Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Το κείμενο που παρουσιάζουμε δημοσιεύτηκε το 1985, τέσσερα χρόνια σχεδόν πριν τα αλυσιδωτά γεγονότα στην Ανατολική Ευρώπη υποχρεώσουν την εμπειρική πολιτική σκέψη, ένθεν και ένθεν του πάλαι ποτέ "Σιδηρού παραπετάσματος", να πάρει κάποιους δρόμους οι οποίοι φαίνονταν πριν αδιανόητοι. Η αναφορά αυτή δεν γίνεται για να επισημανθεί το "ανύποπτον" του χρόνου κατά τον οποίο γράφτηκε το κείμενο (χρόνος ανύποπτος για τη σκέψη ίσως να μην υπάρχει) αλλά για να υπογραμμιστεί η σημερινή του αξία καθώς φωτίζει αναδρομικά τα σημερινά γεγονότα. [...] Κείμενα όπως αυτό της Agnes Heller σ...

Το κείμενο που παρουσιάζουμε είναι το Ε΄ κεφάλαιο από το βιβλίο "Sociologie de Marx" (1966) και το επιλέξαμε όχι μόνο για την αυτοτέλειά του άλλα κυρίως για τη σπουδαιότητα του αντικειμένου του, το οποίο ο Λεφέβρ πραγματεύεται εξαντλητικά. Αποτελεί μια πιστή, περιεκτική και ζωντανή έκθεση των περί κράτους ιδεών του Μαρξ και, ως εκ τούτου, μιαν επαρκή εισαγωγή στη βαθύτερη μελέτη της πολιτικής του φιλοσοφίας. [...] Η αναδρομή στις ρίζες της μαρξικής θεωρίας ενοποιεί τη σύγχρονη κριτική της έννοιας του κράτους που είχε διασπαστεί από το ιστορικό γεγονός της ύπαρξης "σοσιαλι...

Ο οίκτος είναι ένα προβληματικό ζήτημα. Το συναίσθημα που βρίσκεται στην καρδιά της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας έχει προκαλέσει έντονη διαμάχη τόσο στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα όσο και στη νεώτερη Ευρώπη. Ορισμένοι νεώτεροι φιλόσοφοι, ασπαζόμενοι το γενικό ήθος των Ελλήνων τραγικών ποιητών, υποστηρίζουν ότι ο οίκτος είναι ένα πολύτιμο κοινωνικό συναίσθημα χωρίς το οποίο θα ήταν δύσκολο να ιδρυθούν σωστές πολιτικές κοινότητες. Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, αφιερώνοντας ένα ολόκληρο βιβλίο, τον Αιμίλιο, στον οίκτο και στον κοινωνικό του ρόλο, συνδέει στενά αυτό το συναίσθημα με την ίδια...

Η ζωή και το έργου του Franz Neumann, ενός κλασικού πλέον νομικού και πολιτικού στοχαστή, είναι συνυφασμένα με τη ζωή και το έργο όσων αγωνίστηκαν ενάντια στο ρεύμα του εικοστού αιώνα, που χαρακτηρίζεται από δύο παγκόσμιους πολέμους και τη γέννηση του ολοκληρωτισμού. Ο Franz Neumann είναι ένας άγνωστος στο ελληνικό κοινό πολιτικός στοχαστής που οι μελέτες του έπαιξαν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της σύγχρονης πολιτικής και νομικής θεωρίας. Το έργο του απαρτίζεται από ένα πλήθος μελετών κοινωνιολογικού και νομικού περιεχομένου για το δημοκρατικό και το αυταρχικό κράτος, μ...

Σ΄ένα συνέδριο αφιερωμένο στη μνήμη του George Lichtheim αποτελεί ριψοκίνδυνο πράγματι εγχρείρημα να επιχειρήσει κανείς μιαν ανάλυση της σχέσης ανάμεσα στον Γκέοργκ Λούκατς και τη Σχολή της Φραγκφούρτης. Διότι κάνοντας κάτι τέτοιο είναι υποχρεωμένος να διατρέξει ένα μεγάλο μέρος του δρόμου εκείνου που με τόση άνεση διένυσε ο Lichtheim στην εργασία του "Από τον Μαρξ στον Χέγκελ", και αλλού. Αντί να προσπαθήσω να ανταγωνιστώ τη σφαιρικότητα και τη συνθετική δύναμη που διακρίνουν τα δοκίμια του βιβλίου αυτού καθώς και το μεγαλύτερο μέρος του έργου του Lichtheim προτίμησα να...

