Μπαλτάς Αριστείδης 1943-
Baltás Aristeídis
Ο Αριστείδης Μπαλτάς γεννήθηκε το 1943 στην Κέρκυρα. Είναι ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας των Επιστημών του τμήματος Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών (πρ. Γενικού Τμήματος) του ΕΜΠ. Μετά τις βασικές σπουδές μηχανολόγου-ηλεκτρολόγου στο ΕΜΠ (1962-67), έκανε μεταπτυχιακά και διδακτορικό στη Θεωρητική Φυσική στο Πανεπιστήμιο Παρισίων XI (1972). Το 1982 εκλέχθηκε λέκτορας στον Τομέα Φυσικής του ΕΜΠ, το 1984 επίκουρος καθηγητής φιλοσοφίας και μεθοδολογίας της φυσικής στο ίδιο Τμήμα/Τομέα, το 1992 αναπληρωτής καθηγητής και το 2002 καθηγητής φιλοσοφίας των επιστημών. Στο πλαίσιο των ερευνητικών ενδιαφερόντων του ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την επιστημολογία του Λουί Αλτουσέρ, ως απόρροια της λεγόμενης Γαλλικής Σχολής Επιστημολογίας (Μπασελάρ, Canguilhem, Κοϋρέ, Cavailles), καθώς και με την αγγλοσαξονική φιλοσοφία της επιστήμης, με βάση τη σκέψη των K. Popper, T.S. Kuhn, I. Lakatos, P. Feyerabend, L. Laudan, κ.ά. Ενδιαφέρθηκε, επίσης, για τη φιλοσοφία της επιστήμης στο πλαίσιο μιας γενικότερης φιλοσοφικής θεώρησης του κόσμου και της γνώσης, με βάση το έργο των Βιτγκενστάιν, Νίτσε, Σπινόζα, Ντεριντά, McDowell, Μπένγιαμιν, κ.ά.Το 2002 τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής για το βιβλίο του "Αντικείμενα και όψεις εαυτού" (εκδ. Εστία). Τον Δεκέμβριο του 2010 του απονεμήθηκε το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας στη μνήμη των Βασίλη Ξανθόπουλου-Στέφανου Πνευματικού. Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ -υπήρξε μεταξύ εκείνων οι οποίοι υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη δημιουργίας του κόμματος- και πρόεδρος του Ινστιτούτου "Νίκος Πουλαντζάς". Διετέλεσε βουλευτής της περιφέρειας Αττικής με τον ΣΥΡΙΖΑ και ανέλαβε καθήκοντα ως Υπουργός Παιδείας (Ιανουάριος 2015-Αύγουστος 2015) και Πολιτισμού & Αθλητισμού (Σεπτέμβριος 2015-Νοέμβριος 2016) στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
5 οικουμενικοί Έλληνες στοχαστές
Συλλογικό έργο
Οι Εκδόσεις των Συναδέλφων (2014)
Οι στοχαστές που παρουσιάζονται σε αυτό το βιβλίο αντανακλούν μια παγκοσμιότητα της σκέψης. Υπήρξαν άνθρωποι που επηρέασαν με τον στοχασμό τους την οικουμενική κληρονομημένη σκέψη, ενώ το έργο τους αποτελεί μέχρι και σήμερα σπέρμα γονιμοποιό για όσους θέλουν να διαυγάσουν με έναν ουσιαστικό τρόπο τη σημερινή κατάσταση, αλλά και να οδηγηθούν σε μια πιο ριζοσπαστική θεώρηση των πραγμάτων. Ο μικρός αυτός τόμος περιέχει κείμενα Ελλήνων και ξένων διανοουμένων και μελετητών που δημοσιεύτηκαν στα αντίστοιχα αφιερώματα που έκανε η Εφημερίδα των Συντακτών. Τα κείμενα και οι εκτιμήσ...
Jacques Derrida: Μαρτυρία και μετάφραση: επιβιώνοντας ποιητικά. Και τέσσερις αναγνώσεις
Derrida Jacques 1930-2004
Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (1996)
Στις 9 Μαρτίου 1995, στις 7 μ.μ., ο Jacques Derrida, προσκεκλημένος του Κέντρου Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, με τη συνεργασία του εκδοτικού οίκου Εκκρεμές, έδωσε μια διάλεξη στο Auditorium του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών με θέμα: "Temoignage et traduction: Survivre en poete". ("Μετάφραση και μαρτυρία. Επιβιώνοντας ποιητικά"). Ακολούθησαν κατά σειράν και στην ελληνική γλώσσα, "τέσσερις αναγνώσεις" για το έργο του Γάλλου φιλοσόφου από τους Γιώργο Βέλτσο, Αριστείδη Μπαλτά, Χρήστο Γ. Λάζο και Βαγγέλη Μπιτσώρη. Την εκδήλωση έκλεισε η δευτερολογία του...
