Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Leivadítis Tásos
Τάσος Λειβαδίτης (1922-1988). Ο Τάσος Λειβαδίτης ήταν γιος του Λύσανδρου Λειβαδίτη και της Βασιλικής Κοντοπούλου. Γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Τις σπουδές του διέκοψαν η γερμανική κατοχή και η συνακόλουθη ένταξή του στην Αντίσταση και στράτευσή του στην ΕΠΟΝ. Κατά τη διάρκεια της κατοχής πέθανε ο κατεστραμμένος οικονομικά πατέρας του και το 1951, ενώ ο ποιητής ήταν εξορισμένος στη Μακρόνησο, η μητέρα του. Είχε τέσσερα μεγαλύτερα αδέρφια, μια αδερφή και τρεις αδερφούς. Ο πατέρας του ήταν μεγαλέμπορος και τα παιδικά χρόνια του ποιητή ήταν ευτυχισμένα. Τέλειωσε το γυμνάσιο στην Αθήνα. Το 1946 παντρεύτηκε τη Μαρία Στούπα, παιδική του φίλη και πολύτιμη σύντροφο σε ολόκληρη τη ζωή του, με την οποία απέκτησαν μια κόρη τη Βάσω. Την ίδια χρονιά πραγματοποίησε και την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία με τη δημοσίευση του ποιήματός του Το τραγούδι του Χατζηδημήτρη στο περιοδικό Ελεύθερα Γράμματα. Το 1947 συνεργάστηκε στην έκδοση του περιοδικού Θεμέλιο. Την τετραετία 1948-1952 εξορίστηκε στο Μούδρο, τον Άη- Στράτη και τη Μακρόνησο μαζί με άλλους αριστερούς καλλιτέχνες και διανοούμενος, όπως ο Γιάννης Ρίτσος, ο Άρης Αλεξάνδρου, ο Μάνος Κατράκης και πολλοί άλλοι και συνέχισε να γράφει ποιήματα. Το 1952 σημειώθηκαν οι εκδόσεις των έργων του Μάχη στην άκρη της νύχτας και Αυτό το αστέρι είναι για όλους μας. Τρία χρόνια αργότερα οδηγήθηκε σε δίκη στο Πενταμελές Εφετείο με αφορμή την ποιητική συλλογή του Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου και αθωώθηκε πανηγυρικά. Σταθμό στην ποιητική του διαδρομή και σχηματικό ορόσημο της πορείας του προς τη δεύτερη, εσωτερικότερη και υπαρξιακής αγωνίας, φάση της δημιουργίας του αποτέλεσε κατά τους θεωρητικούς της λογοτεχνίας το βιβλίο του Οι γυναίκες με τ’ αλογίσια μάτια (1958 Το 1961 πήρε μέρος σε συναυλίες του Μίκη Θεοδωράκη ανά την ελληνική επαρχία, απαγγέλλοντας ποιήματά του και συνομιλώντας με το κοινό. Την ίδια χρονιά συνεργάστηκε στο σενάριο με τον Κώστα Κοτζιά και έγραψε τους στίχους των τραγουδιών (η μουσική του Θεοδωράκη) για την ταινία του Αλέκου Αλεξανδράκη Συνοικία το όνειρο, που αποτέλεσε σταθμό στην ιστορία του νεορεαλιστικού ελληνικού κινηματογράφου και απαγορεύτηκε από τη λογοκρισία.). Συνεργάστηκε με την εφημερίδα Αυγή (1954-1980 με μια διακοπή κατά την επταετία της δικτατορίας του Παπαδόπουλου), το περιοδικό Επιθεώρηση Τέχνης (1962-1966), όπου δημοσίευσε πολιτικά και κριτικά δοκίμια. