Λαπαθιώτης Ναπολέων 1888-1944
Lapathiótis Napoléon
Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης (1888-1944) γεννήθηκε στην Αθήνα, γιος του Λεωνίδα Λαπαθιώτη, αξιωματικού του ελληνικού στρατού με καταγωγή από την Κύπρο, που έφτασε ως το βαθμό του στρατηγού και έγινε υπουργός Στρατιωτικών μετά από συμμετοχή του στο κίνημα στο Γουδί, και της Βασιλικής Παπαδοπούλου, ανιψιάς του Χαρίλαου Τρικούπη. Σε ηλικία δέκα ετών μετακόμισε με την οικογένειά του στο Ναύπλιο, όπου τέλειωσε το σχολείο, έμαθε αγγλικά, γαλλικά και ιταλικά, ενώ παρακολούθησε επίσης μαθήματα πιάνου και ζωγραφικής. Το 1905 γράφτηκε στη Νομική Σχολή της Αθήνας, από όπου αποφοίτησε κανονικά, δεν άσκησε όμως ποτέ το επάγγελμα του δικηγόρου. Την ίδια χρονιά κι ενώ ήταν μόλις δεκαεφτά χρόνων δημοσίευσε στο "Νουμά" το ποίημα "Έκσταση". Το 1907 υπήρξε ιδρυτικό μέλος του ποιητικού περιοδικού "Ηγησώ", στα δέκα συνολικά τεύχη του οποίου δημοσίευσε δεκαέξι ποιήματα ως το 1908, οπότε το περιοδικό έκλεισε και ο Λαπαθιώτης άρχισε τη λογοτεχνική και δημοσιογραφική συνεργασία του με την εφημερίδα "Εσπερινή" και το περιοδικό "Ελλάς" του Σ. Ποταμιάνου. Τον ίδιο χρόνο γνωρίστηκε με τον Κ. Χρηστομάνο και τον Ά. Σικελιανό. Ακολούθησαν συνεργασίες του με τα περιοδικά "Δάφνη" και "Ανεμώνη" (1909-1910) με την εφημερίδα "Ελεύθερο Βήμα" (από το 1924) με το περιοδικό "Η Διάπλασις των παίδων" (1925), με το περιοδικό "Μπουκέττο" (1931), με τη "Νέα Εστία" (1933 -όπου δημοσίευσε μεγάλο μέρος του λογοτεχνικού του έργου), την "Πνευματική Ζωή" (1938) και τα Νεοελληνικά γράμματα (1940). Το 1917 συμμετείχε στο κίνημα της Εθνικής Άμυνας και υπηρέτησε ως έφεδρος ανθυπολοχαγός κατά τη διάρκεια των Βαλκανικών πολέμων. Μετά τα Νοεμβριανά γεγονότα του 1920 κατέφυγε για λίγο καιρό με την οικογένειά του στην Αίγυπτο, όπου γνωρίστηκε με τον Καβάφη. Το 1937 πέθανε η μητέρα του και τρία χρόνια αργότερα ο πατέρας του, ο θάνατος του οποίου είχε καταλυτική επίδραση στη ζωή του ποιητή. Η μοναδική ποιητική συλλογή που εξέδωσε ήταν "Τα πρώτα ποιήματα" (1939). Εθισμένος σε ναρκωτικές ουσίες αναγκάστηκε να πουλήσει τη βιβλιοθήκη του για βιοποριστικούς λόγους. Το 1944 αυτοπυροβολήθηκε στο σπίτι του στα Εξάρχεια. Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης ξεκίνησε την ενασχόλησή του με την ποίηση με σαφείς επιρροές από το ρεύμα του αισθητισμού (νεανικά του πρότυπα στάθηκαν οι Walter Pater και Oscar Wilde). Δημοσίευσε μανιφέστα για τον αισθητισμό και προσπάθησε να αντιδράσει στο ασφυκτικά συντηρητικό κλίμα της εποχής του με τολμηρούς στίχους και προκλητικές εμφανίσεις. Η θλίψη που χαρακτήριζε τη ζωή του τον οδήγησε στα τελευταία χρόνια του σε συμβολιστικές επιλογές με έντονα μελαγχολικό τόνο και σταθερή πάντα την επιμελημένη μορφή των ποιημάτων του. Έγραψε επίσης λογοτεχνικές μεταφράσεις και θεατρικά έργα ("Νέρων ο τύραννος", [1900], "Η τιμή της συζύγου" [1901], "Τα μεσάνυχτα ως το γλυκοχάραμα" [1908]) και ασχολήθηκε με το λογοτεχνικό δοκίμιο και τη μουσική σύνθεση. