Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

"Ήταν απολύτως απαραίτητο να καταστεί ο πληθυσμός ένα ηθικό υποκείμενο και να σπάσει η συναλλαγή του με την εγκληματικότητα, έτσι ώστε να διαχωριστούν οι παραβατικοί και να φανούν επικίνδυνοι όχι μόνο για τους πλούσιους αλλά και για τους φτωχούς επίσης, φαύλοι υποκινητές των μεγαλύτερων κοινωνικών κινδύνων". Μισέλ Φουκώ, "Συζήτηση για τη φυλακή", 1975 "[...] δεν πρέπει να δούμε τα πράγματα με όρους αντικατάστασης μιας κοινωνίας της κυριαρχίας από μια πειθαρχική κοινωνία και της επακόλουθης αντικατάστασης μιας πειθαρχικής κοινωνίας από μια κοινωνία της διακυβέρνησης· στη...

Από πού κατάγεται άραγε η "σεξουαλική ηθική" του σύγχρονου δυτικού πολιτισμού, με τις μονογαμικές σχέσεις, την αμοιβαία συζυγική αφοσίωση και τον γάμο ως απόλυτη αξία; Μήπως έχει καθαρά χριστιανική προέλευση ή σχετίζεται με την αστική "ιουδαιο-χριστιανική ηθική", την τόσο πρόσφορη για την τάξη της καπιταλιστικής παραγωγής; Αρχίζει μήπως ήδη πριν από τον χριστιανισμό, στα ελληνιστικά και ρωμαϊκά χρόνια, μήπως εγκαινιάζεται από τη στωική φιλοσοφία και από τις τέχνες του ζην που διέκριναν τον ελληνικό τρόπο ζωής; Ήταν ο αρχαίος κόσμος τόσο ανεκτικός απέναντι στο σεξ όσο πιστεύ...

Αρκεί μονάχα οι άνθρωποι να κυριαρχούν επί των άλλων ανθρώπων, για να γεννηθεί η διαφοροποίηση των αξιών. Αρκεί ορισμένες τάξεις να κυριαρχούν επί των άλλων τάξεων για να γεννηθεί η ιδέα της ελευθερίας. Αρκεί οι άνθρωποι να ιδιοποιηθούν και να καθυποτάξουν τα πράγματα που χρειάζονται για να ζήσουν, αρκεί να τους επιβάλλουν μία διάρκεια που τα ίδια τα πράγματα δεν διαθέτουν, ή να τα αφομοιώσουν διά της βίας, και ιδού η γένεση της λογικής. Η σχέση κυριαρχίας δεν είναι "σχέση", όπως ακριβώς ο τόπος όπου ασκείται η κυριαρχία δεν είναι τόπος. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον...

Αρκεί μονάχα οι άνθρωποι να κυριαρχούν επί των άλλων ανθρώπων, για να γεννηθεί η διαφοροποίηση των αξιών. Αρκεί ορισμένες τάξεις να κυριαρχούν επί των άλλων τάξεων για να γεννηθεί η ιδέα της ελευθερίας. Αρκεί οι άνθρωποι να ιδιοποιηθούν και να καθυποτάξουν τα πράγματα που χρειάζονται για να ζήσουν, αρκεί να τους επιβάλλουν μία διάρκεια που τα ίδια τα πράγματα δεν διαθέτουν, ή να τα αφομοιώσουν διά της βίας, και ιδού η γένεση της λογικής. Η σχέση κυριαρχίας δεν είναι "σχέση", όπως ακριβώς ο τόπος όπου ασκείται η κυριαρχία δεν είναι τόπος. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον...

