Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Lountémis Menélaos
Μενέλαος Λουντέμης (1906-1977) Ο Μενέλαος Λουντέμης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Βαλασιάδης και προερχόταν από εύπορη οικογένεια της Πόλης που χρεοκόπησε μετά από την εγκατάστασή της στο ελληνικό κράτος. Σε παιδική ηλικία έζησε για λίγο στο κρατικό οικοτροφείο της Έδεσσας, σύντομα όμως μπήκε στη βιοπάλη (γραμματοδιδάσκαλος, ψάλτης, εργάτης στα τεχνικά έργα του Γαλλικού ποταμού). Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και εντάχθηκε στο ΕΑΜ, όπου διετέλεσε και γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη και το 1958 πέρασε από δίκη για το βιβλίο του "Βουρκωμένες μέρες". Από το 1958 ως τη μεταπολίτευση του 1974 έζησε αυτοεξόριστος στη Ρουμανία, ενώ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου του είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια. Πέθανε στην Αθήνα, ενώ οδηγούσε, από καρδιακή προσβολή. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε γύρω στο 1930 με δημοσιεύσεις ποιημάτων και διηγημάτων στο περιοδικό "Νέα Εστία". Το 1938 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων "Τα πλοία δεν άραξαν", για την οποία τιμήθηκε με το Μέγα Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας. Τιμήθηκε επίσης με το βραβείο της Χρυσής Δάφνης Πανευρώπης ( Παρίσι, 1951). Το σύνολο του έργου του καλύπτει όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου (πεζογραφία, ποίηση, δοκίμιο, θέατρο, παιδική λογοτεχνία, μετάφραση κ.α.). Ο Μενέλαος Λουντέμης ανήκει στους έλληνες λογοτέχνες του μεσοπολέμου που στράφηκαν προς τον κοινωνικό ρεαλισμό. Η ιδιοτυπία του έργου του έγκειται στον "ερασιτεχνικό" τρόπο γραφής, τον οποίο υπηρέτησε εν πλήρει συνειδήσει, καθώς ο ίδιος υποστήριζε πως δε τον ενδιαφέρει η Τέχνη αλλά η καταγραφή της πραγματικότητας και η κατάδειξη της κοινωνικής ανισότητας. Παρόλα αυτά στο σύνολο του έργου του δεσπόζει η τάση του να στρέφεται εξ' ολοκλήρου γύρω από ένα κεντρικό πρόσωπο-αφηγητή (που συνήθως παραπέμπει στον ίδιο το συγγραφέα), που ανήκει στους περιθωριακούς τύπους των καταπιεσμένων κοινωνικά στρωμάτων και το οποίο μας δίνει την προσωπική του οπτική της μοναξιάς, του ανεκπλήρωτου του έρωτα και της δυστυχίας του κόσμου. Το έργο του είναι έντονα επηρεασμένο από την ευρωπαϊκή λογοτεχνία του ρεύματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού (Κνουτ Χάμσουν, Μαξίμ Γκόρκι, Παναΐτ Ιστράτι κ.α.): ρεαλιστική απεικόνιση τοπίων και προσώπων με έντονη αισθηματολογία που αγγίζει κάποτε το μελοδραματισμό, βιωματική γραφή, ηθογραφικά και συμβολικά στοιχεία. Σε έργα του όπως το "Συννεφιάζει" και το "Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα" αξιοσημείωτη είναι η ψυχογραφική τεχνική του που δημιουργεί ολοκληρωμένους, ζωντανούς χαρακτήρες, οι οποίοι συναπαρτίζουν μια ολόκληρη μικρή κοινωνία, και η αφηγηματική δύναμη. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Μενέλαου Λουντέμη βλ. Ζήρας Αλεξ., "Λουντέμης Μενέλαος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 5. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1986 και Χατζηβασιλείου Βαγγέλης, "Μενέλαος Λουντέμης", Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Ε΄, σ.232-252. Αθήνα, Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Καληνύχτα, ζωή
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
"Άμα τον πόνο σου τον μοιράζεσαι μ' άλλους" -λένε- "λιγοστεύει". Μπορεί. Την πείνα σου όμως μ' όσους και να τη μοιραστείς, δε θα χορτάσεις. Τα πάρκα ήταν γιομάτα νηστικούς. [...] Μα τι έτρεξε και γέμισ' ο κόσμος νηστικούς; Η κρίσις, λένε. "Ένεκα η κρίσις, κύριε..." Μα τι ήταν η "κρίσις"; Αρρώστια; Κι αν ήταν έτσι, γιατί δεν κολλούσαν όλοι; Ο ήρωας εγκαταλείπει την Αθήνα, στην οποία ζει μέρες απόγνωσης και ανέχειας, και ταξιδεύει στην Αιδηψό, με την ελπίδα να βρει εκεί καλύτερη τύχη. Στη λουτρόπολη με την έντονη τουριστική ανάπτυξη, θα αντιμετωπίσει αρχικά την απελπι...
