Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στο βιβλίο αυτό παρατίθενται δύο δοκίμια που ανήκουν στο ίδιο θεματικό πλαίσιο "τέχνη και φασισμός". Το πρώτο αναφέρεται στη Λένι Ρίφενσταλ και το άλλο στο κινηματογραφικό έργο του Γιούργκεν Ζύμπερμπεργκ. Το ενδιαφέρον που παρουσιάζουν για το σημερινό αναγνώστη έχει να κάνει με την ανίχνευση των αιτίων μιας διαφαινόμενης κατά τη δεκαετία του '70 απενοχοποίησης κάποιων φωτογενών μορφών του φασισμού, αιτίων τα οποία η Σόντακ εντοπίζει "στις νέες ευκαιρίες που δόθηκαν στην ιδέα του ωραίου" μέσα στην κοινωνία του θεάματος και του life style.

Έχουμε δύσκολα μπροστά μας. Θα φάμε γερές θάλασσες, και δεν είμαστε μαθημένοι. Θα μάθουμε ή δεν θα μάθουμε. Το ζήτημα είναι να μη βρεθούμε μετανάστες σ' ένα ξένο μέλλον - ας είναι φτωχό μα δικό μας. Η παγκόσμια χούντα του χρήματος "αναδιαμορφώνει" ισοπεδωτικά, μέσα σε άτεγκτα, αδιαπραγμάτευτα, προκρούστεια καλούπια τη ζωή και τα πρόσωπα των αιχμαλώτων της. Έχουμε δύσκολα μπροστά μας. Να αλλάξουμε, αλλά χωρίς να αλλοιωθούμε - "να ξηλώσουμε οι ίδιοι την κουλτούρα της σπατάλης" που μπαζώνει τη ζωή μας με σκουπίδια πολυτελείας, να ξαναδώσουμε αξία σε ό,τι αξίζει. Να διεκδική...

«Το πάθος του πνεύματος», στο όποιο εστιάζονται τα δύο δοκίμια της Σούζαν Σόντακ για τον Αρτώ και τον Κανέττι υπήρξε η αφορμή που μας οδήγησε στην παρουσίασή τους. Εν συνεχεία, βέβαια, ο συσχετισμός και η παράλληλη ανάγνωσή τους αναδεικνύουν τις διαφορές μάλλον παρά τις ομοιότητες των δύο αυτών ιδιόρρυθμων συγγραφέων του 20ού αιώνα. Το στοιχείο που φαίνεται να τους ενώνει, το «πάθος του πνεύματος», οδήγησε τη γραφή του καθενός τους, το θεατρικό, δοκιμιακό και ποιητικό διάβημα του πρώτου και την αφήγηση του δεύτερου, σε διαφορετικούς δρόμους. Ο Αρτώ θέλησε μέσω ενός δικού το...

"Η πολιτική είναι όπως η σφίγξ του μύθου: καταβροχθίζει όσους δεν λύνουν τα αινίγματά της". Αυτός ο αφορισμός του Ριβαρόλ θα ήταν επαρκής από μόνος του για μία πλήρη εισαγωγή στη μελέτη του Φραντς Νώυμαν γύρω από το άγχος και την πολιτική. Στα πολιτικά αινίγματα του 20ου αιώνα ο Νώυμαν δεν έστερξε ούτε στιγμή να δώσει απαντήσεις, με την αγωνία του στοχαστή που η προσωπική ιστορία του δεν αφίσταται από την πολιτική πράξη. Για έναν πολιτικό στοχαστή η απάντηση στο προσωπικό αίνιγμα δεν μπορεί να διαχωριστεί από τα γενικότερα ερωτήματα τα οποία απαιτούν απαντήσεις. Η προσωπ...

