Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Η έκθεση αυτή έχει ως αφετηρία την έκθεση που πραγματοποιήθηκε στη Δανία με τίτλο "Από το λόγο στην εικόνα" και παρουσιάστηκε στο Κρατικό Μουσείο Τέχνης στην Κοπεγχάγη από τις 21 Σεπτεμβρίου 2002 ως τις 6 Ιανουαρίου 2003. Περιλαμβάνει μέρος από τα έργα που εμπνεύστηκε ο Δανός καλλιτέχνης Peter Brandes για να εικονογραφήσει τη νέα δανέζικη μετάφραση της "Οδύσσειας" του Δανού καθηγητή κλασικής φιλολογίας Otto Steen Due (Εκδόσεις Gyldendal, 2001).

Η δέκατη ένατη ραψωδία εύλογα θεωρείται πέτρα σκανδάλου. Σκανδάλισε πολλούς μελετητές της Οδύσσειας σε τρία τουλάχιστον επίπεδα: σύνθεσης, πλοκής και σκηνοθεσίας. Tο σκάνδαλο σύνθεσης αναφέρεται συνήθως στην απροσδόκητη έκβαση της ραψωδίας. Το σκάνδαλο πλοκής και σκηνοθεσίας αναγνωρίζεται σε αμφίβολους συνειρμούς και ελιγμούς της αφήγησης στο εσωτερικό της. Ενόψει του τριπλού αυτού σκανδάλου οι ερμηνευτικές αποφάσεις διχάζονται. Κάποιοι το χρεώνουν εξ ολοκλήρου στην κακοτεχνία (έστω: στην αμηχανία) περισσοτέρων ή ενός διασκευαστή, με αποτέλεσμα τη διασάλευση της αφηγηματική...

Το σημαντικότερο πρόβλημα στη μετάφραση της Οδύσσειας έχει να κάνει με τη μεταρρύθμιση του πρωτότυπου ρυθμού. Ο ρυθμός του πρωτοτύπου είναι σταθερός και εναλλασσόμενος, δίχως η δεύτερη ιδιότητα να αναιρεί την πρώτη. Ας πούμε ότι η σταθερότητα του ρυθμού επιβάλλεται από τη συνέχεια της επικής αφήγησης· η οποία φαίνεται να κυλά με τον επαναλαμβανόμενο δακτυλικό εξάμετρο, από τον πρώτο ως τον τελευταίο στίχο του έπους· μοιάζοντας με τεράστιο φίδι που, καθώς πορεύεται κρυμμένο ή φανερό, ποτέ και πουθενά δεν χάνει το σχήμα του. Όμως το φίδι ελίσσεται, και οι ελιγμοί αυτοί παραλλ...

Όποιος ακούει ή διαβάζει με προσοχή την Οδύσσεια, αναγνωρίζει πως τον χωρίζει τεράστια απόσταση χώρου και χρόνου από τούτο το κείμενο. Παρά ταύτα, όποιος ακούει καλά το μακρινό αυτό κείμενο, έχει την αίσθηση πως το ποίημα ταξιδεύει προς τα μπρος, στέλνοντας σήματα, καθώς πλησιάζει τον δικό μας χώρο και τον δικό μας χρόνο. Ύστερα, σάμπως να ήταν πλανητικό αστέρι, πάλι απομακρύνεται. Στο μεταξύ όμως έχει προλάβει να μας κοιτάξει με παράξενη οικειότητα· κάποτε μοιάζει να χαμογελά με συμπάθεια, κάποτε με ειρωνεία.

Το κύριο θέμα της εικοστής πρώτης ραψωδίας είναι η "τόξου θέσις" -έτσι επέγραψαν τη ραψωδία οι Αλεξανδρινοί Γραμματικοί. Τοξοθεσία λοιπόν (τόξο και φαρέτρα, φαρέτρα και βέλη, βέλη και πελέκια από γκρίζο σίδερο, Οδυσσέας τοξότης), η οποία οφείλεται, έστω και με έμπνευση της Αθηνάς, στην περίφρονα Πηνελόπη -ο λογότυπος δεν σημαίνει μόνο "φρόνιμη" και "συνετή" αλλά και "έξυπνη", "ευρηματική". Γιατί με την τοξοθεσία η βασίλισσα της Ιθάκης ανταγωνίζεται κατά κάποιον τρόπο τον πολύτροπο Οδυσσέα? αφού στην πραγματικότητα πρόκειται για δόλο, αποτελεσματικότερο μάλιστα από τον άλλο,...