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη βλ. Γιώργος Παναγιώτου, "Ο Ναπολέων Λαπαθιώτης και η εποχή του: χρονολογικός πίνακας", Περιοδικό "Η λέξη", τχ. 33, 3-4/1984, Αλίκη Παληοδήμου, "Ναπολέων Λαπαθιώτης: χρονοβιογραφία", Περιοδικό "Διαβάζω" τχ. 95, 30.5.1984, Τάσος Κόρφης, "Ναπολέων Λαπαθιώτης, συμβολή στη μελέτη της ζωής και του έργου του", Πρόσπερος, Αθήνα, 1985, Κατερίνα Κωστίου, "Λαπαθιώτης Ναπολέων", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 5, Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα, 1986, Ναπολέων Λαπαθιώτης, "Η ζωή μου· απόπειρα συνοπτικής αυτοβιογραφίας", επιμ. Γιάννης Παπακώστας, α' έκδ. Στιγμή, Αθήνα, 1986, β' έκδ. Κέδρος, Αθήνα, 2009, Τάκης Σπετσιώτης, "Χαίρε Ναπολέων: Δοκίμιο για την τέχνη του Ναπολέοντα Λαπαθιώτη", 'Αγρα, Αθήνα, 1999, Σωτήρης Τριβιζάς (επιμ. ), "Ναπολέων Λαπαθιώτης: μια παρουσίαση", Γαβιηλίδης (σειρά: "Εκ νέου"), Αθήνα, 2000, Μιχάλης Μ. Μερακλής, Ευδοκία Παραδείση, "Λαπαθιώτης Ναπολέων", στο "Λεξικό νεοελληνικής λογοτεχνίας", Εκδόσεις Πατάκη, Αθήνα, 2007, Νίκος Σαραντάκος, επίμετρα στους συλλογές πεζογραφημάτων "Κάπου περνούσε μια ζωή", Ερατώ, Αθήνα, 2011, "Τα μαραμένα μάτια και άλλες ιστορίες", Ερατώ, Αθήνα, 2011 και "Ο μυστηριώδης φίλος και άλλες ιστορίες", Ερατώ, Αθήνα, 2013. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Το τάμα της Ανθούλας
Λαπαθιώτης Ναπολέων 1888-1944
Εκδοτικός Οίκος Α. Α. Λιβάνη (2006)
Η νουβέλα του Ν. Λαπαθιώτη, "Το τάμα της Ανθούλας", έχει δύο σκέλη. Το ένα σκέλος αναφέρεται, κατά τρόπο άκρως ρεαλιστικό, στον κόσμο της νύχτας και του περιθωρίου, με τους νταβατζήδες, τη σωματεμπορία και ιδίως τους τεκέδες και τους ναρκομανείς της Τρούμπας και της Πειραϊκής, και το άλλο σε μια λανθάνουσα ομοφυλοφιλία μεταξύ δύο ανδρών, ενώ η βαθύτατα ερωτευμένη ηρωίδα του έργου, η Ανθούλα, μαραζώνει από τον ερωτικό της καημό για τον ένα από τους άνδρες αυτούς.
Όσκαρ Γουάιλντ
Gide André 1869-1951
Ίνδικτος (2005)
Το κείμενο του βιβλίου αυτού δεν αποτελεί απλώς πηγή βιογραφικών πληροφοριών και κάποιων αισθητικών κρίσεων, ούτε και μόνο ένα μνημείο μεταφραστικής και γλωσσικής αγωγής για την παράδοσή μας. Εδώ παρακολουθούμε ακόμη και τον κεντρικό ήρωα να μιλάει για τον εαυτό του· ο συγγραφέας βλέπει απ' έξω (και μεταθανάτια) αυτόν τον "μονόλογο" και προσθέτει τη δική του εξομολόγηση· την όλη παράσταση θεωρεί εκ των υστέρων και από σημαίνουσα απόσταση χρόνου ο μεταφραστής, που αφήνει κι ένα πιθανό σχόλιο στην ίδια τη ζωή του· κι εμείς προσερχόμαστε, με την προνομία του τελευταίου ματιού,...
