Ρώτας Βασίλης 1889-1977
Rótas Vasílis
Βασίλης Ρώτας (1889-1977). Ο Βασίλης Ρώτας γεννήθηκε στο Χιλιομόδι του νομού Κορινθίας. Σπούδασε φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και θέατρο στη Δραματική Σχολή του Ωδείου Αθηνών. Συνιδρυτής της Φοιτητικής Συντροφιάς το 1910. Υπηρέτησε στους βαλκανικούς πολέμους ως Έφεδρος Αξιωματικός και κατά τη διάρκεια του πρώτου παγκοσμίου πολέμου κλείστηκε στα στρατόπεδα του Γκαίρλιτς και του Βέρλ. Πολέμησε επίσης στη Μικρασιατική Εκστρατεία, ενώ κατά τη διετία 1921-1922 υπηρέτησε ως στρατιωτικός ακόλουθος στην ελληνική πρεσβεία του Βερολίνου. Αποστρατεύτηκε το 1927 σε διαθεσιμότητα και με το βαθμό του συνταγματάρχη και από τότε αφοσιώθηκε στη λογοτεχνία και το θέατρο. Βασικός συνεργάτης του περιοδικού του Κωστή Μπαστιά Ελληνικά Γράμματα και ιδρυτής του Λαϊκού Θεάτρου Αθηνών (1930-1937), που έκλεισε η δικτατορία του Μεταξά, κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής οργάνωσε το Θεατρικό Σπουδαστήριο (στο οποίο δίδαξαν μεταξύ άλλων ο Μάρκος Αυγέρης, ο Σοφία Μαυροειδή - Παπαδάκη και ο Μάνος Κατράκης) και το Θέατρο στο Βουνό (1944, με τη συνεργασία μελών της ΕΠΟΝ). Πέθανε στην Αθήνα. Στη λογοτεχνία πρωτοεμφανίστηκε το 1908 από τις σελίδες του Νουμά, ενώ άρθρα, χρονογραφήματα, κριτική θεάτρου και μαρτυρίες δημοσίευσε στον παράνομο τύπο, στα Καλλιτεχνικά Νέα, τα Ελεύθερα Νέα, τα Νεοελληνικά Γράμματα, τη Βραδυνή, την Πρωία, την Εστία και μεταπολεμικά (1961-1965) στο περιοδικό Θέατρο του Κ.Νίτσου και στο Λαϊκό Λόγο (1965-1967). Δημοσίευσε επίσης ποιήματα, διηγήματα και θεατρικά έργα, ενώ στην ιστορία του νεοελληνικού θεάτρου πέρασε και για το σημαντικό μεταφραστικό έργο του των απάντων του William Shakespeare, ενώ ιστορική έμεινε η μετάφρασή του από την κωμωδία του Αριστοφάνη Όρνιθες για την παράσταση του 1961 από το Θέατρο Τέχνης του Καρόλου Κουν. Στο σύνολο του συγγραφικού έργου του Βασίλη Ρώτα, πρωτότυπου και μεταφραστικού κυριαρχεί ο ιδιόμορφος δημοτικιστικός λόγος του, εμπνευσμένος από το δημοτικό τραγούδι και η λαϊκή ρομαντική κοσμοθεωρία του, καθώς επίσης επιρροές από το λαϊκό θέατρο του Καραγκιόζη, τη σαιξπηρική δραματουργία και το αρχαίο ελληνικό δράμα. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Βασίλη Ρώτα βλ. Ζήρας Αλεξ. - Γεωργουσόπουλος Κώστας, «Ρώτας Βασίλης», Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 9α. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1988 και Βασίλης Ρώτας (1889-1977)· Πρόλογος- Εισαγωγή: Βούλα Δαμιανάκου - Επιμέλεια ύλης: Ελένη Βασιλοπούλου. Αθήνα, 1979. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Βασιλιάς Ληρ
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1990)
Ο Ληρ με την απόφασή του να ξεντυθεί την απολυταρχική εξουσία του - χωρίς ανάγκη κι αρρώστια- μόνο επειδή έχει μπει στα χρόνια, έχει προχωρίσει πολύ πιο πέρα από καθέναν που έχει βρεθεί στην κορυφή της εξουσίας. Και η στιγμή που ζητάει από τις κόρες του να του ειπούν πόσο τον αγαπούν είναι μια πολύ ανθρώπινη στιγμή. Σαν να ζητάει μια εγγύηση, ένα στήριγμα για όταν δε θα ΄χει πια εξουσία, για να περάσει από την εξουσία στη μη εξουσία και να μην κακοπάθει.
