Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο "Κατακλυσμός", ίσως το πρώτο θεατρικό έργο του Γκρας, δεν έχει βασικά κανένα στοιχείο παραλογισμού, γιατί εδώ η πρωταρχική αιτία για το αρχικό δράμα των ηρώων, η αφορμή για δράση και το κέντρο της ίσως, είναι ένα φυσικό φαινόμενο: η μεγάλη βροχή που φέρνει πλημμύρα.

Οι τεράστιες γνώσεις του συγγραφέα πάνω στα κοινωνικοπολιτικά συστήματα και οι εναλλαγές (πολιτικές, οικονομικές, θρησκευτικές) που συνέβησαν στην Ευρώπη καταγράφονται - εξιστορούνται - περιγράφονται και κρίνονται με λυρισμό και τεράστια συγγραφική δύναμη από τον Γκρας. Ένα επικό λογοτεχνικό αριστούργημα όπου κάθε χρονολογική μεταβολή και κατάσταση παρομοιάζεται με μαγείρισσα αντίστοιχης εποχής η οποία είναι υπεύθυνη για τη σίτιση αλλά και συντήρηση του λαού. Το πέρασμα από τη μητριαρχία στην επικράτηση των ανδρών και κατόπιν στην ανάπτυξη του φεμινιστικού κινήματος, επι...

Βρισκόμαστε στη σημαδιακή χρονιά του 1989, ο σοσιαλισμός έχει καταρρεύσει και στο Ντάντσιχ συναντιούνται μια Πολωνέζα και ένας Γερμανός που έχουν και οι δύο χηρέψει. Τα κοινά στοιχεία μεταξύ τους είναι πολλά: είναι πρόσφυγες, με έντονη πολιτική δράση στο παρελθόν και με παραπλήσια επαγγέλματα. Σε μια επίσκεψη στο παλιό νεκροταφείο τους έρχεται μια ιδέα: δεν θα ήταν πράξη ανθρωπισμού και συμβολή στη συμφιλίωση των λαών να δώσουν την ευκαιρία στους πρόσφυγες αυτού του κόσμου να επιστρέψουν, έστω και νεκροί, στην άλλοτε πατρίδα τους; Αποφασίζουν να υλοποιήσουν την ιδέα τους αρ...

Το έργο αυτό του Γκρας έχει ιδιαίτερο ιστορικό ενδιαφέρον. Δείχνει με ανήλεη φωτογραφική διάθεση ποια ήταν η κατάσταση εκείνης της εποχής. Ταυτόχρονα δημιουργεί και μια συνειδησιακή κρίση: μοιάζει να λέει πόσο ασήμαντα είναι τα πράγματα που, τη στιγμή που διαδραματίζονται, μοιάζουν τόσο σημαντικά.

Υπάρχει μετά θάνατον ζωή; Και βέβαια, λέει ο συμπαθής Τέο Βούτκε, κάτοικος του Ανατολικού Βερολίνου, επειδή πιστεύει πως μέσα του συνεχίζει να ζει ο διάσημος συγγραφέας Τέοντορ Φοντάνε, ο δημιουργός της "Έφη Μπριστ". Τίποτα δεν τον πτοεί, ούτε το άγρυπνο βλέμμα του ισόβιου σπιούνου του, ούτε η συνεχής γκρίνια της συμβίας του, ούτε η σχεδόν σαραντάρα κόρη του που θέλει να παντρευτεί. Και η Γερμανία επανενώνεται. Ο Βούτκε παραδέρνει στα κύματα της ιστορίας. Το όνειρό του είναι να δραπετεύσει, να κρυφτεί.

Ο 20ος αιώνας όπως τον ζει χρόνο με το χρόνο ένα "εγώ", αλλά με διαφορετικό πρόσωπο κάθε φορά. Ορισμένες φορές το πρόσωπο αυτό είναι ο ίδιος ο συγγραφέας, συνήθως όμως κάποιος άλλος. Εκατό κεφάλαια, όσα και τα χρόνια του αιώνα, και περισσότεροι από ογδόντα αφηγητές. Εδώ ο Γκρας ούτε ιστορία γράφει ούτε κατασκευάζει ένα συλλογικό εγώ. Ανοίγει μικρά παράθυρα που επιτρέπουν στον αναγνώστη να ρίξει μια ματιά στα παρασκήνια της ιστορίας και στους ανθρώπους που τη γράφουν καθημερινά με τη ζωή τους.