Στο βιβλίο αυτό παρατίθενται δύο δοκίμια που ανήκουν στο ίδιο θεματικό πλαίσιο "τέχνη και φασισμός". Το πρώτο αναφέρεται στη Λένι Ρίφενσταλ και το άλλο στο κινηματογραφικό έργο του Γιούργκεν Ζύμπερμπεργκ. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν για το σημερινό αναγνώστη έχει να κάνει με την ανίχνευση των αιτίων μιας διαφαινόμενης κατά τη δεκαετία του '70 απενοχοποίησης κάποιων φωτογενών μορφών του φασισμού, αιτίων τα οποία η Σόντακ εντοπίζει "στις νέες ευκαιρίες που δόθηκαν στην ιδέα του ωραίου" μέσα στην κοινωνία του θεάματος και του life style.

Η διάγνωση της "ανθρώπινης κατάστασης", που επιχειρεί στο βιβλίο αυτό μια από τις πιο ευαίσθητες και εύστροφες παρατηρήτριες του αιώνα μας, προσπαθεί να κάνει κατανοητό τον χαρακτήρα των σημερινών βιομηχανικών κοινωνιών, φωτίζοντας παράλληλα τρεις θεμελιώδεις εκδηλώσεις της ανθρώπινης ύπαρξης γενικά: το μόχθο, την εργασία και την πράξη. Ως ιστορική αφετηρία χρησιμεύει η αντιπαράθεση της αρχαίας (και προπαντός της αρχαιοελληνικής) κοινωνίας, στην οποία αφιερώνονται εκτεταμένες αναλύσεις, με τις τεράστιες αλλαγές που συνεπέφερε η νεότερη επιστημονική και τεχνική επανάσταση, α...

Η διάγνωση της "ανθρώπινης κατάστασης", που επιχειρεί στο βιβλίο αυτό μια από τις πιο ευαίσθητες και εύστροφες παρατηρήτριες του αιώνα μας, προσπαθεί να κάνει κατανοητό τον χαρακτήρα των σημερινών βιομηχανικών κοινωνιών, φωτίζοντας παράλληλα τρεις θεμελιώδεις εκδηλώσεις της ανθρώπινης ύπαρξης γενικά: τον μόχθο, την εργασία και την πράξη. Ως ιστορική αφετηρία χρησιμεύει η αντιπαράθεση της αρχαίας (και προπαντός της αρχαιοελληνικής) κοινωνίας, στην οποία αφιερώνονται εκτεταμένες αναλύσεις, με τις τεράστιες αλλαγές που συνεπέφερε η νεότερη επιστημονική και τεχνική επανάσταση,...

Το σημασιακό πεδίο του ουσιαστικού "τραγωδία" και του επιθέτου "τραγικό" παραμένει εξ ίσου απροσδιόριστο με την προέλευσή του. Η καθημερινή, ιδιωματική χρήση του όρου συνδέει το "τραγικό" με εμπειρίες, πνευματικές ή υλικές, οι οποίες καλύπτουν μια γκάμα από το πλέον ασήμαντο γεγονός -"το κέικ κάηκε στο ψήσιμο"- έως τη μεγαλύτερη συμφορά και θλίψη. Το σημείο εστίασης μπορεί να είναι στενό και συγκεκριμένο, όπως σ' ένα "τραγικό δυστύχημα", ή απροσδιόριστα ευρύ, όπως στην ξεθωριασμένη φράση "τραγική αίσθηση της ζωής". Τα πολυάριθμα υβρίδια με την ονομασία του "κωμικοτραγικού"...