Ανθρώπινη γνώση
Batens Diderik
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Το βιβλίο αυτό του διακεκριμένου Βέλγου φιλοσόφου Diderik Batens μιλάει για τη γνώση και τη δυναμική της, για την αιτιολόγηση και την ορθολογικότητα. Οι αντιλήψεις μας πηγάζουν από μια παραδοσιακή γνωσιολογία που συχνά τείνει είτε προς τον απόλυτο ορθολογισμό είτε προς την απόλυτη άρνησή του. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που σε πολλές χώρες, κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής, ανθούν ο φονταμενταλισμός, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, καθώς και μια τάση προς εξάρτηση από παρα-επιστήμες και ψευδο-μυστικισμούς -ένα φαινόμενο που αποσιωπάται αλλά δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Στόχος...
Ανθρώπινη γνώση
Batens Diderik
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Το βιβλίο αυτό του διακεκριμένου Βέλγου φιλοσόφου Diderik Batens μιλάει για τη γνώση και τη δυναμική της, για την αιτιολόγηση και την ορθολογικότητα. Οι αντιλήψεις μας πηγάζουν από μια παραδοσιακή γνωσιολογία που συχνά τείνει είτε προς τον απόλυτο ορθολογισμό είτε προς την απόλυτη άρνησή του. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που σε πολλές χώρες, κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής, ανθούν ο φονταμενταλισμός, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, καθώς και μια τάση προς εξάρτηση από παρα-επιστήμες και ψευδο-μυστικισμούς -ένα φαινόμενο που αποσιωπάται αλλά δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Στόχος...
Άνθρωπος και φύση στην Αναγέννηση
Debus Allen G.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1997)
Καμία περίοδος της ιστορίας της επιστήμης δεν έχει μελετηθεί με μεγαλύτερη λεπτομέρεια από εκείνη της Επιστημονικής Επανάστασης, κι όμως αυτή ακριβώς η περίοδος εξακολουθεί να αποτελεί αίνιγμα, ακόμη και ως προς τα χρονολογικά της όρια. Ορισμένοι μιλούν για μια διάρκεια τριών αιώνων, από το 1500 ώς το 1800, ενώ άλλοι εξετάζουν μόνο τις δραματικές εξελίξεις του 17ου αιώνα. Το παρόν βιβλίο μιλά για την επιστημονική Αναγέννηση, που διαρκεί από τα μέσα του 15ου ως τα μέσα του 17ου αιώνα, ανιχνεύοντας τις μακροχρόνιες και ποικίλες επιδράσεις του ουμανισμού στην ιατρική και τις ά...
Αντικείμενα και όψεις εαυτού
Μπαλτάς Αριστείδης 1943-
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2001)
Το βιβλίο του Αριστείδη Μπαλτά είναι μια σειρά ασκήσεων που ανιχνεύουν πώς ενσωματώνεται το άτομο στον θεωρητικό του λόγο, ακόμη και στον επιστημονικό.
Αντίληψη, θεωρία και δέσμευση
Brown Harold I.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1995)
Πώς εξελίσσονται και πώς αλλάζουν οι επιστημονικές θεωρίες; Ποιοι είναι οι τρόποι και οι μορφές αυτών των αλλαγών; Σε τι συνίσταται μια "επιστημονική επανάσταση"; Ποια είναι η σχέση της "παλιάς" με τη "νέα" επιστημονική θεωρία; Ποιο είναι το νόημα της "επιστημονικής προόδου"; Αυτά είναι μερικά από τα κεντρικά ερωτήματα που σηματοδοτούν το πέρασμα από την "παλαιά" στη "νέα" φιλοσοφία της επιστήμης. Από τη "στατική" στη "δυναμική" θεώρηση του επιστημονικού φαινομένου. Από το "τι είναι μια επιστημονική θεωρία" (ποιοι οι όροι επικύρωσης ή διάψευσής της) στο "πώς αλλάζει μια επι...
