Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-2020
Christianópoulos Ntínos
Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος (λογοτεχνικό ψευδώνυμο του Κωνσταντίνου Δημητριάδη) γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 20 Μαρτίου 1931. Φοίτησε στο Τμήμα Φιλολογίας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης και από το 1958 ως το 1965 εργάστηκε ως βιβλιοθηκάριος στη Δημοτική Βιβλιοθήκη της πόλης. Παράλληλα το 1958 ίδρυσε και ανέλαβε υπό τη διεύθυνσή του το περιοδικό "Διαγώνιος", που κυκλοφόρησε ως το 1983 με ολιγόχρονες παύσεις. Το 1962 δημιούργησε τις "Εκδόσεις της Διαγωνίου" και από το 1965 εργάστηκε ως διορθωτής και επιμελητής. Το 1974 ίδρυσε τη Μικρή Πινακοθήκη της Διαγωνίου που λειτούργησε έως το 1995, με στόχο την προβολή νέων καλλιτεχνών της συμπρωτεύουσας, με στενούς συνεργάτες του τον Κάρολο Τσίζεκ και τον Νίκο Νικολαΐδη. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε το 1949 με τη δημοσίευση του ποιήματος "Βιογραφία" στο περιοδικό της Θεσσαλονίκης "Μορφές". Τον επόμενο χρόνο κυκλοφόρησε η πρώτη του ποιητική συλλογή με τίτλο "Εποχή των ισχνών αγελάδων". Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος ανήκει στους σημαντικότερους ποιητές της ομάδας που είναι γνωστή ως "Κύκλος της Διαγωνίου" και κινήθηκε στο πλαίσιο του ομώνυμου περιοδικού που ο ίδιος ίδρυσε (ποιητές Νίκος-Αλέξης Ασλάνογλου, Βασίλης Καραβίτης, Τάσος Κόρφης, πεζογράφοι Νίκος Καχτίτσης, Τόλης Καζαντζής, Γιώργος Ιωάννου, Περικλής Σφυρίδης, κριτικοί Ηλίας Πετρόπουλος, Ξ.Α. Κοκόλης, κ.ά.). Η ποίησή του χαρακτηρίζεται από επιρροές από το έργο του Κωνσταντίνου Καβάφη, με θεματικές της την ερωτική επιθυμία και την ανεκπλήρωτη διάστασή της, την ερωτική απόρριψη ή και εκμηδένιση, την κατά χριστιανική έννοια αυτοταπείνωση αλλά και την πολιτική διάσταση του έρωτα και την κοινωνική κριτική. Εξέδωσε τις ποιητικές συλλογές "Εποχή των ισχνών αγελάδων" (1950), "Ξένα γόνατα" (1957), "Ανυπεράσπιστος καημός" (1970), "Ο αλλήθωρος" (1970, συγκεντρωτική έκδοση των τεσσάρων συλλογών με τίτλο "Ποιήματα", Διαγώνιος 1986, γ' 1998· Ιανός 2004· θ' 2018), "Το κορμί και το σαράκι" (1998, συμπληρωμένη έκδοση με νέο τίτλο "Μικρά ποιήματα", Ιανός 2004· η' 2016), "Νεκρή πιάτσα" (1999), "Η πιο βαθιά πληγή" (1999), "Παράξενο, που βρίσκει κουράγιο κι ανθίζει" (2010), συγκεντρωτική έκδοση των συλλογών με τίτλο "Πεζά ποιήματα" (Ιανός 2004· 2010· στ' 2016). Εξέδωσε επίσης διηγήματα ("Η κάτω βόλτα", Διαγώνιος 1963, 1991· στ' Ιανός 2004· η' 2016), μικρά πεζά ("Οι ρεμπέτες του ντουνιά", Διαγώνιος 1986· γ' Ιανός 2004· ε' 2016), μεταφράσεις αρχαίων λυρικών (Διαγώνιος 1966, δ' 1989· Μπιλιέτο ε' 1993, στ' 2005, στη συνέχεια ως "Εντευκτήριο Ι", Ιανός ζ' 2007), ξένων λογοτεχνών ("Εντευκτήριο", Διαγώνιος 1989, στη συνέχεια ως "Εντευκτήριο ΙΙ", ε' Ιανός 2007), του