Κοινότητα Αναγνωστών Βιβλίων - readers.gr

Αμφισβητώντας τη διαίρεση των ανθρώπων με βάση αποκλειστικές ταυτότητες (φυλετικές, θρησκευτικές, ταξικές, πολιτισμικές) και επανεξετάζοντας τις παγιωμένες αντιλήψεις για την παγκοσμιοποίηση, την πολυπολιτισμικότητα, τη μετααποικιοκρατία, τον φονταμενταλισμό και την τρομοκρατία, ο Αμάρτυα Σεν προβάλλει το όραμα ενός κόσμου που θα μπορούσε να κινηθεί προς την ειρήνη εξίσου ορμητικά όσο έχει περιπέσει τα τελευταία χρόνια στη δίνη της βαναυσότητας και του πολέμου. "Με την αριστοτεχνική πρόζα, την άνετη ευρυμάθεια και το ειρωνικό χιούμορ του, ο Σεν είναι ένας από τους λίγου...

O λατινόφωνος Βιτρούβιος, συγγραφέας του "De Architectura", του πρώτου διασωθέντος κειμένου περί της αρχιτεκτονικής των Ελλήνων και των Ρωμαίων, διαβάζει κλασικούς. Aνοίγει τον δρόμο της Επιστημολογίας της Αρχαίας Ελληνικής Αρχιτεκτονικής και ευρύτερα εκείνης των Επιστημών του Χώρου των ιστορικών περιόδων που ακολουθούν. Στη μελέτη ερευνάται η πλατωνική συνεισφορά στους επιστημολογικούς προβληματισμούς του Βιτρουβίου. Ο όρος "αρχιτεκτονική" είναι αμάρτυρος στα κείμενα του Φιλοσόφου. Συνεπώς, τούτο επιχειρείται μέσω σχολίων και σημειώσεων στα αποσπάσματα των πλατωνικών κειμέ...

Τι ακριβώς σημαίνει κοσμική τελετουργία ή τελετουργική εθιμοτυπία πλήρως αποσυνδεδεμένη από θρησκευτικά συμφραζόμενα; Το ζήτημα των κοσμικών τελετουργιών και εθιμοτυπιών εν γένει τίθεται σπάνια και σε κάθε περίπτωση προσλαμβάνεται ως περιφερειακής σημασίας. Πρόκειται, άραγε, για την αντικατάσταση των θρησκευτικών με κοσμικές και πολιτικές τελετουργίες ή για sui generis κοσμικές τελετουργίες, αυτόνομες σε σχέση με τις ιεροτελεστίες στις οποίες προσομοιάζουν χωρίς να είναι ίδιας τάξης; Με άλλα λόγια, πρόκειται για αλλαγή παραδείγματος ή για αλλαγή ρόλων και ονομάτων αλλά με...

Οι επιστολές αυτές του Νίτσε, που είχαν απευθυνθεί στους πιο στενούς του φίλους, στην οικογένειά του, σε κάποιους διανοούμενους όπως ο Αύγουστος Στρίντμπεργκ, πρέπει να διαβαστούν σε συσχετισμό με τα τελευταία έργα του, όπως κυρίως το "Ίδε ο Άνθρωπος", καθώς και με το σύνολο των μεταθανάτιων αποσπασμάτων που χρονολογούνται από αυτά τα χρόνια. Ένας άνθρωπος ολοένα και πιο μοναχικός, προορισμένος να περιπλανιέται, καταπιάνεται μ' ένα καθήκον υπερβολικό που του φαίνεται ότι αποτελεί τη μοναδική δυνατή συνέχεια του έργου του. Στοχαστής που έγινε περιπλανώμενος, έχοντας αφήσει...

Τιμούμε τις μεγάλες προσωπικότητες της Αρχαίας Ελλάδας. Γνωρίζουμε όμως από πρώτο χέρι το πνευματικό έργο και τη διδασκαλία τους; Τι είπε επιτέλους ο Αριστοτέλης, και τον θεωρούμε τόσο σπουδαίο, γενάρχη όλων των σύγχρονων επιστημών; Στο Τέλος Άριστον ανθολογούνται (στο πρωτότυπο κείμενο και σε μετάφραση) τριάντα τρία (33)ξεχωριστά κείμενα του μεγάλου φιλοσόφου, κείμενα που απαρτίζουν με άμεσο τρόπο την καλύτερη εισαγωγή στη φιλοσοφική-επιστημονική διδασκαλία του.