Καληνύχτα ζωή
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2020)
"Όσο υπάρχουν άνθρωποι που ονειροπολούν, που κρυώνουν, που πεινούν και ματώνονται, το βιβλιαράκι αυτό θα ’χει το δικαίωμα να κάθεται αντίκρυ τους σε μιαν άκρη και να λέει το πικρό παραμύθι του. Αυτό ακριβώς το παραμύθι θέλω σήμερα να ξαναπώ, στυφό σαν τότε και πικραμένο για πάντα. Τώρα που ένα σμήνος από χρόνια πέταξαν ξαφνικά από πάνω μου. Τόσο ξαφνικά, που σαν ξανάνοιξα τα μάτια, όλα ήταν θαμπά". Το "Καληνύχτα, ζωή..." είναι το δεύτερο βιβλίο του Μενέλαου Λουντέμη. Εδώ ο κεντρικός ήρωας -ο ίδιος ο συγγραφέας- εγκαταλείπει την Αθήνα και μεταβαίνει στην Εύβοια, ψάχνοντας...
Ίκαρος
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
"Χιλιάδες και χιλιάδες χρόνια οι άνθρωποι -από τότε που φάνηκε στη γη ο άνθρωπος- το βλέμμα τους το είχανε στραμμένο πάντα κατά τον ουρανό. Ας ζούσανε στη γη. Ας τρυγούσανε τα καλά της. Κείνοι ζηλεύανε τον ουρανό και τ' άμυαλα πουλιά του, λαχταρούσαν το πέταγμα. Μα γιατί τον ουρανό; Τι ζητούσαν απ' τον ουρανό; Δεν τους χωρούσε τάχα η γη; Η γη ήταν πλούσια, γεμάτη φρούτα, σιτάρια, λουλούδια. Έπειτα είχε τη θάλασσα γεμάτη από ψάρια κι όστρακα. Απέναντι σ' αυτά τι είχε ο ουρανός; Τίποτα. Ήταν άδειος. Το σωστό, σωστό. Όμως κάτι υποσχότανε στον άνθρωπο: Το πέταγμα. Τίποτ' άλλο....
Θυμωμένα στάχυα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. (2010)
"Να την η φωτογραφία της ζωής, χωρίς πολλά λόγια. Είναι περίεργο. Όλοι οι παππούδες επιμένουνε πως είδαν κι άλλους πολέμους. Μα σαν κι αυτόν, σου λένε, δεν ήταν κανένας. Σε κανέναν, λέει, οι άνθρωποι δεν πείνασαν και δεν τρόμαξαν τόσο. Έτσι λένε. Κι όλοι τους πιστεύουνε. Και πώς να μην πιστέψεις έναν άνθρωπο που -όταν σ' τα λέει όλα αυτά- βουρκώνουν και σκοτεινιάζουν τα μάτια του;" Κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, ο Φώτης Τριάρχης, αμούστακο παιδί, ζει στο χωριό με τη μητέρα του και τον παππού του που είναι μυλωνάς. Βιώνει την πείνα, ζει τον τρόμο που σπέρνουν οι...
