Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Στις 13 Ιουνίου 1844 ο Κίρκεγκωρ εκδίδει τα "Φιλοσοφικά ψιχία ή κνήσματα και περιτμήματα", υπό το ψευδώνυμο Ιωάννης ο της Κλίμακος. Δανείζεται τον τίτλο από τον Ιππία τον μείζονα του Πλάτωνα (κνήσματά τοι έστι και περιτμήματα των λόγων, κατά βραχύ διηρημένα). Το σύντομο και δυσνόητο αυτό έργο πραγματεύεται τις έννοιες της αλήθειας και της γνώσης, όπως και το κατά πόσο αυτές είναι διδακτές, στους αρχαίους Έλληνες και στον χριστιανισμό, συγκρίνοντας τον Σωκράτη με τον Χριστό. Οι αντιδράσεις που προκάλεσε το έργο ανάγκασαν τον συγγραφέα του να εκδώσει, δύο χρόνια αργότερα, το...

Επιλέξαμε κάτι κοινό στη μεταφυσική και στην ψυχολογία, το πρόβλημα της ελευθερίας. Επιχειρούμε να υποστηρίξουμε ότι κάθε διάλογος ανάμεσα στους αιτιοκράτες και στους αντιπάλους τους υπονοεί μια πρότερη σύγχυση της διάρκειας με την έκταση, της διαδοχής με την ταυτοχρονία, της ποιότητας με την ποσότητα: άπαξ και ξεδιαλύνουμε αυτή τη σύγχυση, θα δούμε πιθανώς να εξανεμίζονται οι αντιρρήσεις που εγέρθηκαν ενάντια στην ελευθερία, οι ορισμοί που της δίνουμε και, κατά μία έννοια, το ίδιο το πρόβλημα της ελευθερίας. Αυτή η απόδειξη αποτελεί αντικείμενο του τρίτου μέρους του πονήμα...

Επιλέξαμε κάτι κοινό στη μεταφυσική και στην ψυχολογία, το πρόβλημα της ελευθερίας. Επιχειρούμε να υποστηρίξουμε ότι κάθε διάλογος ανάμεσα στους αιτιοκράτες και στους αντιπάλους τους υπονοεί μια πρότερη σύγχυση της διάρκειας με την έκταση, της διαδοχής με την ταυτοχρονία, της ποιότητας με την ποσότητα: άπαξ και ξεδιαλύνουμε αυτή τη σύγχυση, θα δούμε πιθανώς να εξανεμίζονται οι αντιρρήσεις που εγέρθηκαν ενάντια στην ελευθερία, οι ορισμοί που της δίνουμε και, κατά μία έννοια, το ίδιο το πρόβλημα της ελευθερίας. Αυτή η απόδειξη αποτελεί αντικείμενο του τρίτου μέρους του πονήμα...

Στα 1862, αρχές του καλοκαιριού, ο Ντοστογιέφσκι αναχωρεί για το εξωτερικό, όπου θα παραμείνει περίπου ένα τρίμηνο. Για τη ρώσικη ιντελιγκέντσια το ταξίδι στην Ευρώπη ήταν ένα από τα «εγκύκλια» ιδεολογικά εφόδια. Στο Λονδίνο και στο Παρίσι, τις μεγάλες μητροπόλεις, ο μυθιστοριογράφος δε θα αναζητήσει τα αξιοθέατα, το μόνο που τον ενδιαφέρει είναι ο άνθρωπος. Στις Εντυπώσεις του φαίνεται καθαρά η μισαλλοδοξία του σλαβόφιλου, η εχθρότητα προς τον προηγμένο κόσμο της Εσπερίας και ένας φανατισμός για τα πάτρια, ο οποίος μόνο στο λογοτεχνικό του έργο βρίσκει την ακεραιότητά του.

