Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Ο αμερικανός στοχαστής Λιούς Μάμφορντ (1895-1987) θεωρείται το τελευταίο οικουμενικό πνεύμα του αίωνα μας. Κινείται με ευχέρεια στο χώρο της επιστήμης, στον χώρο της τέχνης, στον χώρο της θρησκείας, στον χώρο της ψυχανάλυσης, στον χώρο της ιστορίας. Στο βιβλίο αυτό περιέχεται η ουσία της φιλοσοφίας του.

Ο ποιητής ενεργεί σαν το παιδί που παίζει. Δημιουργεί ένα φανταστικό κόσμο που τον παίρνει στα σοβαρά, δηλαδή τον εφοδιάζει με πολύ ψυχική ενέργεια ξεχωρίζοντάς τον ταυτόχρονα καθαρά από την πραγματικότητα. Αλλά αυτή η έλλειψη πραγματικότητας από τον κόσμο του ποιητή, γεννά σημαντικές συνέπειες για την τεχνική της καλλιτεχνίας, γιατί πολλά πράματα που αν ήσαν αληθινά δε θα μπορούσαν να μας προκαλέσουν ευχαρίστηση, το κατορθώνουν παραταύτα με το παιχνίδι της φαντασίας και πολλές συγκινήσεις, οδυνηρές οι ίδιες, μπορούν να γίνουν πηγή απόλαυσης για τον ακροατή ή τον θεατή. Ο...

Για ποιο λόγο χρειάζεται να ασχοληθεί κάποιος σήμερα με τη θεωρία της αρχαίας ελληνικής μουσικής; Είναι λόγοι μιας απλής έως απλοϊκής ιστορικής περιέργειας ή και μια ουσιαστική αναζήτηση αρχών και δεδομένων πάνω στις οποίες στηρίζεται ολόκληρο το σύγχρονο μουσικο-θεωρητικό μας οικοδόμημα; Δύο σκέψεις οδήγησαν στη συγκεκριμένη προσπάθεια ερμηνείας και (γιατί όχι;) απλοποίησης της αρχαιοελληνικής μουσικής θεωρίας μέσα από τα συγκεκριμένα κείμενα και την εμπειρική προσέγγιση. Από τη μία τίποτα δεν είναι καινούργιο αφού η αρμονική στήλη, που κατά την παράδοση ανακάλυψε ο Πυθα...

Η "Ρητορική" είναι κείμενο με πρακτική στόχευση: είναι το εγχειρίδιο του ρήτορα, μέθοδος συγγραφής πολιτικών, δικανικών και επιδεικτικών λόγων. Όμως δεν είναι απλή συσσώρευση συνταγών επιτυχίας. Ο Αριστοτέλης δέχεται πως η ρητορική είναι σύστημα, με αυτάρκεια και μεθοδικότητα, το οποίο μπορεί να διατυπωθεί ως ολοκληρωμένη θεωρία, δηλαδή ως τέχνη, με την αρχαία έννοια του όρου. Η θέση αυτή αναγγέλλεται με το ξεκίνημα του έργου και υποστηρίζεται έμπρακτα, τρόπον τινά, με τον ίδιο το σχεδιασμό και την εκτέλεση της πραγματείας. Η "Ρητορική" είναι διπλό βιβλίο: εγχειρίδιο και φι...

Ο Αλέξανδρος Νεχαμάς επαναφέρει το ωραίο στο προσκήνιο της σύγχρονης αισθητικής φιλοσοφίας, συνδέοντας τη σκέψη με τον έρωτα και την τέχνη με τη ζωή. Ο παρών τόμος συγκεντρώνει τις εισηγήσεις ενός συμποσίου που διοργανώθηκε προς τιμήν του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών. Ο φιλόσοφος παρουσιάζει συνοπτικά τις απόψεις του και απαντά στις κριτικές τοποθετήσεις των συνομιλητών του. Διατηρώντας κάτι από την αμεσότητα του προφορικού λόγου, ο τόμος διαμορφώνει μια συνολική εικόνα της αισθητικής φιλοσοφίας του Αλέξανδρου Νεχαμά. Ταυτόχρονα, στοχεύει στον εμπλουτισμό της θεωρητικής...

Η σύγχρονη τέχνη και η φιλοσοφία, ως στιγμές της δικής μας επικαιρότητας, ως θεσμισμένοι ανθρωπολογικοί τόποι του δικού μας δύσκολου και απρόσφορου παρόντος, μας διανοίγουν. Μας διανοίγουν στην ιστορική πραγματικότητα, αλλά μας διανοίγουν διαφορετικά. Εν αντιθέσει, με το κυρίαρχο και σήμερα -όπως εξάλλου στο σύνολο σχεδόν της ιστορίας- φαντασιακό της ετερονομίας, μας διανοίγουν στην πραγματική εμπειρία ενός άλλου, εναλλακτικού κόσμου. Μερικώς, αλλά πραγματικά. Στο δικό τους περιορισμένο έδαφος, αλλά ριζικά. Στη βιωμένη εμπειρία ενός κόσμου, ο οποίος συνιστά για μας (για τη...