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου έμεινε άνεργος και ασχολήθηκε για βιοποριστικούς λόγους με μεταφράσεις και διασκευές λογοτεχνικών έργων σε διάφορα λαϊκά περιοδικά · παράλληλα στράφηκε με νοσταλγία προς το παρελθόν αδυνατώντας να δεχθεί τη σκληρότητα της πραγματικότητας της εποχής, στάση που αντικατοπτρίζεται στην ποίησή του αυτής της περιόδου με έμφαση στο Νυχτερινό επισκέπτη. Το 1986 εξέδωσε τη συλλογή του Βιολέτες για μια εποχή που θεωρήθηκε ως το κύκνειο άσμα του. Ο Τάσος Λειβαδίτης πέθανε στην Αθήνα, στο Γενικό Κρατικό Νοσοκομείο από ανεύρυσμα κοιλιακής αορτής. Μετά το θάνατό του εκδόθηκαν χειρόγραφα ανέκδοτα ποιήματά του με τον τίτλο Χειρόγραφα του Φθινοπώρου. Τιμήθηκε με το πρώτο βραβείο ποίησης στο Παγκόσμιο Φεστιβάλ Νεολαίας στη Βαρσοβία (1953 για τη συλλογή του Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου), το πρώτο βραβείο ποίησης του Δήμου Αθηναίων (1957 για τη συλλογή του Συμφωνία αρ.Ι), το Β΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1976 για τη συλλογή Βιολί για μονόχειρα), το Α΄ Κρατικό Βραβείο Ποίησης (1979 για το Εγχειρίδιο ευθανασίας). Υπήρξε ιδρυτικό μέλος της Εταιρείας Συγγραφέων. Στίχοι του μελοποιήθηκαν από το Μίκη Θεοδωράκη, το Μάνο Λοΐζο, το Γιώργο Τσαγγάρη και άλλους έλληνες συνθέτες. Η ποίηση του Τάσου Λειβαδίτη κυριαρχείται από την σπαρακτική υπαρξιακή του αγωνία, η οποία εκδηλώνεται αρχικά ως έκφραση τρυφερότητας και συμπόνιας στα πλαίσια του αισιόδοξου σοσιαλιστικού ρεαλισμού και στη δεύτερη φάση του έργου του ως εσωτερική αναδίπλωση και αναζήτηση του νοήματος της ζωής στο παρελθόν μετά από τη διάψευση των προσδοκιών και την προδοσία του καλλιτέχνη ως αγωνιστή για έναν καλύτερο κόσμο. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Τάσου Λειβαδίτη βλ. Αργυρίου Αλεξ., «Τάσος Λειβαδίτης», Η ελληνική ποίηση· Η πρώτη μεταπολεμική γενιά, σ.390-391. Αθήνα, Σοκόλης, 1982, Κουβαράς Γιάννης, «Χρονολόγιο Τάσου Λειβαδίτη (1922-1938)», Διαβάζω 228, 13/12/1989, σ.20-24 και Τσιριμώκου Λίζυ, «Λειβαδίτης Τάσος», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 5. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1986. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Οι τελευταίοι
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (1991)
Ένας ποιητής Αποτυχίες, συμβιβασμοί, αλκοόλ, χειρόγραφα σκισμένα, πράξεις ηρωισμού στη φαντασία μου, αφήνοντας σαν τον αυνανισμό, μια αίσθηση ταπεινωμένου αντρισμού, λαχεία που πέφτουν στις ονειροπολήσεις μου, ο χρόνος κι η φιλοδοξία που σαν σκυλιά μοιράζονται τα κόκαλά μου κι άλλοτε μια λύσσα να εξευτελιστείς για να ξεχάσεις όλα όσα δεν έγιναν ή μήπως υπομείνεις αυτά που είναι να γίνουν. Κι η ποίηση; Η ποίηση - ένας τρόπος για να πεθαίνεις όλο και πιο δύσκολα κάθε μέρα...
Συμφωνία αρ. 1
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (1996)
Θά θελα να μιλήσουμε, απόψε, σύντροφε. Χρόνια ονειρευόμουν αυτά τα λόγια, πλημμυρισμένα από δάκρυα μα ντρεπόμουνα σαν το φαντάρο που γυρίζει απ’ το μέτωπο και βλέποντας στο γύρισμα του δρόμου ξαφνικά την αγαπημένη του σκεπάζει και με τα δυο του χέρια αυτό το τραύμα που του παραμορφώνει όλο το πρόσωπο. Ήταν ένα μεγάλο αξέχαστο φθινόπωρο. Δεν αγάπησα ποτέ άλλη γυναίκα τόσο πολύ.
