Λίποβατς Θάνος
Lípovats Thános
Ο Θάνος Λίποβατς γεννήθηκε το 1943 στην Αθήνα όπου τελείωσε το Λεόντειο Λύκειο το 1960. Από το 1962 ακολούθησε σπουδές φυσικής επιστήμης στο Τεχνικό Πανεπιστήμιο του Δυτ. Βερολίνου. Στη συνέχεια (1968-73) ακολούθησε σπουδές κοινωνιολογίας, οικονομίας και φιλοσοφίας στο Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου και το 1973 πήρε το δίπλωμα Κοινωνιολογίας. Την περίοδο 1973-78 ήταν επιστημονικός βοηθός (διδάσκων) στο Ινστιτούτο Κοινωνιολογίας του ιδίου Πανεπιστημίου και παράλληλα ακολούθησε μεταπτυχιακές σπουδές ψυχολογίας. Το 1978-82 ήταν ερευνητής σε προγράμματα κοινωνιολογικής έρευνας στο Παρίσι και το 1979-81 επιστημονικός βοηθός στο τμήμα Ψυχανάλυσης στο Πανεπιστήμιο VIII (Vincennes- Saint Dennis) του Παρισιού. Το 1981 υποστήριξε διδακτορική διατριβή στο τμήμα Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου (Dr. Phil.). Το 1982-87 δίδαξε ως επισκέπτης καθηγητής στο τμήμα Κοινωνιολογίας του Πανεπιστημίου του Όλντενμπουργκ. Το 1986 υποστήριξε υφηγεσία στο τμήμα Φιλοσοφίας και Κοινωνιολογίας του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Τον Οκτώβριο του 1987 εκλέχθηκε αναπληρωτής καθηγητής στην έδρα πολιτικής ψυχολογίας του Παντείου Πανεπιστημίου και από το 1991 είναι τακτικός καθηγητής. Έχει δημοσιεύσει βιβλία και πολλά άρθρα στα ελληνικά, γερμανικά, αγγλικά και γαλλικά και έχει δώσει σειρά διαλέξεων. Επιστημονικά έργα: "Η απάρνηση του πολιτικού", Αθήνα 1988· "Η ψυχοπαθολογία του πολιτικού", Αθήνα 1990· "Ζητήματα πολιτικής ψυχολογίας", Αθήνα 1991· "Δοκίμιο για την ιδεολογία" (μαζί με τον Ν. Δεμερτζή), Αθήνα, 1994· "Ενάντια στο ρεύμα: Για μια κοινωνία πολιτών", Αθήνα 1995· "Ψυχανάλυση, φιλοσοφία, πολιτική κουλτούρα. Διαπλεκόμενα κείμενα", Αθήνα 1996, "Δημοκρατικός Λόγος, Ψυχανάλυση, Μονοθεϊσμός", 2001, "Φθόνος και μνησικακία" (μαζί με τον Ν. Δεμερτζή), 2006, "Δοκίμιο για τη γνώση και τον γνωστικισμό", 2006, "Το όνομα του πατέρα και η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό", 2007, "Φαντασιακή και αληθής Ελευθερία", 2008, "H απατηλή σαγήνη και η διαβρωτική βία του κακού", 2012. Επίσης, "Diskurs und Macht. J. Lacans Begriff des Diskurses", Marburg, 1982· "Die Verleugnung des Politischen", Berlin, 1986· "Politik des Psyche", Wien, 1998, "Der Fortschritt in der Geitstigkeit und der Tod Gottes", Wurzburg, 2005, κ.ά..