Η σύγχρονη τέχνη και η φιλοσοφία, ως στιγμές της δικής μας επικαιρότητας, ως θεσμισμένοι ανθρωπολογικοί τόποι του δικού μας δύσκολου και απρόσφορου παρόντος, μας διανοίγουν. Μας διανοίγουν στην ιστορική πραγματικότητα, αλλά μας διανοίγουν διαφορετικά. Εν αντιθέσει, με το κυρίαρχο και σήμερα -όπως εξάλλου στο σύνολο σχεδόν της ιστορίας- φαντασιακό της ετερονομίας, μας διανοίγουν στην πραγματική εμπειρία ενός άλλου, εναλλακτικού κόσμου. Μερικώς, αλλά πραγματικά. Στο δικό τους περιορισμένο έδαφος, αλλά ριζικά. Στη βιωμένη εμπειρία ενός κόσμου, ο οποίος συνιστά για μας (για τη...

Ο Τζιορντάνο Μπρούνο γεννήθηκε το 1548 στην πόλη Νόλα της Ιταλίας. Αποκαλούσε τον εαυτό του "νόλιο φιλόσοφο" και τη "διδασκαλία του "νόλια φιλοσοφία". Οι πρωτοποριακές φιλοσοφικές και επιστημονικές του αντιλήψεις θα τον φέρουν σε σύγκρουση με την κοινωνία της εποχής του. Ο Μπρούνο προτάσσοντας τις ιδέες του, ακόμη και μπροστά στο θάνατο, από το 1576 ξεκινά ένα ταξίδι φιλοσοφικής περιπλάνησης στα πιο γνωστά κέντρα : Γενεύη, Παρίσι, Λονδίνο, Βυρτεμβέργη, Πράγα και Ζυρίχη. Το Μάιο του 1592 ένας ευγενής από τη Βενετία καταδίδει τον Μπρούνο στην Ιερά Εξέταση. Στις 17 Φεβρουαρίου...

Ό,τι αντιπροσωπεύει το όνομα του Νεύτωνα για τη Φυσική του δέκατου έβδομου αιώνα, αντιπροσωπεύει και το όνομα του Λοκ για τη Φιλοσοφία. Η επανάσταση που προκάλεσαν αυτοί οι δύο κολοσσοί έθεσε τα πνευματικά θεμέλια του σύγχρονου κόσμου. Ωστόσο, η δική μας σύγχρονη και γρήγορη εποχή έθεσε τη συνεισφορά του Λοκ υπό αμφισβήτηση εξαιτίας της φλύαρης ρητορικής του και της ασάφειας της σκέψης του. Αυτό το συναρπαστικό εγχειρίδιο επανατοποθετεί έναν υποτιμημένο στοχαστή στη σωστή του θέση, ακριβώς στο κέντρο της σύγχρονης φιλοσοφικής έρευνας. Με αφορμή την εμπνευσμένη επανέκδο...

Αυτό που θα έπρεπε κυρίως να μας απασχολήσει δεν είναι η φιλοσοφία ως άγνοια, αλλά το τι η φιλοσοφία θα μπορούσε να μας πει γενικότερα σχετικά με την άγνοια. Είναι άλλωστε ένα θέμα ως προς το οποίο η φιλοσοφία επέδειξε, επί αιώνες, μια αξιοσημείωτη φιλοδοξία: από τον αρχαίο κόσμο ως τις σύγχρονες θεωρήσεις, μετά την εμφάνιση της νεότερης φιλοσοφίας, δεν σπανίζουν οι φιλόσοφοι που μας λένε ότι δεν ξέρουμε και πολλά πράγματα, αν υποτεθεί ότι κάτι ξέρουμε.

Ένας διάσημος πολιτικός φιλόσοφος επανεξετάζει τον ρόλο που οι αγορές και το χρήμα πρέπει να παίζουν στην κοινωνία μας. Πρέπει άραγε να πληρώνουμε τα παιδιά για να διαβάζουν βιβλία ή να παίρνουν καλούς βαθμούς; Είναι σωστό να τιμολογούμε την ανθρώπινη ζωή προκειμένου να αποφασίζουμε πόση ρύπανση να επιτρέπουμε; Είναι ηθικό να πληρώνουμε ανθρώπους για να δοκιμάζουν επικίνδυνα νέα φάρμακα ή να δωρίζουν τα όργανά τους; Μπορούμε να προσλαμβάνουμε μισθοφόρους για να πολεμούν αντί για εμάς, να στέλνουμε κρατούμενους σε φυλακές κερδοσκοπικού χαρακτήρα, να βγάζουμε σε πλειστηρια...

