Πρεβελάκης Παντελής 1909-1986
Prevelákis Pantelís
Παντελής Πρεβελάκης (1909 - 1986). Ο Παντελής Πρεβελάκης γεννήθηκε στο Ρέθυμνο, δεύτερος γιος του Γεωργίου Πρεβελάκη και της Ειρήνης το γένος Φραγκιαδάκη. Στο Ρέθυμνο πέρασε τα σχολικά του χρόνια και σε ηλικία δεκαπέντε χρόνων εξέδωσε μαζί με τον Γ.Ανδρουλιδάκη το λογοτεχνικό περιοδικό Αθηνά, που κυκλοφόρησε για ένα χρόνο. Το 1926 γράφτηκε στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών. Στην Αθήνα γνωρίστηκε με το Νίκο Καζαντζάκη με τον οποίο συνδέθηκε με μακρόχρονη φιλία. Δυο χρόνια μετά την έναρξη των σπουδών του πήρε μετεγγραφή στη Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου και το 1930 έφυγε για περαιτέρω σπουδές στο Παρίσι. Εκεί έμεινε για δυο χρόνια και παρακολούθησε μαθήματα στη Σχολή Γραμμάτων της Σορβόννης και στο Ινστιτούτο Τέχνης και Αρχαιολογίας, από όπου αποφοίτησε το 1933. Μετά την επιστροφή του στην Αθήνα αναγορεύτηκε διδάκτωρ Φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης και διορίστηκε έκτακτος καθηγητής στην έδρα της Ιστορίας Τέχνης, χωρίς ποτέ να μονιμοποιηθεί λόγω της πολιτικής του ιδεολογίας υπέρ του Βενιζέλου. Το 1937 διορίστηκε στη Διεύθυνση Καλών Τεχνών του Υπουργείου Παιδείας, και παρά το εχθρικό κλίμα του μεταξικού καθεστώτος δραστηριοποιήθηκε έντονα, κυρίως στον τομέα Καλών Τεχνών. Το 1939 διορίστηκε καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών και από το 1938 δίδασκε στη σχολή του Εθνικού Θεάτρου. Μετά τη κήρυξη του πολέμου από τους ιταλούς έκανε αίτηση να καταταγεί εθελοντής και όταν δεν έγινε δεκτή στράφηκε προς τον αγώνα για τη διαφύλαξη και διάσωση των έργων της Εθνικής Πινακοθήκης και του Εθνολογικού Μουσείου. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής απουσίασε από την εκδοτική δραστηριότητα και παύτηκε από τις εργασίες του. Μετά τον πόλεμο επέστρεψε στο Πανεπιστήμιο και ταξίδεψε σε πολλές χώρες. Κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου αρνήθηκε να διοριστεί στη Μέση Εκπαίδευση και να τιμηθεί από τη χούντα, κυκλοφόρησε μυστικά την Αντίστροφη Μέτρηση και εκτός εμπορίου τον Νέο Ερωτόκριτο και συμμετείχε στην ίδρυση της Εταιρείας Σπουδών της Σχολής Μωραΐτη. Μετά τη Μεταπολίτευση τιμήθηκε με το Αριστείο Γραμμάτων της Ακαδημίας Αθηνών (1977) και αναγορεύτηκε επίτιμος διδάκτωρ των Φιλοσοφικών Σχολών των Πανεπιστημίων Αθηνών και Θεσσαλονίκης. Πέθανε στο σπίτι του στην Εκάλη από καρδιά σε ηλικία 77 ετών. Στο χώρο της λογοτεχνίας πρωτοεμφανίστηκε το 1928 με το μονόπρακτο θεατρικό έργο Ο μίμος και το μακροσκελές ποίημα Στρατιώτες εμπνευσμένο από τη Μικρασιατική καταστροφή. Το 1938 εξέδωσε το Χρονικό μιας Πολιτείας με το οποίο καθιερώθηκε στο χώρο της πεζογραφίας της γενιάς του Τριάντα. Στο έργο του Πρεβελάκη, ποιητικό και πεζογραφικό κυριαρχεί η εμπλοκή ιστορικής και λογοτεχνικής πραγματικότητας, η εμμονή σε μεγάλα υπαρξιακά προβλήματα του ανθρώπου. Στην πορεία της συγγραφικής του δραστηριότητας, η οποία κάλυψε τριανταέξι χρόνια από τη ζωή του, πέρασε από την έκφραση των μεγάλων οραμάτων της ελευθερίας σε μια εσωτερικότερη γραφή, πάντα όμως σε στενή σχέση με τον αφετηριακό προσανατολισμό του. