Foucault Michel 1926-1984
Foucault Michel
Ο Μισέλ Φουκώ (1926-1984) υπήρξε από τους μεγαλύτερους δομιστές κοινωνικούς φιλοσόφους του 20ου αιώνα, γνωστός κυρίως για τις μελέτες του ως προς τις ένννοιες και τους κώδικες μέσω των οποίων λειτουργούν οι κοινωνίες, και ιδιαίτερα ως προς τις "αρχές του αποκλεισμού", με τις οποίες "αποκαθαίρεται" η κοινωνία -όπως για παράδειγμα οι διακρίσεις ανάμεσα στους έμφρονες και τους παράφρονες ή τους νομιμόφρονες και τους παραβατικούς. Στα πιο σημαντικά έργα του Φουκώ συγκαταλέγονται τα εξής: "Τρέλα και παραλογισμός: ιστορία της τρέλας στην κλασική εποχή", "Επιτήρηση και τιμωρία: η γέννηση της φυλακής", "Οι λέξεις και τα πράγματα: μία αρχαιoλογία των επιστημών του ανθρώπου", "Η αρχαιολογία της γνώσης", "Η ιστορία της σεξουαλικότητας".
Ιστορία της σεξουαλικότητας
Foucault Michel 1926-1984
Κέδρος (1978)
"... Από τους δυο αυτούς αργόσυρτους αιώνες, όπου η ιστορία της σεξουαλικότητας θα έπρεπε να διαβαστεί πριν απ' όλα ως το χρονικό μιας εξέχουσας καταστολης, έχουμε άραγε λυτρωθεί; Ελάχιστα, μας απαντούν και σήμερα ακόμα. Ίσως, χάρη στον Freud. Αλλά με πόση περίσκεψη, με πόσην ιατρική σύνεση, με πόσην επιστημονική εγγύηση αβλάβειας, και με πόσες προφυλάξεις για να συγκρατηθούν όλα, χωρίς κίνδυνο "εκτραχηλισμού", στον πιο σίγουρο και πιο διακριτικό χώρο, ανάμεσα στο ψυχαναλυτικό ντιβάνι και στη συνδιάλεξη: άλλος ένας επωφελής ψίθυρος πάνω σ' ένα κρεβάτι. Μήπως όμως θα μπορούσ...
Η αρχαιολογία της γνώσης
Foucault Michel 1926-1984
Εξάντας (1987)
Άραγε με τη συγγραφή αυτού του βιβλίου είχα τη πρόθεση να εξηγήσω ό,τι θέλησα να πω στα προηγούμενα βιβλία, όπου τόσα πράγματα παρέμεναν ακόμα σκοτεινά; Όχι μόνο αυτό, όχι ακριβώς αυτό, αλλά, πηγαίνοντας λίγο παραπέρα, να επιστρέψω, με μια σπειροειδή κίνηση, εντεύθεν αυτού που είχα επιχειρήσει να κάνω· να δείξω τη θέση από την οποία μιλούσα· να επισημειώσω το χώρο που καθιστά δυνατές αυτές τις έρευνες, και ενδεχομένως άλλες που ποτέ δεν θα ολοκληρώσω· με ένα λόγο, να σημασιοδοτήσω τη λέξη αρχαιολογία, την οποία είχα αφήσει χωρίς νόημα. Λέξη επικίνδυνη, αφού φαίνεται να ανα...
Επιτήρηση και τιμωρία
Foucault Michel 1926-1984
Κέδρος - Ράππα (1989)
Μπορεί σήμερα να ντρεπόμαστε για τις φυλακές μας. Όμως, ο 19ος αι. ήτανε υπερήφανος για τα φρούρια που έχτιζε ακόμα και μέσα στο κέντρο των πόλεων. Γοητευόταν από την καινούργια αυτή εκδήλωση ηπιότητας που αντικατέστησε τα ικριώματα. Και ναρκισσευόταν με την ιδέα ότι δεν τιμωρούσε πια τα σώματα, κι ότι ήξερε τώρα πώς να αναμορφώνει τις ψυχές. Αυτοί οι τοίχοι, αυτά τα σίδερα, αυτά τα κελλιά αντιπροσώπευαν μια ολόκληρη επιχείρηση κοινωνικής ορθοπεδικής. Αυτοί που κλέβουν, φυλακίζονται· αυτοί που βιάζουν, φυλακίζονται· κι αυτοί που σκοτώνουν, επίσης. Από πού ξεκινάει αυτή η π...