κατά Ματθαίον Ευαγγελίου ("Το Άγιο και Ιερό Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο", Το Ροδακιό, 1997, β' Ιανός 2012), στίχους και ηχογραφήσεις με τραγούδια ("Ο Ντίνος Χριστιανόπουλος τραγουδάει τα τραγούδια του", 1982, "Βαρδάρι και Εγνατία", 1990, "Το αιώνιο παράπονο", 1994, "Με τέχνη και με πάθος", 1998, "Τα τραγούδια του Ντίνου Χριστιανόπουλου"-επανακυκλοφορία των δύο κύκλων, Ιανός 2012), μελέτες ("Συμπληρώνοντας κενά", 1988· "Εισαγωγή στα ρεμπέτικα", 1991· "Ο Βασίλης Τσιτσάνης και τα πρώτα τραγούδια του 1932-1946", Διαγώνιος, 1994· "Το ρεμπέτικο και η Θεσσαλονίκη", Εντευκτήριο, 1999· "Τα παλιά βιβλιοπωλεία της Θεσσαλονίκης", Ραγιά, 1999· "Η λογοτεχνία στη Θεσσαλονίκη 1850-1950: σύντομο διάγραμμα", Ραγιά, 1999· "Τα ελληνικά τυπογραφεία της Θεσσαλονίκης επί Τουρκοκρατίας 1850-1912", Ραγιά, 2000· "Μελέτες για τον Σολωμό", Ραγιά, 2001· "Η ποίηση στη Θεσσαλονίκη κατά τα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας", Ραγιά, 2003· "Ο Παύλος Μελάς σε ποιήματα Μακεδόνων ποιητών", Κυρομάνος, 2004· κ.ά.), δοκίμια ("Δοκίμια", Μπιλιέτο 1999· "Εναντίον", Άγρα, 1986· β' Διαγώνιος, 1993· γ' Ιανός 2012, κ.ά.), βιβλιοκρισίες ("Αποθήκη Α'", 1978), βιβλιογραφικές εργασίες ("Λογοτεχνικές εκδόσεις Θεσσαλονίκης 1850-1950", 1980, β' Διαγώνιος 1997· "Λογοτεχνικά περιοδικά Θεσσαλονίκης 1889-1945", Δημοτική Βιβλιοθήκη Θεσσαλονίκης 1996· "Λογοτεχνικές εκδόσεις Μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης 1879-1950", ΙΝΒΑ 1998· κ.ά.), ανθολογίες ("Στιχάκια του στρατού", Μπιλιέτο 2004), συνεντεύξεις, αυτοβιογραφικά κείμενα. Το 2011 αναγορεύθηκε επίτιμος διδάκτορας του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Το ίδιο έτος τιμήθηκε με το Μεγάλο Κρατικό Βραβείο Γραμμάτων για το σύνολο του έργου του, το οποίο αρνήθηκε ωστόσο να παραλάβει, συνεπής με τη στάση του ότι ο πνευματικός δημιουργός οφείλει να μένει μακριά από βραβεύσεις. Έφυγε από τη ζωή στη Θεσσαλονίκη στις 11 Αυγούστου 2020, σε ηλικία 89 ετών. Κηδεύτηκε, δαπάνη του Δήμου Θεσσαλονίκης, στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου (Σαράντα Εκκλησιών) και ενταφιάστηκε στο Κοιμητήριο Αναστάσεως του Κυρίου, στη Θέρμη. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Ντίνου Χριστιανόπουλου βλ. Αλέξης Ζήρας, "Χριστιανόπουλος Ντίνος", στο "Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό", τ. 9β, Αθήνα: Εκδοτική Αθηνών, 1988, Δημήτρης Δασκαλόπουλος, "Χριστιανόπουλος Ντίνος", στο "Λεξικό Νεοελληνικής Λογοτεχνίας", Αθήνα: Πατάκης, 2007, σελ. 2381-2· τη συμμετοχή του στις τηλεοπτικές εκπομπές της ΕΡΤ "Μονόγραμμα" (1991), "Νυχτερινός επισκέπτης" (1996) και "Στα Άκρα" (2011)· καθώς και τα αυτοβιογραφικά κείμενα "Πίσω απ' την Αγιά Σοφιά" (Ιανός, 1997), "Θεσσαλονίκη, ου μ' εθέσπισεν" (Ιανός 1999) και "Εγώ, φαντάρος στο χακί..." (Μπιλιέτο, 2003).