[...] Είναι γνωστή η ιστορία αυτής της "ανεπιθύμητης δημοκρατίας" που αναδύθηκε μέσ' από τις φλόγες του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου κι εγκαθιδρύθηκε πάνω στις στάχτες των οικουμενικών οραμάτων και των προσδοκιών μιας επανάστασης που πνίγηκε στο αίμα. Ο αναγνώστης που θα ενδιαφερόταν όχι μόνο για μιαν έκθεση των ιστορικών συμβάντων αλλά για μια ενδελεχέστερη διερεύνηση του πνευματικού κλίματος εκείνης της περιόδου, θα βρει σίγουρα πολύ ενδιαφέρον το σχετικό έργο του Πήτερ Γκαίυ που έχει κυκλοφορήσει και στη χώρα μας. Στα ίδια αναγνωστικά ενδιαφέροντα απευθύνεται και το ανά...

Τα δοκίμια του Τζωρτζ Όργουελ, από τα οποία παρουσιάζουμε μια μικρή επιλογή, δείχνουν πως ο Όργουελ δεν υπήρξε μόνο ένας συγγραφέας που κόμισε μέσα στην πολιτική γραφή της γενιάς του τη βαθύτερη ηθική ανησυχία και την πνευματική εντιμότητα, αλλά πώς υπήρξε συγχρόνως κι ένας ευαίσθητος και καλλιεργημένος γνώστης της λογοτεχνίας. Την εσωτερική συνάφεια και τη δυναμική σχέση ανάμεσα στις δύο αυτές ιδιότητες του συγγραφέα φωτίζει καλύτερα από κάθε άλλη ανάλυση η σύντομη πνευματική αυτοβιογραφία του "Γιατί γράφω" που λόγω του "εισαγωγικού" και αντιπροσωπευτικού της χαρακτήρα παί...

"Κάθε χρόνο που περνάει, τα πεπραγμένα των κεντροευρωπαίων πολιτικών αντιφρονούντων σβήνουν ολοένα και περισσότερο από τη ζωντανή μνήμη των ανθρώπων. Στα θορυβώδη παιχνίδια εξουσίας που ακολούθησαν το σωτήριον έτος 1980, τα νέα καθεστώτα διασάλπισαν τον μύθο των ηρωικών αντισοσιαλιστών οι οποίοι θυσίασαν την καλοπέρασή τους στον βωμό του 'δημοκρατικού' καπιταλισμού. Από τη στιγμή που δεν υπήρξε τίποτα το ηρωικό στα πεπραγμένα των νέων ελίτ -ιδιωτικοποίησαν τον εθνικό πλούτο περνώντας τον στις δικές τους τσέπες, παρέδωσαν την υπόλοιπη δημόσια περιουσία σε εταιρείες του εξωτε...

Θα μπορούσε να χαρακτηρίσει κανείς το παρόν δοκίμιο ως οιονεί βιογραφική νουβέλα καθώς η γνωστή τάση του Τόμας Μαν να εμπλέκει στη δομή της μυθιστοριογραφίας του τον δοκιμιακό λόγο, εμφανίζεται εδώ αντεστραμμένη: το δοκίμιό του "Γκαίτε και Τολστόι" έχει την υφή ενός πολυπρόσωπου αφηγήματος όπου γύρω από τα πρόσωπα των δύο βασικών χαρακτήρων του διαγράφονται με λιγότερο ή περισσότερο έντονες γραμμές διάφορες φιγούρες του εποχικού περίγυρου που καθόρισε την προσωπικότητά τους και -διαδραστικά- καθορίστηκε απ' αυτήν. Έτσι, κατ' ουσίαν, ο Τόμας Μαν δεν παρουσιάζει απλώς το δ...

Στα δοκίμια αυτού του βιβλίου εξετάζεται η σύγκρουση του πολιτικού και της κουλτούρας, ένα ζήτημα που δεσπόζει στις σύγχρονες διαμάχες γύρω από το φιλελευθερισμό. Ο Leo Strauss στο κείμενό του εξετάζει την έννοια του πολιτικού στον Καρλ Σμιτ, ο Benjamin Arditi ερευνά επίσης διεξοδικά αυτό το θέμα όπως αναπτύσσεται τόσο από τον Σμιτ όσο και από νεότερους στοχαστές. Ο Christian Emden εντοπίζει τους κοινούς τόπους του Σμιτ και της Χάννα Άρεντ κυρίως γύρω από το ζήτημα της κρίσιμης κατάστασης, ή κατάστασης έκτακτης ανάγκης. Το βιβλίο κλείνει με τη γνωστή κριτική του L. Strauss...