Ιστορία της σεξουαλικότητας
Foucault Michel 1926-1984
Κέδρος - Ράππα (1989)
Ας υποθέσουμε ότι δεχόμαστε, έστω και για μια στιγμή, κατηγορίες τόσο γενικές όσο εκείνες του "παγανισμού", του "χριστιανισμού", της "ηθικής" και της "σεξουαλικής ηθικής". Ας υποθέσουμε πως μπαίνει το ερώτημα σε ποια σημεία η "σεξουαλική ηθική του χριστιανισμού" αντιτάχθηκε εμφανέστερα στη "σεξουαλική ηθική του αρχαίου παγανισμού": μήπως στην απαγόρευση της αιμομιξίας, στην αντρική κυριαρχία, στην καθυπόταξη της γυναίκας; Χωρίς αμφιβολία, δεν είναι αυτές οι απαντήσεις που θα δινόντουσαν: είναι γνωστή η έκταση και η σταθερότητα αυτών των φαινομένων κάτω από την ποικιλία των...
Ιστορία της σεξουαλικότητας
Foucault Michel 1926-1984
Κέδρος - Ράππα (1993)
"Ενας ολόκληρος ηθικοθεωρητικός στοχασμος γύρω από τη σεξουαλική δραστηριότητα και τις ηδονές της φαίνεται να σηματοδοτεί, κατά τους δύο πρώτους αιώνες της χρονολογίας μας, μιαν ορισμένη ενισχυση των θεμάτων της εγκράτειας. Γιατροί ανησυχούν για τις επιδράσεις της σεξουαλικής δραστηριότητας, συνιστούν πρόθυμα την αποχή και δηλώνουν πως προτιμούν την παρθενία από τη χρήση των ηδονών. Φιλόσοφοι καταδικάζουν κάθε σχέση που θα μπορούσε να συναφθεί έξω από τον γάμο και υποδεικνύουν στους συζύγους αμοιβαία αυστηρή πίστη χωρίς εξαίρεση. Τέλος, μια ορισμένη δογματικη φαίνεται να εξ...
Επιστημολογία
Συλλογικό έργο
Νήσος (1997)
Περιέχονται τα κείμενα: - Εισαγωγή: "Εικόνες της επιστήμης" - Rudolf Carnap: "Το κριτήριο του νοήματος" - Karl Popper: "Μια γενική ματιά σε μερικά θεμελιώδη προβλήματα" - T. S. Kuhn: "Οι επαναστάσεις ως αλλαγές κοσμοθεώρησης" - T. S. Kuhn: "Λογική της ανακάλυψης ή ψυχολογία της έρευνας;" - Paul Feyerabend: "Υπερασπίζοντας τον Αριστοτέλη" - Imre Lakatos: "Η ιστορία της επιστήμης και οι ορθολογικές της ανασυγκροτήσεις" - Hilary Putnam: "Εξήγηση και αναφορά" - Alexandre Koyre: "Περί της επιρροής των φιλοσοφικών αντιλήψεων στην εξέλιξη των επιστημονικών θεωριών" - Ale...
Ο στοχασμός του έξω
Foucault Michel 1926-1984
Πλέθρον (1998)
[...] Η έλξη είναι για τον Μπλανσό αυτό που για τον Σαντ, είναι, ασφαλώς, ο πόθος, για τον Νίτσε η δύναμη, για τον Αρτώ η υλικότητα της σκέψης, για τον Μπατάιγ η παράβαση: η καθαρή εμπειρία του έξω -και η πλέον απογυμνωμένη. Όμως, πρέπει να κατανοήσουμε σωστά τι σημαίνει η λέξη έλξη, όπως την εννοεί ο Μπλανσό: δεν στηρίζεται σε καμιά μαγεία, δεν αίρει καμιά μοναξιά, δεν θεμελιώνει καμιά θετική επικοινωνία. Να ελκύεσαι δεν σημαίνει να καλείσαι από το θέλγητρο του εξωτερικού, είναι μάλλον να νιώθεις, μέσα στο κενό και την ένδεια, την παρουσία του έξω και, συνδεδεμένος με αυτ...
