Καμπανέλλης Ιάκωβος Σ. 1922-2011
Kampanéllis Iákovos S.
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, ο γεννήτορας του ελληνικού μεταπολεμικού θεάτρου, όπως έχει χαρακτηριστεί, γεννήθηκε στη Νάξο το 1922. Το 1934, η οικογένειά του μετακόμισε, λόγω οικονομικών προβλημάτων, στην Αθήνα και ο Καμπανέλλης αναγκάστηκε να εργάζεται την ημέρα και να σπουδάζει σε μια νυχτερινή Τεχνική Σχολή. Διψασμένος για γνώση, νοίκιαζε βιβλία από τα παλαιοβιβλιοπωλεία και μέχρι να τελειώσει το γυμνάσιο είχε γνωρίσει όλους τους ευρωπαίους κλασικούς. Το 1942 συνελήφθη από τους Γερμανούς και μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκεντρώσεως Μαουτχάουζεν. Είναι ένας από τους ελάχιστους επιζήσαντες, και επέστρεψε το 1945. Την εμπειρία του αυτή την κατέγραψε στο μοναδικό του πεζογράφημα, "Μαουτχάουζεν" (1963). Όταν γυρίζει στην Αθήνα, εντυπωσιάζεται από μια παράσταση του Θεάτρου Τέχνης και αποφασίζει να ασχοληθεί με το θέατρο. Πρωτοεμφανίστηκε στο θέατρο το 1950 με το έργο "Χορός πάνω στα στάχυα" (Θίασος Λεμού), αλλά γνωστός έγινε με τα επόμενα έργα του, που ανέβηκαν από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν και το Εθνικό Θέατρο. Το έργο σταθμός στη σταδιοδρομία του θεωρείται η "Αυλή των θαυμάτων" (1957). Στο επίκεντρο του έργου του βρίσκεται ο προβληματισμός για τα κοινωνικά δρώμενα και τον αντίκτυπο που έχουν στη ζωή των ανθρώπων και, κυρίως, η σχέση της ταραγμένης νεότερης ελληνικής ιστορίας με τη συγκρότηση της νεοελληνικής ψυχολογίας. Για την προσφορά του στο ελληνικό θέατρο του έχουν απονεμηθεί οι τίτλοι: επίτιμος Διδάκτωρ της Φιλοσοφικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κύπρου, επίτιμος Διδάκτωρ της Σχολής Καλών Τεχνών του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, επίτιμος Διδάκτωρ της Θεατρολογικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών. Εξελέγη παμψηφεί τακτικό μέλος της Ακαδημίας Αθηνών και έχει τιμηθεί από τον Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας με την απονομή ανωτάτου παρασήμου. Είναι μέλος της Εταιρίας Ελλήνων Θεατρικών Συγγραφέων. Έργα του έχουν παρουσιαστεί σε πολλές χώρες (Αγγλία, Αυστρία, Σουηδία, Ρουμανία, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Σοβιετική Ένωση, Γερμανία). Έργα του που παίχτηκαν είναι: "Χορός πάνω στα στάχυα" - Θίασος Αδ. Λεμού, 1950. "Εβδόμη μέρα δημιουργίας" - Εθνικό Θέατρο, Β΄ Σκηνή, 1955-56. Τα μονόπρακτα "Αυτός και το παντελόνι του" και "Κρυφή ζωή" - Βασ. Διαμαντόπουλος, 1957. "Η αυλή των θαυμάτων" - Θέατρο Τέχνης, 1957-58."