Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Lountémis Menélaos
Μενέλαος Λουντέμης (1906-1977) Ο Μενέλαος Λουντέμης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Βαλασιάδης και προερχόταν από εύπορη οικογένεια της Πόλης που χρεοκόπησε μετά από την εγκατάστασή της στο ελληνικό κράτος. Σε παιδική ηλικία έζησε για λίγο στο κρατικό οικοτροφείο της Έδεσσας, σύντομα όμως μπήκε στη βιοπάλη (γραμματοδιδάσκαλος, ψάλτης, εργάτης στα τεχνικά έργα του Γαλλικού ποταμού). Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και εντάχθηκε στο ΕΑΜ, όπου διετέλεσε και γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη και το 1958 πέρασε από δίκη για το βιβλίο του "Βουρκωμένες μέρες". Από το 1958 ως τη μεταπολίτευση του 1974 έζησε αυτοεξόριστος στη Ρουμανία, ενώ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου του είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια. Πέθανε στην Αθήνα, ενώ οδηγούσε, από καρδιακή προσβολή. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε γύρω στο 1930 με δημοσιεύσεις ποιημάτων και διηγημάτων στο περιοδικό "Νέα Εστία". Το 1938 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων "Τα πλοία δεν άραξαν", για την οποία τιμήθηκε με το Μέγα Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας. Τιμήθηκε επίσης με το βραβείο της Χρυσής Δάφνης Πανευρώπης ( Παρίσι, 1951). Το σύνολο του έργου του καλύπτει όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου (πεζογραφία, ποίηση, δοκίμιο, θέατρο, παιδική λογοτεχνία, μετάφραση κ.α.). Ο Μενέλαος Λουντέμης ανήκει στους έλληνες λογοτέχνες του μεσοπολέμου που στράφηκαν προς τον κοινωνικό ρεαλισμό. Η ιδιοτυπία του έργου του έγκειται στον "ερασιτεχνικό" τρόπο γραφής, τον οποίο υπηρέτησε εν πλήρει συνειδήσει, καθώς ο ίδιος υποστήριζε πως δε τον ενδιαφέρει η Τέχνη αλλά η καταγραφή της πραγματικότητας και η κατάδειξη της κοινωνικής ανισότητας. Παρόλα αυτά στο σύνολο του έργου του δεσπόζει η τάση του να στρέφεται εξ' ολοκλήρου γύρω από ένα κεντρικό πρόσωπο-αφηγητή (που συνήθως παραπέμπει στον ίδιο το συγγραφέα), που ανήκει στους περιθωριακούς τύπους των καταπιεσμένων κοινωνικά στρωμάτων και το οποίο μας δίνει την προσωπική του οπτική της μοναξιάς, του ανεκπλήρωτου του έρωτα και της δυστυχίας του κόσμου. Το έργο του είναι έντονα επηρεασμένο από την ευρωπαϊκή λογοτεχνία του ρεύματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού (Κνουτ Χάμσουν, Μαξίμ Γκόρκι, Παναΐτ Ιστράτι κ.α.): ρεαλιστική απεικόνιση τοπίων και προσώπων με έντονη αισθηματολογία που αγγίζει κάποτε το μελοδραματισμό, βιωματική γραφή, ηθογραφικά και συμβολικά στοιχεία. Σε έργα του όπως το "Συννεφιάζει" και το "Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα" αξιοσημείωτη είναι η ψυχογραφική τεχνική του που δημιουργεί ολοκληρωμένους, ζωντανούς χαρακτήρες, οι οποίοι συναπαρτίζουν μια ολόκληρη μικρή κοινωνία, και η αφηγηματική δύναμη. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Μενέλαου Λουντέμη βλ. Ζήρας Αλεξ., "Λουντέμης Μενέλαος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 5. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1986 και Χατζηβασιλείου Βαγγέλης, "Μενέλαος Λουντέμης", Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Ε΄, σ.232-252. Αθήνα, Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Δαίδαλος
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Στην Αθήνα του μυθικού βασιλιά Αιγέα, ο Δαίδαλος κοσμεί την πόλη με μνημεία απαράμιλλου κάλλους, δίχως ωστόσο να υπολογίζει το φθόνο που προκαλεί στους ομοτέχνους του, οι οποίοι καταστρώνουν σχέδια για να τον εξοντώσουν· κάτι που τελικά πετυχαίνουν με τις συκοφαντίες τους, εξαναγκάζοντας το χαρισματικό αρχιτέκτονα και γλύπτη να καταφύγει στην Κρήτη του Μίνωα. Εκεί, ο Δαίδαλος κατασκευάζει, μεταξύ άλλων, και το Λαβύρινθο, χωρίς ο ίδιος να φαντάζεται πως το έργο του έμελλε να γίνει ο τάφος πολλών Αθηναίων εφήβων. Ο Δαίδαλος, μαζί με το γιο του Ίκαρο, θα βρεθεί εγκλωβισμένο...
