Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Lountémis Menélaos
Μενέλαος Λουντέμης (1906-1977) Ο Μενέλαος Λουντέμης γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη. Το πραγματικό του όνομα ήταν Δημήτρης Βαλασιάδης και προερχόταν από εύπορη οικογένεια της Πόλης που χρεοκόπησε μετά από την εγκατάστασή της στο ελληνικό κράτος. Σε παιδική ηλικία έζησε για λίγο στο κρατικό οικοτροφείο της Έδεσσας, σύντομα όμως μπήκε στη βιοπάλη (γραμματοδιδάσκαλος, ψάλτης, εργάτης στα τεχνικά έργα του Γαλλικού ποταμού). Πήρε μέρος στην Εθνική Αντίσταση και εντάχθηκε στο ΕΑΜ, όπου διετέλεσε και γραμματέας της οργάνωσης διανοουμένων. Κατά τη διάρκεια του εμφυλίου εξορίστηκε στη Μακρόνησο και τον Άη Στράτη και το 1958 πέρασε από δίκη για το βιβλίο του "Βουρκωμένες μέρες". Από το 1958 ως τη μεταπολίτευση του 1974 έζησε αυτοεξόριστος στη Ρουμανία, ενώ κατά τη διάρκεια της δικτατορίας του Παπαδόπουλου του είχε αφαιρεθεί η ελληνική ιθαγένεια. Πέθανε στην Αθήνα, ενώ οδηγούσε, από καρδιακή προσβολή. Την πρώτη του εμφάνιση στη λογοτεχνία πραγματοποίησε γύρω στο 1930 με δημοσιεύσεις ποιημάτων και διηγημάτων στο περιοδικό "Νέα Εστία". Το 1938 εξέδωσε τη συλλογή διηγημάτων "Τα πλοία δεν άραξαν", για την οποία τιμήθηκε με το Μέγα Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας. Τιμήθηκε επίσης με το βραβείο της Χρυσής Δάφνης Πανευρώπης ( Παρίσι, 1951). Το σύνολο του έργου του καλύπτει όλα σχεδόν τα είδη του γραπτού λόγου (πεζογραφία, ποίηση, δοκίμιο, θέατρο, παιδική λογοτεχνία, μετάφραση κ.α.). Ο Μενέλαος Λουντέμης ανήκει στους έλληνες λογοτέχνες του μεσοπολέμου που στράφηκαν προς τον κοινωνικό ρεαλισμό. Η ιδιοτυπία του έργου του έγκειται στον "ερασιτεχνικό" τρόπο γραφής, τον οποίο υπηρέτησε εν πλήρει συνειδήσει, καθώς ο ίδιος υποστήριζε πως δε τον ενδιαφέρει η Τέχνη αλλά η καταγραφή της πραγματικότητας και η κατάδειξη της κοινωνικής ανισότητας. Παρόλα αυτά στο σύνολο του έργου του δεσπόζει η τάση του να στρέφεται εξ' ολοκλήρου γύρω από ένα κεντρικό πρόσωπο-αφηγητή (που συνήθως παραπέμπει στον ίδιο το συγγραφέα), που ανήκει στους περιθωριακούς τύπους των καταπιεσμένων κοινωνικά στρωμάτων και το οποίο μας δίνει την προσωπική του οπτική της μοναξιάς, του ανεκπλήρωτου του έρωτα και της δυστυχίας του κόσμου. Το έργο του είναι έντονα επηρεασμένο από την ευρωπαϊκή λογοτεχνία του ρεύματος του σοσιαλιστικού ρεαλισμού (Κνουτ Χάμσουν, Μαξίμ Γκόρκι, Παναΐτ Ιστράτι κ.α.): ρεαλιστική απεικόνιση τοπίων και προσώπων με έντονη αισθηματολογία που αγγίζει κάποτε το μελοδραματισμό, βιωματική γραφή, ηθογραφικά και συμβολικά στοιχεία. Σε έργα του όπως το "Συννεφιάζει" και το "Ένα παιδί μετράει τ’ άστρα" αξιοσημείωτη είναι η ψυχογραφική τεχνική του που δημιουργεί ολοκληρωμένους, ζωντανούς χαρακτήρες, οι οποίοι συναπαρτίζουν μια ολόκληρη μικρή κοινωνία, και η αφηγηματική δύναμη. Για περισσότερα βιογραφικά στοιχεία του Μενέλαου Λουντέμη βλ. Ζήρας Αλεξ., "Λουντέμης Μενέλαος", Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό 5. Αθήνα, Εκδοτική Αθηνών, 1986 και Χατζηβασιλείου Βαγγέλης, "Μενέλαος Λουντέμης", Η μεσοπολεμική πεζογραφία · Από τον πρώτο ως τον δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο (1914-1939) Ε΄, σ.232-252. Αθήνα, Σοκόλης, 1992. (Πηγή: Αρχείο Ελλήνων Λογοτεχνών, Ε.ΚΕ.ΒΙ.).