Η ηλικία της νύχτας" - Θέατρο Τέχνης, 1958-59. "Ο Γορίλας και η Ορτανσία" - Θίασος Ε. Βεργή, 1959. "Παραμύθι χωρίς όνομα" - Νέο θέατρο Βασ. Διαμαντόπουλου - Μαρ. Αλκαίου, 1959-60. "Γειτονιά των αγγέλων" - Θίασος Καρέζη, 1963-64. "Βίβα Ασπασία" - Θίασος Καρέζη, 1966-67. "Οδυσσέα γύρσε σπίτι" - Θέατρο Τέχνης, 1966-67. "Αποικία των τιμωρημένων" - Πειραματικό Θέατρο Ριάλδη, 1970-71. "Ασπασία" - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1971-72. "Το μεγάλο μας τσίρκο" - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1973. "Το κουκί και το ρεβύθι" - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1974. "Ο εχθρός λαός" - Θίασος Καρέζη-Καζάκου, 1975. "Πρόσωπα για βιολί και ορχήστρα" - Θέατρο Τέχνης 1976-77. "Τα τέσσερα πόδια του τραπεζιού" - Θέατρο Τέχνης 1978-79. "Ο μπαμπάς ο πόλεμος" - Θέατρο Τέχνης, 1981. "Ο αόρατος Θίασος - Εθνικό Θέατρο, 1988. "Ο δρόμος περνά από μέσα" - Πειραματικό θέατρο της Πόλης, Μαριέττας Ριάλδη, 1990. "Ο Δείπνος", τρίπτυχο, Εθνικό Θέατρο, 1993. Πολύ σημαντική είναι επίσης η δουλειά του ως σεναριογράφου, η οποία άσκησε τεράστια επίδραση στους σύγχρονους και τους μεταγενέστερούς του. Έγραψε τα σενάρια σε πολλές ταινίες-σταθμούς του ελληνικού κινηματογράφου ("Στέλλα", του Μ. Κακογιάννη, "Δράκος", του Ν. Κούνδουρου, "Η Αρπαγή της Περσεφόνης", του Γ. Γρηγορίου), ενώ σκηνοθέτησε ο ίδιος, σε δικό του σενάριο, την ταινία "Το κανόνι και το αηδόνι", το 1968. Αξιοσημείωτη είναι και η εξαιρετική του επίδοση στη στιχουργία, αφού το "Παραμύθι χωρίς όνομα" (μουσ. Μάνου Χατζιδάκη), το "Μαουτχάουζεν" (μουσ. Μίκη Θεοδωράκη), το "Μεγάλο μας Τσίρκο" (μουσ. Σταύρου Ξαρχάκου) και άλλα σημαντικά έργα της ελληνικής μουσικής φέρουν την υπογραφή του. Έφυγε από τη ζωή στις 29 Μαρτίου 2011, σε ηλικία 89 ετών, μετά από δίμηνη νοσηλεία στην εντατική.
Χωρίς μαγνητόφωνο
Παπασπύρου Σταυρούλα
Πόλις (2018)
Πορτρέτα και συνεντεύξεις σημαντικών ελλήνων συγγραφέων από τα τέλη της δεκαετίας του ’80 ώς τις μέρες μας. Ένα ταξίδι στις μεταμορφώσεις της Ελλάδας κατά τα τελευταία τριάντα χρόνια, μέσα από τα έργα, τη δημόσια στάση και το λόγο δημιουργών. Μιλούν οι Χρήστος Βακαλόπουλος, Θανάσης Βαλτινός, Βασίλης Βασιλικός, Ρέα Γαλανάκη, Γιώργης Γιατρομανωλάκης, Μιχάλης Γκανάς, Θεόδωρος Γρηγοριάδης, Σωτήρης Δημητρίου, Μάρω Δούκα, Ζυράννα Ζατέλη, Άλκη Ζέη, Νίκος Θέμελης, Ιάκωβος Καμπανέλλης, Ιωάννα Καρυστιάνη, Μένης Κουμανταρέας, Ηλίας Μαγκλίνης, Πέτρος Μάρκαρης, Δημήτρης Νόλλας, Γιάννης...
Το χρονικό του Κέδρου
Συλλογικό έργο
Κέδρος (2004)
[...] Μισό αιώνα καλύπτει η αδιάλειπτη παρουσία του Κέδρου: 1954-2004. Πενήντα δημιουργικά χρόνια στα οποία διακρίνονται τρεις χρονολογίες που υπήρξαν σταθμοί στην εξέλιξή του. Οι δύο πρώτες αποτελούν ταυτόχρονα σταθμούς και για την πρόσφατη ιστορία μας: η διδακτορία του 1967 και η μεταπολίτευση του 1974. Η τρίτη, το 1985, είναι επίσης μια χρονιά μετάβασης με τη μεταβίβαση της ιδιοκτησίας του Κέδρου από τη Νανά Καλλιανέση στους σημερινούς εκδότες. Πρόσωπα και περιστατικά από τα χρόνια αυτά ζωντανεύουν στον συλλογικό επετειακό μας τόμο. Όλα τα στοιχεία έχουν αντληθεί αποκλε...
