Οι σοφιστές

Les sophistes

[...] Όχι μόνο το ίδιο το όνομα "σοφιστής" απαξιώθηκε, αλλά συχνότατα και η έκθεση των κυρίων θέσεων των Σοφιστών έγινε με βάση την αμφισβήτηση τους από τον πλατωνισμό έτσι, η εικόνα της σοφιστικής έφθασε σε εμάς μέσω της κριτικής παραμόρφωσής της, όπου οι Σοφιστές έχουν τον ρόλο των μόνιμα χαμένων, που εμφανίζονται μόνο και μόνο για να έχουν λάθος. Οι Σοφιστές διακρίνονται, όπως θα δούμε, ως πολύ ξεχωριστές προσωπικότητες και για τις θεωρίες τους. Ποια είναι, λοιπόν, τα κοινά χαρακτηριστικά τους, για τα οποία τους επιφυλάχθηκαν παρόμοιες κατηγορίες; Ίσως μία κάποια κοινή θεματολογία όπως, για παράδειγμα, το ενδιαφέρον για τα προβλήματα τα σχετικά με τη γλώσσα ή ο προβληματισμός για τις σχέσεις μεταξύ φύσης και νόμου. Όμως, δεν είναι αυτό το πιο σημαντικό. Η ομοιότητα που συνδέει τόσο διαφορετικές προσωπικότητες είναι μάλλον αυτή μίας ιστορικής περιόδου και μίας κοινωνικής ομάδας. Πριν από τους Σοφιστές, παιδαγωγοί της Ελλάδας υπήρξαν οι ποιητές. Όταν η απαγγελία των ομηρικών επών θα πάψει να αποτελεί τη μόνη πολιτιστική τροφή των Ελλήνων, μόνον τότε θα μπορέσει να γεννηθεί η σοφιστική· αυτή η στιγμή θα συμπέσει, όπως το έδειξε ο Untersteiner, με την κρίση του αριστοκρατικού πολιτισμού. Αλλά, θα είναι οι δημοκρατικοί θεσμοί που θα επιτρέψουν την ανάπτυξη της σοφιστικής, κάνοντας την, κατά κάποιον τρόπο, απαραίτητη: η κατάκτηση της εξουσίας απαιτεί εφεξής την τέλεια χρήση της γλώσσας και της επιχειρηματολογίας· δεν αρκεί τώρα να διατάσσει κανείς μόνο, πρέπει και να πείθει και να εξηγεί. [...] (από την εισαγωγή του βιβλίου)