Στα 1961 ο Μισέλ Φουκώ δημοσιεύει την Ιστορία της τρέλας κατά την κλασική εποχή και δύο χρόνια αργότερα ο "μαθητής" του Ζακ Ντεριντά απαντά με μια βιβλιοκρισία πλέον του δέοντος "κριτική" (η οποία συμπεριελήφθη αργότερα στο βιβλίο του Γραφή και διαφορά), για να ακολουθήσει η απάντηση του Φουκώ που ενσωματώθηκε ως επίμετρο στη νέα έκδοση του βιβλίου του. Πρόκειται λοιπόν για ένα "διάλογο" γύρω από την ιστορική προσέγγιση της τρέλας. Σε αυτή τη σφοδρή αντιπαράθεση δασκάλου-μαθητή, που διεξάγεται πάντως με όλους τους κανόνες του καλώς αγωνίζεσθαι, ο Έλληνας αναγνώστης μπορε...

Τα κείμενα που απαρτίζουν τον παρόντα τόμο (κείμενα με μορφή συζητήσεων και συνεντεύξεων) καλύπτουν μια σημαντική περίοδο της ζωής του Μισέλ Φουκώ. Εκτείνονται από το '72 μέχρι τις αρχές του '84. Παρότι διατρέχονται πρωτίστως από τη θεματική της εξουσίας (δηλαδή των "σχέσεων εξουσίας"), αναφέρονται επίσης σε πλήθος άλλων ζητημάτων: την αρχαιολογία της γνώσης, την πολιτική, την έλλειψη πολιτικής φαντασίας, την έννοια του συμβάντος, τον Μάη του '68, τη σxέση του Φουκώ με τον Μαρξισμό και την αριστερά, και τέλος την επιμέλεια εαυτού ως ηθική πρακτική. Περιέχονται τα κείμενα...

"Στην πραγματικότητα, το ερώτημα, για το οποίο ήθελα να σας μιλήσω και για το οποίο θέλω ακόμη να μιλήσω, είναι: Τι είναι Κριτική; Θα έπρεπε να δοκιμάσουμε να σκεφτούμε κάποιες προτάσεις γύρω από αυτό το σχέδιο που δεν παύει να διαμορφώνεται, να προεκτείνεται, να αναγεννιέται στις εσχατιές της φιλοσοφίας, εντελώς κοντά σ’ αυτήν, εντελώς ενάντιά της, εις βάρος της, στην κατεύθυνση μιας ελευσόμενης φιλοσοφίας, στη θέση, ενδεχομένως, κάθε δυνατής φιλοσοφίας. Και μου φαίνεται ότι μεταξύ του υψηλού καντιανού εγχειρήματος και των μικρών πολεμικο-επαγγελματικών δραστηριοτήτων που...

Σήμερα όταν ένα περιοδικό θέτει στους αναγνώστες του ένα ερώτημα, έχει σκοπό να συλλέξει απόψεις επί ενός θέματος για το οποίο ο καθένας έχει ήδη μια γνώμη· δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μάθει κανείς κάτι καινούργιο. Κατά τον δέκατο όγδοο αιώνα, οι εκδότες προτιμούσαν να θέτουν στο κοινό ερωτήματα σχετικά με προβλήματα τα οποία δεν είχαν ακόμη επιλυθεί. Δεν ξέρω κατά πόσο αυτή η πρακτική ήταν περισσότερο αποτελεσματική· αναμφισβήτητα όμως παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Με κάποια ευκαιρία, στο πλαίσιο αυτής της συνήθειας, τον Νοέμβριο του 1784 ένα γερμανικό περιοδι...

Το σώμα βρίσκεται στο επίκεντρο ποικίλων διαφορετικών και αντιφατικών μεταξύ τους θεωρήσεων. Τα κείμενα του τόμου επιχειρούν να αναδείξουν την ασαφή και αβέβαιη διάσταση του σώματος, την ιστορική, την κοινωνική και πολιτισμική του σημασιοδότηση, την κοινωνική του τοποθέτηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση, την πειθάρχησή του σε μηχανισμούς ρύθμισης αλλά και την εναντίωσή του στις κοινωνικές επιταγές.