Από τη φυσική στη μεταφυσική
Redhead Michael
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2006)
Το παρόν βιβλίο αποτελεί προϊόν των Διαλέξεων Tarner που παρέδωσε ο Michael Redhead στο Καίμπριτζ το 1993. Ασχολείται με την έσχατη φύση της πραγματικότητας, καθώς και με το τρόπο με τον οποίο αυτή αποκαλύπτεται μέσα από τις σύγχρονες θεωρίες της φυσικής, όπως η θεωρία της σχετικότητας και η κβαντική μηχανική. Ο συγγραφέας υπερασπίζεται την αντικειμενικότητα και την ορθολογικότητα της επιστήμης ενάντια στις απόψεις των σχετικιστών και των οπαδών του κοινωνικού κονστρουκτιβισμού. Η θέση του Redhead είναι πως η μοντέρνα φυσική μάς προσφέρει μια προσωρινή και διαψεύσιμη, παρ’...
Αρχαία ελληνική επιστήμη
Lloyd G. E. R.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2006)
Παρόλο που στην αρχαία ελληνική γλώσσα δεν υπάρχει ακριβές αντίστοιχο του σύγχρονου όρου "επιστήμη", μπορεί εντούτοις να υποστηριχθεί ότι η δυτική επιστήμη άρχισε με τους αρχαίους Έλληνες, καθώς ήταν οι πρώτοι που επιχείρησαν με συνέπεια να εξηγήσουν τα φυσικά φαινόμενα με φυσιοκρατικούς όρους και εκείνοι που καθιέρωσαν την πρακτική της ορθολογικής κριτικής των επιστημονικών θεωριών. Το βιβλίο παρακολουθεί την πορεία της αρχαίας ελληνικής επιστήμης μέσα από το έργο των Πυθαγορείων, των προσωκρατικών φυσικών φιλοσόφων, των συγγραφέων της Ιπποκρατικής συλλογής, του Πλάτωνα, τ...
Βάλτερ Μπένγιαμιν
Συλλογικό έργο
Αλεξάνδρεια (2007)
Ο Βάλτερ Μπένγιαμιν (1892-1940) έχει αναγνωριστεί ως ένας από τους σημαντικότερους και πολυσχιδέστερους στοχαστές του εικοστού αιώνα. Το έργο του αποδείχθηκε πρωτοπόρο ως προς κομβικά πεδία της σύγχρονης φιλοσοφικής, επιστημονικής και κοινωνικής σκέψης, όπως η ιστοριογραφία, η φιλοσοφία της γλώσσας, η λογοτεχνική θεωρία, η μεταφρασεολογία, οι πολιτισμικές σπουδές, η αστική γεωγραφία, η μαζική κουλτούρα και επικοινωνία, οι τεχνολογίες του οπτικού πολιτισμού. Συνδεδεμένος με τη Σχολή της Φρανκφούρτης, ο Μπένγιαμιν διαμόρφωσε εντούτοις μια ιδιότυπη εννοιολογική εξάρτυση και με...
Για την επιστημολογία του Λουί Αλτουσέρ
Μπαλτάς Αριστείδης 1943-
Νήσος (2002)
Ο στόχος του παρόντος κειμένου ήταν διπλός. Πρώτον, να παρουσιάσει τον λογικό σκελετό της έννοιας "τρόπος παραγωγής". Δεύτερον να εκμεταλευθεί το δυναμικό αυτής της έννοιας προκειμένου να εντάξει τις διάφορες όψεις της επιστήμης της φυσικής και να εντοπίσει τις σχέσεις μεταξύ τους στο εσωτερικό του ενιαίου πλαισίου που παρέχει η εν λόγω έννοια. Πρέπει να υπογραμμιστεί ακόμα μια φορά ότι οι πλέον θεμελειώδεις όψεις της φυσικής (τις οποίες χαρακτηρίζουμε ως τα τρία συγκροτησιακά στοιχεία της φυσικής, μέσα στο δίκτυο των μεταξύ τους σχέσεων), δηλαδή αυτές που συνιστούν τη γνωσ...