Όψεις λογοκρισίας στην Ελλάδα
Συλλογικό έργο
Νεφέλη (2008)
Λογοκρισία υπάρχει. Νησίδες παραδοσιακών μορφών καταστολής της ελευθερίας της τέχνης, της έκφρασης ή του τύπου από δημόσιες αρχές επιβιώνουν ακόμη και σήμερα. Ωστόσο, αυτό που περισσότερο από ποτέ χαρακτηρίζει τη σύγχρονη συγκυρία είναι οι λιγότερο ορατές, αλλά ενίοτε πιο δραστικές, εκδοχές αυτοπεριορισμού του ανθρώπινου λόγου, στο όνομα ετερόκλητων σκοπιμοτήτων. Τα κείμενα του βιβλίου ασχολούνται και με τις δύο αυτές εκδοχές, προτάσσοντας έναν διεπιστημονικό συνδυασμό του βιωματικού με τον αναλυτικό λόγο και τεκμηριώνοντας την επικαιρότητα και τη σημασία της προβληματικής...
Πολιτική επιστήμη, Διακλαδική και συγχρονική διερεύνηση της πολιτικής πράξης
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Ι. Σιδέρης (2016)
Η Πολιτική Ψυχολογία, ως προς το συμβατικώς σταθεροποιημένο περιεχόμενό της, ορίζεται ως ο κλάδος στο πλαίσιο του οποίου επιχειρείται η διάγνωση των τρόπων, συχνά αθέατων, με τους οποίους το άτομο μαθαίνει να εσωτερικοποιεί, τυπικώς και ατύπως, γενικούς ή ειδικούς πολιτικούς ρόλους. Πρόκειται για αναμενόμενες συμπεριφορές άλλοτε λιγότερο ή περισσότερο ανοικτές και άλλοτε λιγότερο ή περισσότερο κλειστές -"καθιερωμένες"- και με τις οποίες εντασσόμεθα σε ορισμένο σύστημα πολιτικού πολιτισμού.
Σύγχρονοι μηχανισμοί βίας και καταπίεσης
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (2006)
Κυρίες και Κύριοι, Η βία είναι ένα συνολικό φαινόμενο με βαθιές κοινωνικές ρίζες, υποκείμενο σε πολιτικές και ιδεολογικές χρήσεις· είναι και ένα φαινόμενο με βάθος χρόνου, με ιστορικότητα. Αλλάζει δηλαδή μορφή και περιεχόμενο στο χρόνο - γεννά ο ιστορικός χρόνος νέα βία. Ασφαλώς, οι σκληρότερες εκφράσεις βίας -και καταπίεσης- ανιχνεύονται στα συμφραζόμενα της πολιτικής στο επίπεδο των διεθνών σχέσεων· μιλώ για την οργανωμένη, κρατική ή και παρακρατική, ένοπλη βία. Και αυτό όχι μόνον επειδή αφήνει πίσω της πολλούς νεκρούς και τραυματίες, αλλά και γιατί βίαια ανατρέπει κοιν...
Το νεωτερικό υποκείμενο εμπρός στο αίτημα του άλλου
Συλλογικό έργο
Νήσος (2007)
Οι συγγραφείς προσεγγίζουν πολιτισμικές πρακτικές και ψυχικές δραστηριότητες που ορίζουν το υποκείμενο σε συνθήκες νεωτερικότητας, με επίκεντρο τα άγχη και τις ελπίδες του. Η ψυχανάλυση, η παιδαγωγική, η υπαρξιακή φιλοσοφία οδηγούν στον εντοπισμό των τόπων της ιδεολογικής απώθησης, της απάρνη-σης και της απόρριψης. Η κριτική θεωρία του πολιτισμού, η αισθητική κριτική και η πολιτική φιλοσοφία αναδεικνύουν μια υποκειμενικότητα που συνδέεται με εκείνη της ψυχαναλυτικής και υπαρξιακής εμπειρίας.