Ανάλυση στην επανάληψη, ιδού ο Τέρενς Λότζικ: ...Ακούγοντας για τη μέθοδο περί του λόγου, για το ανώφελο της δολοφονίας του, για τη λογική, για τη διάκριση της από τον λόγο, για τα εγώ -ιστικά όντα του λόγου, για τις αντινομίες του, για το υπαρξιακό φορτίο, για την έννοια της αλήθειας, για το "γνώθι σαυτόν", για το εγώ, για την "ψυχή", για τη ζωή, για τον θάνατο, για το υπαρκτό, για τη διατήρηση της αθανασίας, για την αναζήτηση του στόχου, για την απαίτηση για εξέλιξη, για την έννοια της απαίτησης, για το "τυχαίο", για τη θεωρία της εξέλιξης, για την επιστήμη της φιλοσοφία...

Τα περίφημα "Τέσσερα δοκίμια περί ελευθερίας"... χαρακτηρίζονται από εκείνον τον ριζοσπαστικό ανθρωπισμό υπό τη γνησιότερη έννοια του τόσο ταλαιπωρημένου αυτού όρου, ο οποίος συνδέει τον σερ Isaiah Berlin με μεγάλες μορφές του δέκατου ένατου αιώνα, όπως τον Χέρτσεν και τον Mill, δίνοντάς του συγχρόνως τη δυνατότητα να ανακαλύψει το ίδιο πνεύμα πίσω από την αγριωπή όψη και την αλλοιωμένη φήμη του Karl Marx.

Tο ταλμουδικό εγχείρημά του ο ίδιος ο Λεβινάς το ορίζει ως μετάφραση του Tαλμούδ στα ελληνικά, τη γλώσσα της φιλοσοφίας. Μέσα στον κοινό "ελληνο-βιβλικό πολιτισμό" της Eυρώπης, η Bίβλος και το Tαλμούδ χρειάζονται την καθολικότητα του φιλοσοφικού λόγου, για να μην εκπέσουν σε απλό στοιχείο ταυτότητας μιας φυλετικής ή εθνικής κοινότητας. Tο αριστοτελικό "πάντως φιλοσοφητέον" ισχύει αναπόφευκτα για τον ευρωπαίο άνθρωπο, εβραίο ή μη εβραίο, είτε θρησκεύει είτε δεν θρησκεύει. Aυτή η διατύπωση ωστόσο του βιβλικού μηνύματος στα ελληνικά δεν σημαίνει διόλου πως αποκτά, με αυτόν τον...

Τι είναι άραγε χρόνος; Ποιο είναι το αληθινό και ακριβές περιεχόμενο αυτής της φυσικής έννοιας; Είναι αυτό που μετρούν τα ρολόγια και τα ημερολόγιά μας ή κάτι βαθύτερο και ουσιαστικότερο; Είναι η τέταρτη διάσταση όπως την όρισε ο Αϊνστάιν ή πρόκειται για μια φαντασίωση; Στο βιβλίο αυτό καταξιωμένοι συγγραφείς και ερευνητές εναποθέτουν όλες τις επιστημονικές θεωρίες και τις νεότερες εξελίξεις πάνω στο μεγάλο αίνιγμα της Τέταρτης Διάστασης και της δυνατότητας του ανθρώπου να ταξιδέψει στο χρόνο!

Ο σοφιστής Αντιφών υπήρξε ο πρόδρομος της ψυχολογικής έρευνας και πρακτικής στην αρχαία Ελλάδα, με αρχές που και σήμερα δέχεται η ψυχολογία: την αλληλεπίδραση ψυχής και σώματος, την ανάγκη ισορροπίας και αρμονίας μεταξύ των δυνάμεων της ψυχής, τον αυτοέλεγχο ως προϋπόθεση της ευτυχίας, την έννοια της ανθρώπινης φύσης που προάγεται με την ικανοποίηση των σύνθετων ψυχοσωματικών αναγκών, τον προβληματισμό γύρω από τη σκοπιμότητα των κοινωνικών συμβάσεων και τέλος την προσπάθεια εκλογίκευσης των σύνθετων φαινομένων του ονείρου και της μαντικής. Ο Αντιφών προχώρησε ακόμη στην πρ...

Το ανά χείρας βιβλίο φιλοξενεί ορισμένα από τα πιο σημαντικά κείμενα θεωρίας της τέχνης με κύρια θεματική τη δημιουργικότητα στις εικαστικές τέχνες, ένα ζήτημα δύσκολο και πολλαπλώς ερμηνεύσιμο. Δεν πρόκειται για κάποια εξαντλητική συμπίληση όλων των σημαντικών κειμένων επί του θέματος, αλλά για μια ανθολόγηση με βάση τις εξής κατευθυντήριες γραμμές. Πρώτον, παρουσιάζονται κείμενα θεωρητικών της τέχνης, φιλοσόφων και καλλιτεχνών. Δεύτερον, το χρονικό εύρος της συγγραφής των κειμένων εκτείνεται από την Αναγέννηση μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα, δηλαδή από τη θεμελίωση της θεω...

