Detienne Marcel 1935-2019
Detienne Marcel
O Marcel Detienne (11 Οκτωβρίου 1935 - 21 Μαρτίου 2019) ήταν Βέλγος ιστορικός. Από το 1992 αποτελούσε μέλος του John Hopkins University και κατείχε σε αυτό την τιμητική θέση ως Basil L. Gildersleeve Professor of Classics. Υπήρξε επίσης ένας από τους ιδρυτές του Κέντρου Συγκριτικών Ερευνών των Αρχαίων Κοινωνιών στο Παρίσι και δίδαξε μέχρι το 1998 ως διευθυντής των σχετικών σπουδών στην Ecole Pratique des Hautes Etudes. Είχε δημοσιεύσει πληθώρα έργων που αναφέρονται στην Ελληνική Μυθολογία και Θρησκεία, στην κοινωνική και πολιτιστική ιστορία της Αρχαϊκής και Κλασικής Ελλάδας, καθώς και σε ανθρωπολογικές και συγκριτικές προσεγγίσεις του Κλασικού Πολιτισμού. Έχει γράψει, μεταξύ άλλων: "Les maitres de verite dans la Grece archaique", 1967 ("Οι κύριοι της αλήθειας στην αρχαϊκή Ελλάδα", Πατάκης 2001), "Dionysos mis a mort" (1977), "L’invention de la mythologie", 1981 ("Η Γένεση της Μυθολογίας", Σμίλη), "Dionysos a ciel ouvert", 1986 ("Ο Διόνυσος κάτω από τ’ αστέρια", Αλεξάνδρεια), "L’ecriture d’ Orphee" (1989), "Apollon: le couteau a la main" (1998), "Comparer l’incomparable: pour un comparatisme constructif entre historiens et anthropologues" (2000). Έχει γράψει επίσης σε συνεργασία με τον Jean-Pierre Vernant το "La cuisine du sacrifice en pays grec" (1979) και το "Les ruses de l’intelligence. La metis des Grecs" ("Μήτις, Η πολύτροπη νόηση στην αρχαία Ελλάδα", Ζαχαρόπουλος) και σε συνεργασία με την Giulia Sissa το "La vie quotidienne des dieux grecs", 1989 ("H καθημερινή ζωή των θεών στην αρχαία Ελλάδα", Παπαδήμας).
Η ανακάλυψη της μυθολογίας
Detienne Marcel
Σμίλη (2006)
Ποιος ανακάλυψε τη μυθολογία; Ποια είναι τα όρια αυτής της περιοχής όπου ιστορίες αλησμόνητες, όπως και η απόλαυση να τις αφηγείσαι, φαίνονται πράγματα αξεχώριστα από την ερμηνεία ή την επιθυμία να τις ερμηνεύσεις; Αν είναι αλήθεια ότι ένας μύθος γίνεται αντιληπτός από κάθε αναγνώστη σε οποιοδήποτε μέρος του κόσμου, γιατί η επιστήμη των μύθων δεν κατάφερε ποτέ να διακρίνει ξεκάθαρα ένα παραμύθι από έναν μύθο; Καθώς ο μύθος παραμένει μια ανεύρετη μορφή, ούτε λογοτεχνικό είδος ούτε ιδιαίτερος τύπος αφήγησης, η μυθολογία, λέξη που φέρνει αναπόφευκτα στο νου την αρχαία ελληνικ...
Θυσία και μαγειρική στην αρχαία Ελλάδα
Detienne Marcel
Δαίδαλος Ι. Ζαχαρόπουλος (2007)
Δύο κυρίως λόγοι προέχουν για την επιλογή να εξετασθούν τα προβλήματα που θέτει η αιματηρή θυσία σε σχέση με τους Έλληνες. Καταρχήν, επειδή πρόκειται για μία κοινωνία, όπου οι βασικές τελετουργικές και πλέον καθημερινές πρακτικές εντάσσονται στον χώρο της θυσίας. Για δέκα περίπου αιώνες, υπακούοντας στις χαραγμένες σε λίθο λατρειακές ρυθμίσεις, οι Έλληνες δεν έπαυσαν να έρχονται σε επαφή με τις θεϊκές δυνάμεις, προβαίνοντας στην αυστηρά τελετουργική θυσία ζώων, τα οποία κατανάλωναν συλλογικά και με βάση συγκεκριμένους κανόνες. Σε αυτόν τον λόγο, που βασίζεται σε γεγονότα, π...
Οι αρχαίοι Έλληνες και εμείς
Detienne Marcel
Εκδόσεις Πατάκη (2007)
Στο βιβλίο του ο Marcel Detienne εξηγεί τους λόγους για τους οποίους οι Έλληνες δεν μοιάζουν σε τίποτα με τους υπόλοιπους λαούς της Ευρώπης και ολόκληρου του κόσμου. Πρόκειται για μια «φυλή», όπως την ονομάζει, που αποτελεί τον "αιώνιο κατακτητή" του πνεύματος και του πολιτισμού του σύγχρονου κόσμου. Γιατί οι Έλληνες όμως; Οι ειδικοί απαντούν ότι πρώτοι εκείνοι ανακάλυψαν την ελευθερία, τη φιλοσοφία και τη δημοκρατία και γεύτηκαν την πνευματική και πολιτισμική ολοκλήρωση. Ο συγγραφέας εξετάζει με ποιον τρόπο ο πανάρχαιος πολιτισμός των Ελλήνων επηρέασε την εξέλιξη χωρών όπω...
