Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο παρών τόμος είναι ένα ανθολόγιο κειμένων τού Φρόυντ σχετικά με όλες τις μορφές και τις εκδοχές της σεξουαλικής διαστροφής. Γι’ αυτά τα πολύ επίμαχα ζητήματα, χρησιμοποιείται αυτούσιος ο λόγος του πατέρα της ψυχανάλυσης.

Περιεχόμενα - Βέρα Παύλου: Εισαγωγικό σημείωμα - Sigmund Freud, "Χαρακτήρας και πρωκτικός ερωτισμός (1908)" - Sandor Ferenczi, "Η οντογένεση του ενδιαφέροντος για το χρήμα" - Alain Gibeault, "Συμβολική του χρήματος και ψυχανάλυση" - Marilia Aisenstein, "Ορισμένες σκέψεις για το χρήμα και τη μεταβιβαστική νεύρωση σε αναφορά με τον άνθρωπο με τα ποντίκια" - Pierre Sullivan, "Το νόημα του χρήματος: S. Freud, K. Marx, T. Bernhard"

Τι λέει η ψυχανάλυση για τη γυναίκα; Ο Φρόιντ, στην αλληλογραφία του με τη Μαρία Βοναπάρτη, σημείωνε: "Το μεγάλο ερώτημα έμεινε χωρίς απάντηση. Ένα ερώτημα στο οποίο εγώ ο ίδιος δεν μπόρεσα να απαντήσω, ακόμα κι αν τριάντα χρόνια μελετώ τη γυναικεία ψυχή. Αυτό είναι: Τι θέλει η γυναίκα;" Ο Φρόιντ, μέσα από το ύφος και τα ερωτήματα που θέτει στο κείμενο, περιγράφει την dark continent (τη μαύρη ήπειρο) της γυναικείας σεξουαλικότητας. Η Σιμόν ντε Μποβουάρ έγραφε ότι δεν γεννιέσαι γυναίκα, αλλά γίνεσαι. Το ίδιο θεωρεί και ο Φρόιντ, αφού αυτό που περιγράφεται δεν είναι ά...

Στο παρόν κείμενο που αποτελεί, ουσιαστικά, την πρώτη συνολική διατύπωση, μετά το κείμενο του 1894, των ψυχονευρώσεων άμυνας, ο Φρόιντ συνεχίζει την ψυχιατρική παράδοση της εποχής του καθώς και τις θεωρίες τού Πιερ Ζανέ για τη διάκριση των νευρώσεων. Εδώ, δεν ενδιαφέρεται να κάνει μια διάκριση ανάμεσα στη νεύρωση και την ψύχωση, αλλά να προσδιορίσει με σαφήνεια το μηχανισμό της υστερίας, της ιδεοψυχαναγκαστικής νεύρωσης, καθώς και της παράνοιας. Και οι τρεις περιπτώσεις υπάγονται στις ψυχονευρώσεις άμυνας σε αντιδιαστολή με τις ενεστώσες νευρώσεις (Aktualneurose). Οι...

Το μικρό αυτό κείμενο του Φρόυντ αποτελεί συνοπτική και εκλαϊκευμένη εκδοχή της Ερμηνείας των ονείρων, το οποίο αν και είχε κυκλοφορήσει ένα χρόνο νωρίτερα δεν γνώρισε μεγάλη απήχηση. Με τρόπο σαφή και ακριβή, ο Φρόυντ μας δίνει τις βασικές αρχές της ριζοσπαστικής για την εποχή θεώρησής του, τεκμηριώνοντας μέσα από πολλαπλά παραδείγματα ονείρων τη μέθοδο ερμηνείας του. Μας δείχνει πώς η λαϊκή αντίληψη αλλά και οι πεποιθήσεις των αρχαίων για το όνειρο είναι πιο κοντά στην πραγματικότητα από ό,τι οι θεωρίες των ειδικών της εποχής και μας εξηγεί με απλούς όρους πώς λειτουργεί...