Το χαμόγελο της Αριάδνης
Συλλογικό έργο
Ερμής (2005)
Αρχαία, βυζαντινά, μεταβυζαντινά μνημεία και η φύση της Νάξου μέσα από τον φακό του Ι. Μαργαρίτη. Για τις φωτογραφίες γράφει ο Ι. Καμπανέλλης: "...αν ερωτηθώ τι βρίσκω και εκτιμώ σ' αυτές, θα απαντήσω: τη συνομιλία του φίλου μου με τα στοιχεία της περιπλάνησης στην πολύμορφη και αδιάλειπτα εκφραστική φύση του νησιού, με πανταχού παρόντα τον παμψυχισμό που ελκύει, τον παμψυχισμό που μετουσιώνει τη σχέση του Γιάννη Μαργαρίτη με τα φυσικά όντα και φαινόμενα φύσης, με τα φυσικά φαινόμενα και γιγνόμενα, και τους προκύπτοντες στοχασμούς από την (και ιερή θα την έλεγα) σχέση μαζί...
Το μεγάλο μας τσίρκο
Καμπανέλλης Ιάκωβος Σ. 1922-2011
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2013)
"Το 1973 η Τζένη Καρέζη ζητά από τον Ιάκωβο Καμπανέλλη, έργα του οποίου είχε ανεβάσει ο θίασος Καρέζη-Καζάκου, να τους γράψει ένα θεατρικό με αντιστασιακό μήνυμα. Ο Καμπανέλλης στρώνεται στη δουλειά. Το αποτέλεσμα ήταν ένα μουσικοθεατρικό έργο, στο οποίο εκτυλίσσονταν επεισόδια της ελληνικής ιστορίας με τρόπο σατιρικό: ο Φίλιππος της Μακεδονίας στο Μαντείο των Δελφών, το Βυζάντιο στα χρόνια του αυτοκράτορα Ανδρόνικου Α' Κομνηνού, η Τουρκοκρατία, ο Όθωνας και ο λαός που ζητάει Σύνταγμα, ο Α΄Παγκόσμιος Πόλεμος, η Μικρασιατική Καταστροφή, η Κατοχή και η Αντίσταση, το παρόν. Γι...
Τα παιδικά μου χρόνια
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2003)
Δεν υπάρχει άνθρωπος που να μην έχει παιδική ηλικία και δεν είναι λίγοι οι ηλικιωμένοι που αναγνωρίζουν πως ό,τι καλύτερο έζησαν είναι τα χρόνια της ηλικίας αυτής. Συχνά, μάλιστα, μπροστά σε θεαματικά ώριμες καλλιτεχνικές και πολιτικές καριέρες, αισθανόμαστε να τους δημιουργείται μια άλλη προοπτική ή ακόμα και να αθωώνονται οι δημιουργοί τους, μόλις πληροφορούμαστε τα παιδικά τους χρόνια. Με πλοηγό το στίχο του Γιώργου Σαραντάρη "Κατάγομαι από τα παιδικά μου χρόνια/ όπως από μια χώρα", σκεφτήκαμε πως μια έρευνα με θέμα αποκλειστικά τις αναμνήσεις από την παιδική ηλικία δημι...
Μελίνα: ένας κόσμος
Συλλογικό έργο
Εφημερίδα "Ελεύθερος Τύπος" (2009)
Το γέλιο της, το ανάστημά της, η φωνή της, η φωτεινότητα του προσώπου της, η γοητεία της, η υψωμένη της γροθιά... Στο σινεμά, στο θέατρο, στα τραγούδια, στους δρόμους των μεγαλουπόλεων όπου διαδήλωνε... [...] Στις 6 Μαρτίου 1994 μια λαοθάλασσα θαυμαστών και φίλων αποχαιρέτησαν τη φλογερή Ελληνίδα. Με αφορμή τη συμπλήρωση 15 χρόνων από εκείνο το ύστατο "χαίρε", ο Ε.Τ. ξεδιπλώνει το λεύκωμα της ζωής της. Πλούσιο φωτογραφικό υλικό και μαρτυρίες ανθρώπων που τη γνώρισαν από κοντά συνθέτουν τη μεγάλη διαδρομή και την πολύπλευρη προσωπικότητα της Μελίνας. Για τη γυναίκα Μελ...
