Ιούλης '65

Η έκρηξη

Έπρεπε να περάσουν πενήντα ολόκληρα χρόνια από τον Ιούλιο του 1965 για να μπορέσουμε να αποκτήσουμε μια πιο ολοκληρωμένη αντίληψη για τη σημασία της περιόδου που αρχίζει από το 1963 και τελειώνει το 1967, την οποία και αποκαλούμε συνοπτικά, ίσως και περιοριστικά, "Ιουλιανά". Ήταν η κομβική στιγμή μιας θυελλώδους τετραετίας που στην ουσία σφράγισε την μετεμφυλιακή ελληνική ιστορία και αποτέλεσε το πρελούδιο της μεταπολίτευσης. Υπ' αυτή την έννοια, τα "Ιουλιανά" προδιαγράφουν εξελίξεις που επρόκειτο να ολοκληρωθούν στα σαράντα μεταπολιτευτικά χρόνια... Τα Ιουλιανά, ο "μακρύς Ιούλης" του '65, είναι η πρώτη μεγάλη σύγκρουση ανάμεσα στις δυνάμεις που επιθυμούσαν τον ενδογενή εκσυγχρονισμό της ελληνικής κοινωνίας, έναν "εκσυγχρονισμό της παράδοσής" μας, και το μετεμφυλιακό κράτος, το οποίο επεχείρησε αρχικώς να ανακόψει και τελικώς να ακυρώσει αυτή την πορεία - τόσο με το παλατιανό πραξικόπημα του '65 όσο και με την δικτατορία του '67... Το 1965 ο ριζοσπαστισμός των μαζών πυροδοτείται "από τα κάτω", από τις δυνάμεις του ίδιου του λαϊκού κινήματος, και προσκρούει στην αντίδραση του "συστήματος", ακόμα και των φιλολαϊκών κομμάτων, ενώ μετά τη μεταπολίτευση ο νέος ριζοσπαστισμός ελεγχόταν από τα πάνω... Κατά την εικοσαετία 1990 - 2010 ο εκσυγχρονισμός και η παράδοση πήραν διαζύγιο μεταξύ τους, και έτσι ο εκσυγχρονιστικός κύκλος που άνοιξε το 1964-65, έκλεισε οριστικά με την μεταβολή του εκσυγχρονισμού σε παρασιτικό εκσυγχρονισμό. Και μια νέα απόπειρα -ίσως η τελευταία- απαιτεί το υψηλότερο σημείο συνείδησης και εγρήγορσης. Ίσως "εμείς του '60 οι εκδρομείς", όσοι τουλάχιστον διατηρήσαμε την δυνατότητα να σκεφτόμαστε έξω και πέρα από τις εξουσίες, θα είχαμε κάτι να πούμε σ' αυτούς που αύριο, αναπόδραστα, θα ξαναπιάσουν από την αρχή το πανάρχαιο δράμα.