Αν η ιστορία της μεταφυσικής είναι η ιστορία ενός καθορισμού του «είναι» ως παρουσίας, αν η περιπέτειά της συγχέεται μ' εκείνην του λογοκεντρισμού, αν ολόκληρη γεννιέται ως παραμερισμός του ίχνους, τότε νομίζουμε ότι το Δοκίμιο περί καταγωγής των γλωσσών του Ρουσώ καταλαμβάνει μιαν ιδιάζουσα θέση ανάμεσα στον Φαίδρο του Πλάτωνα και στην Εγκυκλοπαίδεια του Χέγκελ. Ζακ Ντεριντά

Αν η ιστορία της μεταφυσικής είναι η ιστορία ενός καθορισμού του «είναι» ως παρουσίας, αν η περιπέτειά της συγχέεται μ' εκείνην του λογοκεντρισμού, αν ολόκληρη γεννιέται ως παραμερισμός του ίχνους, τότε νομίζουμε ότι το Δοκίμιο περί καταγωγής των γλωσσών του Ρουσώ καταλαμβάνει μιαν ιδιάζουσα θέση ανάμεσα στον Φαίδρο του Πλάτωνα και στην Εγκυκλοπαίδεια του Χέγκελ. Ζακ Ντεριντά

Οι μελέτες που θα διαβάσει ο αναγνώστης είναι καρπός ενός σεμιναρίου που έλαβε χώρα στο Πανεπιστήμιο του Τορόντο το φθινόπωρο του 1971 υπό την αιγίδα του Τμήματος Συγκριτικής Λογοτεχνίας. Καθεμιά από αυτές τις μελέτες αναπτύσσει μια καθορισμένη άποψη και συνιστά μια ολοκληρωμένη ενότητα. Συνάμα η καθεμιά τους αποτελεί μέρος ενός μοναδικού δρομολογίου που αρχίζει με την κλασική ρητορική, διατρέχει τη σημειωτική και τη σημασιολογία, για να φτάσει τελικά στην ερμηνευτική. Η πρόοδος από τον γνωστικό κλάδο στον άλλο ακολουθεί τη μετάβαση από τη μια αντίστοιχη γλωσσική οντότητ...

Η κατάρρευση άρχισε ύπουλα, σαν όλες τις ψυχικές ασθένειες, και μάλιστα σε μιαν εποχή που ένιωθα σιδερένιος και χωρίς εκκρεμότητες. Καθόμουνα με κάποιον φίλο σε ένα πολυσύχναστο καφενείο του κέντρου και γλωσσοκοπανάγαμε, όπως κάνουν όλοι όσοι, πίνοντας καφέδες και χαζεύοντας τους περαστικούς, κλέβουν μερικές ώρες από το Θεό, όταν ξαφνικά μου ήρθε λες ο ουρανός σφοντύλι. Το φως χαμήλωσε σα να έγινε μερική έκλειψη και τα πράγματα ένα γύρο υπέστησαν μια ισχυρή καθίζηση.

Είναι βέβαιο ότι υπάρχει μια αντοχή και μια πολιτική του καφκικού έργου. Ήδη οι ερωτικές επιστολές είναι μια πολιτική, όπου ο Κάφκα εγκαταβιώνει ως βρικόλακας. Οι νουβέλες ή τα αφηγήματα παρουσιάζουν ζωομορφές που είναι ισάριθμες διαφυγές. Τα μυθιστορήματα, ατελεύτητα μάλλον παρά ημιτελή, αποσυναρμολογούν μεγάλες κοινωνικές μηχανές του παρόντος και του μέλλοντος. Τη στιγμή που τις εμφανίζει, ο Κάφκα τις χρησιμοποιεί ως προπέτασμα, δεν πιστεύει στον νόμο, στην ενοχή, στην αγωνία, στην εσωτερικότητα. Οι διαφυγές του δεν αποτελούν ποτέ τρόπους διερεύνησης αυτού που ετοιμάζετα...

Είναι βέβαιο ότι υπάρχει μια αντοχή και μια πολιτική του καφκικού έργου. Ήδη οι ερωτικές επιστολές είναι μια πολιτική, όπου ο Κάφκα εγκαταβιώνει ως βρικόλακας. Οι νουβέλες ή τα αφηγήματα παρουσιάζουν ζωομορφές που είναι ισάριθμες διαφυγές. Τα μυθιστορήματα, ατελεύτητα μάλλον παρά ημιτελή, αποσυναρμολογούν μεγάλες κοινωνικές μηχανές του παρόντος και του μέλλοντος. Τη στιγμή που τις εμφανίζει, ο Κάφκα τις χρησιμοποιεί ως προπέτασμα, δεν πιστεύει στον νόμο, στην ενοχή, στην αγωνία, στην εσωτερικότητα. Οι διαφυγές του δεν αποτελούν ποτέ τρόπους διερεύνησης αυτού που ετοιμάζετα...