Όταν πρωτοδημοσιεύθηκε, το 1972, το μανιφέστο του Hubert Dreyfus σχετικά με την εγγενή αδυναμία των μη ενσώματων μηχανών να μιμηθούν τις ανώτερες πνευματικές λειτουργίες, ξεσήκωσε θύελλα στην κοινότητα της Τεχνητής Νοημοσύνης. Τη στιγμή που οι ερευνητές διατύπωναν μεγαλόπνοα σχέδια για επιλυτές γενικών προβλημάτων και μηχανές αυτόματης μετάφρασης, ο Dreyfus προέβλεπε ότι θα αποτύγχαναν, διότι η αντίληψή τους για την πνευματική λειτουργία ήταν απλοϊκή. Έκτοτε, τα πράγματα άλλαξαν. Σήμερα είναι σαφές ότι η «παλιά καλή Τεχνητή Νοημοσύνη», που βασίζεται στην ιδέα της χρήσης συμ...

"Τι είναι αγάπη; Αυτή η λέξη έχει καταλήξει να σημαίνει τόσα πολλά πράγματα, είναι τόσο αλλοιωμένη, που τη χρησιμοποιώ με βαριά καρδιά. Όλοι μιλάνε για αγάπη - κάθε περιοδικό και κάθε εφημερίδα και κάθε ιεραποστολή μιλάει ατέλειωτα για αγάπη. Αγαπάω τη χώρα μου, αγαπάω το βασιλιά μου, αγαπάω κάποιο βιβλίο, αγαπάω το Θεό. Είναι η αγάπη μια ιδέα; Αν είναι, μπορεί να καλλιεργείται, να τρέφεται, να γαλουχείται, να άγεται και να φέρεται, να διαστρεβλώνεται μ’ όποιο τρόπο θέλετε. Όταν λέτε ότι αγαπάτε το Θεό: τι σημαίνει; Σημαίνει ότι αγαπάτε μια προβολή του εαυτού σας ντυμένου μ...

Τι εννοούμε όταν λέμε "αυτό είναι έργο τέχνης"; Ο γνωστός φιλόσοφος της τέχνης και κριτικός Arthur C. Danto καταπιάνεται με αυτό το θεμελιώδες ερώτημα. Εν μέρει φιλοσοφικό δοκίμιο και εν μέρει ευκαιρία για αναστοχασμό, το "Τι είναι αυτό που το λένε τέχνη" αμφισβητεί την ευρέως διαδεδομένη άποψη ότι η τέχνη είναι έννοια απροσδιόριστη. Κατά τον Danto, τα κριτήρια προκειμένου να μπορεί να γίνει λόγος για έργο τέχνης είναι το νόημα και η "ενσάρκωσή" του, με την προσθήκη και ενός ακόμα κριτηρίου που αφορά τον θεατή: της ερμηνείας. Ο Danto χτίζει την επιχειρηματολογία του με αναφ...

Σήμερα όταν ένα περιοδικό θέτει στους αναγνώστες του ένα ερώτημα, έχει σκοπό να συλλέξει απόψεις επί ενός θέματος για το οποίο ο καθένας έχει ήδη μια γνώμη· δεν υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να μάθει κανείς κάτι καινούργιο. Κατά τον δέκατο όγδοο αιώνα, οι εκδότες προτιμούσαν να θέτουν στο κοινό ερωτήματα σχετικά με προβλήματα τα οποία δεν είχαν ακόμη επιλυθεί. Δεν ξέρω κατά πόσο αυτή η πρακτική ήταν περισσότερο αποτελεσματική· αναμφισβήτητα όμως παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Με κάποια ευκαιρία, στο πλαίσιο αυτής της συνήθειας, τον Νοέμβριο του 1784 ένα γερμανικό περιοδι...

O Αλαίν Ρενώ ξεκινά από τη διαπίστωση ότι στη σύγχρονη πολιτική συζήτηση είναι πολύ δύσκολο να διακρίνουμε την Αριστερά από τη Δεξιά. Όλοι πλέον, ή, τουλάχιστον, οι περισσότεροι, πιστεύουν στη Δημοκρατία, στις αρχές της ελευθερίας και της κοινωνικής δικαιοσύνης. Όμως, παρατηρεί ο Ρενώ, η πολιτική ζωή απαιτεί επιλογές. Γι' αυτό χρειάζεται να αρχίσει ξανά η πολιτική συζήτηση, όχι όμως πάνω σε αφηρημένες αρχές, με τις οποίες τελικά, λίγο πολύ, όλοι θα συμφωνήσουμε, αλλά πάνω σε πρακτικά ζητήματα, στο πεδίο της συγκεκριμένης εφαρμογής των αξιών. Μόνο τότε η πολιτική συζήτηση...