Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Επιλέξαμε κάτι κοινό στη μεταφυσική και στην ψυχολογία, το πρόβλημα της ελευθερίας. Επιχειρούμε να υποστηρίξουμε ότι κάθε διάλογος ανάμεσα στους αιτιοκράτες και στους αντιπάλους τους υπονοεί μια πρότερη σύγχυση της διάρκειας με την έκταση, της διαδοχής με την ταυτοχρονία, της ποιότητας με την ποσότητα: άπαξ και ξεδιαλύνουμε αυτή τη σύγχυση, θα δούμε πιθανώς να εξανεμίζονται οι αντιρρήσεις που εγέρθηκαν ενάντια στην ελευθερία, οι ορισμοί που της δίνουμε και, κατά μία έννοια, το ίδιο το πρόβλημα της ελευθερίας. Αυτή η απόδειξη αποτελεί αντικείμενο του τρίτου μέρους του πονήμα...

Για τον Κωστή Παπαγιώργη τα βιβλία υπήρξαν ο πιο ζωτικός κι ακατάλυτος δεσμός του με τον κόσμο. Η ανακάλυψή τους, στην όψιμη εφηβεία του, έλαβε διαστάσεις αποκάλυψης. Ο έφηβος που βασανιζόταν απ’ το αίσθημα ότι είναι "υπεράριθμος", "καρέκλα με τρία πόδια", "ελαττωματικό ανταλλακτικό" ή "παιδί του Καιάδα" συνειδητοποίησε ότι δεν είναι μόνος, ότι μπορούσε να περιέχεται ολόκληρος στη γραφή ενός άλλου. Παράλληλα με τα καθαυτό δοκίμιά του, και με το στοχαστικό, βιωματικό και παιγνιώδες ύφος του, ο Κωστής Παπαγιώργης επισκόπησε για τέσσερις σχεδόν δεκαετίες (1975-2014), την εγ...

"Χαμογελάστε, παρακαλώ!" συνιστούσε ο παλιός φωτογράφος με τα μαύρα επιμανίκια σε οικογένειες, φαντάρους, νιόπαντρους και τυχάρπαστους μορφονιούς που ήθελαν να δουν τη φάτσα τους απέναντι, τυπωμένη στο χαρτί. Το γέλιο είναι τζάμπα, δεν στοιχίζει τίποτα, όταν μάλιστα παραμένει άφωνο, είναι απλό τρυκ των χειλιών. Τόσο εύκολα χαρίζεται, όπως τα μάτια που σκαρδαμύσσουν ή το βηχάκι που έρχεται και φεύγει ασυνόδευτο. Ουδείς φωτογράφος βέβαια ή πορτραιτίστας θα είχε την ιδέα να παραλλάξει την παράκλησή του επί τα χείρω· δεν θα μπορούσε να πει "Βάλτε για λίγο τα κλάματα!", "Λιποθυμ...

Τα καπάκια, οι μυστικές συμφωνίες των οπλαρχηγών της Ρούμελης με τους Τούρκους, θεωρούνταν γενικά ενθοφελή στρατηγήματα. Όποιος έβαζε καπάκι ή ψευτο-κάπακο επέβαλε ανακωχή, έσωζε τους πληθυσμούς από τη σφαγή και τη λεηλασία και συνάμα κέρδιζε πολύτιμο χρόνο. Σε παρόμοιες συμφωνίες κατέφυγαν ο Βαρνακιώτης, ο Ίσκος, ο Γώγος Μπακόλας, ο Ράγκος, ο Βαλτινός, ο Στορνάρης, ο Σαφάκας, ο Καραϊσκάκης και βέβαια ο Ανδρούτσος. Ήταν δηλαδή μια χερσοελλαδίτικη τακτική - γνωστή σε όλους και αποδεκτή. Ωστόσο η έλευση του Αλέξανδρου Μαυροκορδάτου και η δυναμική εμπλοκή του στον ξεσηκωμό της...