Ανθολογία Μακεδόνων ποιητών 1860 - 1913
Συλλογικό έργο
Εντευκτήριο (2001)
Χρειάστηκαν 33 χρόνια έρευνας πρωτογενούς υλικού για να συγκροτηθεί αυτό το βιβλίο. Οι ποιητές του βιβλίου χωρίς θεαματικές επιδόσεις, δημιούργησαν μια νέα ποιητική πραγματικότητα κυρίως στη Θεσσαλονίκη που μετά το 1930 άρχισε να αποδίδει ουσιαστικότερους καρπούς.
Για τον Σινόπουλο
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (2000)
Η ποίηση και η κριτική, με τις διάφορες μορφές της (από την κριτικογραφία των εφημερίδων και των λογοτεχνικών περιοδικών μέχρι τις μελέτες που εποπτεύουν τη λογοτεχνία μιας πρόσφατης χρονικής περιόδου), διαγράφουν δύο τροχιές άλλοτε παράλληλες κι άλλοτε τεμνόμενες, γενικά όμως αλληλεπιδρούσες. Η φορά της επίδρασης μετατίθεται, κατά καιρούς, από τη μια στην άλλη πλευρά. Η ιστορία της λογοτεχνίας και της κριτικής, όπως εξάλλου η ιστορική θεώρηση κάθε ανθρώπινης δραστηριότητας, οργανώνει το ερευνητικό και κατόπιν το γνωστικό πεδίο της με τη διαχρονική αφαίρεση των σημαινουσών...
Νεκρή πιάτσα
Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-
Μπιλιέτο (2000)
Μια δίγλωσση έκδοση της γνωστής ανθολογίας του Ντίνου Χριστιανόπουλου, με τίτλο "Νεκρή Πιάτσα".
Τα ελληνικά τυπογραφεία της Θεσσαλονίκης επί Τουρκοκρατίας 1850 - 1912
Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-
Βιβλιοπωλείο Ραγιά (2000)
Ελληνικές εκδόσεις μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης επί τουρκοκρατίας (1759 - 1913)
Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-
Ιστορικό και Λογοτεχνικό Αρχείο Καβάλας (2000)
Αφορά τις εκδόσεις βιβλίων, εφημερίδων, περιοδικών και κάθε είδους έντυπου στην ελληνική γλώσσα, που έγιναν σ’ αυτή τη χρονική περίοδο στο Άγιο Όρος και στις Μακεδονικές πόλεις Μελένικο, Σέρρες, Καβάλα και Μοναστήρι. Πρόκειται για σημαντική έκδοση, όχι μόνο εξαιτίας της προσωπικότητας του συγγραφέα, αλλά και λόγω του γεγονότος ότι το έργο αυτό συμπληρώνει ένα μεγάλο βιβλιογραφικό κενό. Επιβάλλεται να αναφέρουμε ότι τα στοιχεία που παρουσιάζονται στο νέο βιβλίο έχουν συλλεχθεί μετά από πολυετείς έρευνες του συγγραφέα και παρουσιάζονται για πρώτη φορά. Πρόκειται για καταγρ...