Η κωμωδία με πλάνες
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Η κωμωδία τούτη, από τα πρώτα έργα του ποιητή, κοντά στ΄άλλα της προσόντα διαθέτει προπάντων θεατρικότητα και σ' αυτήν οφείλεται η σκηνική επιτυχία του, αδιάπτωτη από τότε που πρωτοπαίχτηκε έως σήμερα.
Ιούλιος Καίσαρας
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Εδώ στον "Ιούλιο Καίσαρα", σαν να μην πρόκειται για θέατρο, παράσταση θεατρική, που καθισμένοι στη θέση μας παρακολουθούμε για δύο ώρες τα δρώμενα στη σκηνή, παρά σαν να 'χουμε ανεβεί στην πιο αγναντερή κορφή και βλέπουμε τον κόσμο πώς πορεύεται, πώς αντιδρά, πώς ενεργεί, πώς παίζεται το παιχνίδι της εξουσίας, εξουσιαστές, εξουσιαζόμενους, φατριές...
Ρωμαίος και Ιουλιέτα
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Στο έργο τούτο δε βλέπουμε νέους και ηλικιωμένους, παρά ανθρώπους με το νέο πνεύμα κι ανθρώπους με το παλιό. Ο Τυβάλδος λ.χ. είναι νέος, αλλά, με το παλιό πνεύμα. Οι άνθρωποι μ' αυτό το παλιό πνεύμα, άντρες και γυναίκες, ηλικιωμένοι και νέοι, φέρνονται με τυρρανικό φανατισμό και τα ζητήματα τους τα λύνουν μόνοι τους με το σπαθί τους κι ούτε ξέρουν άλλους νόμους κι άλλο δίκιο: όλη τους η αγωγή και η κοσμοθεωρία τους είναι να κάνουν το δικό τους. Όλα και όλοι να υποταχτούν στο αυταρχικό τους έτσι θέλω. Γι' αυτό κι ο αγώνας των πρωταγωνιστών, του Ρωμαίου και της Ιουλιέτας, είν...
Ο βασιλιάς Ριχάρδος ο Β΄
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Ο Βασιλιάς Ριχάρδος ο Β΄, το πιο καθαρά ιστορικό από τα ιστορικά δράματα του Σαίξπηρ, είναι ο βασιλιάς που για ν' ανταποκριθεί στα έξοδά του νοίκιασε το βασίλειό του σε έναν ιδιώτη κόντε. Ο βασιλιάς , που κατά το σχόλιο: "χρεοκόπησε σαν ιδιώτης", έχει ωστόσο την απαίτηση ό,τι κάνει να 'ναι καθαγιασμένο άνωθεν, παρουσιάζεται επικίνδυνα ανεύθυνος και ανάξιος για οποιοδήποτε αξίωμα.
Όπως αγαπάτε
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Το θέμα για το "Όπως αγαπάτε" ο Σαίξπηρ το πήρε από ένα έργο φυγής που ήταν τότε στη μόδα. Ωστόσο ο ποιητής δε σέρνεται από τη μόδα. Εδώ η φυγή ήταν από ανώτερη βία, ζήτημα ζωής. Επειδή δεν πρόκειται για φυγή εθελοντική παρά για καταφύγιο που ζητούν και βρίσκουν στο δάσος άνθρωποι κυνηγημένοι, εξορισμένοι και διωγμένοι από τον τόπο τους επί ποινή θανάτου.