"Ανάμεσα στον κόσμο και στη συνείδηση δεν υπάρχει τίποτα, αλλά αυτό το τίποτα, είναι αδιαπέραστο, είναι ο πιο ριζικός χωρισμός. Δεν είμαι αυτός ο κόσμος, όπως δεν είμαι και το παρελθόν μου, ή το μέλλον μου. Χρειάζεται να είμαι όλα αυτά χωρίς ποτέ να τα κατέχω οριστικά, διότι ως συνείδηση είμαι αυτή η άρνηση που εμφανίζει τον κόσμο σαν κόσμο και εμένα σαν καθορισμένη κατάσταση μέσα στον κόσμο." (Ζαν Ιπολίτ) "Ενίοτε στο "Είναι και το Μηδέν" εκφράζεται ο μάταιος χαρακτήρας της ύπαρξης, όπως με τη φράση "ο άνθρωπος είναι ένα άχρηστο πάθος". Αν μπορεί πάντως να είναι πηγή αυ...

Μετά τα θεμελιώδη πολιτικά έργα του Χομπς και του Λοκ η "Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη" με ιδιαίτερη υπερηφάνεια, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα τη μνημειώδη πραγματεία του Μοντεσκιέ, της οποίας η σημασία εκτείνεται ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα. Επίκαιρη δεν παραμένει μόνον η προβληματική του χωρισμού των εξουσιών ούτε μόνον το σύμφυτο μαζί της πρόβλημα της πολιτικής ελευθερίας. Εξίσου ενδιαφέρει πάντοτε η σχέση της πολιτειολογικής προβληματικής με την κοινωνιολογική, της ηθικής και της κοινωνικής θεωρίας. Σ' αυτό το κεντρικό έργο του ευρωπαϊκού διαφωτ...

Μετά τα θεμελιώδη πολιτικά έργα του Χομπς και του Λοκ η "Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη" με ιδιαίτερη υπερηφάνεια, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα τη μνημειώδη πραγματεία του Μοντεσκιέ, της οποίας η σημασία εκτείνεται ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα. Επίκαιρη δεν παραμένει μόνον η προβληματική του χωρισμού των εξουσιών ούτε μόνον το σύμφυτο μαζί της πρόβλημα της πολιτικής ελευθερίας. Εξίσου ενδιαφέρει πάντοτε η σχέση της πολιτειολογικής προβληματικής με την κοινωνιολογική, της ηθικής και της κοινωνικής θεωρίας. Σ' αυτό το κεντρικό έργο του ευρωπαϊκού διαφωτ...

Μετά τα θεμελιώδη πολιτικά έργα του Χομπς και του Λοκ η "Φιλοσοφική και Πολιτική Βιβλιοθήκη", με ιδιαίτερη υπερηφάνεια, παρουσιάζει για πρώτη φορά στην ελληνική γλώσσα τη μνημειώδη πραγματεία του Μοντεσκιέ, της οποίας η σημασία εκτείνεται ταυτόχρονα σε πολλά επίπεδα. Επίκαιρη δεν παραμένει μόνον η προβληματική του χωρισμού των εξουσιών ούτε μόνον η προβληματική του χωρισμού των εξουσιών ούτε μόνον το σύμφυτο μαζί της πρόβλημα της πολιτικής ελευθερίας. Εξ ίσου ενδιαφέρει πάντοτε η σχέση της πολιτειολογικής προβληματικής με την κοινωνιολογική, της ηθικής και της κοινωνικής θε...

Στα 1961 ο Μισέλ Φουκώ δημοσιεύει την Ιστορία της τρέλας κατά την κλασική εποχή και δύο χρόνια αργότερα ο "μαθητής" του Ζακ Ντεριντά απαντά με μια βιβλιοκρισία πλέον του δέοντος "κριτική" (η οποία συμπεριελήφθη αργότερα στο βιβλίο του Γραφή και διαφορά), για να ακολουθήσει η απάντηση του Φουκώ που ενσωματώθηκε ως επίμετρο στη νέα έκδοση του βιβλίου του. Πρόκειται λοιπόν για ένα "διάλογο" γύρω από την ιστορική προσέγγιση της τρέλας. Σε αυτή τη σφοδρή αντιπαράθεση δασκάλου-μαθητή, που διεξάγεται πάντως με όλους τους κανόνες του καλώς αγωνίζεσθαι, ο Έλληνας αναγνώστης μπορε...