Το σημασιακό πεδίο του ουσιαστικού "τραγωδία" και του επιθέτου "τραγικό" παραμένει εξ ίσου απροσδιόριστο με την προέλευσή του. Η καθημερινή, ιδιωματική χρήση του όρου συνδέει το "τραγικό" με εμπειρίες, πνευματικές ή υλικές, οι οποίες καλύπτουν μια γκάμα από το πλέον ασήμαντο γεγονός -"το κέικ κάηκε στο ψήσιμο"- έως τη μεγαλύτερη συμφορά και θλίψη. Το σημείο εστίασης μπορεί να είναι στενό και συγκεκριμένο, όπως σ' ένα "τραγικό δυστύχημα", ή απροσδιόριστα ευρύ, όπως στην ξεθωριασμένη φράση "τραγική αίσθηση της ζωής". Τα πολυάριθμα υβρίδια με την ονομασία του "κωμικοτραγικού"...

Μια συλλογή οχτώ κειμένων του ποιητή και δοκιμιογράφου Γεράσιμου Λυκιαρδόπουλου σχετικά με την ποίηση και τη θεωρία της.

Ο Isaiah Berlin, ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού, υποστηρίζει εδώ με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι τα "μεγάλα αγαθά" της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι αυτονόητα. Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού, η φωνή του Berlin θα πρέπει να ακουστεί με προσοχή. Η απολαυστική γραφή και το ιδιαίτερο ύφος κάνουν το βιβλίο ένα έξοχο ανάγνωσμα.

Ο Isaiah Berlin, ένας από τους κορυφαίους εκπροσώπους της παράδοσης του φιλελεύθερου ουμανισμού, υποστηρίζει εδώ με πάθος, οξυδέρκεια και σαφήνεια ότι τα «μεγάλα αγαθά» της ανθρωπότητας -ελευθερία, δικαιοσύνη, ισότητα- δεν είναι αυτονόητα. Σε μια εποχή αυξημένου ιδεολογικού φονταμενταλισμού, η φωνή του Berlin θα πρέπει να ακουστεί με προσοχή. Η απολαυστική γραφή και το ιδιαίτερο ύφος κάνουν το βιβλίο ένα έξοχο ανάγνωσμα.

Τα τέσσερα δοκίμια του Χορκχάιμερ που περιλαμβάνονται στο βιβλίο αυτό, -Ο Σοπενχάουερ σήμερα, Θεϊσμός και αθεϊσμός, Οι Γερμανοεβραίοι, Η σύλληψη του Άιχμαν-ανήκουν στην όψιμη, "θεολογίζουσα" παραγωγή του. Η επιφυλακτικότητα και ο σκεπτικισμός που προβάλουν μέσα από αυτά για κάποιες κατακτήσεις της προόδου, διατηρούν την προγνωστική τους αξία ως προς το μέγεθος και το βάθος της εργαλειοποίησης όχι απλώς του Λόγου αλλά των πάντων.

Ο οίκτος είναι ένα προβληματικό ζήτημα. Το συναίσθημα που βρίσκεται στην καρδιά της αρχαίας ελληνικής τραγωδίας έχει προκαλέσει έντονη διαμάχη τόσο στην ελληνορωμαϊκή αρχαιότητα όσο και στη νεώτερη Ευρώπη. Ορισμένοι νεώτεροι φιλόσοφοι, ασπαζόμενοι το γενικό ήθος των Ελλήνων τραγικών ποιητών, υποστηρίζουν ότι ο οίκτος είναι ένα πολύτιμο κοινωνικό συναίσθημα χωρίς το οποίο θα ήταν δύσκολο να ιδρυθούν σωστές πολιτικές κοινότητες. Ο Ζαν-Ζακ Ρουσσώ, αφιερώνοντας ένα ολόκληρο βιβλίο, τον Αιμίλιο, στον οίκτο και στον κοινωνικό του ρόλο, συνδέει στενά αυτό το συναίσθημα με την ίδια...

