Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

ΣΗΜΕΙΩΣΗ ΓΙΑ ΤΟ FAREWELL Ο Πάμπλο Νερούδα δε γνώρισε τη μητέρα του και, παρά το γεγονός ότι αγάπησε τη δεύτερη γυναίκα του πατέρα του, η ζωή του, καθώς και η ποίησή του η ερωτική χαρακτηρίζονται από το διαρκές παιχνίδι της πλησμονής και της κένωσης. Πίσω από τη γυναίκα, πίσω από το αντικείμενο που απευθύνει τον ερωτικό του λόγο, βρίσκεται πάντα αυτή η πρωταρχική σκηνοθεσία της εύρεσης και της απώλειας της μητρικής φιγούρας. Το ποίημα "Farewell" παραπέμπει στη συμφωνία του Χάυντν που έχει τον ίδιο υπότιτλο. Και παρόλο που δεν την ακολουθεί ως προς τα μέρη της -η συμφ...

Έχουν περάσει πάνω από τριάντα χρόνια από την Α΄ έκδοση του "Γενικού άσματος" του Πάβλο Νερούδα σε μετάφραση Δανάης Στρατηγοπούλου και πάνω από δώδεκα που το έργο αυτό παρέμενε εξαντλημένο. Η παρούσα έκδοση του "Γενικού άσματος" έχει επετειακό χαρακτήρα -φέτος γιορτάζουμε τα εκατό χρόνια από τη γέννηση του μεγάλου ποιητή-, αλλά αποτελεί και μια προσφορά στη μεγάλη μας Δανάη που αφιέρωσε τη ζωή της για να κάνει γνωστό το συνολικό έργο του Χιλιανού ποιητή. Δε χρειάζεται, άλλωστε, να αναφέρουμε εδώ τη γνωστή σε όλους δράση της Δανάης στη Χιλή, όπου δίδασκε στο Ελεύθερο Πανεπι...

Είκοσι χρονώ ήταν και δεν ήταν ο Νεφταλί Ρικάρδο Ρέγιες Μπασοάλτο -γνωστός σήμερα ανά την υφήλιο με το ψευδώνυμο Πάμπλο Νερούδα-, όταν δημοσίευσε μια μικρή συλλογή ποιημάτων με τίτλο "Veinte poemas de amor y una cancion desesperada". Κι έμελλε το βιβλιαράκι ετούτο όχι μόνο να γίνει o μηνύτορας της έλευσης του νεαρού ποιητή από το Παρράλ της Χιλής στην επικράτεια των ύψιστων λυρικών κατορθωμάτων (εξ όνυχος γαρ...), και μία από τις διαχρονικώς δημοφιλέστερες αναφορές στη λεγόμενη ερωτική ποίηση, αλλά και να είναι πια έργο κλασικό της παγκόσμιας λογοτεχνίας, σχεδόν ισότιμο με...

Τα "Είκοσι ερωτικά ποιήματα κι ένα τραγούδι απελπισμένο", η δεύτερη συλλογή του Νερούδα εκδόθηκε για πρώτη φορά το 1924, από τις εκδόσεις Νασιμιέντο της Χιλής. Κάποια από τα ποιήματα δημοσιεύτηκαν σε εφημερίδες και περιοδικά πριν την έκδοση του βιβλίου. Ο τίτλος στην αρχή ήταν άλλος: "Ποιήματα μιας γυναίκας κι ενός άνδρα", αρχικά. Αργότερα "Δώδεκα ερωτικά ποιήματα κι ένα τραγούδι απελπισμένο". Η έκδοση δεν ήταν εύκολη με δεδομένη την οικονομική ένδεια του ποιητή. Ο Νερούδα μνημονεύει τη βοήθεια που του προσέφερε ο πεζογράφος και δραματουργός Εδουάρδο Μπάρριος, όταν τον...