Το νεωτερικό υποκείμενο εμπρός στο αίτημα του άλλου
Συλλογικό έργο
Νήσος (2007)
Οι συγγραφείς προσεγγίζουν πολιτισμικές πρακτικές και ψυχικές δραστηριότητες που ορίζουν το υποκείμενο σε συνθήκες νεωτερικότητας, με επίκεντρο τα άγχη και τις ελπίδες του. Η ψυχανάλυση, η παιδαγωγική, η υπαρξιακή φιλοσοφία οδηγούν στον εντοπισμό των τόπων της ιδεολογικής απώθησης, της απάρνη-σης και της απόρριψης. Η κριτική θεωρία του πολιτισμού, η αισθητική κριτική και η πολιτική φιλοσοφία αναδεικνύουν μια υποκειμενικότητα που συνδέεται με εκείνη της ψυχαναλυτικής και υπαρξιακής εμπειρίας.
Το όνομα του πατέρα και η δυσφορία μέσα στον πολιτισμό
Λίποβατς Θάνος
Πόλις (2007)
Αυτό το βιβλίο έχει την πρόθεση να συνεχίσει το στοχασμό που άρχισαν ο Φρόυντ και ο Λακάν με την ψυχανάλυση, ως μιαν ανάλυση του πολιτισμού. Η σκέψη του Φρόυντ, στο βιβλίο του για τον Μωυσή και τη μονοθεϊστική θρησκεία, στρέφεται γύρω από μια προϊστορική τραυματική πράξη και τις συνέπειές της για τη δόμηση της ιστορίας του πολιτισμού. Η πρόοδος στην πνευματικότητα σημαίνει ότι το Υψηλόν, το οποίο απωθήθηκε, επανέρχεται πάλι στο προσκήνιο. Η σκέψη του Λακάν, από την άλλη, στρέφεται γύρω από τον πρωταρχικό λόγο και το Όνομα του Θεού, η ανακοίνωση του οποίου εγκαλεί το ανθρώπι...
Το πολιτικό και το ηθικό
Λίποβατς Θάνος
Εκδόσεις Ι. Σιδέρης (2017)
Η σημερινή κρίση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα έχει ένα οικονομικό, πολιτιστικό και πολιτισμικό πρόσωπο: είναι η κρίση εμπιστοσύνης στις νεωτερικές, ουμανιστικές και φιλελεύθερες αξίες καθώς και η μηδενιστική αμφισβήτηση των ατομικών και των συλλογικών ταυτοτήτων. Η έννοια της Δημοκρατίας διακυβεύεται από τον εθνολαϊκισμό της φασιστοειδούς δεξιάς, καθώς και από τον αριστερίστικο εθνολαϊκισμό και από την αναρχική αριστερά. Επικρατεί σιγά σιγά μία μοιρολατρική και μηδενιστική στάση απέναντι στα προτάγματα της Δημοκρατίας, χάνεται η πίστη στους δημοκρατικούς θεσμούς: άτομα, ομ...
Το σχολείο ως χώρος παραγωγής και συντήρησης στερεότυπων
Συλλογικό έργο
Σχολή Μωραΐτη. Εταιρεία Σπουδών Νεοελληνικού Πολιτισμού και Γενικής Παιδείας (2007)
Το ότι το σχολείο αποτελεί βασικό χώρο παραγωγής και συντήρησης στερεοτύπων δεν είναι κάτι που μας είναι άγνωστο στις γενικές του γραμμές. Επειδή όμως ο προβληματικός χαρακτήρας του σχολείου συνήθως καλύπτεται από γενικόλογους αφορισμούς και σημαντικές εξαγγελίες, αποφασίστηκε από τους εκπαιδευτικούς του γυμνασίου της Σχολής Μωραΐτη η διοργάνωση μιας ημερίδας με αντικείμενο τη διερεύνηση του προβλήματος. Το θέμα καθαυτό είναι πολύ μεγάλο και δύσκολα περιορίζεται στα όρια μιας ημερίδας. Αποφασίστηκε, λοιπόν, να μη δοθεί έμφαση στα εθνικά και θρησκευτικά στερεότυπα, που κα...
