Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το κείμενο που παρουσιάζεται εδώ προέρχεται από το βιβλίο του Έρντ Κασσίρερ "The Myth of the State" (1944) που γράφτηκε από τον γερμανό συγγραφέα κατά την τελευταία περίοδο της ζωής του στην Αμερική και εκδόθηκε, μεταθανάτια, το 1946 με την επιμέλεια του Charles W. Hendel στις εκδόσεις Yale University press. [...] Σ' ολόκληρη τη διαδρομή αυτής της έκθεσης ο συγγραφέας παρακολουθεί τις διαδικασίες εκείνες που οδήγησαν στη σύγχρονη αναπαραγωγή, ή, πιο σωστά, υποκατάσταση των μύθων μέσα στη μεταβαλλόμενη κοινωνικοπολιτική πραγματικότητα. Και εδώ βέβαια γεννάται το ερώτημα αν...

Η ιδέα ή μάλλον η ζοφερή πρόβλεψη ότι η "δύση" είναι καταδικασμένη έχει ασκήσει επανειλημμένα τεράστια επιρροή στη λαϊκή φαντασία από τον πρώτο παγκόσμιο πόλεμο. Ο Σπένγκλερ εγκαινίασε το συνθηματολογικό ιδεολόγημα περί της "παρακμής της δύσεως" εν συνεχεία ο Τόυνμπη και διάφοροι άλλοι το επανέλαβαν. Έστω και αν η επιχειρηματολογία αστήρικτη από ένα ευρύ φάσμα διαπρεπών λογίων, προκάλεσε μακρά και σοβαρή συζήτηση. Ένα από τα σημαντικότερα επιστημονικά περιοδικά στη Γερμανία, το "Logos" αφιέρωσε ένα ολόκληρο τεύχος του στην ανασκευή αυτής της πλέον, απεχθούς, όχι όμως και αθ...

Για να αντιληφθούμε ή να κατανοήσουμε την τεράστια εξάπλωση ασθενειών όπως η φυματίωση, ο καρκίνος και το AIDS έχουμε υιοθετήσει μια γλώσσα η οποία τις περισσότερες φορές νοθεύει ή διαστρέφει την αλήθεια σχετικά μ' αυτές. Στο "Η νόσος ως μεταφορά" και στο "Το AIDS και οι μεταφορές του", η Susan Sontag απομυθοποιεί τη γλώσσα αυτή και παρουσιάζει την πραγματική διάσταση των ασθενειών στο βαθμό που αυτές έχουν επηρεάσει την ανθρώπινη κουλτούρα δια μέσου των αιώνων. "Το γεγονός ότι η μόνη βεβαιότητά μας είναι ότι θα πεθάνουμε, μας καθιστά ικανούς να μιλούμε γι' αυτό μεταφορι...

Η απόλαυση που παίρνουμε από ένα μεταφυσικό σύστημα, η ευχαρίστηση που μας δίνει η νοητική οργάνωση του κόσμου σε ένα αυστηρά θεμελιωμένο, εντελές και ισόρροπο οικοδόμημα σκέψης, είναι πάντοτε και πάνω απ' όλα αισθητικής φύσεως. Έχει την ίδια πηγή με τη χαρά, την υψηλή και ανώτερη ευδαιμονία που μας χαρίζει η τέχνη με τη δύναμη που διαθέτει να μορφοποιεί και να ταξινομεί το υλικό της, να βάζει σε τάξη τις συγκεχυμένες καταστάσεις της ζωής, έτσι ώστε να μας προσφέρει καθαρή και καθολική θέα. [...]

Τα δύο κείμενα που περιέχονται σε αυτόν τον τόμο τα χωρίζει ένα διάστημα 23 χρόνων (1979-2002). Γράφτηκαν και τα δυο από διακεκριμένους πρόσφυγες από την πρώην Ανατολική Ευρώπη - ο Ferenc Feher είναι Ούγγρος, πρώην σύζυγος της Agnes Heller και μαθητής στη νεότητά του, όπως κι εκείνη, του ίδιου του Λούκατς· ο Krzysztof Ziarek, λίγο νεώτερος, είναι Πολωνός- στις Ηνωμένες Πολιτείες και συζητούν τρεις μεγάλες φιλοσοφικές μορφές του εικοστού αιώνα -τον Γκέοργκ Λούκατς, τον Τέοντορ Β. Αντόρνο και τον Μάρτιν Χάιντεγγερ- που ασχολήθηκαν κατά ιδιάζοντα τρόπο με τα αισθητικά ζητήματα...