Οι τρεις
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (1996)
Αυτοί που πολύ βασανίστηκαν, γιατί δεν ξέρανε τι να κάνουν τον εαυτό τους, κι όταν τόμαθαν, είχε πια βραδιάσει - και, καμμιά φορά βγάζουν το παλιό καπέλλο τους έξω απ’ το παράθυρο, στη βροχή, κι ύστερα το κοιτάνε ευτυχισμένοι, αφού εκεί που πήγαν, τους είχαν με χαρά υποδεχτεί, και τους είχαν βάλει να καθήσουν στο ίδιο τραπέζι μαζί τους, αυτοί, που έζησαν χωρίς ιστορία, σαν τον Θεό, κι ο γερο-ράφτης, πεθαμένος χρόνια, πάντα λίγο πιωμένος, ήρθε εκείνο το βράδι, «τα μέτρα, μου λέει, δε μου τάδωσαν σωστά», «μα εγώ του λέω, δεν είχα ποτέ μια δική μου γωνιά -πού, λοιπόν να το...
Ανακάλυψη
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (1998)
ΠΡΟΣΩΠΙΚΕΣ ΕΠΙΤΥΧΙΕΣ Συχνά, μέσα στη νύχτα, καθώς περπατάς ολομόναχος, κάτι σ' αγγίζει στον ώμο, γυρίζεις τότε - και μονομιάς νιώθεις όλο το μάταιο της ύπαρξης. Αλλά δε θλίβεσαι σα νάσαι ο πρώτος που το ανακαλύπτεις. ΠΡΟΣΩΠΟΓΡΑΦΙΑ Οι άλλοι, μάλιστα, απορούσαν που έμενε ακόμα παιδί. Δεν ήξεραν πως απλώς είχε αργοπορήσει. ΚΑΝΕΙΣ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΜΟΝΟΣ "Ήρθα", έλεγες πάντα μπαίνοντας στο δωμάτιο, παρ’ όλο που δεν σε περίμενε κανείς. Όμως ακριβώς αυτό σου έδινε μια βαθύτερη απάντηση.
Για τον Σαχτούρη
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (1998)
[...] Στο ανθολόγιο της παρούσας έκδοσης περιλαμβάνονται κείμενα κριτικής, αποσπάσματα βιβλιοκρισιών και μέρη συνθετικών εργασιών, με θέμα το σύνολο σχεδόν της ποιητικής παραγωγής του Σαχτούρη. Στόχος της ανθολόγησης ήταν να εκφραστεί η πολυφωνία της κριτικής πρόσληψης και να συμπεριληφθούν όσα κείμενα θίγουν ή θέτουν θεωρητικά προβλήματα γύρω από το σαχτουρικό έργο. Όσον αφορά τις βιβλιοκρισίες έγινε προσπάθεια να περιληφθούν κρίσεις για τις περισσότερες ποιητικές συλλογές, με σκοπό την, κατά το δυνατόν, πληρέστερη ιστορική παρουσίασή τους. Ωστόσο η τακτική αυτή δεν τηρήθη...
Για τον Βαγενά
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (2001)
Ο ανά χείρας τόμος περιλαμβάνει ανθολόγηση 49 δημοσιευμάτων για το λογοτεχνικό έργο του Νάσου Βαγενά. Προτιμήθηκε η βιβλιοκεντρική ομαδοποίηση των δημοσιευμάτων αντί της χρονολογικής ή της κατά συγγραφέα- έτσι προτάσσονται τρία κείμενα που αναφέρονται γενικά στη ποιητική δημιουργία του Βαγενά και ακολουθούν τα υπόλοιπα 46 που χωρίζονται σε εννέα ομάδες, όσες και τα λογοτεχνικά βιβλία του Ν.Β. [= "Πεδίον Άρεως" (4), "Η συντεχνία" (6), "Βιογραφία" (6), "Τα γόνατα της Ρωξάνης" (4), "Ο λαβύρινθος της σιωπής" (3), "Περιπλάνηση ενός μη ταξιδιώτη" (6), "Η πτώση του ιπτάμενου" (3),...