Δοκίμια
Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-
Μπιλιέτο (1999)
Δοκίμια και απόψεις του γνωστού Ντίνου Χριστιανόπουλου πάνω σε θέματα τέχνης, ποίησης, λογοτεχνίας αλλά και στάσης ζωής, που αναδεικνύουν το λαμπρό του ήθος και πνεύμα, συχνά και με καυστικό ύφος.
Το ρεμπέτικο και η Θεσσαλονίκη
Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-
Εντευκτήριο (1999)
Η τρίτη και σημαντικότερη περίοδος του ρεμπέτικου διαμορφώνεται κυρίως στη Θεσσαλονίκη επί γερμανικής κατοχής. Ο Τσιτσάνης κατά την περίοδο της κατοχής δημιούργησε μια ολόκληρη σχολή, τη σχολή της Θεσσαλονίκης. Ο ίδιος γράφει: Η κατοχή είναι η πιο συγκλονιστική περίοδος του λαϊκού τραγουδιού, και αυτή σημάδεψε και την καριέρα μου και την ιστορία της λαϊκής μουσικής. Η κατοχή υπήρξε η εποχή που έδωσα ό,τι καλύτερο είχα στην ψυχή μου, που έδωσα ό,τι πιο αληθινό βγήκε μέσα από τις τραγικές εκείνες συνθήκες. Η κατοχή, με δυό λόγια, είναι η καρδιά του λαϊκού τραγουδιού.
Λογοτεχνικές εκδόσεις μακεδονικών πόλεων πλην Θεσσαλονίκης
Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-
Ινστιτούτο Βιβλίου και Ανάγνωσης Κοζάνης (1998)
Πρόκειται για μια καταγραφή, μέχρι το 1950, αποκλειστικά και μόνον των λογοτεχνικών εντύπων που είδαν το φως μέσα από τυπογραφεία μακεδονικών πόλεων.
Το κορμί και το σαράκι
Χριστιανόπουλος Ντίνος 1931-
Μπιλιέτο (1997)
[...] τόσο πολύ σε γουστάρω που ξέχασα πια το σ' αγαπώ (σ. 15) [τσαϊράδα] το θυμάρι το άτιμο εξαφανίζει χαιρέκακα την ευωδιά του κορμιού σου μονάχα το κρεβάτι τη σέβεται (σ. 17) [υστερόγραφο Πορτογαλίδας μοναχής] γνώρισα άντρες πολλούς τα χνότα τους μύριζαν τα πόδια τους βρωμούσαν Χριστέ μου μονάχα εσύ μοσκοβολάς (σ. 8)
Το άγιο και ιερό Ευαγγέλιο κατά τον Ματθαίο
Το Ροδακιό (1997)
Για τον Αναγνωστάκη
Συλλογικό έργο
Αιγαίον (1996)
Το βιβλίο αυτό είναι κάτι περισσότερο και κάτι λιγότερο από μιαν ανθολογία. Περισσότερο, γιατί περιέχει και κείμενα που δεν θα ικανοποιούσαν την έννοια του όρου ανθολόγηση· λιγότερο, γιατί αυτά τα "εξωανθολογικά" κείμενα υπονομεύουν τον ανθολογικό χαρακτήρα του βιβλίου. Ονομάζω τον ανά χείρας τόμο επιλογή, γιατί προσπάθησα να συνδυάσω σ' αυτόν το ανθολογικό με το ιστορικό στοιχείο: αφενός να προσδιορίσω τα, κατά τη γνώμη μου (δηλαδή σύμφωνα με τα σημερινά μου κριτήρια), σημαντικότερα κριτικά κείμενα για το έργο του Αναγνωστάκη· και αφετέρου να εντοπίσω τα κείμενα που θα μπο...