Για την υπεράσπιση της κοινωνίας
Foucault Michel 1926-1984
Ψυχογιός (2002)
"Για την υπεράσπιση της κοινωνίας". Αυτόν τον τίτλο χρησιμοποιεί ο Foucault για τη σειρά των διαλέξεών του στο College de France κατά την περίοδο 1975-1976. Σ' αυτές τις διαλέξεις, τις τόσο ουσιώδεις και ως προς το εύρος της ιστορικής έρευνας και ως προς την αναλυτική διεισδυτικότητα με την οποία αναπτύσσεται η θεματική, ο Foucault θέτει το όλο πρόβλημα σε σχέση με τη διερεύνηση και/ή διαχείριση της ιστορικής σφαίρας και των κοινωνικών διαδικασιών που διαμορφώνονται εντός της επικράτειάς της. Σταθερή βάση των αναλύσεων του Foucault είναι η διερεύνηση του κρίσιμου προβλήμα...
Εγώ, ο Πιερ Ριβιέρ, που έσφαξα τη μητέρα μου, την αδερφή μου, και τον αδερφό μου
Rivière Pierre
Κέδρος (2002)
Στις 3 Ιουνίου του 1835 ο εικοσάχρονος αγρότης Πιερ Ριβιέρ σκοτώνει εκ προμελέτης και εν ψυχρώ τη μητέρα του, έγκυο στον έκτο μήνα, την αδερφή και τον αδερφό του. Το υπόμνημα που συνέταξε για να εξηγήσει τον τριπλό του φόνο έδωσε αφορμή για μια βασική αντιπαράθεση: πρόκειται για τον λόγο ενός εγκληματία ή το παραλήρημα ενός τρελού; Πρόκειται, εντέλει, για τη διαμάχη του δικαστικού με τον πρωτοεμφανιζόμενο τότε ψυχιατρικό λόγο. Κείμενο πολλαπλών αναγνώσεων, το υπόμνημα του Ριβιέρ ύστερα από εκατόν πενήντα χρόνια εξακολουθεί να επιδέχεται πολλών διαφορετικών ερμηνειών. Χωρίς...
Η ιστορία της τρέλας
Foucault Michel 1926-1984
Ηριδανός (2004)
Πασκάλ: "Όλοι οι άνθρωποι είναι τόσο αναπόφευκτα τρελοί που, όποιος δεν είναι τρελός, είναι διπλά τρελός". Κι ακόμη ένα κείμενο του Ντοστογιέφσκι αυτήν τη φορά, από το "Ημερολόγιο του Συγγραφέα": "Ο καλύτερος τρόπος για να σιγουρευτείς ότι εσύ είσαι ο γνωστικός, δεν είναι το να κλείσεις μέσα το γείτονά σου". Πρέπει να γραφτεί η ιστορία αυτής της "διπλής τρέλας" -αυτής της τρέλας που κάνει τους ανθρώπους να χρησιμοποιούν, για να επικοινωνούν και ν' αναγνωρίζονται, την ανοικτίρμονη γλώσσα της μη-τρέλας, με το δικαίωμα που τους δίνει η κυρίαρχη λογική να κλείνουν μέσα το γείτ...
Τα όρια του σώματος
Συλλογικό έργο
Νήσος (2004)
Το σώμα βρίσκεται στο επίκεντρο ποικίλων διαφορετικών και αντιφατικών μεταξύ τους θεωρήσεων. Τα κείμενα του τόμου επιχειρούν να αναδείξουν την ασαφή και αβέβαιη διάσταση του σώματος, την ιστορική, την κοινωνική και πολιτισμική του σημασιοδότηση, την κοινωνική του τοποθέτηση, αξιολόγηση και ιεράρχηση, την πειθάρχησή του σε μηχανισμούς ρύθμισης αλλά και την εναντίωσή του στις κοινωνικές επιταγές.
