Μέσκος Μάρκος 1935-2019
Méskos Márkos
Ο Μάρκος Μέσκος (1935-2019) γεννήθηκε στην Έδεσσα. Ολοκλήρωσε τις εγκύκλιες και τις γυμνασιακές σπουδές του στην Έδεσσα και εργάστηκε, στη συνέχεια, στο κατάστημα του πατέρα του, γράφοντας ποίηση από την εφηβική ηλικία. Η πρώτη του εμφάνιση στα γράμματα έγινε το 1956 με το ποίημα "Ειρήνη" που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό "Επιθεώρηση Τέχνης" (τεύχος 13, Ιανουάριος 1956), με το ψευδώνυμο Κούλης Αυγερινός (χρησιμοποίησε, επίσης, τα λογοτεχνικά ψευδώνυμα Δημήτρης Γραμματικός και Πέτρος Μηλιώνης). Το 1957, συνδέθηκε με τη συντακτική ομάδα του περιοδικού "Μαρτυρίες". Το 1958 χρονολογείται η πρώτη του ποιητική συλλογή, "Πριν από τον θάνατο". Το 1965 εγκαταστάθηκε μόνιμα στην Αθήνα για να σπουδάσει στο Αθηναϊκό Τεχνολογικό Ινστιτούτο της Σχολής Δοξιάδη. Εκεί έζησε έως το 1980, δουλεύοντας, μεταξύ άλλων, ως γραφίστας σε διαφημιστικά γραφεία και ως επιμελητής εκδόσεων. Το 1981 μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη και έγινε ιδρυτικό μέλος της εκδοτικής ομάδας του περιοδικού "Χειρόγραφα" και, αργότερα, υπεύθυνος των Αγροτικών Συνεταιριστικών Εκδόσεων (ΑΣΕ), μεταξύ 1987-1993. Δημοσίευσε ποιήματα, πεζογραφήματα και μελέτες του, κατά καιρούς, στα περιοδικά "Επιθεώρηση Τέχνης", "Εφημερίδα των ποιητών", "Καινούργια Εποχή", "Νέα Εστία", "Νέα Πορεία", "Ο Λογοτέχνης", "Μαρτυρίες", "Σημειώσεις", "Δεκαπενθήμερος Πολίτης", "Αντί", "Ελίτροχος", "Το Δέντρο", "Γράμματα και Τέχνες", κ.ά. Η πρώτη φάση της ποίησης του Μέσκου σχετίζεται με τραυματικά ιστορικά βιώματα της δεκαετίας του 1940 και εμφορείται από την αίσθηση ενότητας ποιητή και γενέθλιου τόπου, ανθρώπινου υποκειμένου και φύσης. Η έννοια της αντίστασης διατρέχει όλη τη λογοτεχνική του παραγωγή του και, ενώ στις πρώτες του συλλογές αποκρυσταλλώνεται σε μορφές της ελληνικής παράδοσης, όπως αυτές του Διγενή ή των Κλεφτών, σταδιακά κατατείνει όλο και περισσότερο στην αφαίρεση. Άλλα χαρακτηριστικά της ποίησής του είναι η εισβολή του ιστορικού χρόνου στον ατομικό χώρο και η διαπλοκή προσωπικού και συλλογικού. Οι διακρίσεις του περιλαμβάνουν το βραβείο ποίησης του περιοδικού "Διαβάζω" για τη συλλογή "Χαιρετισμοί", το 1995, το βραβείο ποίησης του Ιδρύματος Κώστα και Ελένης Ουράνη της Ακαδημίας Αθηνών, το 2006, για το σύνολο του έργου και το Κρατικό Βραβείο Ποίησης, το 2013, για τη συλλογή "Τα λύτρα". Ποιήματά του μεταφράστηκαν σε ξένες γλώσσες. Το 1981 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Ύψιλον η πρώτη συγκεντρωτική έκδοση ποιημάτων του, που γράφτηκαν από το 1958 έως το 1980, με τίτλο "Μαύρο δάσος". Το βιβλίο ξανακυκλοφόρησε με τον ίδιο τίτλο δύο φορές, συμπληρωμένο κάθε