Με το ίδιο μέτρο
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Στο "Με το ίδιο μέτρο" ο ποιητής θίγει την ουσία της αστικής νομιμότητας, Η Εξουσία απαγορέυει την παρανομία μόνον σε όσους δεν υπηρετούν στους μηχανισμούς τους. Αλλά το νόμο τρις παράνομο και τρις απάνθρωπο που η Εξουσία που τον επιβάλλει πρώτη τον παραβαίνει, τον καταγγέλει ο ποιητής με την οδύνη του νέου Κλάυδιου, του καταδικασμένου να εκτελεστεί άδικα και παράλογα κι απάνθρωπα: Μα να πεθάνεις και να πας άγνωστο πού, να κείτεσαι ένα κρύο κουφάρι και να λιώνεις...
Οι δύο άρχοντες της Βερόνας
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Το θέμα σε τούτη την κωμωδία είναι η πάλη ανάμεσα στη φιλία και το πάθος. Το πάθος το ερωτικό που όταν αφηνιάζει και δεν υποτάσσεται στον έλεγχο της αρετής και της ευθύνης, μπορεί να κόψει στέρεους δεσμούς, όπως το ερωτικό πάθος που ανάβει στον Προτέο για τη Σύλβια, την αγαπημένη του φίλου του Βαλεντίνου, απείλησε να καταστρέψει την αδελφική φιλία που είχε βλαστήσει ανάμεσά τους.
Ο έμπορος της Βενετίας
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Η μεγαλοφυΐα του ποιητή στον "Έμπορο" πήρε αυτό το στοιχείο του μύθου με το ομόλογο και τη λύτρα ανθρώπινο κρέας, το δραματοποίησε και το 'φερε στο φως της σκηνής, αντιμέτωπους, ενώπιος ενωπίω τον νόμο της πολιτείας -πολιτείας εμπόρων- με το δίκαιον του τοκογλύφου.
Η τρικυμία
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Η "Τρικυμία" είναι από τα τελευταία αν δεν είναι το τελευταίο έργο του ποιητή. Και, αν ολόκληρο το έργο του είναι υποθήκη προς την ανθρωπότητα, η "Τρικυμία" είναι η "διαθήκη" του. Κι ο ποιητής παρατάει τα μάγια της μεγάλης τέχνης του, που μ' αυτά "σκοτείνιασε μεσημερνά τον ήλιο...", για να ζήσει ως ταπεινό μέλος της ανθρωπότητας.
Τίτος Ανδρόνικος
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Το έργο δεν πείθει ως εκτέλεση, πείθει όμως ως κατάσταση: Στο πρόσωπο του Τίτου Ανδρόνικου εμπαίζεται, χλευάζεται, ατιμάζεται και μαρτυρά ένας ολόκληρος κόσμος, που πολέμησε, σκοτώθηκε, θυσιάστηκε κι η αμοιβή του ήταν να βιαστεί η θέλησή του, να προδοθεί και ν' ακρωτηριαστεί από το χέρι που πολέμησε τους εχθρούς.
Οι εύθυμες κυράδες του Ουίνζορ
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Το έργο "Εύθυμες Κυράδες" η παράδοση το θέλει να ΄χει γίνει λιγότερο με τη βούληση του ποιητή και περισσότερο με τη βούληση της βασίλισσας. Έτσι εξηγείται πώς ο πεθαμένος και διαβασμένος Φάλφαστ κάνει ξανά την παρουσία του, όχι σαν φάντασμα να τρομοκρατήσει, παρά ολοζώντανος, με όλες τις πληθωρικές σάρκες του που δεν τον άφηναν "να ιδεί το γόνατό του". Μαζί και την ... αυλή του που είχε όταν εζούσε σαν βασιλιάς του γέλιου. Όλοι οι παρόντες σαν να χε επισυμβεί η Δευτέρα Παρουσία, είχαν μαζευτεί από τα πέραντα, είχανε συγκολλήσει τα κομμάτια τους κι είχαν πια αναλάβει υπηρεσί...
