Βασιλεύς ή στρατιώτης

Σημειώσεις, σκέψεις, σχόλια για τη λογοτεχνία

[...] Θα ήθελα πάντως να εκφράσω μιαν επιθυμία, ενδεχομένως νόμιμη για κάθε συγγραφέα: τα δύο μυθιστορήματα, "Ο βίος του Ισμαήλ Φερίκ πασά" και το "Θα υπογράψω Λουί", στηριγμένα και τα δυο σε υπαρκτούς ανθρώπους της ίδιας περίπου χρονικής περιόδου του δέκατου ένατου αιώνα, αλλιώτικους ωστόσο αναμεταξύ τους κι ανακατεμένους με διαφορετικό τρόπο στα γεγονότα -ιδιαίτερα τις επαναστάσεις- της εποχής τους, να διαβαστούν παραπληρωματικά. Τα στοιχεία που συγκροτούν την ομοιότητα είναι ρητά δηλωμένα. Τα στοιχεία που συγκροτούν τη διαφορά -και την παραπληρωματική τους σύνθεση- είναι πολλά και ουσιαστικά, αρχίζοντας από τη διαφορετική συγγραφική μου στάση απέναντι στα δυο πρόσωπα και καταλήγοντας στο ότι, όσα λέει ένας συγγραφέας για το έργο του, γι' άλλους μπορεί να έχουν κάποια σημασία και γι' άλλους την παραμικρή. [...] Ομολογώ ότι δεν είχα πρόθεση να κάνω ιστορικό μυθιστόρημα ή μυθιστορηματική βιογραφία - με την τρέχουσα τουλάχιστον σημασία. Απ' όλα πιο πολύ ενδιέφερε να γράψω για πρόσωπα που έντονα με είχαν συγκινήσει και προβληματίσει. Σύγχρονα ή ιστορικά, πραγματικά ή φανταστικά, αυτό δεν έχει πάντα απόλυτη διαύγεια, μιας κι όλα ανακατεύονται με πολλούς και διάφορους τρόπους στο χωνευτήρι της γραφής. [...] Η λογοτεχνία κινείται, νομίζω, ανάμεσα στον ιδιότυπο ενικό και τον ιδιότυπο πληθυντικό της με μια παλινδρομική κίνηση εκκρεμούς. Σε τούτην ακριβώς την κίνηση στηρίζεται ο λογοτέχνης, αλλά και ο ιστορικός, ο αρχαιολόγος, ο φιλόλογος, ο αρχιτέκτονας, ο ζωγράφος, ο ερευνητής, ο μουσικός - θέλω να πω, όποιος αντέχει να συγκατοικεί με μια διάσταση του χρόνου (και των ιδεών) διαφορετική από τη δική του, μια διάσταση πέραν της δικής του ζωής και θανάτου. Τα εφτά κείμενα, που αποτελούν αυτό το βιβλίο, χωρίζονται σε δύο ενότητες. Στην πρώτη ανήκουν τέσσερα κείμενα, που αναφέρονται, είτε ως σημειώσεις, είτε ως κείμενα με δοκιμιακή μορφή, στη σχέση του συγγραφέα με το χρόνο, τη γλώσσα, την ιστορία και τον τρόπο που δουλεύει. Στη δεύτερη ενότητα ανήκουν τα υπόλοιπα τρία, που αναφέρονται στη σχέση γυναίκας και τέχνης. Όλα είναι γραμμένα από το 1982 ως το 1996.