Το εκκρεμές
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2002)
«Δόκιμος ποιητής ο Τάσος Λειβαδίτης αποδεικνύεται με το πρώτο κιόλας βιβλίο των αφηγημάτων Το εκκρεμές αξιόλογος επίσης πεζογράφος. Το περίεργο μάλιστα, στην περίπτωσή του, είναι ότι στην πεζογραφία φαίνεται ν' ακολουθεί μία "γραμμή" ολότελα διαφορετική από κείνη, που επέλεξε ως ποιητής. Μεγαλόστομος και "αποδεικτικός" στην ποίησή του, χαμηλόφωνος και υπαινικτικός στην πεζογραφία του.» Βάσος Βαρίκας, "Βήμα", 1967
Εγχειρίδιο ευθανασίας
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2002)
ΥΙΙΚΗ ΣΤΟΡΓΗ Η μητέρα μου, απ’ τις καλές πλύστρες του καιρού της, έπασχε από αρθριτικά κι ήτανε δύσκολο τώρα να κατέβει. Έπρεπε, λοιπόν, εγώ κάθε νύχτα ν’ ανεβαίνω στον ουρανό. ΖΩΗ Α, ζωή! Ένα ξένο καπέλο φορεμένο βιαστικά, μέσα στον πανικό του βομβαρδισμού.
Μάχη στην άκρη της νύχτας
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2002)
Τι νάναι αυτό που φέγγει στο σκοτάδι νάναι άραγε ήλιος. Ένας άνθρωπος καίγεται ένας άνθρωπος φωτίζει τη νύχτα ολόρθος σ' ένα φυλάκιο φωτίζει τη νύχτα τον αλείψαν πετρέλαιο και τον άναψαν άναψε κι όλας μια μεγάλη φωτιά στον κόσμο πάμε να ζεσταθούμε απόψε να δούμε λίγο ουρανό να δούμε μήπως έχουμε πεθάνει και αυτά τα δυο παιδιά αυτοί οι δυο ξυλιασμένοι φαντάροι να δούνε την ώρα να δούνε ότι είναι η ώρα που κανένα ρολόι δεν έδειξε ποτέ που κανείς δεκανέας της αλλαγής δεν υπάρχει να δούνε ότι είναι η ώρα η ώρα η πιο βαθειά της νύχτας που ξαναγινόμαστε άνθ...
Τα χειρόγραφα του φθινοπώρου
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2003)
Χαιρετισμός στην Ιστορία Τα δέντρα είναι τ' αναλόγια που τα πουλιά ακουμπάνε τα φλύαρα αναγνώσματά τους οι δρόμοι προς την ηδονή τη νύχτα χάνονται στο άπειρο - ως ας μην ξαναγυρίζαμε - αλλά το πρωί βγάζω το καπέλο μου στην καθημερινότητα που ξαναγράφει απ’ την αρχή την Ιλιάδα.
Ποιήματα 1958-1964
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2003)
Εκδίκηση Φτύστε με χτυπήστε με ποδοπατήστε με εγώ κάθε βράδι σας εκδικούμαι καθώς γυρίζοντας αργά σπίτι μου πιωμένος ταπεινωμένος πλαγιάζω αγκαλιά μ’ ένα αηδόνι.