[...]Το πνεύμα του 1989 -όπως εμφανίζεται στη σειρά των σκέψεων που ακολουθούν- είναι μια σύνθετη εικόνα αποτελούμενη από εκτιμήσεις ντοκουμέντα, εκθέσεις, λογοτεχνικά έργα και θεωρητικά κείμενα δημοσιευμένα και αναφερόμενα στον πρώην κομμουνιστικό κόσμο. Δεν υπάρχει σ' αυτά ούτε μια "δεσπόζουσα ιδέα" που να μην την συμμερίζονταν κάποιοι, τουλάχιστον, από τους πρωταγωνιστές των γεγονότων σ' αυτή την περιοχή. Διότι η κακόφημη λουκατσιανή "αποδιδόμενη συνείδηση" (στο προλεταριάτο) δεν αποτελούσε απλώς μια επινόηση του κομμουνιστικού οικουμενισμού. Ήταν επίσης και το χαρακτηρι...

Η κατάρρευση των πύργων είναι το μείζον συμβολικό συμβάν. Φανταστείτε το ενδεχόμενο να μην είχαν καταρρεύσει ή να είχε καταρρεύσει μόνον ο ένας: το αποτέλεσμα δεν θα ήταν καθόλου το ίδιο. Η λαμπρή απόδειξη της ευθραυστότητας της παγκόσμιας δύναμης δεν θα ήταν η ίδια. Οι πύργοι, οι οποίοι ήταν έμβλημα αυτής της δύναμης, την ενσαρκώνουν ακόμη στο δραματικό τους τέλος που μοιάζει με αυτοκτονία. Βλέποντάς τους να καταρρέουν, σαν εκ των έσω, είχαμε την εντύπωση πως αυτοκτονούσαν απαντώντας στην αυτοκτονία των αεροπλάνων-καμικάζι.

Με το βιβλίο του, "Χίτλερ 1889-1936: Ύβρις" ο Ίαν Κέρσο μας βοηθά -όσο κανείς άλλος έως τώρα- να κατανοήσουμε βαθιά την προσωπικότητα του Χίτλερ και τις καταστροφικές συνέπειες των γεγονότων που έδωσαν την ευκαιρία σε ένα ιδιόρρυθμο και αντιδραστικό άτομο να αναρριχηθεί, από ένα βιεννέζικο φτηνό κατάλυμα, στην ηγεσία μιας από τις πλέον πολιτισμένες χώρες της Ευρώπης. Με εξαιρετική ικανότητα και ζωντάνια και με ένα τεράστιο εύρος πηγών, η παρούσα βιογραφία αναπλάθει έναν κόσμο, ο οποίος αρχικώς εμπόδισε, αλλά κατόπιν αγκάλιασε και ανάθρεψε τον νεαρό Χίτλερ -από τις ρίζες το...

Είναι αδύνατο να διανοηθούμε μια κατάσταση ανάλογη εκείνης του Χίτλερ το 1936. Με την ειρηνική επίλυση της κρίσης στη Ρηνανία, ο Χίτλερ κατέστη και το αντικείμενο λατρείας των περισσοτέρων Γερμανών και το διεθνές σύμβολο του νεωτερισμού και του δυναμισμού. Αυτό το πέτυχε, ενώ ήταν, στην πραγματικότητα, ο δικτάτορας ενός συστήματος προϊδεασμένης κακοήθειας, που για πρώτη φορά αντίκριζε ο κόσμος. Ο ανά χείρας τόμος "Χίτλερ 1936-1945: Νέμεσις" αποτελεί την οριστική περιγραφή της κεντρικής μορφής του εικοστού αιώνα. Αντλώντας τις πληροφορίες του από ένα τεράστιο σώμα υλικού κα...

Τα κείμενα που συνθέτουν αυτό το τομίδιο δημοσιεύτηκαν για πρώτη φορά στο περιοδικό "Σημειώσεις" κατά την περίοδο 1980-1989. Το κείμενο του επιμέτρου είναι προγενέστερο. Δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά στο περιοδικό "Σημειώσεις" (1976) και εν συνεχεία στη συλλογή δοκιμίων "Αναφορές" (1979). Αναδημοσιεύεται εδώ ως μια πρώτη απόπειρα του συγγραφέα να προσεγγίσει συνολικά το έργο του Νίκου Καββαδία, του οποίου ορισμένες επιμέρους πτυχές εξετάζονται λεπτομερέστερα στο κυρίως μέρος του βιβλίου, στη διασταύρωσή τους με το έργο του ποιητή Δ. Ι. Αντωνίου και του πεζογράφου Βασίλη Λούλη...