Μαύρο άνθος του 19ου αιώνα, ο μηδενισμός άφησε μεγάλα έργα και ενέπνευσε μύθους και αφηγήσεις. Υπάρχει γερμανική εκδοχή του μηδενισμού, ρωσική και εν γένει ευρωπαϊκή. Με τους δύο παγκόσμιους πολέμους και μια σειρά επαναστάσεων και κοινωνικών κινημάτων, μπορούμε να πούμε ότι ο "ευρωπαϊκός μηδενισμός" επαλήθευσε εξαμβλωματικά τις νιτσεϊκές και λοιπές προφητείες. Το μηδέν αποδείχθηκε ιστορικός και μεταφυσικός γρίφος. Επιτέμνοντας εδώ τις προφητείες του Νίτσε, του Μαλλαρμέ και του Χάιντεγκερ, και χωρίς να έχουμε προθέσεις ιστορικής παρουσίασης, προσπαθούμε απλώς να δείξουμε τα...

Περιέχει τέσσερις αφηγήσεις πάνω στο θέμα του ζωγράφου και του μοντέλου: Θανάσης Βαλτινός, "Ιστορία ενός βιασμού" Βασίλης Παπαβασιλείου, "Το πλήρωμα της σκηνής" Κωστής Παπαγιώργης, "Τα πουλιά στο ακροθαλάσσι" Χρόνης Μπότσογλου, "Ο ζωγράφος και το μοντέλο"

Στα "Υπεραστικά" συμπεριλαμβάνονται τα κείμενα που δημοσίευσε στην ομώνυμη στήλη του, την περίοδο 1995-1997, στο εβδομαδιαίο περιοδικό "Αν" της Απογευματινής και στο πολιτιστικό ένθετο "Artion" της ίδιας εφημερίδας. Πρόκειται για κείμενα που ξεπερνούν την εποχή τους, καθώς τα μικρά και μεγάλα γεγονότα της λειτουργούν ως ερεθίσματα, αφορμές ή και προφάσεις, για να ξετυλίξουν την οξεία κριτική σκέψη ενός σπουδαίου σχοχαστή.

Στα Υπεραστικά συμπεριλαμβάνονται τα κείμενα που δημοσίευσε στην ομώνυμη στήλη του, την περίοδο 1995-1997, στο εβδομαδιαίο περιοδικό «Αν» της Απογευματινής και στο πολιτιστικό ένθετο «Artion» της ίδιας εφημερίδας. Πρόκειται για κείμενα που ξεπερνούν την εποχή τους, καθώς τα μικρά και μεγάλα γεγονότα της λειτουργούν ως ερεθίσματα, αφορμές ή και προφάσεις, για να ξετυλίξουν την οξεία κριτική σκέψη ενός σπουδαίου σχοχαστή.

Άμλετ [...]: Ορκιστείτε Το φάντασμα, κάτω από τη γη: Ορκιστείτε [Ορκίζονται] Άμλετ: Ησύχασε, ησύχασε, ψυχή τυραννισμένη. Τώρα κύριοι, δεχτείτε την αγάπη μου και να με συμπαθάτε. Κι ό,τι μπορεί ένας άνθρωπος, φτωχός όσο κι ο Άμλετ, να κάνει για να δείξει τη φιλία και την αγάπη του, Θεού θέλοντος, θα το 'χετε ατσιγκούνευτα. Ας πηγαίνουμε. Ξεχαρβαλώθηκε η ζωή. Αχ, μοίρα μαύρη και βαριά που 'πρεπ' εγώ να γεννηθώ να φέρω τη γιατρειά. Ελάτε, φεύγουμε μαζί. Και τώρα τα φαντάσματα του Μαρξ. (Αλλά τώρα χωρίς συγκυρία. Ένα τώρα αποσυνδεδεμένο ή εξαρθρωμένο, "out of joint",...