Ένα από τα πλεονεκτήματα αυτού του κειμένου έγκειται στην πρωτοτυπία των σχολίων του Foucault αναφορικά με τα μέχρι τότε δημοσιευμένα έργα του, τα οποία τοποθετεί στο εσωτερικό της αεικίνητης πορείας του από τη φαινομενολογία προς την κριτική του μαρξισμού. Στην πορεία της συνομιλίας ο Foucault συζητά ιδιαιτέρως την "υποκειμενιστική" πρόσληψη της φαινομενολογίας στη Γαλλία, αποσαφηνίζει τη σχέση του με τον δομισμό, ορίζει με ακρίβεια το διακύβευμα της κριτικής του στους μηχανισμούς εξουσίας, καταπιάνεται με την "πολιτικοποίηση των ανθρωπίνων σχέσεων", η οποία επιζητεί να αν...

Τα κείμενα αυτού του τόμου επιχειρούν να μελετήσουν το θάνατο, τη θνητότητα και τη διαχείρισή τους με κοινωνικούς και πολιτικούς όρους. Στέκονται κριτικά στις τάσεις φυσικοποίησης των αιτίων και των συνθηκών θανάτου, στις κυρίαρχες αφηγήσεις και διαδικασίες που νομιμοποιούν πρακτικές εξόντωσης των επικίνδυνων Άλλων και διερευνούν τις πολιτικές προϋποθέσεις και ιεραρχίες με βάση τις οποίες οι έννοιες της ανθρώπινης ζωής και του ανθρώπινου θανάτου επιδέχονται διαφορετικές αξιολογήσεις. Ακόμη επιχειρούν να φέρουν στο προσκήνιο την ανατρεπτική δυναμική του απειλούμενου ή νεκρού...

Τα μαθήματα του Μισέλ Φουκώ στο College de France (Κολλέγιο της Γαλλίας) έχουν αφήσει εποχή. Το παρόν βιβλίο περιέχει έντεκα από αυτά (ακαδημαϊκό έτος 1974-75). Ερευνώντας πολλές και ποικίλες πηγές (εκκλησιαστικές, νομικές και ιατρικές), ο Φουκώ μελετάει το πρόβλημα των επίφοβων εκείνων ατόμων που ο 19ος αι. ονόμασε "les anormaux", "οι ανώμαλοι", οι μη κανονικοί. Διακρίνει τρεις βασικούς τύπους: το τέρας, τον αδιόρθωτο και τον αυνανιζόμενο. Μέσα από τη μελέτη αυτών των τύπων, και στο πλαίσιο πάντα της γενικότερης προβληματικής του για τη σχέση γνώσης και εξουσίας, εκείνο πο...

Ο άνθρωπος δεν είναι το αυτονόητο επίκεντρο και αντικείμενο της επιστήμης, παρά μια σχετικά πρόσφατη επινόηση προορισμένη να εξαφανιστεί στο προσεχές μέλλον. Γιατί ανέκυψε στο πλαίσιο ενός ορισμένου τύπου σκέψης, ο οποίος διαμορφώθηκε μόλις κατά τον δέκατο ένατο αιώνα και διαδέχτηκε άλλους τύπους σκέψης, θεμελιακά διαφορετικούς και ολότελα ξένους προς ό,τι αργότερα ονομάστηκε "άνθρωπος". Μελετώντας κυρίως την εξέλιξη των επιστημών της γλώσσας, της ζωής και της οικονομίας από τον 16ο ως τον 19ο αιώνα ο συγγραφέας δείχνει ότι αυτοί οι τύποι σκέψης αποτελούν κλειστές και αυτοτ...

"Ξέρω πάντως ότι τα βιβλία μου θα υπονομευτούν απ' όσα λέω, και εγώ επίσης. Αυτός είναι ο ωραίος κίνδυνος, το χάζι κινδύνου αυτών των συνεντεύξεων. Ας αφήσουμε λοιπόν να εμφανιστεί αυτή η συγγένεια, ας αφήσουμε να εμφανιστεί αυτή η επικοινωνία." M.F. Καλοκαίρι 1968: Ο Φουκώ αποδέχεται την πρόσκληση του κριτικού Κλώντ Μποννεφουά και κάνει μαζί του μια σειρά συναντήσεων με απώτερο στόχο να προκύψει ένα βιβλίο. Οι δύο άντρες δεν αποδύονται σε μια συνέντευξη ούτε σ' έναν διάλογο, αλλά σε μια πρωτοφανή άσκηση ομιλίας: Ο συγγραφέας της "Ιστορίας της τρέλας", για...