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Παντελή Πρεβελάκη βλ. Αλεξίου Στυλιανός, «Πρεβελάκης Παντελής», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 8. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988, Γιαλουράκης Μανώλης, «Πρεβελάκης Παντελής», Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια της Νεοελληνικής Λογοτεχνίας 11. Αθήνα, Χάρη Πάτση, χ.χ. και Παρίσης Νικήτας, «Παντελής Πρεβελάκης», Η μεσοπολεμική πεζογραφία· Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Ζ΄ , σ.338-371. Αθήνα, Σοκόλης, 1993. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Εισαγωγή στο έργο του Καζαντζάκη
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2011)
Πολλές και ποικίλες είναι οι κριτικές εκτιμήσεις για το έργο του Νίκου Καζαντζάκη. Η παρούσα "Εισαγωγή" συνενώνει κείμενα που εκφράζουν ένα ευρύ φάσμα θεωρητικών, αισθητικών και ιδεολογικών απόψεων, προκειμένου να αναδειχτούν με τον πληρέστερο δυνατό τρόπο τα πνευματικά ενδιαφέροντα του πολύτροπου αυτού συγγραφέα. Τα εν λόγω κριτικά κείμενα καλύπτουν μια περίοδο ενός περίπου αιώνα, από ένα κριτικό σχόλιο του 1916 μέχρι σήμερα. Το υλικό είναι οργανωμένο θεματικά, με κεφάλαια αφιερωμένα στην ποίηση του Καζαντζάκη, στο θεατρικό, ταξιδιωτικό και αυτοβιογραφικό έργο του, αλλά κα...
Ανθολογία από το έργο του Παντελή Πρεβελάκη
Πρεβελάκης Παντελής 1909-1986
Βικελαία Δημοτική Βιβλιοθήκη (2010)
Σε μιαν ιδιαίτερα φροντισμένη, και τυπογραφικά, έκδοση ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα της συνολικής γνωριμίας με το έργο του μεγάλου Κρητικού συγγραφέα. (Ας σημειωθεί ότι είναι η πρώτη φορά στα νεοελληνικά γράμματα που παρουσιάζονται σε μια ανθολογία όλες οι δημιουργικές όψεις ενός συγγραφέα και όχι μια μεμονωμένη πλευρά του έργου του. Και κατά τούτο η παρούσα έκδοση αποτελεί μια μοναδική και νέα εργασία στα γράμματά μας). Στην "Ανθολογία από το έργο του Παντελή Πρεβελάκη" δίδεται η συνολική εικόνα της δημιουργικής του πορείας, έτσι παρουσιάζεται: α) ως πεζογράφος (ανθολ...
Ιστορία της τέχνης
Reinach Salomon
Νίκας / Ελληνική Παιδεία Α.Ε. (2010)
Το 1931 παρουσίαστηκε για πρώτη φορά στο ελληνικό κοινό η "Γενική Ιστορία της Τέχνης". Επρόκειτο για ένα φιλόδοξο δίτομο έργο, το οποίο σκοπό είχε να αναπληρώσει ένα κενό στην τότε πνευματική ζωή του τόπου, προσφέροντας μια γενική ιστορική, θεωρητική και κριτική έρευνα της τέχνης, από την προϊστορική εποχή μέχρι τις αρχές του 20ού αιώνα. Μεταφρασμένο από τον Παντελή Πρεβελάκη, το έργο αποτελεί σύνθεση δύο σημαντικών συγγραμμάτων, του "Apollo: Histoire Generale Des Arts Plastiques" του Salomon Reinach και της "Ιστορίας των Καλών Τεχνών" ("Histoire Generale Des Beaux Arts"...