Στις 13 Ιουνίου 1844 ο Κίρκεγκωρ εκδίδει τα "Φιλοσοφικά ψιχία ή κνήσματα και περιτμήματα", υπό το ψευδώνυμο Ιωάννης ο της Κλίμακος. Δανείζεται τον τίτλο από τον Ιππία τον μείζονα του Πλάτωνα (κνήσματά τοι έστι και περιτμήματα των λόγων, κατά βραχύ διηρημένα). Το σύντομο και δυσνόητο αυτό έργο πραγματεύεται τις έννοιες της αλήθειας και της γνώσης, όπως και το κατά πόσο αυτές είναι διδακτές, στους αρχαίους Έλληνες και στον χριστιανισμό, συγκρίνοντας τον Σωκράτη με τον Χριστό. Οι αντιδράσεις που προκάλεσε το έργο ανάγκασαν τον συγγραφέα του να εκδώσει, δύο χρόνια αργότερα, το...

Στις 13 Ιουνίου 1844 ο Κίρκεγκωρ εκδίδει τα "Φιλοσοφικά ψιχία ή κνήσματα και περιτμήματα", υπό το ψευδώνυμο Ιωάννης ο της Κλίμακος. Δανείζεται τον τίτλο από τον Ιππία τον μείζονα του Πλάτωνα (κνήσματά τοι έστι και περιτμήματα των λόγων, κατά βραχύ διηρημένα). Το σύντομο και δυσνόητο αυτό έργο πραγματεύεται τις έννοιες της αλήθειας και της γνώσης, όπως και το κατά πόσο αυτές είναι διδακτές, στους αρχαίους Έλληνες και στον χριστιανισμό, συγκρίνοντας τον Σωκράτη με τον Χριστό. Οι αντιδράσεις που προκάλεσε το έργο ανάγκασαν τον συγγραφέα του να εκδώσει, δύο χρόνια αργότερα, το...

Βέρος Γερμανός και με σημαντική διδακτική θητεία (Ιένα, Μόναχο, Κολωνία), ο Μαξ Σέλερ εκτός από τη φιλοσοφική του ιδιότητα είχε να επιδείξει και εκείνη του διπλωμάτη (υπηρέτησε στη Γενεύη και στη Χάγη). Δέχθηκε την ισχυρή επίδραση της φαινομενολογίας του Χούσερλ και όλο του το συγγραφικό έργο ήταν μια μακρά πορεία φαινομενολογικών αποκλίσεων (στις οποίες πρέπει να περιλάβουμε και την προσχώρησή του στο ρωμαιοκαθολικισμό). Η βασική φιλοσοφική του θέση αναπτύχθηκε στο έργο του "Ο φορμαλισμός στην ηθική", όπου η καντιανή ηθική υποβάλλεται σε κριτική με βάση τη σκέψη του Πασκάλ...

Βέρος Γερμανός και με σημαντική διδακτική θητεία (Ιένα, Μόναχο, Κολωνία), ο Μαξ Σέλερ εκτός από τη φιλοσοφική του ιδιότητα είχε να επιδείξει και εκείνη του διπλωμάτη (υπηρέτησε στη Γενεύη και στη Χάγη). Δέχθηκε την ισχυρή επίδραση της φαινομενολογίας του Χούσερλ και όλο του το συγγραφικό έργο ήταν μια μακρά πορεία φαινομενολογικών αποκλίσεων (στις οποίες πρέπει να περιλάβουμε και την προσχώρησή του στο ρωμαιοκαθολικισμό). Η βασική φιλοσοφική του θέση αναπτύχθηκε στο έργο του "Ο φορμαλισμός στην ηθική", όπου η καντιανή ηθική υποβάλλεται σε κριτική με βάση τη σκέψη του Πασκάλ...