Βουρκωμένες μέρες
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
"Ναι, κύριοι... περάστε - προσοχή, μαντάμ, το τακουνάκι σας- περάστε ν' απολαύσετε τα δυνατά και τα υπέροχα. Μα τ' είν' ο κόσμος; Το θηριοτροφείο πέθανε, ζήτω το θηριοτροφείο! Άλλο τσίρκο εξεφύτρωσε με τέρατα και υπερτέρατα. Ορίστε, κύριοι, πλησιάστε. Πλησιάστε, δε δαγκάνει, απλώς σκοτώνει". Οι "Βουρκωμένες μέρες" -το βιβλίο για το οποίο ο Μενέλαος Λουντέμης δικάστηκε το 1958, με αποτέλεσμα να απαγορευθεί η κυκλοφορία όλων των έργων του- διηγούνται ιστορίες ανθρωπιάς στο πιο απάνθρωπο πλαίσιο, το πλαίσιο του πολέμου και του εθνικού αλληλοσπαραγμού. Ο συγγραφέας στρέφει τ...
Αυτός ήταν ο Δεκέμβρης
Συλλογικό έργο
Φιλίστωρ (2004)
Δύο Ελλάδες στάθηκαν αντιμέτωπες τον Δεκέμβρη του 1944. Η μια που ζητούσε την ελευθερία και η άλλη που ήθελε τη συναλλαγή με τον εχθρό. Η μια πολεμούσε και η άλλη επρόδινε. Ο Δεκέμβρης ήταν η πιο αποφασιστική σύγκρουση ανάμεσα στις δυο αυτές Ελλάδες. Θα κρινόταν αν θα κυβερνούσαν τον λαό ανάξιοι και προδότες ή θα αφηνόταν να ρυθμίσει μόνος του τα εσωτερικά του. Εκείνο που τελικά έγινε τον Δεκέμβρη ήταν μια ελεεινή σκευωρία των δυνάμεων της φασιστικής και δοσιλογικής Ελλάδας, που μαζί με τα όπλα του Τσώρτσιλ, θέλησαν ν' αποκεφαλίσουν την Ελλάδα της ηρωικής Αντίστασης. Στην ε...
Αυτοί που φέρανε την καταχνιά
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Ελληνικά Γράμματα (2000)
"... Χμ... Γουστόζικη λέρα φαίνεται..." είπε από μέσα του ο καπετάνιος. "Αν δεχόταν και να πεθάνει θα 'ρχόταν καλούπι για τα σχέδιά μας". - Φοβάσαι χάρο, μωρέ, τον ρωτά. - Όσκε. Κάθε μέρα παλεύω μαζί του. Όσκε. Γνωριστήκαμε. - Μισάς οχτρό; - Ναίσκε. - Αγαπάς Πατρίδα; - Ναίσκε. - Σκοτώνεις για την Πατρίδα; - Ναίσκε. - Σκοτώνεσαι για την Πατρίδα; - Όσκε. - Τότε δε μου κάνεις, του λέει με σιχασιά. Τράβα στη δουλειά σου.