Το κάλλος, η τέχνη, η αισθητική είχαν πάντα τη θέση τους στην ιστορία και την εξέλιξη των πολιτισμών σ' όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης. Αυτή η παράλληλη πορεία σπάνια αντιμετωπίστηκε με μια σαφώς επιστημονική προσέγγιση μια και η κρατούσα άποψη ήταν πως τα δύο αυτά μείζονα θέματα δε συνδέονται, απαραίτητα, μεταξύ τους· εξάλλου η έννοια της αισθητικής γεννήθηκε στην Ευρώπη μόλις το 18ο αιώνα. Έτσι πολύ συχνά οι ιστορικοί δεν έπαιρναν υπόψη τους τις προγενέστερες θεωρίες περί του ωραίου και της τέχνης, πράγμα που για ένα μακρύ χρονικό διάστημα δημιούργησε μεγάλη ασάφεια γύρ...

Στο επίκεντρο αυτής της μελέτης είναι το πρόβλημα της κοινωνικής λειτουργίας της τέχνης, με αναφορά στη σχέση της με την πολιτική. Ο συγγραφέας, αποδεχόμενος την αρχή για την αυτονομία του καλλιτέχνη από την πολιτική -την όποια πολιτική-, τονίζει ότι η παραβίασή της είναι σε βάρος της γνησιότητας της τέχνης και της κοινωνικής λειτουργίας της. Στο πνεύμα αυτό προβαίνει σε μια κριτική θεώρηση του σοσιαλιστικού ρεαλισμού με αναφορά στο Λούκατς και στη σχέση Λούκατς Μπρεχτ, που από τη δεκαετία του 1930 και μετά δέσποζε στις συζητήσεις για τη μαρξιστική αισθητική. Ο συγγραφέα...

Ποια η ταυτότητα του έργου τέχνης στην εποχή μας; Ποια η σχέση του με την κριτική ερμηνεία; Το ότι είναι φτιαγμένο από σημεία, ότι είναι ένα σημείο, ένα σημειακό γεγονός, είναι κάτι περισσότερο από προφανές και κοινά αποδεκτό. Αν και σημείο όμως, κατά την κριτική του πρόσληψη "συμπεριφέρεται" κατά τρόπο ανώμαλο, παράδοξο, αναφορικά με τα όσα γνωρίζουμε για τη λειτουργία των σημείων. Ενώ κατά τη (και από τη) χρήση των σημείων αναμένουμε μία μονοσήμαντη σημασιοδότηση και την κοινοποίηση ενός νοήματος, μίας σημασίας, που να είναι εντοπίσιμα, το έργο τέχνης εμφανίζεται στη συλλ...

Μπροστά στη ζωγραφική απεικόνιση ενός μέρους της φυσικής ή της κοινωνικής πραγματικότητας είναι δυνατόν να αναρωτηθούμε: πως αναγνωρίσαμε το απεικονιζόμενο αντικείμενο; Η απόδοσή του μπορεί να χαρακτηριστεί "πιστή"; Μας πληροφορεί για κάτι ή το καθιστά παρόν, σαν πραγματικό; Την ίδια την πραγματικότητα μπορώ άραγε να τη γνωρίσω ή την κατασκευάζω με τον δικό μου νοητικό και γλωσσικό εξοπλισμό; Η φιλοσοφική αντιμετώπιση τέτοιων ερωτημάτων καθορίζεται πάντοτε από τα εννοιακά πλαίσια που έχουν εκάστοτε υιοθετηθεί. Σε ένα πλαίσιο νομιναλιστικό και θετικιστικό η προσέγγιση της...

Τα δύο κείμενα που περιέχονται σε αυτόν τον τόμο τα χωρίζει ένα διάστημα 23 χρόνων (1979-2002). Γράφτηκαν και τα δυο από διακεκριμένους πρόσφυγες από την πρώην Ανατολική Ευρώπη - ο Ferenc Feher είναι Ούγγρος, πρώην σύζυγος της Agnes Heller και μαθητής στη νεότητά του, όπως κι εκείνη, του ίδιου του Λούκατς· ο Krzysztof Ziarek, λίγο νεώτερος, είναι Πολωνός- στις Ηνωμένες Πολιτείες και συζητούν τρεις μεγάλες φιλοσοφικές μορφές του εικοστού αιώνα -τον Γκέοργκ Λούκατς, τον Τέοντορ Β. Αντόρνο και τον Μάρτιν Χάιντεγγερ- που ασχολήθηκαν κατά ιδιάζοντα τρόπο με τα αισθητικά ζητήματα...