Για το σοσιαλισμό του 21ου αιώνα
Συλλογικό έργο
Νήσος (2009)
Τα άρθρα του βιβλίου βασίζονται στις εισηγήσεις που έκαναν οι συγγραφείς τους σε τέσσερα σεμινάρια που διοργάνωσε το Ινστιτούτο Νίκος Πουλαντζάς, το Μάιο και τον Ιούνιο 2007, με θέμα "Ο σοσιαλισμός τον 21ο αιώνα". Υπεύθυνοι των σεμιναρίων ήταν οι Θανάσης Βακαλιός και Στέλιος Μπαμπάς. Σε καθεμία από τις τέσσερις αυτές συναντήσειες, οι εισηγητές κατέθεσαν τις σκέψεις τους για ορισμένα από το πολλά θέματα που απασχολούν τη σύγχρονη ριζοσπαστική Αριστερά, ενώ μετά τις ομιλίες τους ακολούθησαν εκτεταμένες και ενδιαφέρουσες συζητήσεις, οι οποίες υπάρχουν στον ιστότοπο του Ινστιτο...
Διαμάχες για την ιστορία των αρχαίων ελληνικών μαθηματικών
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2006)
Στην ιστοριογραφία των αρχαίων ελληνικών Μαθηματικών έχουν διαμορφωθεί δύο κύριες μεθοδολογικές τάσεις. Στη μία τάση, οι απαρχές της οποίας ανάγονται στα τέλη του 19ου αιώνα, ανήκουν όλες εκείνες οι αφηγήσεις που προσεγγίζουν τα αρχαία Μαθηματικά πρωτίστως ή αποκλειστικά από τη σκοπιά του μαθηματικού. Στην άλλη τάση ανήκουν όσες αφηγήσεις προσεγγίζουν τα αρχαία Μαθηματικά από τη σκοπιά του ιστορικού. Το ρεύμα της ιστοριογραφίας που ανήκει στη δεύτερη τάση συγκροτήθηκε μόλις στο τελευταίο τέταρτο του 20ού αιώνα, και αφορμή ήταν η ριζική αμφισβήτηση της αλγεβρικής ερμηνείας ε...
Εισαγωγή στη φιλοσοφία της επιστήμης
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2005)
Η έκδοση του έργου στα ελληνικά αντιπροσωπεύει ένα ορόσημο στη συνεργασία μεταξύ φιλοσόφων της επιστήμης από την Αθήνα και το Πίτσμπουργκ: για περισσότερο από 10 χρόνια τώρα, φιλόσοφοι από τις δύο χώρες ένωσαν τις δυνάμεις τους για να διδάξουν φοιτητές και να μάθουν ο ένας από τον άλλον. Τα έντεκα κεφάλαια του βιβλίου αντιπροσωπεύουν πολλές ώρες συζητήσεων, αμοιβαίου σχολιασμού, εποικοδομητικής κριτικής και γόνιμης αλληλεπίδρασης μεταξύ όλων των συγγραφέων. Κίνητρο για την συγγραφή τους ήταν η κοινή διαπίστωση ότι έλειπε μια εκσυγχρονισμένη επισκόπηση ολόκληρου του πεδίου τ...
Εισαγωγή στις έννοιες και τις θεωρίες της φυσικής επιστήμης
Holton Gerald
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις ΕΜΠ (2002)
...Αυτό που όλοι ανεξαιρέτως οι αναγνώστες του βιβλίου θα βιώσουν είναι η συγκίνηση που δημιουργείται από ένα σύνθετο αλλά ιδιαίτερα ευφρόσυνο αίσθημα. Πρώτον, πως η φυσική επιστήμη δεν αποτελεί το μυστηριώδες εκείνο κατασκεύασμα που μόνο λίγοι έχουν το προνόμιο να καταλάβουν, και μάλιστα μετά από ιδιαίτερα επίπονες σπουδές. Δεύτερον, πως η σύγχρονη φυσική επιστήμη αποτελεί έργο όχι λίγων στενά εξειδικευμένων επιστημόνων, αλλά ιστορικό και πολιτισμικό αποτέλεσμα, το οποίο, άμεσα ή έμμεσα, στηρίχθηκε και, παρά τα φαινόμενα, συνεχίζει να στηρίζεται σε όλες, λίγο-πολύ, τις δια...
Εισαγωγή στις έννοιες και τις θεωρίες της φυσικής επιστήμης
Holton Gerald
Gutenberg - Γιώργος & Κώστας Δαρδανός (2018)
Tο βιβλίο των Holton και Brush "Εισαγωγή στις έννοιες και τις θεωρίες της Φυσικής Επιστήμης" αποτέλεσε το βασικό εγχειρίδιο για τη διδασκαλία της Φυσικής του Harvard Project Physics Course. Από το 1952, που γράφτηκε για πρώτη φορά, γνώρισε αλλεπάλληλες εκδόσεις και αναθεωρήσεις μέχρι το 1985, οπότε και έλαβε την τελική μορφή του στην οποία βασίστηκε η ελληνική έκδοση. Η παρούσα έκδοση καινοτομεί ενσωματώνοντας τον Οδηγό Διδακτικής Αξιοποίησης, ο οποίος απευθύνεται ειδικά στους υποψήφιους και εν ενεργεία εκπαιδευτικούς των φυσικών επιστημών, προσφέροντας ένα διδακτικό παράδε...