Το βιβλίο περιέχει: - Τον λόγο του Ντοστογιέφσκι στα αποκαλυπτήρια του μνημείου του Πούσκιν, με τίτλο: "Πούσκιν" - Την απάντηση που έδωσε στο κείμενο του Ντοστογιέφσκι ένας "διαφωτιστής" της εποχής, ο Κονσταντίν Καβέλιν, με τίτλο: "Γράμμα στον Ντοστογιέφσκι (Σλαβόφιλοι και Δυτικιστές)".

Τα δοκίμια του Τζωρτζ Όργουελ, από τα οποία παρουσιάζουμε μια μικρή επιλογή, δείχνουν πως ο Όργουελ δεν υπήρξε μόνο ένας συγγραφέας που κόμισε μέσα στην πολιτική γραφή της γενιάς του τη βαθύτερη ηθική ανησυχία και την πνευματική εντιμότητα, αλλά πώς υπήρξε συγχρόνως κι ένας ευαίσθητος και καλλιεργημένος γνώστης της λογοτεχνίας. Την εσωτερική συνάφεια και τη δυναμική σχέση ανάμεσα στις δύο αυτές ιδιότητες του συγγραφέα φωτίζει καλύτερα από κάθε άλλη ανάλυση η σύντομη πνευματική αυτοβιογραφία του "Γιατί γράφω" που λόγω του "εισαγωγικού" και αντιπροσωπευτικού της χαρακτήρα παί...

Εάν επρόκειτο να αναζητήσουμε έναν γενικό χαρακτηρισμό της περιόδου του Διαφωτισμού, η καθιερωμένη απάντηση θα ήταν ότι θεμελιώδες γνώρισμά της είναι προφανώς η κριτική και σκεπτικιστική στάση απέναντι στη θρησκεία. Αν προσπαθήσουμε να ελέγξουμε αυτή την εδραιωμένη αντίληψη με την συνδρομή συγκεκριμένων ιστορικών γεγονότων, καταλήγουμε σύντομα να έχουμε τις σοβαρότερες αμφιβολίες και επιφυλάξεις όσον αφορά τη σκέψη του γερμανικού και του αγγλικού Διαφωτισμού. Ωστόσο η γαλλική φιλοσοφία του 18ου αιώνα φαίνεται να επιβεβαιώνει όλο και πιο πεισματικά την πατροπαράδοτη αντίληψη...

"Κάθε χρόνο που περνάει, τα πεπραγμένα των κεντροευρωπαίων πολιτικών αντιφρονούντων σβήνουν ολοένα και περισσότερο από τη ζωντανή μνήμη των ανθρώπων. Στα θορυβώδη παιχνίδια εξουσίας που ακολούθησαν το σωτήριον έτος 1980, τα νέα καθεστώτα διασάλπισαν τον μύθο των ηρωικών αντισοσιαλιστών οι οποίοι θυσίασαν την καλοπέρασή τους στον βωμό του 'δημοκρατικού' καπιταλισμού. Από τη στιγμή που δεν υπήρξε τίποτα το ηρωικό στα πεπραγμένα των νέων ελίτ -ιδιωτικοποίησαν τον εθνικό πλούτο περνώντας τον στις δικές τους τσέπες, παρέδωσαν την υπόλοιπη δημόσια περιουσία σε εταιρείες του εξωτε...

Θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το παρόν δοκίμιο ως οιονεί βιογραφική νουβέλα καθώς η γνωστή τάση του Τόμας Μαν να εμπλέκει στη δομή της μυθιστοριογραφίας του τον δοκιμιακό λόγο, εμφανίζεται εδώ αντεστραμμένη: το δοκίμιό του "Γκαίτε και Τολστόι" έχει την υφή ενός πολυπρόσωπου αφηγήματος όπου γύρω από τα πρόσωπα των δύο βασικών χαρακτήρων του διαγράφονται με λιγότερο ή περισσότερο έντονες γραμμές διάφορες φιγούρες του εποχικού περίγυρου που καθόρισε την προσωπικότητά τους και -διαδραστικά- καθορίστηκε απ' αυτήν. Έτσι, κατ' ουσίαν, ο Τόμας Μαν δεν παρουσιάζει απλώς το δ...