Άπαντα τα ποιητικά
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2016)
Συμπληρωματικό της δημοφιλέστατης πεζογραφίας του, το -λιγότερο γνωστό- ποιητικό έργο του Μενέλαου Λουντέμη μάς συστήνει εκ νέου έναν γνήσια αριστερό συγγραφέα. Μακριά από κομματικές παρωπίδες, αυτός ο λυρικός της κοινωνικής στράτευσης εμφανίζεται και μέσα στην ποίησή του ως ένας βαθιά ανθρωπιστής λογοτέχνης. Υμνητής της απλής ζωής του λαού, αλλά και γενναία μαχόμενος κατά των πάσης φύσεως καταπιέσεων και διακρίσεων, ταυτίζει τον Έρωτα με την Ελευθερία και μας καλεί να αγωνιστούμε για έναν καλύτερο κόσμο. Περιλαμβάνει τις ποιητικές συλλογές: - Κραυγή στα πέρατα - Θ...
Ανθολογία ελληνικού διηγήματος του 20ού αιώνα
Συλλογικό έργο
Εκδόσεις Καστανιώτη (2009)
Μια ανθολογία ελληνικού διηγήματος του εικοστού αιώνα είναι, εκ των πραγμάτων, ένα εγχείρημα συνολικού χαρακτήρα. Οφείλει να αποτυπώνει μέσα από κατασταλαγμένες μορφές τόσο τις περιπέτειες της γραφής όσο και της γλώσσας αλλά και της χώρας που ανέδειξε τους επιλεγμένους διηγηματογράφους. Όσο απαραίτητοι είναι σε μια ανθολογία οι δημιουργοί-αγκωνάρια, οι δημιουργοί που σ’ αυτούς αναφερόμαστε αυθόρμητα, σχεδόν χωρίς σκέψη, άλλο τόσο ενδυναμώνουν την ανθολογία αυτή οι δημιουργοί ήσσονος σημασίας. Οι συγγραφείς δηλαδή που αποτυπώνουν «στιγμές» και «εικόνες» ταπεινές και φαινομεν...
Αγέλαστη άνοιξη
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Ο Μέλιος Καδράς δεν είναι πια παιδί ούτε μετράει τ' άστρα... Έχει πλέον αποβληθεί από όλα τα γυμνάσια της χώρας, επειδή πολύ αγάπησε ή, επισήμως, για "τας ερωτικάς επιστολάς" του. Περιπλανιέται, λοιπόν, για άλλη μια φορά στην επαρχία της Βόρειας Ελλάδας· γνωρίζει μικρασιάτες πρόσφυγες, ξεχασμένους σε ξερά και άνυδρα χωριά, γύφτους πονηρούς μα φιλοσοφημένους, αγρότες και κτηνοτρόφους φτωχούς κι αγράμματους. Συναντά και πάλι, την αδικία αλλά και την καλοσύνη. Θα καταφέρει ωστόσο να γίνει δάσκαλος σε ένα ορεινό χωριό και να βοηθήσει με όλες του τις δυνάμεις τους ανθρώπους π...
Αγέλαστη άνοιξη
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2018)
Ο Μέλιος Καδράς, ο ήρωας του βιβλίου, έπαψε να είναι παιδί και δε μετράει τ’ άστρα, μόνο τ’ αγκάθια που στρώνει στον δρόμο του η ζωή. Περιπλανιέται ακόμα μία φορά στην επαρχία της Βόρειας Ελλάδας, όπου συναντά πρόσφυγες πεταμένους σε ξεροχώρια, πονηρούς γύφτους να φιλοσοφούν, φτωχούς και αμόρφωτους κτηνοτρόφους και αγρότες. Εκεί γνωρίζει δυο ανθρώπους που, ο καθένας με τη λαϊκή του σοφία και τον τρόπο του, τον βοηθούν να βρει αποκούμπι στην περιοχή. Γίνεται δάσκαλος σ’ ένα χωριό και ορθώνει περήφανα το ανάστημά του μπρος στην ξιπασιά των "αφεντάδων". Βοηθά τους φτωχούς κ...
