Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Και σε τούτη την πρώτη του τραγωδία και σ' όλο το έργο του Σαίξπηρ, κυρίαρχο είναι το θέμα της εξουσίας. Η χτυπητή διαφορά ανάμεσα στην αιχμάλωτη Ταμόρα, που την έχει αρπάξει η συμφορά, και στην Ταμόρα παντοδύναμη ρήγισσα της Ρώμης φανερώνει πόσο αλλιώτικοι φανερώνονται οι άνθρωποι κάτω από διαφορετικές συνθήκες και καταστάσεις. Εδώ η υποκρισία, η πανουργία, η ραδιουργία, η λαγνεία κι η ακολασία, η ακόρεστη πείνα για εκδίκηση και κακουργία έχουν τόσο κυριέψει την ύπαρξη αυτής της βασίλισσας, που δεν τις έχουν αφήσει τίποτε ανθρώπινο. Το κακούργο πνεύμα της, ντυμένο με την α...

Γι' αυτό λέω τον πόνο μου στις πέτρες - αν και μένουν βουβές στην απελπισία μου, είναι καλύτερες απ' τους Τριβούνους γιατί δεν με διακόπτουν. Όταν κλαίω, μουσκεύουν από τα δάκρυά μου και νομίζω ότι κλαίνε μαζί μου. Αν φορούσαν λευκούς κι επίσημους χιτώνες, δεν θα 'βρισκε η Ρώμη καλύτερους Τριβούνους. Η πέτρα είναι μαλακή σαν το κερί, ενώ οι Τριβούνοι πιο σκληροί από πέτρα. Η πέτρα δεν έχει γλώσσα και δεν πληγώνει, ενώ οι Τριβούνοι ανακοινώνουν με τη γλώσσα τους το θάνατο.

Ο Τίμων μένει απαρηγόρητος γιατί χάνει το ιδανικό του. Το ιδανικό της φιλίας, που ήταν ο δικός του θεός, σε κρίσιμη στιγμή δοκιμασίας αποδείχτηκε πως δεν είχε αντίκρισμα, πως αυτός ο θεός του είχε μόνον ένα σκέλος "το σκέλος του ΕΓΩ, εκείνο ίσα ίσα που πατάει το δίκιο στο λαιμό". Το σκέλος του ΕΜΕΙΣ όπου θα ισορροπούσε η κοινωνική δικαιοσύνη δεν υπήρχε. Απ' αυτήν την έλλειψη διαπιστώνει πως το κοινωνικό οικοδόμημα δεν έχει βάση για να στηρίξει κανείς επάνω τις ελπίδες για το μέλλον ανθρωπιστικό και επαύριον.

Διασκευή σε μυθιστορηματική μορφή.

Ο Τίμων είναι ο στενότερος συγγενής του βασιλιά Ληρ. Και με τον έναν και με τον άλλον ο ποιητής μας παρουσιάζει τον άνθρωπο που πίστεψε σε ιδανικό κι ο θεός αυτής της πίστης απάτησε την εμπιστοσύνη του!... Με τον Τίμωνα, το ιδανικό δεν περιορίζεται στη στοργή την οικογενειακή, παρ' απλώνεται πλατιά, γενικά στην ανθρώπινη αγάπη, στη φιλία. Γι' αυτό και μοιράζει τα πλούτη του αλογάριαστα: χαρίζει στη φιλία επειδή η φιλία τ' αξίζει όλα... Έτσι όταν χάνει αυτή την πίστη και σβήνει ο ήλιος του ιδανικού που φώτιζε και ζέσταινε κι ομόρφαινε τον κόσμο, ο Τίμων τα βλέπει όλα αναποδο...

Ο "Τίμων ο Αθηναίος" γράφτηκε από τον Σαίξπηρ -με τη συνδρομή του Μίντλτον- το 1605, και κάθε 25 περίπου χρόνια, είχε υποστηρίξει ο Νικόλας Χάιτνερ, σκηνοθέτης και διευθυντής άλλοτε του Εθνικού Θεάτρου της Αγγλίας "γίνεται μια επιστροφή στο έργο αυτό γιατί καταπιάνεται με ένα θέμα διαρκές, τη δύναμη του χρήματος στις ανθρώπινες σχέσεις. Ο Τίμων σκορπάει τα πλούτη του προκειμένου να δημιουργήσει και να συντηρήσει ένα δίκτυο εξουσίας. Όταν μένει απένταρος και ψάχνει για δανεικά, του γυρίζουν όλοι την πλάτη, ακόμη και όσοι ευεργετήθηκαν από αυτόν. Τους εκδικείται με ένα τελ...