Τα πλοία δεν άραξαν
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2019)
Η συλλογή διηγημάτων "Τα πλοία δεν άραξαν" χάρισε στον Μενέλαο Λουντέμη το Α΄ Κρατικό Βραβείο Πεζογραφίας το 1938. Ο συγγραφέας πλάθει ιστορίες γύρω από θέματα που τον απασχολούν ιδιαιτέρως από το ξεκίνημα του συγγραφικού του βίου: ηθοποιούς που μέσα από φτωχικές παραστάσεις προσπαθούν να βγουν στην επιφάνεια, φιγούρες αυτοκαταστροφικές, άρρωστες και ξεχασμένες απ’ όλους, ανθρώπους του περιθωρίου, καλοβαλμένα κορίτσια που καταλήγουν σε φτηνά πορνεία και αλλάζοντας το όνομά τους προσπαθούν να ξεχάσουν το παρελθόν τους, γυναίκες της καλής κοινωνίας που προσπαθούν να ικανοπ...
Το κρασί των δειλών
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ Α.Ε. (2010)
Ικαρία, Ασφάλεια, Βούρλα, Μακρόνησος... Η εμπειρία ζωής του Μενέλαου Λουντέμη στους χώρους εκτοπισμού και "αναμόρφωσης" αντιφρονούντων στο μετεμφυλιακό καθεστώς. Στα ασφυκτικά όρια της εξορίας και της φυλακής, ο συγγραφέας συνθέτει ένα μωσαϊκό χαρακτήρων -ο αγωνιστής, ο χωροφύλακας, ο χαφιές, ο περιθωριακός, ο προοδευτικός ιερέας- που συνυπάρχουν σε ένα χώρο-μικρογραφία της κοινωνίας των πρώτων χρόνων μετά τον Εμφύλιο, αλληλεπιδρούν και συνιστούν "καθρέφτη" μιας δύσκολης περιόδου της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Η πολιτική, η ιδεολογία, το καθήκον, η καχυποψία, η προ...
Το κρασί των δειλών
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2015)
- Τι ’ναι, Νίκο; - Ξέρεις τι τρέχει; μου λέει κολλώντας τα χείλη του στ’ αυτί μου. - Δεν ξέρω..., του απαντώ. [...] - Σκοτώσανε έναν υπουργό! - Πώς;; Ο φίλος έψαξε με τα μάτια να δει αν τον άκουσαν. - Πότε; - Προχτές τη νύχτα. Της Δικαιοσύνης. Μου το σφύριξε ο γιος της σπιτονοικοκυράς μας, ο Στέφανος ο Παπαγιωργάκης, καθώς γέμιζε το λαγήνι του στη βρύση. Ανεβήκαμε τη σκάλα αμίλητοι. Κοντά στην πόρτα έσκυψα στ’ αυτί του. - Δεν είν’ ανάγκη να πεις τίποτα πουθενά, του λέω. Εγώ περιμένω κι άλλα. Ικαρία, Ασφάλεια, Βούρλα, Μακρόνησος... Η εμπειρία ζωής του Με...
Το ρολόι του κόσμου χτυπά μεσάνυχτα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Ελληνικά Γράμματα (2000)
Κείνοι με το κίτρινο άστρο... "Ποτέ πια ειρήνη"! Ένας μικρός αθώος δήμιος Η ωραία κόρη απ' το Νότο Και λίγο αίμα ελληνικό Πέντε ενότητες για "Το ρολόι του κόσμου χτυπά μεσάνυχτα". Οι ήρωες, άνθρωποι καθημερινοί, γεμάτοι υψηλά ιδανικά, ανθρωπιά κι αγάπη, έρχονται αντιμέτωποι με τη βία, το μίσος και το έγκλημα. Η πορεία τους, μια αδιάκοπη θυσία στο βωμό του αγώνα για την ελευθερία των λαών.
Το ρολόϊ του κόσμου χτυπά μεσάνυχτα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Λίγο μετά τη λήξη του Β΄Παγκοσμίου Πολέμου, ένα αεροπλάνο απογειώνεται από την Αμερική με προορισμό της Ευρώπη. Ο κάθε επιβάτης κουβαλά την ιστορία του που, χωρίς να το ξέρει, είναι συνυφασμένη με την ιστορία του διπλανού του. Πέντε διαφορετικές ζωές - το νήμα της καθεμιάς ξετυλίγεται: το γέρικο ζευγαράκι των Εβραίων που κυνηγήθηκαν κι έχασαν τα παιδιά τους στα γερμανικά στρατόπεδα εξόντωσης· ο Γερμανός ναζιστής που ανάλγητα σκόρπισε το θάνατο και τη φρίκη· η πανέμορφη Ιταλίδα που ερωτεύθηκε και προδόθηκε· ο αθώος Αμερικάνος στρατιώτης που έχασε τη μνήμη του και την ψυχή το...