Θυμωμένα στάχυα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2019)
Ο Μενέλαος Λουντέμης, με τα "Θυμωμένα στάχυα", προσέφερε στην ελληνική πεζογραφία ένα από τα ωραιότερα αντιπολεμικά μυθιστορήματα. Ο μικρός Φώτης Τριάρχης ζει στο χωριό μαζί με τη μητέρα του και τον παππού του. Ο πατέρας του βρίσκεται στη φυλακή - στο χωριό τον θεωρούν κλέφτη, μα ο Φώτης αδυνατεί να το πιστέψει. Βιώνει καθημερινά τον τρόμο που σπέρνουν στην επαρχία οι κατακτητές, συνεπικουρούμενοι από Έλληνες συνεργάτες. Η αδικία που κυριαρχεί τον στιγματίζει, δεν την αντέχει, και αδημονεί να μεγαλώσει για να μπορέσει να βγει κι αυτός στα βουνά, πλάι στους αντάρτες. Μαζί με...
Θησέας
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Ο Θησέας, δίχως να γνωρίζει ότι είναι γιος του βασιλιά της Αθήνας Αιγέα, μεγαλώνει στην Τροιζήνα, όπου διακρίνεται από μικρός για το θάρρος και τη δύναμη του. Στην εφηβεία του πια, η μητέρα του η Αίθρα θα του αποκαλύψει το μεγάλο μυστικό και θα τον στείλει στην Αθήνα για να διεκδικήσει το θρόνο του. Στο δρόμο του θα αντιμετωπίσει με επιτυχία εγκληματίες, ληστές και τέρατα. Κι έπειτα, θα πάει στην Κρήτη, θα μονομαχήσει με το Μινώταυρο και θα βγει από το Λαβύρινθο νικητής, απαλλάσσοντας έτσι την Αθήνα από το βαρύ φόρο αίματος που της είχε επιβάλλει ο Μίνωας. Το όνομα του Θ...
Θησέας
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2017)
Ο Θησέας ήταν "γενναίος σαν τον Ηρακλή και όμορφος σαν τον Απόλλωνα". Έτσι μιλούσαν για τον Αθηναίο ήρωα στον καιρό του. Και, καθώς φαίνεται, έτσι θα ήταν. Γιατί, ολόκληρους αιώνες τώρα, οι ποιητές και οι ραψωδοί τον τραγουδούν κι ακόμη δεν κουράστηκαν. Ως και ναό τού χτίσανε εκεί κάτω στα πόδια της Ακρόπολης, ενώ δεν ήταν θεός. Και με στεφάνια τον στεφανώσανε, χωρίς να είναι ολυμπιονίκης. Γιόμισε με τ’ όνομά του όλη την Αθήνα, ύστερα όλη την Ελλάδα και, τέλος, όλο τον κόσμο.
Ηρακλής
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Η ζωή του Ηρακλή. Οι περιπέτειες του ανθρώπου που τον νόμιζαν ημίθεο, λόγω της δύναμης, της αρετής και της σοφίας που είχε από μικρό παιδί. Μοίρα σκληρή τον κυνήγησε από τα παιδικά του ήδη χρόνια, καθώς και το μίσος των εχθρών του που φοβήθηκαν μην τους πάρει τη βασιλεία των Μυκηνών, η οποία ωστόσο δικαιωματικά του ανήκε. Τυφλωμένος από οργή, εγκληματεί, και για να εξιλεωθεί, το Μαντείο των Δελφών τον υποχρεώνει να εκτελέσει δώδεκα άθλους για λογαριασμό του εξαδέλφου του -και σφετεριστή του θρόνου του- Ευρυσθέα. Δώδεκα άθλοι, που έμελλε να κάνουν τη δόξα του αθάνατη...