[...] Σχετικά με το Σονέτο, ο Νερούδα το διάλεξε ως την κατάλληλη φόρμα εξύμνησης του έρωτά του για τη Ματίλντε, τη γυναίκα με την οποία έζησε τα περισσότερα χρόνια της ερωτικής του ζωής, ίσως για να βάλει κάποιο φραγμό στην ποιητική του πληθωρικότητα ή για να πληρώσει, κι εκείνος με τη σειρά του τον καθιερωμένο φόρο στο κλασικό αυτό στιχουργικό είδος. Πολύ μεγάλη σημασία για τους μεταφραστές των εκατό αυτών σονέτων έχει το γεγονός ότι, με εξαίρεση ένα μόνο σονέτο, το υπ' αριθμόν 66 (LXVI), ο Νερούδα δεν ακολουθεί, για ευκολία του, προφανώς, ούτε τον κλασικό, ούτε κανέναν...

Όταν ο τόσο οικείος μας Ισπανός ποιητής Φεδερίκο Γκαρθία Λόρκα παρουσίασε στη φιλοσοφική σχολή στη Μαδρίτη τον Χιλιανό ομότεχνό του Πάμπλο Νερούδα, μίλησε για "έναν αυθεντικό ποιητή, από εκείνους που έχουν καλλιεργήσει τις αισθήσεις τους σ' έναν κόσμο που δεν είναι ο δικός μας και που ελάχιστοι τον αντιλαμβάνονται. Έναν ποιητή πιο κοντά στο θάνατο παρά στη φιλοσοφία· πιο κοντά στον πόνο παρά στη διανόηση· πιο κοντά στο αίμα παρά στο μελάνι. Παραμένει απέναντι στον κόσμο γεμάτος ειλικρινή έκπληξη και του λείπουν τα δύο εκείνα στοιχεία με τα οποία έχουν ζήσει τόσοι και τόσοι...

"Σπάνια άνθρωπος έζησε τόσο ζεστά, έντονα, ενθουσιαστικά, σχεδόν ερωτικά τη φιλία όπως ο Νερούδα για μένα κι εγώ για τον ποιητή. Γι' αυτό και η συγκίνησή μου είναι βαθύτατα εξουθενωτική τώρα που του χαρίζω αυτό το εξαιρετικό βιβλίο, στα εκατό χρόνια από τη γέννησή του (12 Ιουλίου 1904), έχοντας μαζί με τα γραφτά μας και τη φωνή του κοντά στη δική μου". Αυτά λέει η 90χρονη έφηβη Δανάη στον πρόλογό της γι' αυτή τη γιορταστική έκδοση του "Εστραβαγάριο" που, πέρα από τη δύναμη και τη γοητεία των στίχων του, προσφέρει για πρώτη φορά στο κοινό, σε cd, τρία από τα καλύτερα ποιή...

"Όταν τον ρώτησα "τι να σου μεταφράσω ελληνικά", δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι ο Νερούδα μου ζήτησε να μεταφέρω ελληνικά το "Εστραβαγάριό" του - αφού κοιτάχτηκε με παράξενη χαρά με τη Ματίλντε, με την οποία ξεφώνισαν σχεδόν μαζί: "Ελ Εστραβαγάριο, νατουραλμέντε!" Ούτε είναι τυχαίο το γεγονός ότι το αφιερώνω στον μεγάλο της ποίησής μας, τον Γιάννη Ρίτσο. Το "Εστραβαγάριο" είναι λεπταίσθητα λυρικο-χιουμοριστικό, σαν να 'ρχεται από κλίματα σαν το δικό μας και, όταν το 'γραφε, σαν να ένιωθε πολύ Έλληνας, όλων των εποχών. Είναι βιβλίο δύσπεπτο για ανθρώπους λιγότερο θρεμμένου...

Ήταν αυτός που κατασκεύαζε όνειρα, που κάλπαζε στον άνεμο πάνω στο άτι της βροχής κι ύστερα ξεκουραζόταν στην καρδιά της φωτιάς. Ήταν ένας καθηγητής της ζωής και του έρωτα, ένας περιπλανώμενος σπουδαστής του σκληρού χρόνου και του θανάτου. Η ψυχή του ανθρώπου είναι από ίσκιο, γι’ αυτό και ταξιδεύει. Ο Πάμπλο Νερούδα είχε αναγγείλει το "Εστραβαγάριο" σε ειδική συνέντευξη την άνοιξη του 1958. Ο Χιλιανός νομπελίστας ξεχώριζε τούτη τη συλλογή. Την έγραψε σε μια ιδιαίτερη περίοδο της ζωής του, την οποία ο ίδιος ονόμαζε "φθινοπωρινή", όταν είχε πλέον επιστρέψει για τα καλά στην π...