Το ρολόι του κόσμου χτυπά μεσάνυχτα
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2015)
Λίγα χρόνια μετά τον Β΄ Παγκόσμιο πόλεμο ένα αεροπλάνο απογειώνεται από τις Ηνωμένες Πολιτείες με προορισμό την Ευρώπη. Καθένας εκεί μέσα κουβαλά μαζί του την ιστορία του, συνυφασμένη -χωρίς να το ξέρει- με αυτήν του διπλανού του. Πέντε ζωές ξετυλίγονται μπροστά στα μάτια μας όπως το νήμα απ’ το κουβάρι: ένα ηλικιωμένο ζευγάρι Εβραίων που κυνηγήθηκαν και έχασαν τα παιδιά τους στα γερμανικά στρατόπεδα· ένας Γερμανός ναζιστής που σκόρπισε χωρίς τύψεις τον θάνατο και τον τρόμο· μια όμορφη Ιταλίδα που ερωτεύτηκε, αλλά τελικά βίωσε τη ματαίωση· ένας Αμερικανός στρατιώτης που γυρ...
Τότε που κυνηγούσα τους ανέμους
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Alter - Ego ΜΜΕ. Α.Ε. (2010)
Ένας άνθρωπος δίχως μέλλον τριγυρνά στους δρόμους της Χαλκίδας, της Αθήνας, του Αγίου Κωνσταντίνου. Ασκεί διάφορα επαγγέλματα και προσπαθεί να επιβιώσει, αρκείται σε ένα κομμάτι ψωμί και μια στέγη για να προφυλαχθεί από την αγριότητα της νύχτας. Θα γίνει λούστρος, λογιστής, ηθοποιός, πλανόδιος πωλητής βιβλίων. Στον αγώνα του βιοπορισμού θα γνωρίσει το συγγραφέα Γιάννη Σκαρίμπα, και μεταξύ τους θα αναπτυχθεί βαθιά φιλία. Κινητήριος δύναμη του, η αγάπη· η αγάπη για τα βιβλία, η αγάπη για την Αλίκη. Θα αναζητήσει τις αλήθειες που θα τον βγάλουν από το αδιέξοδο, θα περιπλανηθεί...
Τότε που κυνηγούσα τους ανέμους
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2015)
Ο ήρωας, δίχως µέλλον, τριγυρνά στη Χαλκίδα, στην Αθήνα, στον Άγιο Κωνσταντίνο... Καταπιάνεται µε όποιο επάγγελµα µπορεί για να επιβιώσει· του αρκεί ένα κοµµάτι ψωµί και µια στέγη για να προστατευτεί από τη νύχτα και την καταιγίδα. Γίνεται λούστρος, λογιστής, ηθοποιός, πλανόδιος βιβλιοπώλης. Κάπως έτσι γνωρίζει τον συγγραφέα Γιάννη Σκαρίµπα, µε τον οποίο γίνονται αδερφικοί φίλοι. Κινητήριος δύναµη είναι γι’ αυτόν, όπως και για τον Σκαρίµπα, η αγάπη· η αγάπη για τα βιβλία και για την Αλίκη. Αναζητά τις αλήθειες που θα τον λυτρώσουν, περιπλανιέται - κυνηγάει τους ανέµους...
Τότε που κυνηγούσα τους ανέμους
Λουντέμης Μενέλαος 1906-1977
Εκδόσεις Πατάκη (2015)
Ο ήρωας, δίχως µέλλον, τριγυρνά στη Χαλκίδα, στην Αθήνα, στον Άγιο Κωνσταντίνο... Καταπιάνεται µε όποιο επάγγελµα µπορεί για να επιβιώσει· του αρκεί ένα κοµµάτι ψωµί και µια στέγη για να προστατευτεί από τη νύχτα και την καταιγίδα. Γίνεται λούστρος, λογιστής, ηθοποιός, πλανόδιος βιβλιοπώλης. Κάπως έτσι γνωρίζει τον συγγραφέα Γιάννη Σκαρίµπα, µε τον οποίο γίνονται αδερφικοί φίλοι. Κινητήριος δύναµη είναι γι’ αυτόν, όπως και για τον Σκαρίµπα, η αγάπη· η αγάπη για τα βιβλία και για την Αλίκη. Αναζητά τις αλήθειες που θα τον λυτρώσουν, περιπλανιέται - κυνηγάει τους ανέµους...