Μαουτχάουζεν
Καμπανέλλης Ιάκωβος Σ. 1922-2011
Κέδρος (1995)
Στις 5 του Μάη, λίγο πριν απ' το μεσημέρι, ένα θεόρατο αμερικάνικο τάνκ, καπνισμένο και σημαδεμένο απ' τον πόλεμο, γκρέμισε την πύλη του Μάουτχάουζεν και μπήκε στον περίβολο. Κι αυτό το θεόσταλτο άρμα της ελευθερίας ήταν, λέει, ένα από τα αμέτρητα κι ακατανίκητα της ενδεκάτης ταξιαρχίας αρμάτων της τρίτης αμερικανικής Στρατιάς που διοικούσε κάποιος σπουδαίος στρατηγός ονόματι Τζώρτζ Πάττον!...Τι ωραία λόγια, τι ουράνιες ειδήσεις... Οι πολεμιστές μας κοίταζαν σαστισμένοι, περήφανοι, περίλυποι....Καλά που κάνανε και μείνανε εκεί ψηλά, στη ράχη του τάνκ. Γλιτώσανε από τόσες μ...
Μαουτχάουζεν
Καμπανέλλης Ιάκωβος Σ. 1922-2011
Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. (2012)
"Πλήθος οι συγκλονιστικές περιγραφές και τα επεισόδια στο βιβλίο του κ. Καμπανέλλη. Διαβάζοντάς τα αναρωτιέσαι πώς μπορεί ο άνθρωπος να φτάσει σε τέτοιο σημείο αγριότητας και κτηνωδίας, και μάλιστα χωρίς να υποπτεύεται τη φθορά και την πτώση του. Γιατί όλοι τούτοι οι βασανιστές, οι περισσότεροι τουλάχιστον, δεν έπαυσαν να είναι τρυφεροί εραστές, αφοσιωμένοι σύζυγοι, φιλόστοργοι πατέρες. Η διπλή αυτή προσωπικότητα θα παραμένει ένα πρόβλημα, που θα υπαινίσσεται τη χαοτική φύση του ανθρώπου. [...] Αλλά εδώ, εκείνο που μας ενδιαφέρει δεν είναι ο πλουτισμός των γνώσεων μας, είνα...
Θέατρο
Καμπανέλλης Ιάκωβος Σ. 1922-2011
Κέδρος (2014)
Ήδη συμπληρώθηκαν τρία χρόνια αφότου "έφυγε" από κοντά μας ο Ιάκωβος Καμπανέλλης, κι όμως είναι σαν να μην έλειψε ούτε μία μέρα. Τα έργα του, παρά την παγκόσμια οικονομική αφαίμαξη και την έντονη κοινωνική κρίση που μαστίζει όλη την Ευρώπη, γεμίζουν τα θέατρα στην Αθήνα και στην επαρχία. [...] Κατά μια τραγική ειρωνεία η θεματολογία και ο κοινωνικός προβληματισμός των θεατρικών του έργων, κυρίως αυτών της πρώτης περιόδου "με διακριτά κυρίαρχα δράματα το δράμα του ανέργου, του φτωχού και του άστεγου", όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο ίδιος, είναι δυστυχώς και σήμερα επίκαιρα. Ο...
Η ποίηση στον θεατρικό λόγο του Ιάκωβου Καμπανέλλη
Καμπανέλλης Ιάκωβος Σ. 1922-2011
Μίλητος (2015)
Ο Ιάκωβος Καμπανέλλης υπήρξε θεατρικός συγγραφέας, σεναριογράφος, ποιητής, τραγουδοποιός, αλλά και στοχαστικό πνεύμα της εποχής του, ορμώμενος και από τα προσωπικά του βιώματα, που άφησαν το στίγμα τους στα έργα του. Τα ποιήματά του, τα περισσότερα από τα οποία είναι ενσωματωμένα στο θεατρικό του έργο, μελοποιήθηκαν από μεγάλους Έλληνες μουσικούς, όπως ο Χατζηδάκης, ο Θεοδωράκης, ο Ξαρχάκος κ.ά. Μία ανθολόγηση των ποιημάτων αυτών, που τραγουδήθηκαν και αγαπήθηκαν διαχρονικά από τον ελληνικό λαό, επιχειρεί σε αυτή την έκδοση ο Γιώργος Ανωμερίτης, για τον οποίο ο ποιητικός λό...