Στον παρόντα τόμο έχω συγκεντρώσει, πενηντατέσσερα μεταφράσματά μου από το συνολικό έργο του Πάμπλο Νερούδα: πρόκειται κατ' ουσίαν για ένα αραιό κορφολόγημα από ποιήματα μιας πεντηκονταετίας - από την εμβληματική συλλογή "Veinte poemas de amor y una cancion desesperada" του 1924 έως τον κύκλο "Jardin de invierno", πού εκδόθηκε το 1974, ένα χρόνο μετά τον θάνατο του ποιητή. Κάμποσα από αυτά -όχι πολλά, πάντως!- τα είχα δημοσιεύσει στο παρελθόν είτε σε δικά μου βιβλία είτε σε περιοδικά· εδώ παρουσιάζονται λίγο-πολύ ξαναδουλεμένα. Τα περισσότερα μεταφράσματα είναι παλιά: των μ...

(...) Επιπλέον, το περιεχόμενο του βιβλίου, εάν θα μπορούσε να φανεί χρήσιμο από άποψη στοχασμού- το λέω, διότι είναι προφανές, ότι οι σύγχρονοι ποιητές, δείχνουν να αγνοούν ότι η τέχνη δύναται να προσκαλεί σε στοχασμό- οπωσδήποτε, θα είχε νόημα καθόσον δεν θα διστάζαμε- επιτέλους- να θέσουμε πραγματικά ερωτήματα που ίσως να ανέτρεπαν ακόμη και την ίδια την ιστορία της λογοτεχνίας- των κολεγίων και των πανεπιστημίων. Διάφορα ψευδο-αστικά ερωτήματα που διατυπώθηκαν, έχουν τυραννήσει την τέχνη στον ίδιο βαθμό, που έχουν γλυκάνει τη ζωή όσων δεν έχουν κανένα ταλέντο σε αυτή. Έ...

[...] Μαχητικά πολιτικός και έντονα ερωτικός ποιητής, ο Νερούντα, με τη συλλογή του "Οι στίχοι του Καπετάνιου" μας έδωσε μια απλή, άμεση και δυνατή έκφραση του έρωτά του και των ερωτικών "καυγάδων" με τη Ματίλδη Ουρουτία, την δεύτερη γυναίκα του που την παντρεύτηκε τρία χρόνια μετά την πρώτη ανώνυμη έκδοση της συλλογής. Το 1963, προλογίζοντας μια ανατύπωση του βιβλίου του, που εμφανίζεται με το όνομα του ποιητή, δίνει την παρακάτω εξήγηση: "Έγινε πολλή συζήτηση γύρω από την ανωνυμία αυτού του βιβλίου. Εκείνο που συζήτησα με τον εαυτό μου, όλον αυτόν τον καιρό, ήταν αν θα έ...

"Πολύ συζητήθηκε η ανωνυμία αυτού του βιβλίου. Αυτό που εγώ συζητούσα μέσα μου, εν τω μεταξύ, ήταν αν έπρεπε ή όχι να το βγάλω από την στενή προέλευσή του: να αποκαλύψω την καταγωγή του ήταν να ξεγυμνώσω τα ιδιωτικά περιστατικά της γέννησής του. Και δεν μου φαινόταν πως μια τέτοια πράξη θα ήταν πιστή στα αρπάγματα του έρωτα και της τρέλας, στο απαρηγόρητο και φλεγόμενο κλίμα της εξορίας που το γέννησε. Από την άλλη σκέφτομαι πως όλα τα βιβλία θα έπρεπε να είναι ανώνυμα. Αλλά ανάμεσα στο να αφήσω σε όλα τα δικά μου το όνομά μου ή να τα παραδώσω σε κάτι πλέον μυστηριώδες,...