Το δοκίμιο αυτό είναι μέρος της "Πολιτικής του χρόνου", ενός πολυσχιδούς φιλοσοφικού, κοινωνιολογικού αλλά και φιλολογικού έργου του Peter Osborne, σχετικά με τον μοντερνισμό και τα κινήματα της Avant-Garde. Ο συγγραφέας επιχειρεί να ερμηνεύσει την αντοχή και τη διάρκεια του όρου "μεταμοντέρνο" στη σύγχρονη θεωρία, και υποστηρίζει πως πρέπει να αναζητούμε μια φιλοσοφική ερμηνεία, η οποία θα μας δώσει απαντήσεις στην παραδοξότητα της διερώτησης για ποιο λόγο τόσο διαφορετικοί στοχαστές, όπως ο Μπένγιαμιν, ο Χάιντεγγερ, ο Φουκώ, ο Χάμπερμας κ.ά. τίθενται κάτω από την ομπρέλα...

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται ένας διάλογος ανάμεσα στον Carlo Bordoni και τον Zygmunt Bauman με κεντρικό προβληματισμό την κρίση της νεωτερικότητας. Μελετάται και αναλύεται η κρίση των αξιών και των βεβαιοτήτων, η οποία αποτελεί επιτομή των υπόλοιπων παραμέτρων (οικονομικής, πολιτικής, ηθικής, πνευματικής) της τρέχουσας πραγματικότητας που βιώνουμε ως "μετανεωτερικότητα". Κοινή τους διαπίστωση είναι πως ο μύθος της προόδου έχει από καιρό μεταλλαχθεί στο ψυχρό μεταμοντέρνο ιδεολόγημα ενός συστήματος που δεν μπορεί να συνεχίσει να υπάρχει παρά μόνο διαστρέφοντας τη δημιουργί...

Η Χάνα Άρεντ έγραφε στον πρόλογο της έκδοσης κάποιων κειμένων του Βάλτερ Μπένγιαμιν στα αγγλικά το 1969: "Είναι αδιαμφισβήτητο πως η φιλία του Βάλτερ Μπένγιαμιν με τον Μπρεχτ -μοναδική επειδή εδώ ο μεγαλύτερος εν ζωή Γερμανός ποιητής συνάντησε τον πιο σημαντικό κριτικό της εποχής του, πράγμα για το οποίο είχαν πλήρη συνείδηση και οι δύο- υπήρξε το [...] πιο σημαντικό άγγιγμα της καλής τύχης στη ζωή του Μπένγιαμιν". Πολύ πιο σημαντικό, βέβαια, είναι ότι εβδομήντα οκτώ χρόνια από τη "φυγή" του πρώτου (κυνηγημένου σαν αγρίμι και δολοφονημένου, στην πραγματικότητα, από τον φασι...

Στο ανά χείρας κείμενό του για την μοντέρνα τέχνη και τη φιλοσοφία της, ο Hulme ρητά ομολογεί ότι ακολουθεί τις αρχές του Wilhelm Worringer σχετικά με την αναπαράσταση στις αρχαιοελληνικές, αναγεννησιακές και αρχαϊκές μορφές τέχνης, ενώ η Μπερξονική του προοπτική φαίνεται καθαρά στον χαρακτηρισμό των δύο πρώτων μορφών τέχνης ως ζωικών, χρησιμοποιώντας εμφανώς την αντίστοιχη Μπερξονική ορολογία ζωική ορμή (elan vital), πανζωικότητα (panvitalismus) κ.λπ. Ως προς την αδιάσπαστη ενότητα της τέχνης και της φιλοσοφικής κοσμοθεώρησης κάθε εποχής, ο Hulme είναι κατηγορηματικός. Η τ...