Οι λόγοι, τα γράμματα και οι ομιλίες του Γκύντερ Γκρας, που παρουσιάζονται με την έκδοση αυτή στο ελληνικό κοινό, σήμερα, εξήντα χρόνια μετά τη διάλυση του στρατοπέδου συγκεντρώσεως Άουσβιτς, επίκαιροι όσο ποτέ, εκτός από την υψηλή λογοτεχνική αξία και την αξεπέραστη γλώσσα που τους χαρακτηρίζει, διέπονται από την ίδια πίστη και συνέπεια που επέδειξε και στα λογοτεχνικά του έργα αλλά και στην καθημερινή του ζωή.

Σας καλούμε να απολαύσετε τις ιστορίες που συγκεντρώνονται σε αυτό το βιβλίο. Θα είναι μια μοναδική εμπειρία για δύο λόγους. Ο πρώτος: Σπάνια τόσοι πολυδιάστατοι και καταξιωμένοι συγγραφείς απ' όλο τον κόσμο, ανάμεσά τους και πέντε Νομπελίστες, συναντιούνται στα περιεχόμενα της ίδιας ανθολογίας. Τα 21 διηγήματα είναι γραμμένα σε διάφορες "φωνές" -ξεχωριστά προσωπικά στυλ- με αποτέλεσμα να φανερώνουν τις υπέροχες δυνατότητες της χρήσης των λέξεων από ζώντες συγγραφείς. Ο δεύτερος λόγος: Οι 21 συγγραφείς έχουν προσφέρει το διήγημά τους δίχως αμοιβή ή διεκδίκηση πνευματικών δι...

Το "Ξεφλουδίζοντας το κρεμμύδι" εκτός από ένα πολύ καλό μυθιστόρημα είναι και μία μαρτυρία με πολλά αυτοβιογραφικά στοιχεία του συγγραφέα, άλλοτε συγκινητικά, άλλοτε αστεία και σκανδαλιστικά. Ο Γκρας παραθέτει γεγονότα και σκέψεις από τη -στρυμωγμένη σε ένα δυάρι- παιδική του ηλικία στο Ντάντσιχ (σημερινό Γκντανσκ της Πολωνίας), το ναζιστικό περιβάλλον που ο ίδιος άφησε να τον παρασύρει με τις υποσχέσεις του, τα δύσκολα μεταπολεμικά χρόνια, τη δημιουργία της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Οι αναμνήσεις του φτάνουν μέχρι το τέλος της δεκαετίας του '50, όταν κυκλ...

Το "Τενεκεδένιο ταμπούρλο", το πρώτο μυθιστόρημα της "Τριλογίας του Ντάντσιχ", θεωρείται ένας από τους ακρογωνιαίους λίθους του λεγόμενου μαγικού ρεαλισμού και ένα από τα σημαντικότερα έργα της παγκόσμιας λογοτεχνίας το δεύτερου μισού του 20ου αιώνα. Ο ήρωας του βιβλίου, ο Όσκαρ Ματσεράτ, έγκλειστος σε ψυχιατρείο, αναπολεί τη ζωή του και συγγράφει την αυτοβιογραφία του. Αναπόσπαστο εξάρτημά του είναι το τενεκεδένιο ταμπούρλο του, δώρο που έλαβε στα τρίτα γενέθλια της ζωής του, όταν αποφάσισε να πάψει να μεγαλώνει επειδή ο κόσμος των ενηλίκων ήταν βασισμένος στη στενοκεφαλι...

Μετά από μία πενταετία περίπου προβαίνω σήμερα στην έκδοση αυτού του τόμου, που συμπεριλαμβάνει τους τέσσερις νομπελίστες ποιητές επιλέγοντας ένα μικρό μέρος από την ποίησή τους και το πράττω για τον λόγο, πως ως ποιητές, είναι ελάχιστα γνωστοί στο ευρύτερο ελληνικό κοινό κι αν εξαιρέσω τον Γκύντερ Γκρας και την Ελφρίντε Γιέλινεκ, οι άλλοι δύο θαρρώ πως δεν είναι γενικώς γνωστοί.

