Μπαλτάς Αριστείδης 1943-
Baltás Aristeídis
Ο Αριστείδης Μπαλτάς γεννήθηκε το 1943 στην Κέρκυρα. Είναι ομότιμος καθηγητής Φιλοσοφίας των Επιστημών του τμήματος Εφαρμοσμένων Μαθηματικών και Φυσικών Επιστημών (πρ. Γενικού Τμήματος) του ΕΜΠ. Μετά τις βασικές σπουδές μηχανολόγου-ηλεκτρολόγου στο ΕΜΠ (1962-67), έκανε μεταπτυχιακά και διδακτορικό στη Θεωρητική Φυσική στο Πανεπιστήμιο Παρισίων XI (1972). Το 1982 εκλέχθηκε λέκτορας στον Τομέα Φυσικής του ΕΜΠ, το 1984 επίκουρος καθηγητής φιλοσοφίας και μεθοδολογίας της φυσικής στο ίδιο Τμήμα/Τομέα, το 1992 αναπληρωτής καθηγητής και το 2002 καθηγητής φιλοσοφίας των επιστημών. Στο πλαίσιο των ερευνητικών ενδιαφερόντων του ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την επιστημολογία του Λουί Αλτουσέρ, ως απόρροια της λεγόμενης Γαλλικής Σχολής Επιστημολογίας (Μπασελάρ, Canguilhem, Κοϋρέ, Cavailles), καθώς και με την αγγλοσαξονική φιλοσοφία της επιστήμης, με βάση τη σκέψη των K. Popper, T.S. Kuhn, I. Lakatos, P. Feyerabend, L. Laudan, κ.ά. Ενδιαφέρθηκε, επίσης, για τη φιλοσοφία της επιστήμης στο πλαίσιο μιας γενικότερης φιλοσοφικής θεώρησης του κόσμου και της γνώσης, με βάση το έργο των Βιτγκενστάιν, Νίτσε, Σπινόζα, Ντεριντά, McDowell, Μπένγιαμιν, κ.ά.Το 2002 τιμήθηκε με Κρατικό Βραβείο Δοκιμίου-Κριτικής για το βιβλίο του "Αντικείμενα και όψεις εαυτού" (εκδ. Εστία). Τον Δεκέμβριο του 2010 του απονεμήθηκε το Βραβείο Εξαίρετης Πανεπιστημιακής Διδασκαλίας στη μνήμη των Βασίλη Ξανθόπουλου-Στέφανου Πνευματικού. Μέλος της Κεντρικής Επιτροπής του ΣΥΡΙΖΑ -υπήρξε μεταξύ εκείνων οι οποίοι υπέγραψαν την ιδρυτική διακήρυξη δημιουργίας του κόμματος- και πρόεδρος του Ινστιτούτου "Νίκος Πουλαντζάς". Διετέλεσε βουλευτής της περιφέρειας Αττικής με τον ΣΥΡΙΖΑ και ανέλαβε καθήκοντα ως Υπουργός Παιδείας (Ιανουάριος 2015-Αύγουστος 2015) και Πολιτισμού & Αθλητισμού (Σεπτέμβριος 2015-Νοέμβριος 2016) στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ.
Ανθρώπινη γνώση
Batens Diderik
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Το βιβλίο αυτό του διακεκριμένου Βέλγου φιλοσόφου Diderik Batens μιλάει για τη γνώση και τη δυναμική της, για την αιτιολόγηση και την ορθολογικότητα. Οι αντιλήψεις μας πηγάζουν από μια παραδοσιακή γνωσιολογία που συχνά τείνει είτε προς τον απόλυτο ορθολογισμό είτε προς την απόλυτη άρνησή του. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που σε πολλές χώρες, κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής, ανθούν ο φονταμενταλισμός, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, καθώς και μια τάση προς εξάρτηση από παρα-επιστήμες και ψευδο-μυστικισμούς -ένα φαινόμενο που αποσιωπάται αλλά δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Στόχος...
