τον Υιό στη "Φαύστα" του Μποστ και τον Αϊνστάιν στην κωμωδία "Αρσενικό και παλιά δαντέλα" του Κέσελρινγκ. Δίδαξε υποκριτική στη Σχολή Σταυράκου (1963-64). Διετέλεσε βοηθός δραματουργός στο Εθνικό Θέατρο, μεταξύ 1971-1973. Επίσης, έγραψε και σκηνοθέτησε δύο τηλεοπτικές σειρές που παίχτηκαν στην ΥΕΝΕΔ (1974-76) καθώς και κείμενα για Floor Show. Στο χώρο των γραμμάτων εμφανίστηκε με το μονόπρακτο θεατρικό έργο "Ο σταθμός", το 1964, που διακρίθηκε στο διαγωνισμού του θιάσου "Δωδέκατη Αυλαία" και ακολούθησε "Η τελετή", που τιμήθηκε με το Κρατικό Βραβείο Θεάτρου το 1966 και παραστάθηκε από το Θέατρο Νέας Ιωνίας του Γιώργου Μιχαηλίδη την επόμενη χρονιά, και δύο χρόνια αργότερα από το Εθνικό Θέατρο. Στην πρώτη φάση της θεατρικής του δημιουργίας, ο Μάτεσις κινήθηκε στο χώρο της σκληρής απομυθοποίησης του ελληνικού μικροαστισμού και στη συνέχεια -με οριακή δημιουργία το "Φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο"- στράφηκε προς μια γραφή που παραπέμπει στο λεγόμενο θέατρο του παραλόγου με σαφείς αναφορές στο έργο του Σάμουελ Μπέκετ. Με το θεατρικό έργο του "Προς Ελευσίνα", εμπνευσμένο από το μυθιστόρημα του William Faulkner "Καθώς ψυχορραγώ", ο Μάτεσις επιχείρησε μια ανατρεπτική απεικονιση της ζωής από τη σκοπιά του θανάτου, με αναφορές στην ελληνική παράδοση από την αρχαία τραγωδία ως το δημοτικό τραγούδι και τα ελληνικά ήθη και έθιμα, όλα σε μια ανεστραμμένη οπτική. Στην πεζογραφία πραγματοποίησε την πρώτη του εμφάνιση το 1987 με τη νουβέλα "Αφροδίτη", και έγινε γνωστός το 1990 με τη "Μητέρα του σκύλου", στο οποίο αντιμετωπίζει τη σύγχρονη ελληνική κοινωνία μέσα από τη ματιά της κεντρικής ηρωίδας του, της ψυχωσικής Ραραούς. "Η μητέρα του σκύλου" μεταφράστηκε σε πολλές ξένες γλώσσες και περιλήφθηκε στη λίστα του αγγλικού εκδοτικού οίκου Quintet Publishing "1001 βιβλία της παγκόσμιας λογοτεχνίας που πρέπει να έχει διαβάσει κάποιος μέχρι το τέλος της ζωής του". Την ίδια προβληματική συνέχισε ο Μάτεσις με τη συλλογή διηγημάτων του "Ύλη δάσους" αλλά και το μυθιστόρημα "Ο παλαιός των Ημερών". Ανατρεπτικής γραφής ήταν και το μυθιστόρημά του "Πάντα καλά", το οποίο ο ίδιος ο συγγραφέας χαρακτήρισε αισθηματικό μυθιστόρημα, καθώς και τα "Σκοτεινός οδηγός", "Μύρτος", "Αλδεβαράν" και το παρωδιακό "Graffito". Ασχολήθηκε επίσης με τη μετάφραση λογοτεχνικών και θεωρητικών έργων (από συγγραφείς όπως οι Σαίξπηρ, Μπεν Τζόνσον, Αριστοφάνης, Μολιέρος, Ίψεν, Μπωμαρσαί, Βιτράκ, Αρτώ, Πίντερ, Μάμετ, Σέπαρντ, Αραμπάλ). Πέθανε στην Αθήνα στις 20 Ιανουαρίου 2013, στα 80 του χρόνια, ενώ νοσηλευόταν σε ιδιωτικό θεραπευτήριο μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο. Βραβεία - Διακρίσεις: 1. Διάκριση στο διαγωνισμό μονόπρακτων του θεατρικού οργανισμού "12 Αυλαία" (1964) για το μονόπρακτο "Ο σταθμός". 2. Κρατικό βραβείο θεάτρου 1966 για το έργο "Η τελετή". 3. Έπαθλο "Κάρολος Κουν"-Πόλις των Αθηνών 1989 για το καλύτερο ελληνικό έργο της χρονιάς ("Περιποιητής φυτών"). 