"Ο πολιτισμός αντιμετωπίζει την επικίνδυνη επιθετική τάση του ατόμου εξασθενίζοντάς την, αφοπλίζοντάς την, αναθέτοντας την επιτήρησή της σε μια αρχή στο εσωτερικό του, η οποία μοιάζει με κατοχική δύναμη σε μια κατακτημένη πόλη". Το κύριο θέμα του βιβλίου είναι ο ασυμφιλίωτος ανταγωνισμός των απαιτήσεων των ενστίκτων και των περιορισμών που επιβάλλει ο πολιτισμός. [...] Το βιβλίο είναι και θα παραμείνει επίκαιρο, γιατί κρατά μπροστά στον άνθρωπο έναν καθρέφτη μέσα στον οποίο μπορεί να δει όλα τα καλά και όλα τα κακά της ύπαρξής του κατά τη διάρκεια της μακραίωνης, μεγαλει...

Το κύριο θέμα του βιβλίου είναι ο ασυμφιλίωτος ανταγωνισμός των απαιτήσεων των ενστίκτων και των περιορισμών που επιβάλλει ο πολιτισμός. [...] Το βιβλίο είναι και θα παραμείνει επίκαιρο, γιατί κρατά μπροστά στον άνθρωπο έναν καθρέφτη μέσα στον οποίο μπορεί να δει όλα τα καλά και όλα τα κακά της ύπαρξής του κατά τη διάρκεια της μακραίωνης, μεγαλειώδους πορείας του προς τον πολιτισμό που δημιούργησε.

Στο δοκίμιο αυτό, ο Φρόυντ καταπιάνεται με τη γένεση και τη λειτουργία της θρησκείας, ενώ αποκαλύπτει ως καταγωγικά κίνητρα της θρησκείας τη νοσταλγία για τον πατέρα και την ανημποριά του παιδιού αλλά και του ενήλικα απέναντι στη φύση και στη ζωή. Αναγνωρίζει την ιστορική αλήθεια που διασώζουν οι θρησκευτικές αναπαραστάσεις και την καθοριστική συμβολή τους στη διατήρηση των ανθρώπινων κοινωνιών, καταδεικνύει όμως την αυταπάτη που συνιστούν, καθώς αποτελούν "εκπληρώσεις των παλαιότερων, των ισχυρότερων, των πιο επιτακτικών επιθυμιών της ανθρωπότητας". Προχωρεί σε μια αναλυτι...

Για τον Καντ, ο μελαγχολικός συνδέεται με την απουσία της παράστασης, την αδυναμία να την παραστήσουμε, μολονότι μπορούμε να τη σκεφτούμε. Στον Φρόιντ, δεν μπορούμε καν να τη σκεφτούμε. Ο καντιανός μελαγχολικός, ο μπωντλερικός αναρρωνύων, η φροϋδική διατύπωσή του στο Πένθος και μελαγχολία συνδέονται σε ένα πράγμα: η σχέση με την παράσταση είναι προβληματική, δεν μπορεί, πλέον, να στοιβάζεται στην adequatio rei et intellectus. Η νεωτερικότητα βρίσκεται μπροστά σε μία λευκή παράσταση και το φόβο που απορρέει από αυτή. Σε αυτή τη μεγάλη παράδοση διατηρείται, ακόμα, ο πυρήνας τ...

Συλλογή βραχέων κειμένων του Φρόυντ, τα οποία μεταφράζονται για πρώτη φορά στα ελληνικά, με προμετωπίδα την περίφημη αναφορά στο "οικογενειακό μυθιστόρημα των νευρωτικών". Θεματικός άξονας των κειμένων αυτών η σχέση του ατομικού με το συλλογικό, δοθείσης της ιδιαίτερης αναφοράς στο σχολείο, την "εγκαταλελειμμένη" νεολαία, την αυτοκτονία, τον γάμο, καθώς επίσης και οι επί μέρους εκφάνσεις της οιδιπόδειας διαλεκτικής, μέσα από τις παραπραξίες και την υποκειμενική θεώρηση της πραγματικότητας. Επίμετρο από τον Σερζ Κοτέ, πανεπιστημιακό και ψυχαναλυτή της Σχολής του Φροϋδικού Αι...

Το 1908, φτάνει στα χέρια του νεαρού Γκάντι, μια επιστολή του μεγάλου Τολστόι, στην οποία ο σπουδαίος συγγραφέας αναλύει μοναδικά το φοβερό πρόβλημα της βίας και τις αιτίες του και προτείνει τον τρόπο με τον οποίο θα μπορούσε αυτό να εξαλειφτεί. Μερικά χρόνια μετά, το 1931, βλέποντας τις φλόγες του πολέμου να πλησιάζουν, ο Αϊνστάιν στέλνει μια επιστολή στον Φρόιντ, τον οποίο θαυμάζει απεριόριστα για το έργο του, και τον παρακαλεί να απαντήσει στο καυτό ερώτημα: "Υπάρχει κάποιος τρόπος να ελευθερώσουμε το ανθρώπινο είδος από τον τρόμο του πολέμου;" Ο Φρόιντ ανταποκρίνεται μ...