φορά: το 1999 από τις εκδόσεις Νεφέλη και το 2011, σε δύο τόμους, από τις εκδόσεις Γαβριηλίδης. Οι εκδόσεις Γαβριηλίδης εξέδωσαν επίσης τα συγκεντρωμένα "Πεζογραφήματά" του, το 2013, και τα "Προσωπικά κείμενα", το 2014. Τελευταία βιβλία του ήταν το δοκίμιο "Συνηγορία ποιήσεως" (Κίχλη, 2015), η συλλογή πεζών "Εν Βοδενοίς: Κείμενα εκτός εμπορίου από την ενδοχώρα της Έδεσσας" (Έδεσσα, 2016) και οι ποιητικές συλλογές "Άλφα Βήτα" (Κίχλη, 2015), "Στην όχθη του παραδείσου" (Το Ροδακιό, 2016) και "Όνειρα στον Άδη" (Το Ροδακιό, 2018). Έφυγε από τη ζωή στη Θεσσαλονίκη την 1η Ιανουαρίου 2019, σε ηλικία 83 ετών. (φωτογραφία: Κώστας Μητρόπουλος)
Όμως γιατί ξαναγυρίζουμε κάθε φορά χωρίς σκοπό στον ίδιο τόπο
Αναγνωστάκης Μανόλης Α. 1925-2005
Ερμής (2000)
Όνειρα στον Άδη
Μέσκος Μάρκος 1935-
Το Ροδακιό (2018)
"Όνειρα στον Άδη", εδώ στην άκρη του κόσμου δεν θα πάψει να ονειρεύεται. Άλλη Εποχή συνέχεια των προηγουμένων αναζητώντας τις καλές συμπτώσεις και τους ωραίους ανθρώπους που αντάμωσε. Τώρα γνωρίζει, το κενό δεν το φοβάται. Βλέπει τώρα καθαρότερα το τραγικό νόημα όσων έζησε. Ωσάν συνολική εκτίμηση λίγες κορφές διακρίνονται απέναντι (ή κάτω;). Είναι αυτές οι αξίες που θα πίστευε και αγωνίζονταν πάλι για να μείνουν περισσότερο στο στερέωμα.
Παιχνίδια στον παράδεισο
Μέσκος Μάρκος
Νεφέλη (1998)
Τα πεζογραφήματα του βιβλίου "Παιχνίδια στον παράδεισο" του ποιητή Μάρκου Μέσκου έχουν γραφεί και πρωτοεκδοθεί το 1978. Αποτελούν, εκ πρώτης όψεως, μια "καταγραφή" παιδικών παιχνιδιών (δεκαπέντε συνολικά), στην πόλη της Έδεσσας τη δεκαετία 1935-1945 η οποία βαθμιαία εξελίσσεται σε μια επιστροφή στον χαμένο παράδεισο των παιδικών χρόνων του συγγραφέα, έναν παράδεισο όπου οι τοποθεσίες της πόλης ανακαλούνται νοσταλγικά μέσα από τα ονόματά τους και οι απόηχοι των ιστορικών γεγονότων φθάνουν αλλά και αφομοιώνονται γρήγορα μέσα στις παιδικές συνειδήσεις. Κοντολογίς, όλα αυτά ε...
Πεζογραφήματα
Μέσκος Μάρκος
Γαβριηλίδης (2013)
Η συγκεντρωτική συλλογή διηγημάτων του Μάρκου Μέσκου.
Προσωπικά κείμενα
Μέσκος Μάρκος
Νεφέλη (2000)
"Μάλλον χρόνιες εξομολογήσεις, τα "προσωπικά κείμενα" κατάφεραν να ξεφύγουν από την τροχιά εκείνη των στίχων μα που μιλούν πάλι εν ονόματί τους, συγκεντρώνονται εδώ (μνήμες ζωντανών μετά θάνατον τα πιο πολλά) και αφιερώνονται στους ορατούς συνοδοιπόρους. Ο προφορικός και γραπτός τους λόγος, οικεία, θαρρώ, και με όλα τα δικαιώματα συμπαρατάσσεται." Μάρκος Μέσκος Ο τόμος περιλαμβάνει κείμενα για τους εξής λογοτέχνες και θέματα: Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι ("Λευκές νύχτες"), Θεόκλητο Καριπίδη, Όμηρο Πέλλα, Γιώργο Κοτζιούλα, νεοελληνικό δημοτικό τραγούδι, Γιώργο Ιωάννου, Άθω Δη...