4. Βραβείο Ελληνόφωνων Κάτω Ιταλίας (1998) για το μυθιστόρημα του "Η μητέρα του σκύλου". 5 . Μέγα Βραβείο Κριτικών Θεάτρου, 2000. 6. Βραβείο Acerbi (2002) για το μυθιστόρημα "Η μητέρα του σκύλου". Έχει μεταφράσει στα ελληνικά: Mrojek, Ben Johnson, Roger Vitrac, Harold Pinter, Henrik Ibsen, Sean O' Casey, Fernando Arrabal, Joe Orton, Antonin Artaud, Margaret Atwood, Map. Macdonald, William Shakespeare, Beaumarchais, Stendhal, Alain Fournier, Στρατή Χαβιαρά, Alba Ambert, Peter Ackroyd, William Faulkner και στα νέα ελληνικά τα έργα του Αριστοφάνη: "Ειρήνη", "Πλούτος", "Βάτραχοι", "Νεφέλαι", "Όρνιθες", "Αχαρνής", "Θεσμοφοριάζουσαι", "Λυσιστράτη". Εργογραφία: Θεατρικά Έργα: -"Προς Ελευσίνα", Αθήνα, Εστία, 1995 -"Εξορία", Αθήνα, Εστία, 1982 -"Λύκε-λύκε", Αθήνα, Εστία, 1984 -"Διηγήματα", Αθήνα, Κέδρος, 1976 -"Η καθαίρεση", Αθήνα, Κέδρος, 1969 -"Το φάντασμα του κυρίου Ραμόν Νοβάρο", Αθήνα, Κέδρος, 1973· Καστανιώτης, 1997. -"Μικρό-Αστικό Δίκαιο", Αθήνα, Κέδρος, 1984 -"Περιποιητής φυτών", Αθήνα, Κέδρος, 1989, Καστανιώτης, 1997 -"Βιοχημεία", Αθήνα, Δωδώνη, 1971· Καστανιώτης, 1997 -"Η τελετή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997 -"Η βουή", Αθήνα, Καστανιώτης, 1997 -"Ενοικιάζεται φύλακας άγγελος", Αθήνα, Εστία, 2002 Πεζογραφία: -"Αφροδίτη", Αθήνα, Εστία, 1986, 2000 -"Ύλη Δάσους", διηγήματα, Αθήνα, Καστανιώτης, 2000 -"Η μητέρα του σκύλου", Αθήνα, Καστανιώτης, 1990 -"Ο παλαιός των ημερών", Αθήνα, Καστανιώτης, 1994 -"Πάντα καλά", Αθήνα, Καστανιώτης, 1998, 2002 -"Σκοτεινός οδηγός", Αθήνα, Καστανιώτης, 2002 -"Μύρτος", Αθήνα, Καστανιώτης, 2004 - "Αλδεβαράν", Αθήνα, Καστανιώτης, 2007 - "Graffito", Αθήνα, Καστανιώτης, 2009 Μεταφράσεις: Στα αγγλικά: - "The Daughter: A Novel" [tr.by]: Fred A. Reed. London, Arcadia Press, 2002 Στα γαλλικά: -"L'enfant de chienne" [tr.by]: Jacques Bouchard. Paris, Editions Gallimard - Du Monde Entier, 1993 -"L' ancien des jours" [tr.by]: Jacwues Bouchard Paris, actes Sud, 1997 Στα γερμανικά: -"Die Tochter der Hundin", [tr.by]: Birgit Hildebrand. Munchen, Carl Hanser Verlag, 2001. Στα ιταλικά: -"Madre di cane" [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 -"L' Antico dei Ciorni" [tr.by]: Alberto Cabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 -"Πάντα καλά", [tr.by]: Alberto Gabrieli. Milano, Crocetti Editore, 1999 Στα ισπανικά: -"Memorias de una hija de perra" [tr.by]: Kristina Serna. barcelona, Seix Barral, 1994 -"El Padre de los tiempos" [tr.by]: Kristina Serna. Barcelona, Seix Barral, 1994 -"El Padre de los tiempos" [tr.by]: Margarita Ramirez - Montesinos. Madrid, Amaranto, 1999 Στα ολλανδικά: -"De Moeder Van De Hono", [tr.by]: Hero Hokwerda. Amsterdam, Uitgeverij Bakker, Prometeus, 1997 Στα γιουγκοσλάβικα: -"Drevan od postanja dana", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Stubovi Kulture, 1998 -"MAJKA ΠCA", [tr.by]: Gaga Rosic. Beograd, Deyce Novine, 1994
Λυσιστράτη
Αριστοφάνης 445-386 π.Χ.