Η φυλακή του κάτω κόσμου
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
1963. Η εμπλοκή των ΗΠΑ στον πόλεμο του Βιετνάμ κλιμακώνεται. Στο πεδίο της μάχης, ο στρατιώτης Μπίγκγουελ, αμφισβητίας και ιδεολογικά αντίθετος στον πόλεμο, γίνεται στόχος των συντρόφων του. Η αποστασιοποίησή του τον καθιστά αποδιοπομπαίο τράγο, και τον εγκαταλείπουν στη ζούγκλα. Η τύχη θα τον οδηγήσει, λαβωμένο, σε ένα χωριό Βιετναμέζων. Εκεί, η αρχική επιφυλακτικότητα και καχυποψία των ντόπιων θα μετατραπούν σε ειλικρινή συμπάθεια για τον Αμερικάνο. Ο αντάρτης Κουάν, η μητέρα Υ-Εν, οι μικροί της γιοι, ο νεαρός Λάι, όλο το χωριό, με ανυπόκριτη αγάπη, θα τον αγκαλιάσουν κα...
Ένα παιδί μετράει τ' άστρα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Ο μικρός ήρωας του μυθιστορήματος "Συννεφιάζει", το ορφανό αγόρι, στο "Ένα παιδί μετράει τ' άστρα" αποκτάει όνομα, γίνεται ο Μέλιος, που "πιάνει φιλία με τα βιβλία" για να μάθει όσα του κρύβουν οι μεγάλοι. Με ακούραστο πείσμα, με πάθος και με ελπίδα, τραβάει ολομόναχος για τη μεγάλη πολιτεία, το μεγάλο σχολειό. Στα δύσκολα βήματά του, συναντά καλούς φίλους, αλλά και σκληρούς ανθρώπους. Και παλεύει να φτάσει ψηλά στ' άστρα. Γνωρίζει την προδοσία και τη φιλία, το μίσος και την τρυφερότητα, δοκιμάζεται και αδικείται, αγαπά και αγαπιέται, υποστηρίζει με πάθος την ειλικρίνεια...
Ένα παιδί μετράει τ' άστρα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2012)
"[Η] ατμόσφαιρα της ανθρωπιάς, της πληγωμένης παιδικής ευαισθησίας, της απεγνωσμένης αναζήτησης τρυφερότητας και στοργής, της ανθρώπινης καλοσύνης, [...] καθώς προσφέρονται με τον πιο απλό και συνήθως ελάχιστα μελοδραματικό τρόπο, δίνουν το ιδιαίτερο χρώμα, την ξεχωριστή προσωπικότητα στην πεζογραφία του κ. Λουντέμη. [...] Το νέο μυθιστόρημα του κ. Λουντέμη, μολονότι γραμμένο σε τρίτο πρόσωπο, προδίδει εν τούτοις, σε κάθε σελίδα του, τις πλούσιες πηγές της άμεσης ατομικής εμπειρίας, που το ενέπνευσε. Τις περιπέτειες και την απεγνωσμένη προσπάθεια ενός μικρού φτωχού διαβόλου...
Ένα παιδί μετράει τ' άστρα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2014)
Πήχτωνε το βράδυ. Λιγόστεψε κι ο αχός απ' τα κυπαρίσσια. Ανάψανε οι λαμπάδες τ' ουρανού. Όλα ήταν γάλα... γάλα... λουλάκι... και σπίθες. Το ποτάμι μουρμούριζε μες στον ύπνο του κρυφά παραμιλητά. Το παιδί κείνο το βράδυ δεν κοιμήθηκε... ολόκληρο το βράδυ. Έγραψε το πιο πικρό, το πιο μεγάλο του παραμύθι... Την αυγή ξεκίνησε. Ήταν... παρηγορημένο. Είχε καταφέρει όλη τη νύχτα να μετρήσει τ' άστρα... Να τα μετρήσει όλα... σιγά σιγά... ένα ένα... Όλα... Και τα βρήκε σωστά. "... Ο Λουντέμης έγραφε όπως ανάσαινε, δεν σταματούσε ποτέ... Σχεδόν καθένα από τα βιβλία του είναι κα...