[...] Η έλξη είναι για τον Μπλανσό αυτό που για τον Σαντ, είναι, ασφαλώς, ο πόθος, για τον Νίτσε η δύναμη, για τον Αρτώ η υλικότητα της σκέψης, για τον Μπατάιγ η παράβαση: η καθαρή εμπειρία του έξω -και η πλέον απογυμνωμένη. Όμως, πρέπει να κατανοήσουμε σωστά τι σημαίνει η λέξη έλξη, όπως την εννοεί ο Μπλανσό: δεν στηρίζεται σε καμιά μαγεία, δεν αίρει καμιά μοναξιά, δεν θεμελιώνει καμιά θετική επικοινωνία. Να ελκύεσαι δεν σημαίνει να καλείσαι από το θέλγητρο του εξωτερικού, είναι μάλλον να νιώθεις, μέσα στο κενό και την ένδεια, την παρουσία του έξω και, συνδεδεμένος με αυτ...

Στο κείμενο αυτό ο Μισέλ Φουκώ μάς προτείνει μια φιλοσοφική προέκταση των σύγχρονων αναζητήσεων για τη σχέση μεταξύ γλώσσας και ομιλούντος υποκειμένου. Η γλώσσα δεν είναι πλέον ο χώρος μιας αλήθειας, μιας εσωτερικότητας ή μιας υποκειμενικότητας. Δείχνει τη γυμνή της ουσία, καθώς το υποκείμενο εξαφανίζεται μέσα σ’ αυτήν, αφήνοντας πίσω του μιαν ανυπαρξία, όπου η γλώσσα διαχέεται. Και μέσα σ’ αυτό το χάσμα μεταξύ υποκειμένου και γλώσσας εντοπίζεται η εμπειρία, ο στοχασμός του έξω. Δεν πρόκειται για μιαν αποφατική θεολογία της γλώσσας ούτε για έναν καινούριο μυστικισμό, αλλά γ...

Μέσα από τις "γραμμές πτήσεων", όπως θα έλεγε ο Deleuze, που δημιουργούν οι Heidegger, Schleiermacher, Tanesini, De Man, Foucault, και Gatens επιχειρούμε να διερμηνεύσουμε τις ενδιαφέρουσες "συναρμογές" του γίγνεσθαι της γλώσσας. Έτσι, η Φιλοσοφία της Γλώσσας, καθώς δεν είναι απλά αναπαραστατική ή ενδοσκοπική, μας δείχνει τον τρόπο της αργής ανάγνωσης των ιδεών και της δημιουργικής σκέψης, μέσα από ένα εμπειρικό αισθητισμό και μια γλώσσα που βούλεται να είναι. Τα κείμενα του παρόντος βιβλίου συνιστούν τα εισιτήρια των εν λόγω πτήσεων και καλούν τον αναγνώστη να ταξιδέψει με...

Στις αρχές της δεκαετίας του '70 και με αφορμή κάποιες ταινίες που έθιγαν το ζήτημα της αντίστασης του γαλλικού λαού κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως και τη σχέση ναζισμού και σεξουαλικότητας, ο Μισέλ Φουκώ δίνει μια συνέντευξη σ' ένα από τα καλύτερα κινηματογραφικά περιοδικά παγκοσμίως, το "Cahiers du Cinema". Σ' αυτήν ο μεγάλος γάλλος διανοητής δεν αρκείται σε κάποιες καίριες επισημάνσεις σχετικά μ' αυτές τις ταινίες, αλλά προχωρεί και σε ουσιαστικές παρατηρήσεις τόσο αναφορικά με τη μνήμη των προλεταριακών αγώνων όσο και με το φασιστικό-ναζιστικό φαινόμεν...