Εισαγωγή στην ποίηση του Ρίτσου
Συλλογικό έργο
Πανεπιστημιακές Εκδόσεις Κρήτης (2009)
Στον τόμο ανθολογούνται κείμενα κριτικής για το ποιητικό έργο του Γιάννη Ρίτσου τα οποία καλύπτουν μία περίοδο που ξεπερνά τις οκτώ δεκαετίες, από το 1927 -χρονιά εμφάνισης πρωτολείων του Ρίτσου στο Περιοδικό της Μεγάλης Ελληνικής Εγκυκλοπαιδείας- μέχρι σήμερα. Η κριτική πρόσληψη του Ρίτσου είναι σύνθετη, όπως σύνθετη ήταν και η ποιητική πορεία του. Σε ορισμένες πτυχές του έργου του, ο Ρίτσος είναι κραυγαλέα πολιτικός και μονότροπος, σε ορισμένες άλλες όμως είναι βαθιά υπαρξιακός, ενίοτε μεταφυσικός και, κατά κανόνα, γόνιμα νεωτερικός, αναχωνεύοντας τεχνοτροπικές εξελίξεις...
Νίκος Καζαντζάκης
Συλλογικό έργο
Ελευθεροτυπία (2007)
"Για ό,τι λέν για την "Οδύσεια" -χωρίς να τη διαβάσουν- δεν στεναχωριούμαι καθόλου. Έχω τη συνείδησή μου γαλήνια. Έκαμα ό,τι μπορούσα. Το έργο αφτό είναι το λαγάρισμα από ανείποτες αγωνίες και χαρές, γραμμένο με αίμα. Προσπάθησα, χρόνια να σώσω από την ψυχή μου ό,τι μπορούσα. Να ξέρουν οι άνθρωποι, όταν πεθάνω, πόσο κ' εγώ αγάπησα και πόνεσα τη ζωή και πώς είδα και πώς άγγιξα τη θάλασσα, το χώμα, τη γυναίκα. Να μάθουν πως δεν ήμουνα ζώο ή πέτρα, παρά άνθρωπος με ζεστή σάρκα κι αχόρταγη ψυχή. Έκανα το χρέος μου. Παραπάνω δεν μπορούσα. Σφογγίζω σαν τον αργάτη μια στιγμή τον -...
Δομήνικος Θεοτοκόπουλος
Πρεβελάκης Παντελής 1909-1986
Κάκτος (2006)
Η ζωή του Θεοτοκόπουλου φωτίζεται, καθώς το "Τολέδο" του από ξαφνικές, απότομες αστραπές. Καμιά περίοδο της ζωής του δε μας είναι ολοκληρωτικά γνωστή. Η καταγωγή του, η παιδική του ζωή, η μαθητεία του στο Βάσανο, η διαμονή του στη Βενετιά και στη Ρώμη και, τέλος, ο μισεμός του για την Ισπανία, είναι μια ιστορία σκοτεινή, πλεγμένη με το ανέκδοτο και με το θρύλο. Κάποια περιστατικά του βίου του, μερικά επίσημα έγγραφα, το πλήθος οι πίνακές του, τα λίγα γλυπτικά κι αρχιτεκτονικά έργα του, οι μαρτυρίες των συγχρόνων - ιδού οι πηγές του ιστορικού που θα 'θελε ν' αναπαραστήσει τη...
Ο βραχόκηπος
Καζαντζάκης Νίκος 1883-1957
Εκδόσεις Καζαντζάκη (2005)
«Ο "Βραχόκηπος" είναι η ιστορία ενός ανθρώπου που προσπαθεί να σώσει την ψυχή του, έχοντας, ωστόσο, έντονη την επίγνωση ότι άλλοι γύρω του μάχονται για την ίδια τους τη ζωή και τον καλούν να ενωθεί μαζί τους. Ίσως κανένα άλλο έργο τού Νίκου Καζαντζάκη δεν πλησιάζει τόσο στο να μας δώσει ολόκληρο το μέτρο τού πνευματικού αγώνα του, όσο αυτό το μυθιστόρημα, που γράφτηκε στο ζενίθ της βίαιης σύγκρουσης μεταξύ Ιαπωνίας και Κίνας.» (Από την αγγλική έκδοση Nikos Kazantzakis, "The Rock Garden", Simon and Schuster, New York 1963.) Ο Νίκος Καζαντζάκης έγραψε τον "Βραχόκηπο" α...