Το "Τενεκεδένιο ταμπούρλο" ουσιαστικά είναι το έργο που χάρισε στον Γκύντερ Γκρας με 40 χρόνια καθυστέρηση το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Τότε το έργο δέχτηκε στη Γερμανία τη σφοδρή επίθεση μεγάλου μέρους της κριτικής αλλά και της καθολικής εκκλησίας που το χαρακτήρισαν βλάσφημο, ανήθικο, εμετικό, πορνό. Αλλά ενώ στη Γερμανία υπήρξε αντικείμενο έντονων αντιδράσεων, στο εξωτερικό ξεσήκωνε τον ενθουσιασμό κριτικής και κοινού. Πού οφείλονται άραγε οι αντικρουόμενες αυτές αντιδράσεις; Τι είναι αυτό το βιβλίο; Είναι η ιστορία του Όσκαρ Ματσεράτ που μετά από μια ταραχώδη ζωή καταλήγει στ...

Κάποιος χρειάζεται κάποιον για να αφηγηθεί στη θέση του μια παλιά, απλή ιστορία: την ιστορία της γέννησής του στο τέλος του πολέμου, καθώς βυθιζόταν το πλοίο Γουλιέλμος Γκούστλοφ τορπιλισμένο από τους Ρώσους. Μα πώς να μιλήσει για τη γέννησή του χωρίς να αφηγηθεί την ιστορία του Γκούστλοφ και των προσώπων που συνέβαλαν, ώστε να βαπτισθεί έτσι το πλοίο; Χωρίς να μιλήσει για τη μάνα του, τη σταλινίστρια αλλά και ενθουσιώδη οπαδό της «αταξικής» κοινωνίας των Ναζί; Ο αφηγητής μας παιδεύεται, δεν του είναι καθόλου ευχάριστο να ανατρέχει στο παρελθόν, πόσο μάλλον όταν, αναζητώντα...

Ο Γκύντερ Γκρας με αφορμή τα ογδοηκοστά του γενέθλια καλεί τα οκτώ παιδιά του. Με τις οικογενειακές φωτογραφίες ως μέσο, αφυπνίζει μνήμες και προκαλεί αντιδράσεις. Τα παιδιά εξομολογούνται απογοητεύσεις, ζηλοτυπίες και συναισθήματα παραμέλησης από έναν πατέρα που συχνά ήταν απών εξαιτίας της συγγραφικής ενασχόλησης, και όχι μόνο. Εν τούτοις, διαφαίνεται μια ιδιότυπη οικογενειακή αρμονία χάρη στη μαγική επιρροή μιας φίλης, της φωτογράφου Μαρία Ράμα. Ο Γκρας εκθέτει την προσωπική του ζωή και αποστασιοποιείται από την εικόνα του πολιτικού διαδηλωτή και του αμφισβητία συγγρα...

Ο Γιόζεφ Μάλκε είναι ορφανός από πατέρα και μοναχοπαίδι. Ζει με την υπερπροστατευτική μαμά του και την αδερφή της, που τον στέλνουν σχολείο με καθυστέρηση ενός χρόνου· είναι φιλάσθενος, πιστεύουν, γι’ αυτό και ζητούν να πάρει απαλλαγή απ’ το μάθημα της γυμναστικής. Σαν να μην φτάνουν όλα αυτά, ο Μάλκε έχει κι ένα παράξενο σωματικό κουσούρι: ένα τεράστιο μήλο του Αδάμ, ένα "ποντίκι" στο λαιμό του, που του δημιουργεί σοβαρά αισθήματα μειονεξίας. Ο Μάλκε αποδύεται σ’ έναν αδυσώπητο αγώνα με τον εαυτό του· θέλει να γίνει ήρωας, να τον θαυμάζουν, να τον σέβονται. Ωστόσο, όλες οι...

Η ιστορία της γερμανόφωνης ποίησης από το 1945 μέχρι σήμερα είναι στενά συνδεδεμένη με την πολιτική ιστορία της Γερμανίας. Γεγονότα όπως ο Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος, η διαίρεση της Γερμανίας, τα κινήματα διαμαρτυρίας της δεκαετίας του 1960 και η πτώση του Τείχους του Βερολίνου οδηγούσαν σε αλλαγές στην ποίηση, ακόμα κι αν οι ποιητές ζούσαν εκτός Γερμανίας. Η ανθολογία αυτή πιάνει το νήμα από την περίοδο του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και φτάνει μέχρι το σήμερα. Μέσα από το έργο Γερμανών ποιητών, αλλά και ποιητών από την Αυστρία, τη Ρουμανία, την Ελβετία, οι οποίοι έγραφαν στα γερμαν...