Ανθρώπινη γνώση
Batens Diderik
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης
Το βιβλίο αυτό του διακεκριμένου Βέλγου φιλοσόφου Diderik Batens μιλάει για τη γνώση και τη δυναμική της, για την αιτιολόγηση και την ορθολογικότητα. Οι αντιλήψεις μας πηγάζουν από μια παραδοσιακή γνωσιολογία που συχνά τείνει είτε προς τον απόλυτο ορθολογισμό είτε προς την απόλυτη άρνησή του. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που σε πολλές χώρες, κυρίως της Ευρώπης και της Αμερικής, ανθούν ο φονταμενταλισμός, ο ρατσισμός και η μισαλλοδοξία, καθώς και μια τάση προς εξάρτηση από παρα-επιστήμες και ψευδο-μυστικισμούς -ένα φαινόμενο που αποσιωπάται αλλά δεν πρέπει να υποτιμηθεί. Στόχος...
Αντίληψη, θεωρία και δέσμευση
Brown Harold I.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1995)
Πώς εξελίσσονται και πώς αλλάζουν οι επιστημονικές θεωρίες; Ποιοι είναι οι τρόποι και οι μορφές αυτών των αλλαγών; Σε τι συνίσταται μια "επιστημονική επανάσταση"; Ποια είναι η σχέση της "παλιάς" με τη "νέα" επιστημονική θεωρία; Ποιο είναι το νόημα της "επιστημονικής προόδου"; Αυτά είναι μερικά από τα κεντρικά ερωτήματα που σηματοδοτούν το πέρασμα από την "παλαιά" στη "νέα" φιλοσοφία της επιστήμης. Από τη "στατική" στη "δυναμική" θεώρηση του επιστημονικού φαινομένου. Από το "τι είναι μια επιστημονική θεωρία" (ποιοι οι όροι επικύρωσης ή διάψευσής της) στο "πώς αλλάζει μια επι...
Jacques Derrida: Μαρτυρία και μετάφραση: επιβιώνοντας ποιητικά. Και τέσσερις αναγνώσεις
Derrida Jacques 1930-2004
Γαλλικό Ινστιτούτο Αθηνών (1996)
Στις 9 Μαρτίου 1995, στις 7 μ.μ., ο Jacques Derrida, προσκεκλημένος του Κέντρου Λογοτεχνικής Μετάφρασης του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών, με τη συνεργασία του εκδοτικού οίκου Εκκρεμές, έδωσε μια διάλεξη στο Auditorium του Γαλλικού Ινστιτούτου Αθηνών με θέμα: "Temoignage et traduction: Survivre en poete". ("Μετάφραση και μαρτυρία. Επιβιώνοντας ποιητικά"). Ακολούθησαν κατά σειράν και στην ελληνική γλώσσα, "τέσσερις αναγνώσεις" για το έργο του Γάλλου φιλοσόφου από τους Γιώργο Βέλτσο, Αριστείδη Μπαλτά, Χρήστο Γ. Λάζο και Βαγγέλη Μπιτσώρη. Την εκδήλωση έκλεισε η δευτερολογία του...
Μαρξισμός μια επανεκτίμηση
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (1997)
Άνθρωπος και φύση στην Αναγέννηση
Debus Allen G.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1997)
Καμία περίοδος της ιστορίας της επιστήμης δεν έχει μελετηθεί με μεγαλύτερη λεπτομέρεια από εκείνη της Επιστημονικής Επανάστασης, κι όμως αυτή ακριβώς η περίοδος εξακολουθεί να αποτελεί αίνιγμα, ακόμη και ως προς τα χρονολογικά της όρια. Ορισμένοι μιλούν για μια διάρκεια τριών αιώνων, από το 1500 ώς το 1800, ενώ άλλοι εξετάζουν μόνο τις δραματικές εξελίξεις του 17ου αιώνα. Το παρόν βιβλίο μιλά για την επιστημονική Αναγέννηση, που διαρκεί από τα μέσα του 15ου ως τα μέσα του 17ου αιώνα, ανιχνεύοντας τις μακροχρόνιες και ποικίλες επιδράσεις του ουμανισμού στην ιατρική και τις ά...
Το πρόβλημα της γνώσης
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Παπαζήση (1998)
Τα κείμενα που απαρτίζουν τον τόμο αυτό αποτελούν εισηγήσεις που έγιναν στα πλαίσια του Σεμιναρίου για τη Διεπιστημονικότητα που οργανώνει η Ομάδα για τη Διεπιστημονικότητα. Το γενικό θέμα των δύο κύκλων του Σεμιναρίου (1983 και 1984) και του συμποσίου όπου παρουσιάστηκαν τα κείμενα αυτά ήταν: "Το πρόβλημα της γνώσης: Μέθοδοι και αντικείμενο τών επιστημών". Ένα ερώτημα που εύλογα γεννιέται είναι γιατί μια ομάδα που ασχολείται με το πρόβλημα της διεπιστημονικότητας διερευνά το "πρότερο" ερώτημα της επιστημονικής γνώσης αντί να ερευνά το θέμα που θέτει με την ίδια της την...