Προσωπικά κείμενα
Μέσκος Μάρκος
Γαβριηλίδης (2014)
Μάλλον χρόνιες εξομολογήσεις, τα "προσωπικά κείμενα" κατάφεραν να ξεφύγουν από την τροχιά εκείνη των στίχων μα που μιλούν πάλι εν ενόματί τους, συγκεντρώνονται εδώ (μνήμες ζωντανών μετά θάνατον τα πιο πολλά) και αφιερώνονται στους ορατούς συνοδοιπόρους. Ο προφορικός και γραπτός τους λόγος, οικεία, θαρρώ, και με όλα τα δικαιώματα συμπαρατάσσεται.
Στην όχθη του παραδείσου
Μέσκος Μάρκος
Το Ροδακιό (2016)
Σ' αγαπούσα - το 'ξερες; (Κράτησες εσύ το μυστικό σου για τον άλλον Κόσμο τον άγνωστον...) Μαζί ποτέ δεν θ' ανταμώναμε στον κήπο του Παραδείσου· πιστό σκυλί πάρε με πίσω στο Δάσος με την ψιλή χλόη νανουρισμένον.
Στον ενικό και πληθυντικό ψίθυρο
Μέσκος Μάρκος
Νεφέλη (2009)
Σχόλια και αυτοσχόλια για την ποιητική τέχνη και τον ανθρώπινο προσδιορισμό. Ονομάστηκαν "Στάσιμα" (παλιότερα), κάπου στο σκοτεινό "Φαράγγι", "Εαρινό Φθινόπωρο" άλλοτε, "Καταφυγή" και απαξιωτικός "Ψίθυρος" τελικά - στο κέντρο η Ποίηση, η αναγκαιότητα και τα σοβαρά της παιχνίδια ένδον. Φυσικά όλα υπόκεινται, τίποτε δεν ησυχάζει τελεσίδικα· μήτε τα πάθη, μήτε η ακύρωσή τους στις αφετηρίες των γραφών και στις προσωπικές κινητοποιήσεις του αναγνώστη. Ας φανταστούμε τον Κόσμο έτσι.
Στον ενικό και πληθυντικό ψίθυρο
Μέσκος Μάρκος
Νεφέλη (2009)
Σχόλια και αυτοσχόλια για την ποιητική τέχνη και τον ανθρώπινο προσδιορισμό. Ονομάστηκαν "Στάσιμα" (παλιότερα), κάπου στο σκοτεινό "Φαράγγι", "Εαρινό Φθινόπωρο" άλλοτε, "Καταφυγή" και απαξιωτικός "Ψίθυρος" τελικά - στο κέντρο η Ποίηση, η αναγκαιότητα και τα σοβαρά της παιχνίδια ένδον. Φυσικά όλα υπόκεινται, τίποτε δεν ησυχάζει τελεσίδικα· μήτε τα πάθη, μήτε η ακύρωσή τους στις αφετηρίες των γραφών και στις προσωπικές κινητοποιήσεις του αναγνώστη. Ας φανταστούμε τον Κόσμο έτσι.
Συνηγορία ποιήσεως
Μέσκος Μάρκος
Κίχλη (2015)
Το βιβλίο, αποτελείται από σημειώσεις περί ποιήσεως και ποιητικής, αποστάγματα από την πολυετή θητεία του Μάρκου Μέσκου στην ποίηση. Είτε συνιστούν έναν νοερό διάλογο με ομοτέχνους είτε απευθύνονται σε νέους ποιητές, οι στοχασμοί του Μ. Μέσκου ανοίγουν το άδυτο του ποιητικού εργαστηρίου στον αναγνώστη της ποίησης, αποκαλύπτοντας διλήμματα, φόβους και αγωνίες του δημιουργού αλλά και μυστικά της τέχνης του.
Το λίγο περίσσευμα
Χρυσανθόπουλος Γιάννης
Διαπολιτισμός (2011)
Κάτω απ' τον ίσκιο των ημερών σου Γέρνουν τα ματόφυλλα όταν φεύγει το φως βουβαίνονται και τα σκιερά του πρωινού σημεία, ήρθε η ώρα να πιάσω το τετράδιο των υπολοίπων να λογαριάσω τις ευλογίες των ημερών. Κάτω απ' τον ίσκιο των ημερών σου έμαθα να ακούω τους ανέμους όταν μιλούν με τα κλαδιά της νύχτας, πόθησα τη δίψα της φωνής σου όταν καίγονταν η άτυχη σοδειά μου, μίλησα με αμυδρούς φθόγγους (αυτών των φύλλων μικρού περιβολιού), ρίγησα από δροσιά και πάχνη σαν να 'μουν μαρτιάτικο πρωί. Στ' άπειρο πια της νύχτας ξενυχτώ ύστερα από τόσους βο...