Το Πορ-Ρουαγιάλ του Παρισιού (1625), περίφημο μοναστήρι που συνέχισε την παράδοση του Πορ-Ρουαγιάλ ντε Σαν, υπήρξε κέντρο του ιανσενισμού και στα σχολεία του δίδαξαν προσωπικότητες σαν τον Λεμέτρ, τον Λανσελό, τον Αρνώ και τον Νικόλ. Η Γραμματική και η Λογική είναι από τα πιο θρυλικά έργα των Κυρίων της μονής, που δίδασκαν συστηματικά την αρχαία ελληνική. Μαθητές των σχολείων της μονής υπήρξαν ο Ρακίνας και ο Πασκάλ (η αδελφή του οποίου ήταν μοναχή της μονής από το 1625). Το αββαείο του Παρισιού διαλύθηκε κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης.

Το Πορ-Ρουαγιάλ του Παρισιού (1625), περίφημο μοναστήρι που συνέχισε την παράδοση του Πορ-Ρουαγιάλ ντε Σαν, υπήρξε κέντρο του ιανσενισμού και στα σχολεία του δίδαξαν προσωπικότητες σαν τον Λεμέτρ, τον Λανσελό, τον Αρνώ και τον Νικόλ. Η Γραμματική και η Λογική είναι από τα πιο θρυλικά έργα των Κυρίων της μονής, που δίδασκαν συστηματικά την αρχαία ελληνική. Μαθητές των σχολείων της μονής υπήρξαν ο Ρακίνας και ο Πασκάλ (η αδελφή του οποίου ήταν μοναχή της μονής από το 1625). Το αββαείο του Παρισιού διαλύθηκε κατά τη διάρκεια της Γαλλικής Επανάστασης.

Η Γαλλική Επανάσταση είχε μεγάλους προδρόμους και υμνητές, αλλά δεν έλειψαν και οι ορκισμένοι αντίπαλοι, όπως ο Τοκβίλ, ο Ντε Μεστρ, ο Καρλάιλ και ο Μπερκ. Η κατά τεκμήριο αντιδραστική σκέψη παραγκωνίστηκε, με αποτέλεσμα ο ανειδοποίητος αναγνώστης να στερείται την ανάγνωση συγγραφέων σαν τον Ντε Μεστρ, τον οποίο ο Μπωντλαίρ, για παράδειγμα, θεωρούσε μοναδικό του δάσκαλο. Καταδικάζοντας το πνεύμα της Επανάστασης, ο Ντε Μέστρ παρέχει ένα πλήθος πληροφορίες για την πατρίδα του Σαβοΐα, αναλύει τους θεσμούς και προφητεύει πολλές από τις επιδημικές πολιτικές ασθένειες που θα ταλα...

Σε αυτό το δευτερεύον σύγγραμμα του Αύγουστου Κοντ δεν εκτίθενται οι βασικές αρχές του ιδρυτή της κοινωνιολογίας: η θεωρία των τριών σταδίων (θεολογικό - μεταφυσικό - θετικιστικό), η θεμελίωση των επιστημών ή η εν γένει θετική φιλοσοφία. Το κείμενο είναι αμιγώς πολιτικό και -έστω ως αρχαιολογικό εύρημα- αποτελεί μιαν εντυπωσιακή έκθεση της συντηρητικής σκέψης. Όταν ένας άνθρωπος εισηγείται μια νέα θρησκεία, συντάσσει νέο ημερολόγιο, ορίζει νέα μυστήρια και ιερείς, καθίσταται σημαντικός σήμερα έστω και υπό την έννοια του φιλοσοφικού εξωτισμού. Σημειωτέον ότι ο Αύγουστος Κοντ...

Σε αυτό το δευτερεύον σύγγραμμα του Αύγουστου Κοντ δεν εκτίθενται οι βασικές αρχές του ιδρυτή της κοινωνιολογίας: η θεωρία των τριών σταδίων (θεολογικό - μεταφυσικό - θετικιστικό), η θεμελίωση των επιστημών ή η εν γένει θετική φιλοσοφία. Το κείμενο είναι αμιγώς πολιτικό και -έστω ως αρχαιολογικό εύρημα- αποτελεί μιαν εντυπωσιακή έκθεση της συντηρητικής σκέψης. Όταν ένας άνθρωπος εισηγείται μια νέα θρησκεία, συντάσσει νέο ημερολόγιο, ορίζει νέα μυστήρια και ιερείς, καθίσταται σημαντικός σήμερα έστω και υπό την έννοια του φιλοσοφικού εξωτισμού. Σημειωτέον ότι ο Αύγουστος Κοντ...