Ο βασιλιάς Ερρίκος ο Η΄
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Στον "Ερρίκο τον Όγδοο" η πορεία του έργου πορεύεται μέσα από εικόνες τελετών και το σχολιασμό τους. Τελετές με σπάνια λαμπρότητα και πλούτο, όπως για τη συνθήκη ειρήνης ανάμεσα σε Αγγλία και Γαλλία. Και "τελετές" με τυπική, τρομοκρατική επισημότητα, όπως η εκτέλεση του δούκα Μπάκιγχαμ, τέλος η τελετουργική φαντασμαγορία από την τελετή της βάφτισης της Ελισάβετ και τη σπαρταριστή περιγραφή του συγκεντρωμένου πλήθους στην αυλή.
Τίμων ο Αθηναίος
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Ο Τίμων μένει απαρηγόρητος γιατί χάνει το ιδανικό του. Το ιδανικό της φιλίας, που ήταν ο δικός του θεός, σε κρίσιμη στιγμή δοκιμασίας αποδείχτηκε πως δεν είχε αντίκρισμα, πως αυτός ο θεός του είχε μόνον ένα σκέλος "το σκέλος του ΕΓΩ, εκείνο ίσα ίσα που πατάει το δίκιο στο λαιμό". Το σκέλος του ΕΜΕΙΣ όπου θα ισορροπούσε η κοινωνική δικαιοσύνη δεν υπήρχε. Απ' αυτήν την έλλειψη διαπιστώνει πως το κοινωνικό οικοδόμημα δεν έχει βάση για να στηρίξει κανείς επάνω τις ελπίδες για το μέλλον ανθρωπιστικό και επαύριον.
Αντώνιος και Κλεοπάτρα
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Είναι εκπληκτικό πώς με τον "Αντώνιο και την Κλεοπάτρα" ο Σαίξπηρ δραματοποιεί την ιστορική πορεία την καταγραμμένη από τον Πλούταρχο, ακολουθώντας την. Πώς μας δίνει την ύψιστη αισθητική χαρά να ζούμε στο παρόν τη ζωή, τη δράση και τη συμπεριφορά αυτών των δύο υπέροχων εραστών. Στην ύστατη ώρα τους οι ήρωές μας ντύνονται με αθανασία και ευπρέπεια. Ο τραγικός λόγος, μάλιστα της Κλεοπάτρας, πλησιάζει τις καλύτερες στιγμές του "Άμλετ": "Πρόστυχο να 'σαι Καίσαρας μην όντας ο ίδιος η Τύχη είναι κοπέλι της, θεληματάρης της, κι είναι μεγάλο εγώ να κάνω αυτή την πράξη κο...
Το ημέρωμα της στρίγγλας
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Το να σου βγει ένα ζωντόβολο με ζακόνι, ένα μουλάρι να κλωτσάει ή να δαγκώνει, είναι βέβαια κακό, αλλά κακό μικρό. Όμως μια κόρη με ζακόνι, γλωσσού, που εννοεί να 'χει τον τελευταίο λόγο και να κάνει το δικό της, είναι συμφορά και μεγάλη τύχη να βρεθεί ένας γαμπρός να την κουκουλωθεί. Τέτοιος γαμπρός ουρανοκατέβατος παρουσιάζεται για την Κατερίνα τη Στρίγγλα ο Πετρούκιο.