Το υποκείμενο στην ύστερη νεωτερικότητα
Ρωμανός Βασίλης
Νήσος (2002)
Η έντονη διαμάχη γύρω από τα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού έχει χαρακτηρίσει το πνευματικό τοπίο των τελευταίων δεκαετιών και έχει οδηγήσει στην αντίληψη ότι κατά κάποιον τρόπο έχουμε μεταβεί στη λεγόμενη "μεταμοντέρνα" κατάσταση. Τα ερωτήματα που έχουν αναδειχθεί από τη διαμάχη αυτή αφορούν κυρίως το λόγο και το υποκείμενο, την έκφραση μέσα από τις πράξεις των σύγχρονων υποκειμένων, τη σχέση με την εσώτερη και εξώτερη φύση, την ιστορική περίοδο και βέβαια την ελπίδα για κοινωνικοπολιτική συμφιλίωση.
Το υποκείμενο στην ύστερη νεωτερικότητα
Ρωμανός Βασίλης
Νήσος (2002)
Η έντονη διαμάχη γύρω από τα θεμέλια του δυτικού πολιτισμού έχει χαρακτηρίσει το πνευματικό τοπίο των τελευταίων δεκαετιών και έχει οδηγήσει στην αντίληψη ότι κατά κάποιον τρόπο έχουμε μεταβεί στη λεγόμενη "μεταμοντέρνα" κατάσταση. Τα ερωτήματα που έχουν αναδειχθεί από τη διαμάχη αυτή αφορούν κυρίως το λόγο και το υποκείμενο, την έκφραση μέσα από τις πράξεις των σύγχρονων υποκειμένων, τη σχέση με την εσώτερη και εξώτερη φύση, την ιστορική περίοδο και βέβαια την ελπίδα για κοινωνικοπολιτική συμφιλίωση.
Φαντασιακή και αληθής ελευθερία
Λίποβατς Θάνος
Πλέθρον (2008)
Τι είναι ένα υποκείμενο; Ποια είναι τα αδιέξοδα που συναντούν τα υποκείμενα στις διαπροσωπικές τους σχέσεις και στην κοινωνία γενικότερα; Τι επιπτώσεις έχουν στα υποκείμενα οι διάφορες μορφές που πήρε και παίρνει η νεωτερικότητα; Ο προβληματισμός όλων των κειμένων του βιβλίου συγκλίνει στην ανάγκη να απαντηθεί το ερώτημα: υπάρχει δυνατότητα αυτονομίας του ατόμου; Ποιες είναι οι αληθινές και ποιες οι ψευδείς μορφές της; Στον 20ό αιώνα ο υπαρξιακός διχασμός του ατόμου και η ψυχανάλυση συνόδευσαν την αναζήτηση ενός συλλογικού στόχου της ιστορίας. Παράλληλα, η διαδικασία της εκ...
Φθόνος και μνησικακία
Δεμερτζής Νίκος καθηγητής πολιτικής κοινωνιολογίας
Πόλις (2006)
Συγκινήσεις: οικείες κι όμως τόσο παραγνωρισμένες. Λόγω του θετικισμού, η κοινωνική θεωρία απώθησε από νωρίς την ύπαρξη του διχασμένου υποκειμένου, ως κάτι "ενοχλητικό" και "παράλογο". Αποτέλεσμα αυτής της στάσης υπήρξε ο εξοστρακισμός των συναισθημάτων. Η επαγγελία του διαφωτισμού προϋπέθετε το ξεπέρασμα των "παθών", τα οποία δυσφημίστηκαν και υποβαθμίστηκαν τόσο, ώστε ορθός λόγος να θεωρείται ό,τι έχει μείνει από την ανθρώπινη σκέψη μετά την αποστράγγισή τους. Ο ρομαντισμός υπέπεσε στο εξ αντιθέτου παράπτωμα: στην πλήρη αυτονόμηση των συναισθημάτων ενάντια σε κάθε συμβολι...