Φυσάει στα σταυροδρόμια του κόσμου
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2005)
Παγωνιά, φυσάει στους έρημους δρόμους της πολιτείας ο άνεμος στροβιλίζει τη σκόνη παρασέρνει τ’ αποτσίγαρα τα σύννεφα τα χαρτιά λίγοι μοναχικοί διαβάτες περνάνε βιαστικοί στους δρόμους φυσάει φυσάει στις καμινάδες στις στέγες κάτω απ’ τις γέφυρες φυσάει μες απ’ τα’ αχαμνά σκέλια των κατάδικων που σουλα- τσάρουν στα προαύλια των φυλακών φυσάει στις ματωμένες κοιλιές των γυναικών που γεννάνε έξω απ’ τις κλειστές πόρτες των νοσοκομείων φυσάει στις παράγκες στα παραπήγματα στα καπηλειά φυσάει κάτω απ’ τα παλιά ανάχτορα Μνημόσυνο για τους πεσόντε...
Έλληνες ποιητές
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Εκδόσεις Καστανιώτη (2005)
Η συλλογή και έκδοση των κριτικών του Τάσου Λειβαδίτη από τον ποιητή Θανάση Νιάρχο συνιστά μια πολύτιμη προσφορά. Μας δείχνει πως για μιαν ολόκληρη εποχή, εποχή συγκρούσεων και αγώνων, διωγμών και ελπίδων, καταστροφών που σώρευσε η δικτατορία και προσδοκιών που έφερε η δημοκρατία, ένας μεγάλος ποιητής στοχάζεται πάνω στην ποίηση. Κι ακόμα πως μέσω της ποίησης συνομιλεί και με τον κόσμο και με τους σύγχρονούς του ποιητές, βλέποντάς τους σαν φίλους και συναγωνιστές στον ίδιο δρόμο για τον ίδιο σκοπό. Το δώρο που μας κάνει ένας ποιητής, ο Θανάσης Νιάρχος, σώζοντας αυτά τα κείμ...
Οι γυναίκες με τ' αλογίσια μάτια
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2005)
Γιατί οι γυναίκες έχουν προαιώνιους, μυστικούς δεσμούς με το αίμα, αίμα της ήβης, αίμα της παρθενιάς, αίμα της γέννησης και βλέπουν πως τα λόγια στάζουν αίμα, λογχισμένα απ’ τη δυσπιστία και βλέπουν πως οι πράξεις τρέχουν αίμα απ’ τη δειλία αποκεφαλισμένες αίμα στα χέρια, αίμα στις κούπες, αίμα στο ψωμί αίμα για να γεννηθείς, αίμα για να πεθάνεις βαθύ, σα θαύμα, ανθρώπινο αίμα
Βιολί για μονόχειρα
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2005)
Ακόμα κι η ζωή μου αποχτά σημασία όταν τη διηγούμαι σε κάποιον... ΣΤ΄ Το πρωί, λοιπόν, της αξιομνημόνευτης εκείνης μέρας - αλλά προς τι να γίνομαι τόσο σαφής, αφού αρχίζουμε πάντα εκεί που κάτι έχει για πάντα τελειώσει, κι εγώ ονειρεύτηκα να ‘μαι ένα πρόσωπο μυθιστορηματικό, κι ας γελάνε μαζί μου, κι έπειτα κάθονται κι απορούνε με πόση ευκολία μαθαίνεις ένα όργανο, δεν ξέρουν πόσα χρόνια άναβες με οικονομία το φως, κι αργότερα δεν θα ‘χει πια καμιά σημασία το θύμα - ο δολοφόνος σκοτώνει πάντα κάτι άλλο, - πόσα πράγματα μισοτελειωμένα : ένας δρόμος που τρόμαξες και γύ...
Νυχτερινός επισκέπτης
Λειβαδίτης Τάσος 1922-1988
Κέδρος (2006)
Ο μουσικός Συχνά τη νύχτα, χωρίς να το καταλάβω, έφτανα σε μια άλλη πόλη, δεν υπήρχε παρά μόνο ένας γέρος, που ονειρευόταν κάποτε να γίνει μουσικός, και τώρα καθόταν μισόγυμνος μες στη βροχή - με το σακάκι του είχε σκεπάσει πάνω στα γόνατά του ένα παλιό, φανταστικό βιολί, «το ακούς;» μου λέει, «ναι», του λέω, πάντα το άκουγα», ενώ στο βάθος του δρόμου το άγαλμα διηγόταν στα πουλιά το αληθινό ταξίδι.