Οι Έλληνες, οι Ρωμαίοι και εμείς
Συλλογικό έργο
Αλεξάνδρεια (1992)
Η Αθήνα και η Ρώμη, ορόσημα του αρχαίου κόσμου, έχουν χαθεί ανεπιστρεπτί. Ωστόσο οι Έλληνες και οι Ρωμαίοι δεν παύουν να είναι παρόντες στον νεότερο κόσμο, που τους ερευνά και τους επανερμηνεύει σε κάθε καμπή της ιστορίας τους. Είναι άραγε τυχαίο ότι το ενδιαφέρον για την αρχαιότητα μεγαλώνει ξανά σήμερα, τη στιγμή ακριβώς που η ευρωπαϊκή ταυτότητα τίθεται και πάλι επί τάπητος; Από τους διακεκριμένους συγγραφείς αυτού του τόμου, ορισμένοι δείχνουν πόσο κοντά μας βρίσκονται πάντα οι αρχαίοι, ενώ άλλοι υπογραμμίζουν αντίθετα την αγεφύρωτη απόσταση που μας χωρίζει από εκείνου...
Οι κήποι του Άδωνη
Detienne Marcel
Εκδόσεις Πατάκη (2006)
Σαγηνευτής γυναικών, γεννημένος από το δέντρο σμύρνας, νέος άντρας με το σπέρμα του πλουσιοπάροχο, ο Άδωνης, από την υπερβολή στην ερωτική δεξιότητα, είναι καταδικασμένος στην ανικανότητα. Από τα θεϊκά μυρωδικά καταλήγει στο μαρούλι, φυτό αντιαφροδισιακό, ψυχρό και υγρό, που αποτελεί τροφή των νεκρών. Οι περίφημοι "κήποι του Άδωνη" δεν συνιστούν μια λατρεία της γονιμότητας της γης? είναι καλλιέργειες δίχως καρπούς, στείρες. Γυναίκες αφιερωμένες στην ερωτική απόλαυση τους μεταφέρουν στις στέγες, όπου η λάμψη του πιο δυνατού καλοκαιρινού ήλιου και η επίδραση του Σείριου, τις...
Οι κύριοι της αλήθειας στην αρχαϊκή Ελλάδα
Detienne Marcel
Εκδόσεις Πατάκη (2001)
Οι κύριοι της αλήθειας, όπως προβάλλουν μέσα από τις σελίδες του Marcel Detienne, είναι τρία πρόσωπα σύνθετα και πολυδιάστατα, που διαθέτουν, στο πλαίσιο του κοινωνικού και πολιτισμικού συστήματος της αρχαϊκής Ελλάδας, ένα προνόμιο αδιάσπαστα δεμένο με το θεσμικό τους ρόλο. Τα τρία αυτά πρόσωπα είναι ο ποιητής, ο μάντης και ο δίκαιος βασιλιάς: το προνόμιο που μοιράζονται από κοινού είναι η κατοχή, η διακίνηση και η διαχείριση της "Αλήθειας". Ταυτόχρονα "κύριοι", "τεχνίτες" και "δάσκαλοι" της "Αλήθειας", όπως δηλώνει η λέξη "maitre", διαχειρίζονται μιαν "Αλήθεια" που υπερβαί...
Ποιοί είναι αυτόχθονες;
Detienne Marcel
Μεταίχμιο (2005)
Στο βιβλίο αυτό, ο Marcel Detienne πραγματεύεται με ανατρεπτικό τρόπο την έννοια του αυτοχθονισμού, την αντίληψη δηλαδή ότι τα πολιτικά δικαιώματα πρέπει να αναγνωρίζονται μόνο στους αυτόχθονες, στους γηγενείς μιας επικράτειας. Εφαρμόζοντας την πειραματική συγκριτική μέθοδο που πρότεινε στο βιβλίο του "Συγκρίνοντας τα μη συγκρίσιμα", εστιάζει κυρίως σε τρία παραδείγματα: την Αθήνα και τη Θήβα των αρχαίων χρόνων και τη Γαλλία των νεότερων χρόνων. Ο αυτοχθονισμός για τον Detienne είναι μια "μυθιδεολογία", στηρίζεται δηλαδή σε μύθους οι οποίοι διαπλέκονται με ιδεολογήματα που...
Συγκρίνοντας τα μη συγκρίσιμα
Detienne Marcel
Μεταίχμιο (2003)
Στο βιβλίο αυτό ο Marcel Detienne πραγματεύεται ένα κεντρικό ζήτημα τόσο του δικού του ερευνητικού πεδίου, της ανθρωπολογίας, όσο και των ανθρωπιστικών επιστημών γενικότερα. Μέσα από μια αναδρομή στην προσωπική του πορεία ως ανθρωπολόγου, αλλά και σε πλήθος έρευνες που έχει διεξάγει, επιχειρεί να απαντήσει στο ερώτημα κατά πόσο η σύγκριση ανόμοιων πολιτισμών είναι δυνατή και θεμιτή. Μέσα από μια γόνιμη αντιπαράθεση με τη νεότερη και τη σύγχρονη ιστοριογραφία, ο Marcel Detienne προτείνει έναν νέο τρόπο θεώρησης τόσο των σύγχρονων όσο και των αρχαίων κοινωνιών. Εάν πράγματι θ...