Ένα παιδί μετράει τ΄άστρα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Ελληνικά Γράμματα (2008)
Πήχτωσε το βράδυ. Λιγόστεψε κι ο αχός απ' τα κυπαρίσσια. Ανάψανε οι λαμπάδες τ' ουρανού. Όλα ήταν γάλα, γάλα, λουλάκι και σπίθες. Το ποτάμι μουρμούριζε μες στον ύπνο του κρυφά παραμιλητά. Το παιδί κείνο το βράδυ δεν κοιμήθηκε, ολόκληρο το βράδυ. Έγραφε το πιο πικρό, το πιο μεγάλο του παραμύθι. Την αυγή ξεκίνησε. Ήταν παρηγορημένο. Είχε καταφέρει όλη τη νύχτα να μετρήσει τ' αστρα. Να τα μετρήσει όλα, σιγά-σιγά, ένα-ένα... Όλα. Και τα βρήκε σωστά.
Έκσταση
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Ελληνικά Γράμματα (2000)
...Μυκήνες! Ξένε, κλάψε... Αν θέλεις να προσευχηθείς, δεν υπάρχει βωμός. Όλα είναι θρύψαλα, λιωμένα κάτω απ' το ασήκωτο πέλμα του καιρού. Κι όμως... τον παλιό κείνο και φευγάτο καιρό όλα ήταν ολόρθα. Οι σπασμένες υδρίες ήταν κάποτε ξεχειλισμένες νέκταρ. Τούτες οι κολόνες κρατούσαν στα κεφάλια τους τον ουρανό της σοφίας! .Ύστερα οι Έλληνες μπούχτισαν, μέθυσαν απ' τη γνώση και τη λάμψη και τα ' σπασαν όλα, τα 'καναν συντρίμματα! Ναι, απ' την πολλή λάμψη τυφλώθηκαν. Αν θέλεις να δεις Μυκήνες, φλογερέ προσκυνητή, σκύψε. Η πόλη είναι βουλιαγμένη. Η Μυκήνα είναι υπογειούπολη. Ευλ...
Έκσταση
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
"Θα ήθελα πεθαίνοντας κάτι να ευχόμουν στους ανθρώπους -να ευχόμουν πολλή, αμέτρητη ζωή-, μα είναι περιττό. Εκείνοι που αγάπησαν, δε θα τη χρειαστούν..." Ένας άγνωστος άντρας συναντά ένα συγγραφέα. Μαζί, θα επιχειρήσουν να δώσουν απαντήσεις στα αμείλικτα και βασανιστικά ερωτήματα της ύπαρξης. Το "είναι", ο έρωτας, οι διαπροσωπικές σχέσεις, οι κοινωνικές συμβάσεις, η θέση μας στον κόσμο - όλα εξετάζονται, αναλύονται, ερμηνεύονται. Μια ενδοσκόπηση της ανθρώπινης φύσης, μακριά από επιστημολογικές προσεγγίσεις, με οδηγό το συναίσθημα και τη βιωματική εμπειρία...
Έκσταση
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2015)
"... Μυκήνες! Ξένε, κλάψε... Αν θέλεις να προσευχηθείς, δεν υπάρχει βωμός. Όλα είναι θρύψαλα, λιωμένα κάτω απ' το ασήκωτο πέλμα του καιρού. Κι όμως... τον παλιό κείνο και φευγάτο καιρό όλα ήταν ολόρθα. Οι σπασμένες υδρίες ήταν κάποτε ξεχειλισμένες νέκταρ. Τούτες οι κολόνες κρατούσαν στα κεφάλια τους τον ουρανό της σοφίας! .Ύστερα οι Έλληνες μπούχτισαν, μέθυσαν απ' τη γνώση και τη λάμψη και τα ' σπασαν όλα, τα 'καναν συντρίμματα! Ναι, απ' την πολλή λάμψη τυφλώθηκαν. Αν θέλεις να δεις Μυκήνες, φλογερέ προσκυνητή, σκύψε. Η πόλη είναι βουλιαγμένη. Η Μυκήνα είναι υπογειούπολη. Ε...