Ποιητές του μεσοπολέμου
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2004)
Η ποίηση της λεγόμενης νεορομαντικής και νεοσυμβολιστικής σχολής, αυτός ο χαμηλόφωνος μουσικός θρήνος, ο γεμάτος ευγένεια και αβρή μελαγχολία, εξακολουθεί να συγκινεί μέχρι σήμερα. Οι λόγοι είναι προφανείς: εκεί που λείπουν τα μεγάλα ποιητικά οράματα περισσεύει ο ανθρώπινος πόνος· κι ακόμα η αίσθηση της φθοράς και του θανάτου, το κλίμα της παρακμής, η δημιουργία μιας υποβλητικής ατμόσφαιρας, ένα παιχνίδι ίσκιων και ψιθύρων. Μια "ποίηση σιωπής", όπως τη χαρακτήρισαν εύστοχα που περιορίζεται να εκφράζει μέσα από τους μουσικούς της τόνους "πλήξη πολλή, μια στάλα ελπίδα, μια σ...
Ποιήματα
Λαπαθιώτης Ναπολέων 1888-1944
Ζήτρος (2001)
T' ΑΠΛΟ ΠΑΙΔΙ ΠΟΥ ΕΓΩ ΑΓΑΠΩ Τ' απλό παιδί, που εγώ αγαπώ, δεν έζησε στα πλούτη, δεν έχει τρόπους να φερθεί και μήτε να ντυθεί, -μα 'ναι το πιο καλό παιδί, που μες στην πλάση τούτη μπορεί ν' απαντηθεί! Δεν ξέρει γράμματα πολλά, δεν κάνει για σαλόνι, τα ρούχα του είναι της δουλειάς, τριμμένα και παλιά, -μα το μεγάλωσε το φως, αυτό που μεγαλώνει τα ξένοιαστα πουλιά... Κι άλλοτε μού' τυχε ξανά, -στο διάβα κάποιου δρόμου, να περπατήσω συντροφιά με διάφορα παιδιά, -μ' αυτό, σεμνό και ταπεινό, βαδίζει στο πλευρό μου, σα μια μικρή καρδιά... Κι όταν των άλλων τω...
Χαίρε Ναπολέων
Σπετσιώτης Τάκης
Άγρα (1999)
"...Κάποτε, πάνε χρόνια αρκετά, είχα δει στον ύπνο μου, -σ' εν' απ' τα παράδοξά μου όνειρα, που άλλοτε συνήθιζα να γράφω τακτικά, και που έχουν σχηματίσει ήδη τόμο, που δεν πιστεύω, βέβαια, να δει, ποτέ, το φως,- είχα δει, λοιπόν, ότι κρατούσα ένα βιβλίο που φυλλομετρούσα, είχε κείμενο πολύ κανονικό, -αλλά το κείμενο αυτό, σε κάθε φράση, το αντικαθιστούσε μια εικόνα, χρωματιστή και υποβλητική, που συμπλήρωνε, παραστατικά, την έννοια της. Κι όχι μόνο τούτο: στα σημεία που το κείμενο έκανε λόγο, έξαφνα, για κάποια μελωδία, άκουγα αυτή τη μελωδία, ν' αναδίνεται, με τρόπο εντελ...
Ο Όσκαρ Ουάιλντ κι εγώ
Gide André 1869-1951
Στοχαστής (1997)
Περιέχονται τα κείμενα του Αντρέ Ζιντ "In memoriam" και "Το De Profundis του Όσκαρ Ουάιλντ", μαζί με προοίμιο του μεταφραστή, εισαγωγή και επίμετρο του συγγραφέα.
Η χαμηλή φωνή
Συλλογικό έργο
Νεφέλη (1990)
Η ανθολογία που ακολουθεί, με ανθολόγο τον ποιητή Μανόλη Αναγνωστάκη, ανήκει σε μια ασυνήθιστη κατηγορία. Έχει τη μεγαλύτερη δυνατή ομοιογένεια. Περιλαμβάνει αποκλειστικά ελάσσονες ποιητές και μόνο με τα λυρικά τους ποιήματα. Οι δύο αυτοί αποκλεισμοί αφήνουν ελεύθερο το πεδίο για να φανεί η ανάπτυξη μιας ποίησης χαμηλόφωνης, που δεν μπορεί να κατηγορηθεί για μετριότητα και από την οποία δεν απουσιάζει το πάθος και η ένταση. Εξ' άλλου λυρικά ποιήματα έγραψαν και οι μείζονες ποιητές και στο έργο τους συχνά συναντάμε λυρικούς τόνους. Κάποτε μάλιστα ολόκληρο το έργο ποιητών μεί...