Επιστήμη και διαφωτισμός
Hankins Thomas L.
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1998)
Πρόκειται για τη γενική ιστορία της επιστήμης κατά τον 18ο αιώνα, με αναφορά τόσο στις φυσικές όσο και τις βιολογικές επιστήμες. Τοποθετώντας τις τότε επιστημονικές εξελίξεις μέσα στον πολιτισμικό περίγυρο του Διαφωτισμού, το βιβλίο αποκαλύπτει το βάθος και την έκταση στην οποία οι επιστημονικές ιδέες διαπέρασαν τη σκέψη της εποχής εκείνης. Ο συγγραφέας χρησιμοποιεί τα πιο πρόσφατα συμπεράσματα των μελετητών του αντικειμένου, τα οποία αλλάζουν με γοργό ρυθμό την αντίληψη που είχαμε για την επιστήμη του 18ου αιώνα. Ιδιαίτερα περιγράφει το πώς η επιστήμη ήταν οργανωμένη κατά...
Τα πολλά πρόσωπα του ρεαλισμού
Putnam Hilary 1926-2016
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1998)
Από την εποχή του Καρτέσιου, η Δυτική σκέψη χαρακτηρίζεται από βαθιές διχοτομίες, όπως ύλη-πνεύμα, αντικειμενικό-υποκειμενικό, γεγονότα-αξίες. Ο Χίλαρυ Πάτναμ, ένας από τους κορυφαίους φιλοσόφους του καιρού μας, αναπτύσσει σε αυτό το έργο την πρότασή του για την υπέρβαση των διχοτομιών, τον εσωτερικό ρεαλισμό, σύμφωνα με τον οποίο η αλήθεια εξαρτάται από το εννοιολογικό μας σύστημα, αλλά είναι, ωστόσο, "πραγματική αλήθεια". Ο φιλόσοφος αντιδρά στο σχετικισμό στην ηθική, τονίζοντας ότι οι "ηθικές εικόνες του κόσμου" είναι απαραίτητες στη ζωή μας, και παρουσιάζει την Καντιανή...
Μπασελάρ, επιστήμη και αντικειμενικότητα
Tiles Mary
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1999)
Ο Γκαστόν Μπασελάρ είναι μία από τις εξέχουσες φυσιογνωμίες στη φιλοσοφία της επιστήμης του αιώνα μας. Το έργο του, επικεντρωμένο στην ιστορία και τη φιλοσοφία κυρίως της φυσικής και της χημείας, είναι πρωτότυπο, συστηματικό, ευρύ, έργο που άσκησε πολύ μεγάλη επίδραση ακόμη και έξω από τα σύνορα του κλάδου του. Αλλά από την άλλη μεριά, έμεινε εν πολλοίς άγνωστο στον κόσμο της αγγλόφωνης φιλοσοφίας και ιστορίας της επιστήμης, μέχρι εντελώς πρόσφατα. Το βιβλίο της Μαίρης Τάιλς είναι το πρώτο που αναγνωρίζει ρητά το ενδιαφέρον και τη σημασία του έργου του Μπασελάρ, και καταπιά...
Μπασελάρ, επιστήμη και αντικειμενικότητα
Tiles Mary
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1999)
Ο Γκαστόν Μπασελάρ είναι μία από τις εξέχουσες φυσιογνωμίες στη φιλοσοφία της επιστήμης του αιώνα μας. Το έργο του, επικεντρωμένο στην ιστορία και τη φιλοσοφία κυρίως της φυσικής και της χημείας, είναι πρωτότυπο, συστηματικό, ευρύ, έργο που άσκησε πολύ μεγάλη επίδραση ακόμη και έξω από τα σύνορα του κλάδου του. Αλλά από την άλλη μεριά, έμεινε εν πολλοίς άγνωστο στον κόσμο της αγγλόφωνης φιλοσοφίας και ιστορίας της επιστήμης, μέχρι εντελώς πρόσφατα. Το βιβλίο της Μαίρης Τάιλς είναι το πρώτο που αναγνωρίζει ρητά το ενδιαφέρον και τη σημασία του έργου του Μπασελάρ, και καταπιά...