Εκδόσεις Καστανιώτη (2001)
Μία ομάδα από χαριτωμένες και αξιοβίαστες κυρίες, λέει ο Αριστοφάνης, εξορμούν εν χορδαίς και οργάνοις (κυρίως "οργάνοις") να ακυρώσουν τον πόλεμο. Τα όπλα των κυριών, μόνιμοι και λαχταριστοί πειρατές, θα κατισχύσουν, ο πόλεμος θα κατατροπωθεί, οι κυρίες θα πιστέψουν την ουτοπία. Όχι όμως και ο Αριστοφάνης, ούτε ο τέταρτος των τραγικών Θουκυδίδης. Αυτοί "ξέρουν". Ο Σικελικός όλεθρος τραυμάτισε καίρια την ηγεμονίδα Αθήνα. Και παρά τη μερική ανάκαμψη, μία συνθήκη ειρήνης με τη Σπάρτη θα ήταν οδυνηρά επιθυμητή. Ο Αριστοφάνης στρατεύεται πρεσβευτής αυτής της επιθυμίας. Η συνθήκ...
Μύρτος
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Εκδόσεις Καστανιώτη (2004)
Μύρτος είναι ένα μικρό αγόρι. Γεννήθηκε κοιμώμενο και τώρα στα οχτώ του χρόνια, δεν έχει ξυπνήσει. Γιατί ο Μύρτος αρνείται την επικοινωνία με τον κόσμο όπου ήρθε δεν θα μάθουμε. Κοιμάται χαμογελαστός με την παλάμη στο μάγουλο, "σαν για να προστατευτεί από φιλήματα". Γύρω και δίπλα του, σε μια κλειστή επαρχιακή κοινωνία του 1940, άνθρωποι ανυποψίαστοι φορείς του κακού, βέβαιοι πως ευαγγελίζονται το αγαθόν, θα κινήσουν το μυθιστόρημα με ανατριχιαστική αθωότητα. Εν πλήρη συγχύσει ένοχοι, και με (ερήμην τους) υπόγειο σαρδόνιο χιούμορ, προβαίνουν σε (ή ανέχονται) αβυσσαλέες πράξ...
Ο γυρισμός
O' Neill Eugene 1888-1953
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (1974)
"Το πένθος ταιριάζει στην Ηλέκτρα" πρωτανεβάστηκε στη Νέα Υόρκη τον Οκτώβριο του 1931. Στο "Ημερολόγιο εργασίας" του έργου, ο συγγραφέας παρατηρεί: "Μοντέρνο ψυχολογικό δράμα με βασικό θέμα του μια απ' τις ιστορίες της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας... Είναι πραγματοποιήσιμη σ' ένα τέτοιο έργο η προσέγγιση, απ' τη σύγχρονη ψυχολογική σκοπιά, της ελληνικής έννοιας του μοιραίου έτσι που να μπορέσει το σημερινό θεατρικό κοινό, που δεν πιστεύει σε θεούς ή υπερφυσικές τιμωρίες, να την παραδεχτεί και να συγκινηθεί;... Το τοπικό χρώμα της Νέας Αγγλίας είναι το καλύτερο από δραματική...
Ο μεγάλος Μωλν
Fournier Alain 1886-1914
Εκδόσεις Καστανιώτη (1999)
Ένα χειμωνιάτικο βράδυ φτάνει στο σχολείο της Αγίας Αγάθης ένας καινούργιος μαθητής, ο Αυγουστίνος Μωλν. Γρήγορα γίνεται ο αρχηγός της τάξης. Ο Μωλν είναι ένας ανήσυχος νεαρός επαναστάτης. Το σκάει από το σχολείο. Πού βρίσκεται το κτήμα χωρίς όνομα που επισκέφθηκε; Ποιος και γιατί του έκαψε το χάρτη που οδηγούσε εκεί; Ποιος είναι ο μυστηριώδης πιερότος; Ο Μωλν θα κρατήσει την υπόσχεση που έδωσε στον φίλο του; «Ο μεγάλος Μωλν» είναι μυθιστόρημα συναρπαστικής ευαισθησίας, ένας μαγικός ύμνος της εφηβείας.