Έννοιες του χώρου
Jammer Max
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2001)
Ήδη από την πρώτη έκδοση, το 1954, οι "Έννοιες του Χώρου" αποτιμήθηκαν ως η πρώτη διεξοδική και ενδελεχής εργασία που πραγματευόταν με ιστορικό τρόπο τις έννοιες του χώρου, όπως αντιλαμβάνονταν αυτή την έννοια φιλόσοφοι όλων των ιδεολογικών ρευμάτων. Ο Jammer παρουσιάζει μια συνεκτική και ενημερωμένη ανάλυση των θεωριών για τον φυσικό χώρο από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα. Ο πρόλογος του Άλμπερτ Αϊνστάιν σε αυτό το βιβλίο αποτελεί το τελευταίο κείμενο που έγραψε γι΄ αυτό το θέμα με σκοπό να δημοσιευθεί, και παρουσιάζει σε μη τεχνική γλώσσα τις ιδέες του για τον χώρο. Το βιβλ...
Εντός παρενθέσεως;
Μπαλτάς Αριστείδης 1943-
Εκδόσεις Πατάκη (2019)
Πώς προέκυψε o ΣΥΡΙΖΑ; Ποια φυσιογνωμία διαμόρφωσε; Ποια στρατηγική συγκρότησε; Πώς έφτασε στη θέση του κυβερνήτη της χώρας; Ποιες εμπειρίες αποκομίζει από την άσκηση κυβερνητικών ευθυνών; Το βιβλίο έχει ως αντικείμενο την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ από τις απαρχές του μέχρι την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, με επίκεντρο την περίοδο ανάμεσα στις εθνικές εκλογές του Ιανουαρίου 2015 και εκείνες του Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου. Αλλά όσα γράφονται δεν αφορούν μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ και τους φίλους του. Σε συνθήκες οικουμενικής κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού και των γιγάντιων μέσων πο...
Εντός παρενθέσεως;
Μπαλτάς Αριστείδης 1943-
Εκδόσεις Πατάκη (2019)
Πώς προέκυψε o ΣΥΡΙΖΑ; Ποια φυσιογνωμία διαμόρφωσε; Ποια στρατηγική συγκρότησε; Πώς έφτασε στη θέση του κυβερνήτη της χώρας; Ποιες εμπειρίες αποκομίζει από την άσκηση κυβερνητικών ευθυνών; Το βιβλίο έχει ως αντικείμενο την πορεία του ΣΥΡΙΖΑ από τις απαρχές του μέχρι την έξοδο της χώρας από τα μνημόνια, με επίκεντρο την περίοδο ανάμεσα στις εθνικές εκλογές του Ιανουαρίου 2015 και εκείνες του Σεπτεμβρίου του ίδιου χρόνου. Αλλά όσα γράφονται δεν αφορούν μόνο τον ΣΥΡΙΖΑ και τους φίλους του. Σε συνθήκες οικουμενικής κυριαρχίας του νεοφιλελευθερισμού και των γιγάντιων μέσων πο...
Επιστήμη και διαφωτισμός
Hankins Thomas L.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1998)
Πρόκειται για τη γενική ιστορία της επιστήμης κατά τον 18ο αιώνα, με αναφορά τόσο στις φυσικές όσο και τις βιολογικές επιστήμες. Τοποθετώντας τις τότε επιστημονικές εξελίξεις μέσα στον πολιτισμικό περίγυρο του Διαφωτισμού, το βιβλίο αποκαλύπτει το βάθος και την έκταση στην οποία οι επιστημονικές ιδέες διαπέρασαν τη σκέψη της εποχής εκείνης. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τα πιο πρόσφατα συμπεράσματα των μελετητών του αντικειμένου, τα οποία αλλάζουν με γοργό ρυθμό την αντίληψη που είχαμε για την επιστήμη του 18ου αιώνα. Ιδιαίτερα περιγράφει το πώς η επιστήμη ήταν οργανωμένη κατά...