Το μικρό αυτό σε όγκο βιβλίο είναι το κατ’ εξοχήν βιβλίο του Φρόυντ που εισάγει μια νέα αρχή, και από πολλές απόψεις αποτελεί τομή στο οικοδόμημα της σκέψης του. Βρίθει από ιδέες, πολλές από τις οποίες ήταν νέες, ή τουλάχιστον νέα ήταν η συνύφανσή τους σε μια νέα σύνθεση. Το εξέχον χαρακτηριστικό του βιβλίου είναι ουσιαστικά η καινοφανής σύμπλεξη της ψυχανάλυσης με την φιλοσοφία και την εξελικτική βιολογία. Έτσι το Πέραν της αρχής της ηδονής, σύμφωνα με τα λόγια του ίδιου του Φρόυντ εκπροσωπεί την επιδίωξή του «να προσδιοριστούν σταθερά μερικές από τις σημαντικότερες ιδέε...

Γιατί το άτομο εκδηλώνει μέσα στο πλήθος ιδιότητες που δεν εμφανίζει όταν είναι και δρα μόνο του; Γιατί υπό την επίδραση της μάζας, για παράδειγμα, οι νοητικές του ικανότητες υποχωρούν, έχει ακραίες συναισθηματικές αντιδράσεις ή επιδεικνύει ανιδιοτέλεια και αυταπάρνηση; Αυτό θεωρεί ο Φρόυντ ως το ουσιώδες ερώτημα μιας ψυχολογίας των μαζών. Και δεν ασχολείται μαζί του μόνο επειδή τα «μαζικά φαινόμενα» αρχίζουν να δεσπόζουν στην κοινωνία της εποχής του, ούτε επειδή στην ώριμη περίοδο της σκέψης του φιλοδοξεί να διαμορφώσει μιας ευρύτερη ανθρωπογνωστική προσέγγιση, πέρα από τη...

Αυτό το μικρό σε έκταση αλλά πυκνό σε σημασίες δοκίμιο σηματοδοτεί μια μεγάλη στροφή στο έργο του Φρόυντ. Γραμμένο λίγο μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου και επηρεασμένο, ενδεχομένως, από τις δυνάμεις καταστροφής που αυτός αποδέσμευσε, θα εγκαταλείψει την καθιερωμένη μέχρι τότε ψυχαναλυτική αντίληψη ότι τα ψυχικά φαινόμενα κυριαρχούνται από την παντοδυναμία της αρχής της ευχαρίστησης, εισάγοντας μια έννοια περισσότερο πρωτόγονη, περισσότερο καθοριστική, περισσότερο ζοφερή, την ενόρμηση του θανάτου. Ο Φρόυντ μελετά φαινόμενα όπως αυτό της ψυχαναγκαστικής επανάληψης κ...

Στη διάρκεια του πλούσιου και πολυτάραχου βίου του ο Φρόυντ δεν ασχολήθηκε μόνο με την κλινική ψυχανάλυση και τη συγγραφή επιστημονικών βιβλίων και μελετών που έμελλε ν’ αλλάξουν ριζικά τον τρόπο που κατανοούμε και αντιμετωπίζουμε σήμερα τις ψυχικές ασθένειες, αλλά μελέτησε σε βάθος τη λογοτεχνία και το θέατρο. Σε πολλά κείμενά του ανέλυσε με τρόπο διεισδυτικό και πρωτότυπο κλασικά μυθιστορήματα και θεατρικά έργα, θέλοντας να δείξει ότι πολλές από τις θεωρίες του επιβεβαιώνονταν από τη δράση και συμπεριφορά των ηρώων τους. Εκτός από το κλασικό πλέον δοκίμιο που φέρει τον εν...