Δωδέκατη νύχτα
Shakespeare William 1564-1616
Επικαιρότητα (1989)
Ο τίτλος "Δωδέκατη Νύχτα" αναφέρεται στο χειμερινό ηλιοστάσιο, όπως το "Όνειρο Μεσοκαλοκαιριάτικης Νύχτας" στο καλοκαιρινό. Κι όπως στο "Όνειρο" έχουμε τον Στημόνι με τους μαστόρους, εδώ έχουμε τους κωμικούς: τον Φέστα τον τρελό, τον Φάβα, τον Μαλβόλιο, τον κυρ Αντρέα, τον κυρ Τόμπη, τύπους παρμένους από την κομέντια ντελ άρτε, αλλά ο πλούτος με τον οποίο τους έχει μοιράνει η μεγαλοφυΐα του ποιητή, τους κάνει μόλις από μακριά να θυμίζουν την καταγωγή τους.
Αυγούλα
Ρώτας Βασίλης 1889-1977
Επικαιρότητα (1989)
Τα ποιήματα του βιβλίου τούτου είναι παιδιάτικα, με το νόημα πως αναφέρονται στην παιδιάτικη ζωή και προσφέρονται με το γοργό, απλό και παραμυθένιο τους ύφος στη δεχτικότητα του παιδιού. Είναι ένα μέρος από άφθονη συγκομιδή μιας ζωής. Κάμποσα από αυτά έχουν βγει βιβλιαράκι με τον τίτλο "Παιδιάτικα τραγούδια" το Δεκέμβρη του 1943. Ο μουσουργός Νικηφόρος Ρώτας, γιος του ποιητή, έχει συνθέσει τη μουσική στα τραγούδια, έξω από τα "Ο παππούλης", "Αη Δημήτρης", "Τα καλά παιδιά", "Ω φίλοι αφήστε τη δουλειά", που σκοποί τους είναι η σύνθεση του ίδιου του Β. Ρώτα και τα "Πα στ...
Θέατρο και γλώσσα
Ρώτας Βασίλης 1889-1977
Επικαιρότητα (1986)
Ο Βασίλης Ρώτας ήταν αυτό που ο ίδιος γράφει για τον Σαίξπηρ: "Μάστορης στη δουλειά του και δάσκαλος στην κοινωνία του". Προσωπικότητα αυτοδύναμη που δε χρωστάει την ύπαρξή του σε κόμμα, κύκλωμα, μηχανισμό ή μόδα του καιρού. Αγωνιστής της ελευθερίας και θερμός υπερασπιστής της λαϊκής μας γλώσσας, ο Βασίλης Ρώτας έμεινε σ' όλη του τη ζωή ένας ταμένος του θεάτρου. Ελευθερία, Θέατρο και Γλώσσα ήταν για το Β. Ρ. απαραίτητη προϋπόθεση για την παιδεία και την προκοπή ενός λαού, για την πολιτιστική συνέχεια ενός έθνους. Το βιβλίο τούτο, μέρος μόνον απ' όσα έχει γράψει και "μ...
Θέατρο και γλώσσα
Ρώτας Βασίλης 1889-1977
Επικαιρότητα (1986)
Ο Βασίλης Ρώτας ήταν αυτό που ο ίδιος γράφει για τον Σαίξπηρ: "Μάστορης στη δουλειά του και δάσκαλος στην κοινωνία του". Προσωπικότητα αυτοδύναμη που δε χρωστάει την ύπαρξή του σε κόμμα, κύκλωμα, μηχανισμό ή μόδα του καιρού. Αγωνιστής της ελευθερίας και θερμός υπερασπιστής της λαϊκής μας γλώσσας, ο Βασίλης Ρώτας έμεινε σ' όλη του τη ζωή ένας ταμένος του θεάτρου. Ελευθερία, Θέατρο και Γλώσσα ήταν για το Β. Ρ. απαραίτητη προϋπόθεση για την παιδεία και την προκοπή ενός λαού, για την πολιτιστική συνέχεια ενός έθνους. Το βιβλίο τούτο, μέρος μόνον απ' όσα έχει γράψει και "μ...