Η ζωή του Ισαάκ Νεύτωνα
Westfall Richard Samuel
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (1999)
Ένας από τους μεγαλύτερους επιστήμονες όλων των εποχών, ο Ισαάκ Νεύτων άφησε ένα έργο που αποτέλεσε την κορύφωση της Επιστημονικής Επανάστασης και εγκαινίασε την εποχή της σύγχρονης επιστήμης. Στη "Ζωή του Ισαάκ Νεύτωνα", ο συγγραφέας παρακολουθεί τον Νεύτωνα από την εφηβεία του στο Lincolnshire μέχρι την καριέρα του στο Cambridge, όπου ουσιαστικά πραγματοποίησε όλα τα επιστημονικά του επιτεύγματα. Σε αυτήν την πλούσια και αναλυτική βιογραφία, ο Westfall εξετάζει και την προσωπική ζωή και την επιστημονική καριέρα του Νεύτωνα, δίδοντάς μας μια σφαιρική εικόνα του ως ανθρώπου...
Φιλοσοφία και νέα φυσική
Powers Jonathan
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2000)
Οι μεγάλες επιστημονικές επαναστάσεις του αιώνα μας -η Σχετικότητα και η Κβαντομηχανική- δεν άλλαξαν μόνο τις ιδέες μας -τις ιδέες της "Κλασικής Φυσικής"- για τον φυσικό κόσμο. Προκάλεσαν επίσης μια μείζονα "αναταραχή" στον ευρύτερο χώρο των φιλοσοφικών ιδεών και της επιστημολογίας ειδικότερα. Πολλοί είδαν στο "πρόσωπο" αυτής της Νέας Φυσικής ένα απελευθερωτικό στοιχείο απέναντι στην άτεγκτη αιτιοκρατία της Κλασικής Φυσικής: μια "επιστημονική" στήριξη στην ιδέα της ελεύθερης βούλησης. Άλλοι θεώρησαν ότι δικαιώνει επιστημολογικές ή φιλοσοφικές απόψεις όπως εκείνες του "λογικ...
Το νέο επιστημονικό πνεύμα
Bachelard Gaston 1884-1962
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2000)
"Το νέο επιστημονικό πνεύμα" είναι έργο κλασικό, που διδάσκεται συστηματικά στο γαλλικό λύκειο, αποτελώντας δικαίως το γνωστότερο και ίσως πιο σημαντικό έργο του συγγραφέα του. Είναι εκείνο στο οποίο ο ίδιος παρουσιάζει συστηματικά, αλλά και ευσύνοπτα, τις γενικές αρχές της προσέγγισής του σε ότι αφορά ειδικά το πέρασμα από τον κλασική στην σύγχρονη φυσική. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για την ανάπτυξη και την "εφαρμογή" της σκέψης του Μπασελάρ σε εκείνα που αφορούν τον ίδιο τον πυρήνα του αντικειμένου το οποίο οι αγγλοσάξονες ονομάζουν φιλοσοφία και ιστορία της επιστήμης και...
Το νέο επιστημονικό πνεύμα
Bachelard Gaston 1884-1962
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2000)
"Το νέο επιστημονικό πνεύμα" είναι έργο κλασικό, που διδάσκεται συστηματικά στο γαλλικό λύκειο, αποτελώντας δικαίως το γνωστότερο και ίσως πιο σημαντικό έργο του συγγραφέα του. Είναι εκείνο στο οποίο ο ίδιος παρουσιάζει συστηματικά, αλλά και ευσύνοπτα, τις γενικές αρχές της προσέγγισής του σε ότι αφορά ειδικά το πέρασμα από τον κλασική στην σύγχρονη φυσική. Πρόκειται, με άλλα λόγια, για την ανάπτυξη και την "εφαρμογή" της σκέψης του Μπασελάρ σε εκείνα που αφορούν τον ίδιο τον πυρήνα του αντικειμένου το οποίο οι αγγλοσάξονες ονομάζουν φιλοσοφία και ιστορία της επιστήμης και...
Αντικείμενα και όψεις εαυτού
Μπαλτάς Αριστείδης 1943-
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (2001)
Το βιβλίο του Αριστείδη Μπαλτά είναι μια σειρά ασκήσεων που ανιχνεύουν πώς ενσωματώνεται το άτομο στον θεωρητικό του λόγο, ακόμη και στον επιστημονικό.