Προσφορά στον Άγγελο Τερζάκη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (2000)
Επί πενήντα σχεδόν χρόνια, ο Άγγελος Τερζάκης στέκεται ως ακρόπρωρο του πνευματικού μας βίου. Η στέρεη και τίμια πνευματική του φυσιογνωμία εκφράζει με τρόπο μοναδικό τη συνειδησιακή ανησυχία της γενιάς του, της περίφημης Γενιάς του '30, διατυπώνοντας συγχρόνως σ' ένα πλούσιο και πολύμορφο λογοτεχνικό έργο πρώτης γραμμής τις ανησυχίες, την αγωνία, τις φιλοδοξίες και τον απελπισμό των νεώτερων. Είναι αυτός πού μαρτυρεί κατ' εξοχήν για τη δοκιμασία των συνειδήσεων που ζουν μέσα σ' εποχή κρισιμώτατη για το μέλλον του ανθρώπου και που επισημαίνουν την επώδυνη κρίση του πολιτ...
Το χρονικό μιας πολιτείας
Πρεβελάκης Παντελής 1909-1986
Βιβλιοπωλείον της Εστίας (1999)
"Το χρονικό μιας πολιτείας" (1938) είναι το έργο με το οποίο παρουσιάζεται ουσιαστικά στα γράμματά μας ο Παντελής Πρεβελάκης (1909-1986). Η πολιτεία είναι το Ρέθυμνο της Κρήτης, ο γενέθλιος τόπος του συγγραφέα, ο οποίος γράφει το χρονικό της για να διασώσει τη ζωή της από τη λήθη, να ζωντανέψει τον κόσμο της μέσα μας. "Θάθελα εδώ μέσα να ζήσει το Ρέθεμνος. Να ζήσει μέσα από μένα, πούμαι κλωνάρι δικό του. Κι ο λόγος μου, σοθετός και καλόδετος σά ζωντανό κορμί, να περάσει τη θύμησή του μες από τη θάλασσα του καιρού, καθώς πέρασε το φουσκωμένο νερό ο Άγιος Χριστόφορος το Θείο...
Κότινος στον Άγγελο Σικελιανό
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1995)
Στον χρόνο που μας έρχεται συμπληρώνονται κιόλας 30 χρόνια από τότε που ο Άγγελος Σικελιανός σφάλισε τα μεγάλα του μάτια κι έφυγε ανηφορίζοντας στα ουράνια, απ' όπου στα 1884 είχε κατέβει στη γη. Για τέτοιους αντρειωμένους του πνεύματος η μνήμη της θανής δεν φέρνει δάκρυα αλλά θάμβος στην ψυχή και στο νου έξαρση και φωτισμό. Με τέτοια αισθήματα και καθώς ο κηλιδωμένος αυτός αιώνας γέρνει προς τη δύση του, στεκόμαστε σ' ένα καταράχι κι αντικρύζουμε πάλι τον Σικελιανό, φορτισμένοι με την πείρα πικρών ημερών και την θανάσιμη αγωνία μιας εποχής που σύντριψε πολλές βεβαιότητε...
Θεώρηση του Νίκου Καζαντζάκη
Συλλογικό έργο
Ευθύνη (1993)
Στο πρώτο τέταρτο του αιώνα μας άρχισε να ορθώνεται μεστωμένη η μεγάλη προσωπικότητα του Νίκου Καζαντζάκη. Στο δεύτερο τέταρτο του αιώνα μας, η προσωπικότητα αυτή έδειξε ολάκερο τον απαρομοίαστο πνευματικό της δυναμισμό και με ασίγαστο δημιουργικό οίστρο, με αυστηρότητα και θαυμαστή πειθαρχία πνεύματος και σώματος, ύψωσε ένα πολύμορφο, επιβλητικό έργο που προκάλεσε -όπως όλων των μεγάλων πνευματικών μορφών τα έργα- ένθερμο έπαινο και ψόγο. Τώρα, ένα σχεδόν τέταρτο αιώνα μετά το θάνατό του, προβάλλει για τις γρηγορούσες συνειδήσεις που μ' αγωνία εφορεύουν τον πνευματικ...