Όπως και να διαβάσει κανείς τις "Τρεις μελέτες για τη σεξουαλική θεωρία", το κείμενο αυτό διατρέχεται από μία γενική και θεμελιώδη θέση: η διαστροφή δεν είναι εκτροπή, παρέκκλιση της σεξουαλικότητας, αλλά στην ίδια της την ουσία η ανθρώπινη σεξουαλικότητα είναι διαστροφική. Με άλλα λόγια, η "εξαίρεση", δηλαδή η διαστροφή, καταλήγει να συμπαρασύρει στην κίνησή της και τον κανόνα. Η εξαίρεση, που θα έπρεπε να προϋποθέτει την ύπαρξη ενός προκαθορισμένου ενστίκτου, μιας προκαθορισμένης σεξουαλικής λειτουργίας με σαφώς προσδιορισμένους τους κανόνες εκπλήρωσής της, η εξαίρεση αυτ...

Αυτού του είδους η φαντασίωση, σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε σήμερα, παρουσιάζεται στην πρώτη παιδική ηλικία, ίσως τυχαία και διατηρείται με σκοπό την αυτοερωτική ικανοποίηση· θεωρείται πρώιμο χαρακτηριστικό διαστροφής. Μία από τις συνιστώσες της σεξουαλικής λειτουργίας θα αναπτύχθηκε ταχύτερα από τις άλλες, θα αυτονομήθηκε πρώιμα, θα παγιώθηκε και επομένως διέφυγε από τις μεταγενέστερες εξελίξεις της ανάπτυξης, δίνοντας, όμως, με τον τρόπο αυτό, μια μαρτυρία της ιδιαίτερης και ανώμαλης σύστασης της προσωπικότητας. Γνωρίζουμε ότι μια τέτοια παιδική διαστροφή μπορεί να μη διατηρ...

Όταν πρωτοεκδίδεται το έργο αυτό στα 1930, ο Φρόυντ είναι πλέον άρρωστος και καταβεβλημένος, ενώ η ναζιστική απειλή θα τον αναγκάσει να εκπατριστεί και να καταφύγει στο Λονδίνο. Εδώ και κάποια χρόνια, έχει δώσει μια νέα τροπή στην ψυχαναλυτική σκέψη, προτείνοντας την ιδέα της ενόρμησης του θανάτου. Στην τροχιά αυτής της τολμηρής ιδέας, που συναντά αντιδράσεις ακόμη και σε ψυχαναλυτικούς κύκλους, κινείται το κείμενο της "Δυσφορίας μέσα στον πολιτισμό". Σύμφωνα με αυτήν, η επιθετικότητα και η καταστροφή είναι βιολογικώς εγγενή στοιχεία της ανθρώπινης ιδιοσυστασίας και ανάγον...

Ο πολιτισμός μας είναι δομημένος... στην καταπίεση των ενορμήσεων. Καθένας ξεχωριστά έχει εκχωρήσει ένα τμήμα της ιδιοκτησίας του, της εξουσιαστικής του τελειότητας, των επιθετικών και εκδικητικών τάσεων της προσωπικότητάς του. Εξ αυτών των συνεισφορών προέκυψε η κοινή πολιτισμική ιδιοκτησία υλικών και πνευματικών αγαθών. Πέρα της βιοτική ανάγκης, εκείνα τα οποία ώθησαν τα μεμονωμένα άτομα σε αυτήν την παραίτηση είναι ακριβώς τα συναγόμενα εκ του ερωτισμού οικογενειακά συναισθήματα... Όποιος δυνάμει της άκαμπτης ιδιοσυστασίας του δεν δέχεται να συμπράξει σε αυτήν την ενορμ...

Στα τέλη του 19ου και στις αρχές του 20ού αιώνα, ο Αυστριακός Σίγκμουντ Φρόυντ, φυσιολόγος και ψυχίατρος, έθεσε με τις μελέτες του τις βάσεις της ψυχανάλυσης ως θεραπευτικής μεθόδου και έφερε επανάσταση στον τρόπο που ο σύγχρονος άνθρωπος αντιλαμβάνεται έννοιες όπως η συνείδηση και η σεξουαλικότητα. Στην "Ψυχοπαθολογία της Καθημερινής Ζωής" ("Zur Psychopathologie des Alltagslebens", 1901), ο Φρόυντ αναζητά κρυμμένες προθέσεις, ενδόμυχες επιθυμίες και καταπιεσμένες σκέψεις, καλυμμένες πίσω από φαινόμενα όπως το ξέχασμα κύριων ονομάτων, η παρανάγνωση και η παραδρομή στη γρ...