Το έργο γράφτηκε περίπου την εποχή του Άμλετ (1601) και η ιδέα του είναι παρμένη από ένα διήγημα που περιλαμβάνεται στο "Δεκαήμερο" του Βοκκάκιου. Παρά το χαρακτηρισμό του ως "κωμωδία" και τον αισιόδοξο τίτλο του, παρουσιάζει μια πικρή και απαισιόδοξη εικόνα της ζωής. Κύριο πρόσωπο στην κωμωδία αυτή είναι η Ελέν, μια από τις πιο ταλαίπωρες στον έρωτα ηρωίδες του Σαίξπηρ, η οποία, παρά την περιφρόνηση που της δείχνει ο αγαπημένος της Μπερτράμ, καταφέρνει - με το τέχνασμα της πλαστής ταυτότητας στο κρεβάτι - να τον κερδίσει. Ο Σαίξπηρ πλάθει εδώ και άλλους πολύ αξιόλογους χαρ...

... Το κύριο θέμα του μύθου είναι ο αγώνας που κάνουν οι νέες και γερές κοινωνικές δυνάμεις για ν' ανοίξουν δρόμο μέσα απ' τους φραγμούς που 'χει στήσει ο παλιός, γερασμένος και εξαχρειωμένος κόσμος και να πάρουν τη θέση που τους ανήκει στη ζωή. Ο κατώτερος, ο παρακατιανός, που χάρη στις αρετές του και τους άθλους του ανεβαίνει στην ανώτερη κοινωνία, ήταν θέμα της μόδας στην Αναγέννηση. Ας θυμηθούμε και τον δικό μας τον Ερωτόκριτο. Ο ποιητής φωτίζει τις ξεπεσμένες αξίες και τις αδυναμίες του παλιού και συνάμα τα γερά στοιχεία του νέου πνεύματος, τις νέες αξίες που ανεβαί...

[...] Όσα λοιπόν θ' ακουστούν στη συνέχεια είναι τραγούδια ενός κόσμου που αλλάζει. Που με τον τρόπο του το καθένα, τραγουδά την αλλαγή τούτη και τα επακόλουθά της. Έτσι όπως τα νιώθει ο άνθρωπος, καθώς αναζητά απελπισμένα την αιώνια ευτυχία, εκεί που τίποτε αιώνιο δεν μπορεί να υπάρχει. Τραγούδια της αέναης αλλαγής και της ματαιότητας. Τραγούδια του χρόνου, που φέρνει την αλλαγή, και που ο ίδιος είναι η αλλαγή. Τραγούδια του σήμερα, του χθες και του αύριο, της μέρας, της νύχτας, των εποχών. Τραγούδια για τη ζωή και το θάνατο, τα νιάτα και τα γηρατειά. Τραγούδια για τη δημ...

Τίποτα ονομάζω εγώ το άπειρο σύμπαν, αν Δεν έχω εσένα ρόδο μου, που εντός του είσαι το παν. Μάρανε εσύ τον Θάνατο που τους θνητούς μαραίνει, Κι έτσι αν πεθάνει ο Θάνατος, κανείς δεν θα πεθάνει. Κι αν αρέσε η Μούσα μου στου αιώνα μας τη λόξα, Δική μου ας είναι η κούραση, δική σου ας είν' η δόξα. Και τότε μαύρο θα ορκιστώ πως είναι και το κάλλος, Μόνο το χρώμα σου όμορφο κι άσχημος κάθε άλλος. Όχι, η συνείδηση αν την πω "αγάπη" δεν με τύπτει: Αφού η αγάπη μου γι' αυτήν εγείρεται και πίπτει Κι όμως φοβάμαι θα κλαπείς ακόμα κι από 'δω Μέχρι κι η πίστη θα 'κ...