Ο μεγάλος Μωλν
Fournier Alain 1886-1914
Εκδόσεις Καστανιώτη (2011)
Ένα χειμωνιάτικο βράδυ φτάνει στο σχολείο της Αγίας Αγάθης ένας καινούργιος μαθητής, ο Αυγουστίνος Μωλν. Γρήγορα γίνεται ο αρχηγός της τάξης. Ο Μωλν είναι ένας ανήσυχος νεαρός επαναστάτης. Το σκάει από το σχολείο. Πού βρίσκεται το κτήμα χωρίς όνομα που επισκέφθηκε; Ποιος και γιατί του έκαψε το χάρτη που οδηγούσε εκεί; Ποιος είναι ο μυστηριώδης πιερότος; Ο Μωλν θα κρατήσει την υπόσχεση που έδωσε στον φίλο του; "Ο μεγάλος Μωλν" είναι μυθιστόρημα συναρπαστικής ευαισθησίας, ένας μαγικός ύμνος της εφηβείας.
Ο παλαιός των ημερών
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Εκδόσεις Καστανιώτη (2000)
Το έργο τελειώνει εβδομήντα χρόνια πριν από την εποχή που αρχίζει η "Μητέρα του σκύλου". Στη βαθύτερη Ελλάδα, ορεινή δαιμονιακή περιοχή που δύο αιώνες τώρα δεν έχει ευλογηθεί με θαύμα, θα παρουσιαστεί ο Ελισσαίος. Βίαια χαρισματικός, με αγυρτείες και συνένοχο τη λαχτάρα του κόσμου, θα υψωθεί σε θαυματοφόρο άτομο. Ώσπου, χάρη σε μια μεγαλειώδη απάτη (που στήνει ο πλέον προσφιλής του), ο Ελισσαίος θα πραγματοποιήσει και αληθινό θαύμα. Και θα τρομάξει. Η ανάγκη του ανθρώπου για θαύματα. Η απαίτησή του να θαυματουργήσει, ανταγωνιζόμενος τις ανώτερές του δυνάμεις. Οι θεοσεβείς...
Ο παλαιός των ημερών
Μάτεσις Παύλος 1933-2013
Έθνος (2011)
"Με τον Παλαιό των Ημερών, μυθιστόρημα εξίσου εκθαμβωτικό με τη "Μητέρα του Σκύλου", επιβεβαιώνεται ότι ο Μάτετις είναι ένας πολύ μεγάλος μυθιστοριογράφος..." L. Liban, L' Express, Παρίσι "Ο Παλαιός των Ημερών... έργο άξιο να τοποθετηθεί μεταξύ των καλύτερων της παγκόσμιας λογοτεχνίας..." Α. Μ. Sambboni, Lα Marseillaise "...με τον Παλαιό των Ημερών, σίγουρα θα ευφραινόταν ο ανατρεπτικός Γκόγια..." M. Grodent, M.A.D. (Magazine des arts et Divertissements), Βρυξέλλες
Ο σκοινοβάτης
Genet Jean 1910-1986
Ηλέκτρα (2007)
- Και η πληγή σου; Πού; Με περιτρέχει απορία, πού κατοικεί, πού κρύβεται η μυστική πληγή όπου, προσφεύγει καθένας μας, όταν επιβουλεύονται την έπαρσή του, όταν τον πληγώνουν; Αυτή η πληγή -που έτσι γίνεται ο ένδον κριτής- θα γίνει όγκος κακός και θα κυριέψει τον χώρο. Καθένα γνωρίζει πώς να την ενσαρκωθεί μέχρι να γίνει ο ίδιος αυτή η πληγή, κάτι σαν καρδιά λαθραία και βασανιζόμενη. Ο "Σκοινοβάτης" είναι ένα κείμενο δράσης, δράσης θεατρικής, μουσικής, ερωτικής και, φυσικά, μεταφραστικής. Κάθε αναγνώστης του "Σκοινοβάτη" είναι ήδη ένας μεταφραστής· μεταφράζει τις γλωσσικέ...