Τρία κείμενα για τον Νίτσε
Foucault Michel 1926-1984
Πλέθρον (2004)
Αρκεί μονάχα οι άνθρωποι να κυριαρχούν επί των άλλων ανθρώπων, για να γεννηθεί η διαφοροποίηση των αξιών. Αρκεί ορισμένες τάξεις να κυριαρχούν επί των άλλων τάξεων για να γεννηθεί η ιδέα της ελευθερίας. Αρκεί οι άνθρωποι να ιδιοποιηθούν και να καθυποτάξουν τα πράγματα που χρειάζονται για να ζήσουν, αρκεί να τους επιβάλλουν μία διάρκεια που τα ίδια τα πράγματα δεν διαθέτουν, ή να τα αφομοιώσουν διά της βίας, και ιδού η γένεση της λογικής. Η σχέση κυριαρχίας δεν είναι "σχέση", όπως ακριβώς ο τόπος όπου ασκείται η κυριαρχία δεν είναι τόπος. Αυτός ακριβώς είναι ο λόγος για τον...
Η μικροφυσική της εξουσίας
Foucault Michel 1926-1984
Ύψιλον (2005)
"Αν με τη λέξη "δημοκρατία" εννοούμε την πραγματική άσκηση της εξουσίας από έναν πληθυσμό που δεν είναι ούτε διαιρεμένος ούτε διατεταγμένος ιεραρχικά σε τάξεις, τότε είναι φανερό ότι απέχουμε πολύ από τη δημοκρατία. Είναι ολοφάνερο όμως ότι ζούμε κάτω από ένα καθεστώς δικτατορίας της τάξης, εξουσίας της τάξης, που επιβάλλεται με τη βία, ακόμη κι όταν τα όργανα αυτής της βίας είναι θεσμικά και συνταγματικά· και στο βαθμό αυτόν δεν τίθεται ζήτημα δημοκρατίας για μας" αναφέρει μεταξύ άλλων ο Μισέλ Φουκό στο βιβλίο αυτό, που αποτελείται από μια συλλογή συνεντεύξεων, συζητήσεων...
Κινηματογράφος και λαϊκή μνήμη
Foucault Michel 1926-1984
Ελευθεριακή Κουλτούρα (2006)
Στις αρχές της δεκαετίας του '70 και με αφορμή κάποιες ταινίες που έθιγαν το ζήτημα της αντίστασης του γαλλικού λαού κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, όπως και τη σχέση ναζισμού και σεξουαλικότητας, ο Μισέλ Φουκώ δίνει μια συνέντευξη σ' ένα από τα καλύτερα κινηματογραφικά περιοδικά παγκοσμίως, το "Cahiers du Cinema". Σ' αυτήν ο μεγάλος γάλλος διανοητής δεν αρκείται σε κάποιες καίριες επισημάνσεις σχετικά μ' αυτές τις ταινίες, αλλά προχωρεί και σε ουσιαστικές παρατηρήσεις τόσο αναφορικά με τη μνήμη των προλεταριακών αγώνων όσο και με το φασιστικό-ναζιστικό φαινόμεν...
Εξουσία, γνώση και ηθική
Foucault Michel 1926-1984
Ύψιλον (2007)
Περιέχει τις ενότητες: - Αλήθεια και εξουσία - Εγκλήματα και τιμωρίες στην Ε.Σ.Σ.Δ. και αλλού - Χώρος, γνώση και εξουσία - Όχι στον βασιλιά σεξ - Για τη γενεαλογία της ηθικής - Πολιτική και ηθική
Ν(ο)ήματα και γλωσσικοί κόμποι
Συλλογικό έργο
Βάνιας (2007)
Μέσα από τις "γραμμές πτήσεων", όπως θα έλεγε ο Deleuze, που δημιουργούν οι Heidegger, Schleiermacher, Tanesini, De Man, Foucault, και Gatens επιχειρούμε να διερμηνεύσουμε τις ενδιαφέρουσες "συναρμογές" του γίγνεσθαι της γλώσσας. Έτσι, η Φιλοσοφία της Γλώσσας, καθώς δεν είναι απλά αναπαραστατική ή ενδοσκοπική, μας δείχνει τον τρόπο της αργής ανάγνωσης των ιδεών και της δημιουργικής σκέψης, μέσα από ένα εμπειρικό αισθητισμό και μια γλώσσα που βούλεται να είναι. Τα κείμενα του παρόντος βιβλίου συνιστούν τα εισιτήρια των εν λόγω πτήσεων και καλούν τον αναγνώστη να ταξιδέψει με...