Σε τούτη την ερωτική ποίηση τόσο ανυμνείται και εξιδανικεύεται ο Έρωτας από την ποιότητα που του δίνει ο ποιητής ανυψώνοντάς τον σε ανώτατη μορφή αγάπης, ολότελα ανιδιοτελή, χωρίς όρους και ανταλλάγματα. Τόσο πανανθρώπινη, θα λέγαμε παγκόσμια, πνευματικότητα παίρνει εδώ, που φαίνεται καθαρή η λατρεία του ωραίου ως υπέρτατης αξίας ζωής.

Τα "Σονέτα" εκδόθηκαν για πρώτη φορά το 1609, ένας λεπτός χαρτόδετος τόμος με τίτλο "Τα Σονέτα του Σαίξπηρ"- δεν έχουν ξαναεκδοθεί ποτέ. Ο Ουίλλιαμ Σαίξπηρ ήταν τότε σαράντα πέντε ετών, ήδη φημισμένος συγγραφέας και πολύ δημοφιλής από τα θεατρικά του έργα. Έγραψε τα 154 σονέτα του κάπου ανάμεσα στο 1593 και το 1599, και μάλλον οι φίλοι του τα είχαν διαβάσει πολύ πριν εκδοθούν. Γραμμένα είτε για προσωπική ευχαρίστηση και χρήση είτε ως παραγγελίες -καθώς τα ερωτικά σονέτα ήταν πολύ της μόδας στην Αγγλία της Αναγέννησης και στην αυλή της Ελισάβετ και πολλοί θα πλήρωναν αδρά...

Μ' όλα αυτά απόκαμα, ζητάω ν' αναπαυτώ στο μνήμα: να βλέπω, λέω, την αρετή ζητιάνα γεννημένη, το κούφιο Τίποτα φαιδρό με κορδωμένο βήμα, την Πίστη την αγνότερη χυδαία απαρνημένη, την τιμημένη Υπεροχήν αισχρά παραριγμένη, τη χάρη την παρθενική ωμά ξεπορνεμένη, την τέλειαν Ωραιότητα κακά εξευτελισμένη, την Αξίαν από ανάπηρην κυβέρνια αχρηστεμένη, την Τέχνη από την κρατική εξουσία γλωσσοδομένη, τη Γνώση απ' τη σχολαστική Μωρία περιορισμένη, την πιο απλήν Αλήθεια, ηλίθια παρανομασμένη, την Καλοσύνη στην κυρά-Κακία υποταγμένη. Με όλ' αυτά απόκαμα, δε θέλω πια να ζήσω, μόνο που τ...

Τα "Σονέτα" περιέχουν μια θεωρία για την ποίηση: σύλληψη της παροδικότητας της ζωής, και με τον τρόπο αυτόν υπέρβαση της φθοράς και του θανάτου. Η ομορφιά που δείχνει ο καθρέφτης θα περάσει όπως ο ίσκιος στο ηλιακό ρολόι· μόνο ό,τι γραφτεί θα μείνει. Θα μείνουν επίσης τα παιδιά, που θα την διαιωνίσουν. Τα "Σονέτα", με τον πλούτο, τη μουσικότητα και την πρωτοτυπία τους, αποτελούν μαζί με τα αποσπάσματα της Σαπφούς και το βιβλικό "Άσμα Ασμάτων", την ωραιότερη ερωτική ποίηση όλων των εποχών. Συγχρόνως προσφέρουν μια μύηση στον χρόνο και τη ζωή.

"Τα 154 σονέτα είναι σπουδαία λυρικά ποιήματα, αριστοτεχνικοί πειραματισμοί στο είδος, τη δομή και τη γλώσσα. Το ύφος είναι υψηλό, με έντονη μεταφορικότητα, ύφος κεκοσμημένo. Ο βηματισμός τους γοργός, σαν τον ακατάβλητο χρόνο που τρέχει μες στους στίχους, "never-resting Time". Αλληλουχίες εικόνων, γραμματικά, συντακτικά και ρητορικά τεχνάσματα, στριφνά και διπλά νοήματα, τονισμοί της φωνής και λεπτοί υπαινιγμοί, νεολογισμοί, αιφνίδιες μετατοπίσεις από το πάθος στην ειρωνεία, λεξιλόγιο διαφορετικό σε κάθε σονέτο (νομικό, οικονομικό, ιατρικό, θεολογικό), όλα αποκαλύπτουν τη σ...