Οι γάμοι του Φίγκαρο
Beaumarchais Pierre Augustin Caron de
Εκδόσεις Καστανιώτη (2001)
Η κοσμογονία του γαλλικού 1789 προαναγγέλλεται στον "Φίγκαρο" όχι με τριγμόν οδόντων, αλλά με έναν εκστατικά χορευτικό λόγο, υπέροχης ευφυΐας απαλλαγμένης από το ευφυολόγημα, σε ένα έργο όπου κυριαρχεί η αγάπη προς το ζην, ή και το ερωτικώς ζην, με πλοκή που οδηγείται από την ευρυθμία προς την "έκστασιν". Η Γαλλική Επανάσταση θα έρθει, θα τιμωρήσει. Και θα εκδικηθεί. Στον Μπωμαρσαί, η προειδοποίηση γίνεται με μυρωμένα μαντηλάκια, σατανικά παραπλανητική για τον "αθώο". Στο έργο ο έρως νικάει, παράλληλα όμως υποτονθορύζει προμηνύματα. Το "πολιτικό" μήνυμα είναι ένα αθώο πλαίσ...
Οι νάνοι
Pinter Harold 1930-2008
Εκδόσεις Καστανιώτη (2005)
Το μόνο μυθιστόρημα του Χάρολντ Πίντερ. Η μοναδική ευκαιρία για όσους πιστεύουν στον μεγαλύτερο αγγλόφωνο θεατρογράφο του αιώνα μας να δουν ακάλυπτο το πρόσωπο της ευαισθησίας του Πίντερ, προτού περιχαρακωθεί οριστικά μέσα στην ευφυΐα του, την αινιγματικότητά του, προτού γίνει ο ίδιος και το έργο του ένα αίνιγμα με προσωπείο το καθημερινά δήθεν ασήμαντο. Ο Πίντερ δεν "εξηγεί", επειδή τότε θα παρέμβει στο έργο του θεατή-αναγνώστη. Παραθέτει εικόνα, δράση ή απραξία, προκαλεί (ή παγιδεύει) τον αναγνώστη να γίνει μοχλός. Η ποιότης και η ένταση της συμμετοχής του αναγνώστη κάν...
Οι νάνοι
Pinter Harold 1930-2008
Εκδόσεις Καστανιώτη (2010)
Το μόνο μυθιστόρημα του Χάρολντ Πίντερ. Η μοναδική ευκαιρία για όσους πιστεύουν στον μεγαλύτερο αγγλόφωνο θεατρογράφο του αιώνα μας να δουν ακάλυπτο το πρόσωπο της ευαισθησίας του Πίντερ, προτού περιχαρακωθεί οριστικά μέσα στην ευφυΐα του, την αινιγματικότητά του, προτού γίνει ο ίδιος και το έργο του ένα αίνιγμα με προσωπείο το καθημερινά δήθεν ασήμαντο. Ο Πίντερ δεν "εξηγεί", επειδή τότε θα παρέμβει στο έργο του θεατή-αναγνώστη. Παραθέτει εικόνα, δράση ή απραξία, προκαλεί (ή παγιδεύει) τον αναγνώστη να γίνει μοχλός. Η ποιότης και η ένταση της συμμετοχής του αναγνώστη κ...
Οι πρόσχαρες κυρίες του Γουΐνδσορ
Shakespeare William 1564-1616
Εκδόσεις Καστανιώτη (1998)
Οι κυρίες της ανωτέρας κοινωνίας του Γουΐνδσορ, με σκοπό να αποδείξουν στη βασίλισσά τους και στους συζύγους τους –που προσέβλεπαν στο παράσημο της Περικνημίδας, το Νόμπελ ευγενείας της εποχής– πως, εκτός από παιχνιδιάρες και ζαβολιάρες, είναι και ενάρετες, κάλεσαν τον μυθικό Γουλιέλμο να τους τα γράψει όλα αυτά σε ένα θεατρικό έργο. Ο μυθικός και ιπποτικός κύρ-Γουλιέλμος Σαίξπηρ –ο μόνος Γουλιέλμος και κατακτητής– ανασταίνει τον μυθικών διαστάσεων ήρωά του, τον ιππότη κύρ-Ιωάννη Φάλσταφ, και του στήνει μεγάλη λαχτάρα: τον απομυθοποιεί ερήμην του. Φαίνεται όμως πως, πιο παι...
