Ιδού ο άνθρωπος

"Ο αληθώς πνευματώδης δεν σπαταλά το πνεύμα του εις ανούσιες επίδειξες, τες οποίες μάλιστα αποφεύγει. Η μανία της επιδείξεως πνεύματος είναι μάλλον ένδειξη λίγου πνεύματος". Το "Ιδού ο άνθρωπος" (1886) του Ανδρέα Λαρσκαράτου παρουσιάζει 126 πορτρέτα ανθρώπινων χαρακτήρων, που πρότυπο τους έχουν τους "Χαρακτήρες" του Θεόφραστου· μια σειρά από ιστορίες που αποσκοπούν στη "στηλίτεψη των ατομικών ελαττωμάτων, ως και των άλλων στραβών της κοινωνίας", με οξύ χιούμορ και διεισδυτικές ψυχολογικές παρατηρήσεις. Με ειρωνική και μαχητική διάθεση, ο Λασκαράτος -θρυλική μορφή της εποχής του, πνεύμα αιρετικό, με πολυτάραχη ζωή, δύο φορές αφορισμένος από την Εκκλησία, αν και εντέλει ο αφορισμός του άρθηκε- πρώτον απ' όλους αποκαθηλώνει τον δικό του χαρακτήρα: "Ο φιλόνεικος". Το βιβλίο, με λόγο άμεσο και ζωηρό, γραμμένο σε γλώσσα που με αριστοτεχνικό τρόπο συνδυάζει στοιχεία της δημοτικής, της καθαρεύουσας και της επτανησιακής ιδιολέκτου, διαβάζεται απνευστί και αποτελεί αξιομνημόνευτη συμβολή στην περιγραφή του ανθρώπινου ψυχισμού - και μάλιστα, σε μια εποχή που η ψυχαναλυτική επιστήμη δεν είχε ιδιαίτερα αναπτυχθεί.