Ο Isaiah Berlin (1909-1997) θεωρείται ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού και από τους μεγαλύτερους ιστορικούς των ιδεών. Στο "Στρεβλό υλικό της ανθρωπότητας" ισχυρίζεται με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι αυτά που ονομάζει "μεγάλα αγαθά" της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι εύλογα, και δεν θα γίνουν ποτέ. Ο πλουραλισμός και η πολυμορφία της σκέψης είναι αναπόφευκτα. Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού και έλλειψης ανεκτικότητας, η φωνή του Μπερλίν θα πρέπει να ακούγεται με περισσότερη προσ...

Τα κείμενα πάντα μιλούν μεταξύ τους, συνδιαλέγονται. Πολύ περισσότερο όταν ο διάλογος είναι ρητός και η αναφορικότητα δεδηλωμένη. Οποιαδήποτε, άρα, κατάτμηση των κειμένων, οποιαδήποτε απομόνωσή τους, προϋποθέτει ασφαλώς ένα κίνητρο ξένο προς την προθετικότητα των κειμένων και των συγγραφέων τους. Από το 12ο τεύχος του περιοδικού "Σημειώσεις" (Νοέμβριος 1977), στο οποίο δημοσιεύθηκε το κείμενο του Μάριου Μαρκίδη "Erich Fromm: ο φόβος της ελευθερίας και η θεραπεία του", εγκαινιάσθηκε μια συζήτηση, η οποία ενέπλεξε τα κείμενα των Τάκη Κονδύλη (τευχ.13-14 και 17), Γεράσιμου...

Ταξίδι με τον Δον Κιχώτη, τον Ζαρατούστρα, τον δόκτορα Φάονστους που η δίψα του φτάνει ως το έσχατο όριό της, την αμαρτία της μουσικής, ταξίδι με τον νεαρό Φέλιξ Κρούλ που τόσο του αρέσει να πλαστογραφεί ξένες υπογραφές. Το δοκίμιο του Τόμας Μαν, γραμμένο κατά το πρώτο ταξίδι του στην Αμερική (1934, οι Ναζί γιορτάζουν την πρώτη επέτειο της εξουσίας τους), έχει έναν ημερολογιακό χαρακτήρα: ημερολόγιο της διάσχισης με καράβι του Ατλαντικού. Η σύμπτωση τα έφερε ώστε να περάσει πρόσφατα ατα χέρια μου, ενώ ταυτόχρονα ήμουν σκυμμένος στο διάβασμα των εξομολογήσεων του απατεώνα Φέ...

Σ' αυτό το βιβλίο συνδυάζονται για πρώτη φορά τρεις σημαντικές μελέτες που εκπόνησε ο Sir Isaiah Berlin, ακολουθώντας το επιστημονικό του σχέδιο - να εξηγήσει τον αντίλογο στον υπέρμετρα επιστημονικό γαλλικό διαφωτισμό, εξετάζοντας σε βάθος και με συμπάθεια τις απόψεις των επικριτών του. Το επίμαχο θέμα ανάμεσα στους υπέρμαχους του Διαφωτισμού και σ' αυτούς τους τρεις επικριτές του είναι σήμερα τόσο βασικό όσο ήταν και τότε. Ο Berlin, με τη γνωστή για την εντιμότητά της προσέγγισή του, αναλύει τις ιδέες των τριών σχολιαστών και αποδεικνύει πόσο άμεση σχέση έχει η σκέψη του...

Δίνοντάς μας ένα νέο χαρακτηρισμό για τη φύση της νεοτερικότητας, ο συγγραφέας επικεντρώνεται στα δίπολα κίνδυνος - ασφάλεια και εμπιστοσύνη - διακυβέρνηση. Διότι η νεοτερικότητα έχει δυο όψεις: Οι σύγχρονοι κοινωνικοί θεσμοί προσφέρουν στους ανθρώπους πολλαπλάσιες ευκαιρίες για να απολαύσουν μια ασφαλή ζωή απ' όσο επέτρεπε οποιοδήποτε προνεοτερικό σύστημα. Αλλά η νεοτερικότητα έχει και τη σκοτεινή της πλευρά, που συνδέεται με την ανάπτυξη του ολοκληρωτισμού, την αλλοτρίωση και την επαπειλούμενη καταστροφή του περιβάλλοντος.